Περιλήψεις άρθρων
ΤΟΜΟΣ 110-113 Τεύχος 1-2 Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2021-2024
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηθικοί προβληματισμοί για τη μέθοδο γενετικής παρέμβασης CRISPR-Cas9
Ξ. Κομηνέα,1 Ε.-Σ. Καρυαμπά,1 Β.-Σ. Βελονάκη2
1Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Η CRISPR-Cas9 (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats) συνιστά μέθοδο παρέμβασης στο γονιδίωμα, που περιλαμβάνει την εισαγωγή νέων ή την αποσιώπηση υπαρχόντων αλληλουχιών στον οργανισμό. Αποσκοπεί στη θεραπεία κληρονομικών και επίκτητων νοσημάτων, που έχουν ολέθριες επιπτώσεις στην υγεία. Πρόκειται για πολλά υποσχόμενη μέθοδο που εγείρει ηθικούς προβληματισμούς.
ΣΚΟΠΟΣ:
Η διερεύνηση των ηθικών προβληματισμών που προκύπτουν από την εφαρμογή της CRISPR-Cas9.
YΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση άρθρων στις βάσεις δεδομένων PubMed και Google Scholar και στην ιστοσελίδα του National Cancer Institute μέχρι και τις 7-10-2020. Χρησιμοποιήθηκαν οι λέξεις-κλειδιά: «CRISPR-Cas9», «Bioethics», «Human Germline», «CRISPR babies», «Human Enhancement», «Genome Editing» στην αγγλική και ελληνική γλώσσα.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Οι ηθικοί προβληματισμοί αφορούν συχνά στον σκοπό χρήσης της μεθόδου. Προβληματίζει ο κίνδυνος διολίσθησης σε πρακτικές ευγονικής και η πρόκληση διαταραχής της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Άλλος προβληματισμός αφορά στην ασφάλεια της μεθόδου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε off-target effects και μωσαϊκισμό. Ταυτόχρονα, τίθεται θέμα ισότιμης πρόσβασης στη μέθοδο, ενώ ασαφές παραμένει το πλαίσιο της συναίνεσης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Τέτοιες τεχνικές διχάζουν τους επιστήμονες, διότι τα οφέλη είναι πολλαπλά, αλλά συνοδεύονται από ηθικά διλήμματα. Βέβαια, αυτό κάποτε συνέβαινε και με τα εμβόλια, τα οποία δέχθηκαν ισχυρές επικρίσεις σχετικά με την παρέμβασή τους στο ανθρώπινο σώμα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):9—19
Λέξεις ευρετηρίου: CRISPR-Cas9, βιοθική, human germline, CRISPR babies, human enhancement, genome editing.
Αλληλογραφία: Ξ. Κομηνέα, e-mail: komineaxenia@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η επιδημία HIV/AIDS σε Ελλάδα και Ευρώπη H εφαρμογή της προφύλαξης πριν την έκθεση (PrEP), αναγκαιότητα ή ουτοπία
Χ. Σπαπή,1 Ι. Αποστολάκης,1,2 Π. Σαράφης,2,3
1ΠΜΣ Διοίκηση Μονάδων Υγείας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα,
2Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα,
3Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λαμία
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η βασική στρατηγική διαχείρισης της επιδημίας HIV/AIDS σήμερα στοχεύει στην εξάλειψή της μέχρι το 2030. Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι η παρουσίαση της επιδημιολογικής κατάστασης της συγκεκριμένης επιδημίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη και η μελέτη των φραγμών κατά τη χορήγηση της προφυλακτικής αγωγής PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis). Αναλύοντας τα επιδημιολογικά δεδομένα της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, γίνεται εμφανής η έντονη πτωτική τάση των επιδημιολογικών δεικτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερα σημαντική είναι η μελέτη του βαθμού επίτευξης του παγκόσμιου στόχου 90-90-90 των Ηνωμένων Εθνών έως το 2020. Οι ευρωπαϊκές χώρες, παρά τη μεταξύ τους ανομοιογένεια ως προς τον βαθμό επίτευξης του παγκόσμιου αυτού στόχου, παρουσιάζουν βελτιωμένη εικόνα συγκριτικά με το παρελθόν. Τέλος, τα εμπόδια κατά τη χορήγηση της PrEP εντοπίζονται τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό, δομικό και θεσμικό επίπεδο, ενώ οι προτεινόμενες στρατηγικές αντιμετώπισής τους κινούνται στους βασικούς άξονες της εκπαίδευσης, της προσβασιμότητας, της χρηματοδότησης και της θεσμικής ρύθμισης της PrEP. Συμπερασματικά, αν και ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 στην επιδημία HIV/AIDS δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα πλήρως, οι δράσεις διαχείρισης της HIV λοίμωξης χρειάζεται να συνεχίσουν να εφαρμόζονται με αμείωτους ρυθμούς, προσαρμοζόμενες στις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):20—31
Λέξεις ευρετηρίου: Eπιδημία HIV/AIDS, επιδημιολογικοί δείκτες HIV/AIDS, PrEP, φραγμοί, στόχοι UNAIDS.
Αλληλογραφία: Χ. Σπαπή, Πάροδος Οικονόμου 1, 402 00
Ελασσόνα, e-mail: chrysoula.spapi@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η υγρή βιοψία στην κλινική πράξη
Α. Ντζιφά, Ευ. Λιανίδου
Εργαστήριο Ανάλυσης Κυκλοφορούντων Καρκινικών Κυττάρων (ACTC lab), Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, Τμήμα Χημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Aθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η Υγρή Βιοψία (liquid biopsy) συνιστά την ανάλυση περιφερικού αίματος ασθενών με καρκίνο για την άντληση πληροφοριών σχετικά με τη νεξέλιξη του όγκου σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσω μιας απλής αιμοληψίας. Η ανίχνευση, καταμέτρηση και ο μοριακός χαρακτηρισμός των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων (Circulating Tumor Cells, CTCs), η ανάλυση μεταλλάξεων συγκεκριμένων γονιδίων και γενετικών αλλαγών στο εξωκυττάριο κυκλοφορούν καρκινικό DNA (circulating tumor DNA, ctDNA), καθώς και η ανίχνευση συγκεκριμένων κυκλοφορούντων miRNAs (circulating miRNAs) στο περιφερικό αίμα προσφέρει μια καινοτόμο και ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση η οποία επιτρέπει τη συνεχή λήψη πληροφοριών σχετικά με την εξέλιξη του όγκου, την πρόγνωση, την ανίχνευση της ελάχιστα υπολειπόμενης νόσου αλλά και την παρακολούθηση των ασθενών με καρκίνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Την τελευταία δεκαετία, η υγρή βιοψία έχει κερδίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας ως ένα ισχυρό εργαλείο για την εξατομικευμένη θεραπεία των ασθενών με καρκίνο καθώς επιτρέπει την παρακολούθησή τους σε πραγματικό χρόνο. Στην παρούσα ανασκόπηση, παρουσιάζονται πρόσφατα δεδομένα στον τομέα της υγρής βιοψίας και συγκεκριμένα οι κλινικές εφαρμογές της ανάλυσης των CTCs και του ctDNA εστιάζοντας στον καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα και του προστάτη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα:Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):32—50
Λέξεις ευρετηρίου: Υγρή βιοψία, κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα, κυκλοφορούν καρκινικό DNA.
Αλληλογραφία: Ευ. Λιανίδου, Τμήμα Χημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, 157 71 Αθήνα e-mail: lianidou@chem.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Συνδυασμένη εφαρμογή υπερηχογραφήματος του πνεύμονα και ηχοκαρδιογραφίας στην παρακολούθηση ασθενών στη ΜΕΘ
Ειρ. Τσακιρίδου,1 Ν. Αργυρίου,2 Π. Αργύρη2
1Ιατρείο Υπουργείου Ανάπτυξης,
2Όμιλος Σύνδεση Εκπαίδευσης και Εργασίας, Πρότυπο Λύκειο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η υπερηχογραφική μελέτη του πνεύμονα αν και για πολλά χρόνια θεωρείτο δυσχερής λόγω της αεροπλήθειας του οργάνου, αναδείχθηκε σε μια πολύτιμη μη επεμβατική μέθοδο διάγνωσης ενός πλήθους επειγουσών και δυνητικά θανατηφόρων καταστάσεων όπως η πνευμονία, η ατελεκτασία, το πνευμονικό οίδημα, ο πνευμοθώρακας, η πνευμονική εμβολή και η πλευριτική συλλογή. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των εν λόγω νοσολογικών οντοτήτων, έχει ιδιαίτερη σημασία όταν αφορά σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας, γεγονός που οδήγησε στη διαμόρφωση ειδικών πρωτοκόλλων (BLUE, FALLS, SESAME) συνδυαστικής παρακολούθησης με υπερηχογράφημα πνεύμονα και ηχοκαρδιογραφία, που οδηγεί τον κλινικό ιατρό όχι μόνο σε γρήγορες και ασφαλείς διαγνώσεις αλλά και στη λήψη ορθών θεραπευτικών αποφάσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):51—56
Λέξεις ευρετηρίου: Υπερηχογράφημα πνεύμονα, ηχοκαρδιογραφία, μονάδα εντατικής θεραπείας.
Αλληλογραφία: Ειρ. Τσακιρίδου, Κάνιγγος 20, 106 77 Αθήνα e-mail: e.tsakiridou@mindev.gov.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μεταμόσχευση κεφαλής-σώματος Ιστορική και ηθική προσέγγιση
Γ.Μ. Σαγιά,*1 Στ.-Ευ. Ρόδη,*1 Β.Σ. Βελονάκη2
1Τμήμα Βιολογίας,
2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
*Συνεισέφεραν εξίσου στη συγγραφή
ΣΚΟΠΟΣ:
Σκοπός της ανασκόπησης είναι η παρουσίαση ιστορικών δεδομένων για τη μεταμόσχευση κεφαλής-σώματος (BHT) και η ανάλυση των ηθικών προβληματισμών που προκύπτουν.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Medline/ Pubmed Google Scholar και Cochrane Library το 2020. Οι λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν eras programs, pain levels and eras, perioperative analgesia and eras. Τα κριτήρια ένταξης ήταν μελέτες που σχετίζονται άμεσα με το θέμα και μελέτες στην αγγλική γλώσσα που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά με κριτές. Η εξακρίβωση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από δύο κριτές.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Η ΒΗΤ εγείρει θέματα όπως ο ορισμός της ταυτότητας του ατόμου, το παράδοξο της ταυτότητας και οι τρόποι ταυτοποίησης του ατόμου. Τίθεται ζήτημα προσαρμογής του ατόμου και αποδοχής του από την οικογένεια και τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο. Δίλημμα προκύπτει για την αξιοποίηση των οργάνων του δότη σώματος σε πολλαπλές μεταμοσχεύσεις, αντί μίας που συμβαίνει στη μεταμόσχευση του σώματος ως σύνολο. Ακόμα, διερευνάται η εφαρμογή της ΒΗΤ στην αλλαγή φύλου και θέματα που αφορούν στην τεκνοποίηση μετά την εφαρμογή της. Τέλος, τίθενται ζητήματα ισότιμης πρόσβασης στη μέθοδο, πιθανής κατάχρησής της, αλλά και δεδομένου ότι η BHT βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, του κινδύνου χρήσης ζώων και ανθρώπων σε πειράματα με αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Αν και η ΒΗΤ παρουσιάζεται ως πολλά υποσχόμενη μέθοδος, δεν πρέπει να θεωρηθεί πανάκεια, λόγω έλλειψης επαρκών δεδομένων, που να εγγυώνται την ασφάλεια και επιτυχία της, ενώ ταυτόχρονα δεν έχουν επιλυθεί σοβαροί ηθικοί προβληματισμοί.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):57—68
Λέξεις ευρετηρίου: Μεταμόσχευση κεφαλής, μεταμόσχευση σώματος, πειράματα Canavero, ηθικοί προβληματισμοί, ταυτότητα ατόμου.
Αλληλογραφία: Γ.Μ. Σαγιά, Τμήμα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, ΕΚΠA, Πανεπιστημιούπολη, 157 72 Ιλίσσια, Αθήνα, e-mail: sagia.rodi@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Περιεγχειρητική αναλγησία κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων “Εnhanced recovery after surgery”
Μ. Καπρίτσου,1 Μ. Γαμβρούλη,2 Ν. Φυρφίρης,3
1Αναισθησιολογικό Τμήμα, ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα,
2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νοσοκομείο Νίκαιας, Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων», Πειραιάς
ΣΚΟΠΟΣ:
Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι η διερεύνηση του είδους της περιεγχειρητικής αναλγησίας κατά την εφαρμογή των Enhanced Recovery after Surgery (ERAS) προγραμμάτων.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Medline/ Pubmed Google Scholar και Cochrane Library το 2020. Οι λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν eras programs, pain levels and eras, perioperative analgesia and eras. Τα κριτήρια ένταξης ήταν μελέτες που σχετίζονται άμεσα με το θέμα και μελέτες στην αγγλική γλώσσα που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά με κριτές. Η εξακρίβωση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από δύο κριτές.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Η στρατηγική αναζήτησης εφαρμόστηκε σε 345 μελέτες, 338 από τις οποίες αποκλείστηκαν και 7 από τις οποίες πληρούσαν τα κριτήρια συμπερίληψης. Πρόσφατα δεδομένα έδειξαν ότι η πολυπαραγοντική αναλγησία ωφελεί τον ασθενή, ο οποίος εντάσσεται στα ERAS προγράμματα, αφού μειώνεται η χορήγηση των οπιοειδών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Τα πρωτόκολλα ERAS είναι μια προσέγγιση στη μετεγχειρητική φροντίδα των ασθενών, που εστιάζει στη βελτιστοποίηση της μετεγχειρητικής περιόδου, περιλαμβάνοντας μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών, τη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο, καθώς επίσης και τη μείωση των επιπέδων πόνου. Μελλοντικές έρευνες στοχεύουν στη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της μειωμένης χορήγησης οπιοειδών μακροπρόθεσμα, τουλάχιστον 6–12 μήνες μετά τη χειρουργική επέμβαση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):69—73
Λέξεις ευρετηρίου: Προγράμματα ERAS, ένταση πόνου και ERAS, περιεγχειρητική αναλγησία και ERAS.
Αλληλογραφία: Μ. Καπρίτσου, Σαπφούς 2, 176 76 Καλλιθέα e-mail: mariakaprit@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δείκτες γηριατρικής ευπάθειας κατά την εισαγωγή σε Παθολογική Κλινική λόγω λοίμωξης. Προγνωστική αξία και επιδείνωση κατά τη διάρκεια της νοσηλείας
Ευ. Μουγάκου,1,2 Ευ. Κραββαρίτη,2 Δ. Μάντζος,1 Μ. Αμπελιώτης,1 Στ. Φωτιάδου1 Π. Σφηκάκης,2 Β. Τζαβάρα1
1Α΄ Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Ερυθρός Σταυρός»,
2Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Φυσιολογία της Γήρανσης και Γηριατρικά Σύνδρομα, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Η γηριατρική ευπάθεια έχει συσχετιστεί με ενδονοσοκομειακή θνητότητα και απώλεια αυτονομίας, όμως ο τρόπος που επηρεάζεται από τη νοσηλεία δεν έχει μελετηθεί στην Ελλάδα.
ΣΚΟΠΟΣ:
Η μελέτη του επιπέδου κλινικής ευπάθειας και λειτουργικότητας ηλικιωμένων νοσηλευομένων και συσχέτισης με ενδονοσοκομειακή θνητότητα.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Σε κάθε άτομο ηλικίας ≥65 που εισήχθη λόγω λοίμωξης σε Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Ερυθρός Σταυρός» σε διάστημα ενός έτους, εκτιμήθηκε η κλινική ευπάθεια με την Clinical Frailty Scale (CFS) και η λειτουργική κατάσταση με την κλίμακα Rankin (mRS) προ-εισαγωγής και προ-εξιτηρίου και καταγράφηκαν επιπλοκές νοσηλείας.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
314 ασθενείς συμπεριλήφθη καν στην ανάλυση: 79% ήταν ευπαθείς (CFS4-8) και 54% λειτουργικά εξαρτημένοι (mRS≥4) προ εισαγωγής. 32% των μη ευπαθών ασθενών (CFS1-3), παρουσίασε κατά το εξιτήριο κλινική ευπάθεια και 20% των λειτουργικά ανεξάρτητων (mRS 0-3), απώλεια αυτονομίας. Η ενδονοσοκομειακή θνητότητα ήταν 16% με δύο μείζονες παράγοντες κινδύνου: την έλλειψη λειτουργικής αυτονομίας και τη βακτηριαιμία, με αύξηση κινδύνου κατά 4 (p-value 0.05) και 3 φορές (p-value 0.00), αντίστοιχα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Η νοσηλεία για λοίμωξη οδήγησε σημαντικό ποσοστό ηλικιωμένων σε απώλεια αυτονομίας. Υψηλότερη βαθμολογία CFS και mRS συσχετίστηκαν με ενδονοσοκομειακή θνητότητα. Συνεπώς, απαιτούνται στοχευμένες προληπτικές παρεμβάσεις κατά την εισαγωγή ατόμων σε κίνδυνο λειτουργικής επιδείνωσης σε παθολογικές κλινικές της χώρας μας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):74—85
Λέξεις ευρετηρίου: Ευπάθεια, Κλίμακα Κλινικής Ευπάθειας, λειτουργική έκπτωση, νοσηλευόμενοι ηλικιωμένοι, λοίμωξη.
Αλληλογραφία: Ευ. Μουγάκου, Αθανασάκη 11, 115 26 Αθήνα, e-mail: p.mougakou@gmail.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Σπάνια περίπτωση πνευμονικού απολύματος σε νεαρό άνδρα
Α. Παπαγεωργίου, Φ.Ι. Σοφιού, Ι. Δημητρούλης
6η Πνευμονολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος «Η Σωτηρία», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η παρούσα περίπτωση αφορά σε έναν νεαρό άνδρα ο οποίος προσήλθε στο νοσοκομείο με υψηλό πυρετό, πόνο στο στήθος και έντονη δύσπνοια. Κατά την ακρόαση υπήρχαν διάχυτοι κροταλίζοντες ήχοι άμφω ενώ η ακτινογραφία θώρακος είχε εικόνα πνευμονίας. Στο ιστορικό αναφέρονται τρεις προηγούμενες εισαγωγές με παρόμοια συμπτώματα. Ο ασθενής υπεβλήθη σε βρογχοσκόπηση και μικροβιολογικό έλεγχο, παραμένοντας στο νοσοκομείο για δέκα ημέρες. Τελικά, η διενέργεια αξονικής αγγειογραφίας επιβεβαίωσε τη διάγνωση του πνευμονικού απολύματος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):86—88
Λέξεις ευρετηρίου: Πνευμονικό απόλυμα, ενήλικος.
Αλληλογραφία: Α. Παπαγεωργίου, Ακρίτα 36, 124 61 Χαϊδάρι e-mail: tasos1998p@hotmail.com
EΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Η επίδραση των ασθενειών στη ζωή, το έργο και τον θάνατο μεγάλων ζωγράφων
Θ.Α. Πέππας,1 Α. Στεφανίδης1
1Γ ΄ Παθολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας, Πειραιάς,
2Α΄ Καρδιολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας, Πειραιάς
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Σε όλους τους ανθρώπους θα συμβούν διάφορα νοσήματα ή καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε σωματική μειονεξία ή/και διαταραγμένο ψυχισμό, αλλά η επίδραση μερικών από αυτά στο έργο μεγάλων ζωγράφων είναι αξιοπρόσεκτη. Άλλα νοσήματα πάλι, ιάσιμα σήμερα, όπως τα λοιμώδη, διέκοψαν με πρόωρο θάνατο την καλλιτεχνική τους προσφορά. Αν και ο θάνατος κάθε νέου ανθρώπου είναι τραγωδία, στην περίπτωση ενός προικισμένου δημιουργού είναι αδύνατον να μην προστεθεί και η απώλεια της μελλοντικής προσφοράς του στην ανθρωπότητα που αποτελεί τον τελικό πνευματικό κληρονόμο του καλλιτέχνη. Παραδείγματα, είναι ο θάνατος σε επιδημίες όπως η πανώλη των Περουτζίνο, Βερονέζε και Τισιανού, αλλά και η σύφιλη προσέβαλε πολλούς ζωγράφους όπως τον Ντύρερ και –αναμενόμενα– εκείνους της Μπελ Επόκ όπως τον Τουλούζ-Λωτρέκ, τρόφιμο του Μουλέν Ρουζ και τον Γκωγκέν. Η φυματίωση ευθύνεται για τον θάνατο των Βαττώ και Μοντιλιάνι και η ελονοσία για τον Ραφαήλ. Ανάμεσα σε άλλα νοσήματα, ρευματοπάθειες επηρέασαν τα δάκτυλα στους Ρούμπενς, Ρενουάρ, Ντουφύ και Κλέε, ο καταρράκτης τους χρωματισμούς στους όψιμους πίνακες του Μονέ, ενώ οι ψυχικές επιδράσεις της εγκεφαλοπάθειας από μόλυβδο είναι απόλυτα καταφανείς στη «μαύρη περίοδο» του Γκόγια. O Munch είχε κατάθλιψη και ο πιο γνωστός του πίνακας, «Η κραυγή», είναι χαρακτηριστικός της διάθεσής του.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):89—94
Λέξεις ευρετηρίου: Διάσημα πρόσωπα, 19ος αιώνας, σύφιλη, πανώλης, φυματίωση, ρευματικά νοσήματα.
Αλληλογραφία:Θ.Α. Πέππας, Ιωάννου Χρυσοστόμου 24, 171 22 Νέα Σμύρνη, Aθήνα e-mail: th.a.peppas@gmail.com
ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Eventration ημιδιαφράγματος σε έφηβο
Γ. Καμπούρογλου, Κ. Νίκας
Α΄ Παιδοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):95—96
Λέξεις ευρετηρίου: Eventration ημιδιαφράγματος, πτύχωση.
Αλληλογραφία:Γ. Καμπούρογλου, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα e-mail: gkampouroglou@gmail.com
ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Ενσφήνωση ξένου σώματος στον οισοφάγο παιδιατρικού ασθενούς μετά από αποκατάσταση ατρησίας οισοφάγου
Γ. Καμπούρογλου, Ν. Χριστόπουλος
Α΄ Παιδοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):97—98
Λέξεις ευρετηρίου: Ατρησία οισοφάγου, στένωση, ξένο σώμα.
Αλληλογραφία:Γ. Καμπούρογλου, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα e-mail: gkampouroglou@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 109 Τεύχος 2 Ιούλιος-Δεκέμβριος 2020
TI NEOTEΡΟ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Νεότερα δεδομένα στην ανάπλαση του μαστού μετά από μαστεκτομή
Ν.Α. Παπαδόπουλος,1–3 Ε. Δημονίτσας4
1Πανεπιστημιακή Κλινική Πλαστικής Χειρουργικής και Εγκαυμάτων, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη,
2Ιατρική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα,
3Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο rechts der Isar, Munich Technical University, Μόναχο, Γερμανία,
4Τμήμα Πλαστικής και Επανορθωτικής Χειρουργικής, Γενικό Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η μαστεκτομή παραμένει μία από τις πιο αποτελεσματικές χειρουργικές μεθόδους θεραπείας στη διαχείριση ασθενών με καρκίνο του μαστού. Στην ανασκόπηση αυτή παρουσιάζονται ποικίλες μέθοδοι αποκατάστασης του μαστού και τα αποτελέσματα αυτών. Οι μέθοδοι αυτές αποτελούν δυνητικά μια εξατομικευμένη θεραπεία επιλογής στις ασθενείς μετά από μαστεκτομή. Η πιο εύκολη λύση στην αποκατάσταση είναι η άμεση τοποθέτηση ενθεμάτων με ή χωρίς ιστικούς διατατήρες με αρκετούς όμως αισθητικούς περιορισμούς και πιθανές επιπλοκές, που οδήγησαν στο αυξανόμενο ενδιαφέρον για αποκατάσταση με αυτόλογους ιστούς. Η πρώτη επιλογή είναι οι ελεύθεροι κρημνοί από το κοιλιακό τοίχωμα (κρημνός ΤRAM, ή DIEP), που αποτελεί πιο ασφαλή μέθοδο, με χαμηλή νοσηρότητα. Παρόλα αυτά στην περίπτωση ύπαρξης κάποιας αντένδειξης στους παραπάνω κρημνούς, υπάρχει δυνατότητα για άλλους κρημνούς με παρόμοια αποτελέσματα, όπως ο κρημνός του πλατέος ραχιαίου μυός (LDMF). Τέλος, ο συνδυασμός της μικροχειρουργικής αποκατάστασης των μαστών και πιθανού λεμφοιδήματος των άνω άκρων με ελεύθερους κρημνούς μαζί με αυτόλογη μεταμόσχευση λίπους μπορεί να επιφέρει καλύτερα αισθητικά και λειτουργικά αποτελέσματα. Η τελευταία προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει τις ασθενείς στην ανάκτηση της αυτοπεποίθησή τους και με τον τρόπο αυτόν να επιστρέψει την προεγχειρητική καθημερινή ποιότητα ζωής, η οποία αποτελεί και κεντρικό στόχο του ασθενούς, μαζί με τον χειρουργό, στο ταξίδι αυτό πρόκλησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):87—98
Λέξεις ευρετηρίου: Mαστεκτομή, αποκατάσταση μαστού, ανάπλαση μαστού, κρημνός TRAM/DIEP, κρημνός του πλατέος ραχιαίου μυός, αυτόλογη μεταμόσχευση λίπους.
Αλληλογραφία: Ν.Α. Παπαδόπουλος, Πανεπιστημιακή Κλινική Πλαστικής Χειρουργικής και Εγκαυμάτων, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, 681 00 Αλεξανδρούπολη e-mail: npapado@med.duth.gr
TI NEOTEΡΟ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Σύγχρονες αντιλήψεις για τα σαρκώματα μαλακών μορίων
Στ. Κόκκαλη,1 Ν. Κουφόπουλος2
1Α΄ Παθολογική Κλινική, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγ. Σάββας»,
2Β΄ Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Τα σαρκώματα μαλακών μορίων είναι σπάνιοι όγκοι μεσεγχυματογενούς προέλευσης και εντοπίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Περίπου το 45% χαρακτηρίζεται από μία επαναλαμβανόμενη γενετική μεταβολή που συνεισφέρει στην παθογένειά τους. Η νέα κατάταξη των όγκων μαλακών μορίων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περιλαμβάνει περίπου 120 οντότητες (καλοήθεις, ενδιάμεσης κακοήθειας, κακοήθεις), ενώ έχουν ενσωματωθεί νέες κατηγορίες με βάση τα μοριακά χαρακτηριστικά, όπως οι όγκοι με διαμεταθέσεις NTRK. Η διάγνωση μέσω βιοψίας προηγείται οποιουδήποτε θεραπευτικού χειρισμού, η οδός της οποίας πρέπει να αφαιρείται κατά τη μετέπειτα χειρουργική επέμβαση. Η βασική θεραπεία των εντοπισμένων σαρκωμάτων μαλακών μορίων είναι η en bloc χειρουργική εκτομή επί υγιών ορίων. Ανάλογα με τον υπότυπο του σαρκώματος, το μέγεθος και την εντόπισή του, καθώς και την εξαιρεσιμότητά του, μπορεί να προταθεί νεοεπικουρική/επικουρική χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Οι ανθρακυκλίνες, σε συνδυασμό συνήθως με την ιφωσφαμίδη, αποτελούν τη βασική χημειοθεραπεία των προχωρημένων σαρκωμάτων μαλακών μορίων. Η ολική επιβίωση των ασθενών αυτών έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, χάρη στην ύπαρξη θεραπείας δεύτερης γραμμής όπως η τραβεκτεδίνη και η παζοπανίμπη, και την αντιμετώπισή τους σε εξειδικευμένα κέντρα. Η ακριβής διάγνωση από έμπειρο παθολογοανατόμο, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη «στοχευτικών» παραγόντων ενεργών σε συγκεκριμένους ιστοτύπους, ανοίγει νέους ορίζοντες στη θεραπευτική των σαρκωμάτων μαλακών μορίων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):99—104
Λέξεις ευρετηρίου: Σαρκώματα μαλακών μορίων, χημειοθεραπεία, στοχευτική θεραπεία.
Αλληλογραφία: Σ. Κόκκαλη, Α΄ Παθολογική Κλινική, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγ. Σάββας», Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα email: stefaniakokkali8@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος του μαγνησίου και του ασβεστίου στην εγκυμοσύνη
Ι. Γρυπιώτης,1 Γ. Μίχα,1 Ν. Φυρφίρης,2Τ. Βασιλάκου3
1Αναισθησιολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο και Μαιευτήριο Αθηνών «Έλενα Βενιζέλου»,
2Αναισθησιολογικό Τμήμα ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας»,
3Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Την περίοδο της κυήσεως στον οργανισμό της γυναίκας επιτελούνται σοβαρές βιολογικές αλλαγές, συνέπεια των οποίων είναι η αύξηση των διαιτητικών αναγκών της για πλούσια διατροφή σε απαραίτητες θρεπτικές ουσίες. Ως αποτέλεσμα χρειάζονται επιπλέον διατροφικά σχήματα ή και προσαρμογή της διατροφής για την αναπλήρωση των βασικών βιταμινών, μετάλλων και ηλεκτρολυτών, δηλαδή των βασικών ιχνοστοιχείων απαραίτητων για τη φυσιολογική εξέλιξη της κύησης ενώ σε αρκετές περιπτώσεις απαιτούνται συμπληρώματα απαραίτητων θρεπτικών ουσιών, ικανά να επιτύχουν τη διαιτητική επάρκεια αυτών. Το μαγνήσιο προσλαμβάνεται από τη διατροφή της εγκύου και είναι απαραίτητο να χορηγείται ως συμπλήρωμα σε περίπτωση έλλειψης, για την κάλυψη των βασικών βιολογικών μηχανισμών του εμβρύου καθώς είναι απαραίτητο μέταλλο για τον μεταβολισμό και την ανάπτυξη πολλών οργάνων κατά τη διάρκεια της κύησης. Το ασβέστιο είναι επίσης ένα απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη του εμβρύου. Συμμετέχει ενεργά στον μεταβολισμό του εμβρύου και της εγκύου, αλλά και στην ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):105—112
Λέξεις ευρετηρίου: Εγκυμοσύνη, συμπληρώματα διατροφής, ασβέστιο, μαγνήσιο.
Αλληλογραφία: Ι. Γρυπιώτης, Πλατεία Έλενας Βενιζέλου 2, 115 21 Αθήνα e-mail: iangrip@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Στόχοι του ΠΟΥ για την υγεία και παράγοντες που επηρεάζουν το επίπεδο υγείας. Η περίπτωση του καπνίσματος
Σ. Ηλιοπούλου,1 Ι. Αποστολάκης,2 Π. Σαράφης3
1Παθολογική Κλινική ΓΝ Λάρισας,
2Ιατρική Πληροφορική PhD, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας,
3Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Κύπρος,
1–3«Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Διοίκησης Μονάδων ΥγείαςΔΜΥ, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Είναι γεγονός ότι η βελτίωση της δημόσιας υγείας καταλαμβάνει συνεχώς μεγαλύτερη θέση στην πολιτική ατζέντα των ευρωπαϊκών κρατών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε θέσει ως στόχο την υλοποίηση 6 βασικών στόχων για την προώθηση της υγείας στην Ευρώπη έως το 2020. Τονίζει, πως το επίπεδο της υγείας του πληθυσμού επηρεάζεται σημαντικά και μετράται με βάση ορισμένους δείκτες. Oι δείκτες αυτοί περιγράφονται στην παρούσα εργασία και παρουσιάζεται η εικόνα των τελευταίων δέκα χρόνων της Ελλάδας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Δίνοντας έμφαση στο κάπνισμα ως παράγοντα κακής υγείας, γίνεται μια εκτενής αναφορά στον επιπολασμό του στην Ελλάδα και στις επιβλαβείς συνέπειες που προκαλεί. Τέλος, προτείνονται μέτρα πρόληψης και πώς αυτά μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της υγείας των Ελλήνων. Συμπεραίνουμε πως κοινωνικοοικονομικοί, πολιτικοί, περιβαλλοντικοί και ιδίως συμπεριφορικοί παράγοντες επιδρούν στην ποιότητα της υγείας. Καθώς η υγεία πρέπει να θεωρείται αναφαίρετο δικαίωμα, απαιτείται η σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού για τους κινδύνους που την απειλούν και η παροχή στοχευμένων πολιτικών. Με ορίζοντα πλέον τον επόμενο στόχο του ΠΟΥ το 2030, πρέπει να δοθεί έμφαση σε όλα τα επίπεδα πρόληψης, διαφορετικά θα γίνουν ορατές οι πλήρεις επιπτώσεις τόσο στον τομέα της υγείας, όσο και στον τομέα της οικονομίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):113—122
Λέξεις ευρετηρίου: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, βασικοί στόχοι υγείας, δείκτες υγείας, παράγοντες κινδύνου, κάπνισμα.
Αλληλογραφία: Σ. Ηλιοπούλου, Ηρώων Πολυτεχνείου 72, 412 23 Λάρισα e-mail: sotiria.ili26@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λανθασμένη τοποθέτηση του άκρου κεντρικού φλεβικού καθετήρα εντός αγγείων του μεσοθωρακίου
Γ. Καμπούρογλου,1 Ν. Σκουτέλης,2 Δ. Σπίνος2
1Α΄ Παιδοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα,
2Emergency Department, St Mary’s Hospital, Isle of Wight, NHS Trust, UK
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη για διάφορες ενδείξεις. Μεταξύ των επιπλοκών της τοποθέτησής τους περιλαμβάνεται η λανθασμένη τοποθέτηση του άκρου τους, με συνεπακόλουθα την ενσφήνωσή του και τη δυσλειτουργία του καθετήρα, φλεβική θρόμβωση και διάβρωση ή διάτρηση των φλεβικών τοιχωμάτων. Μετά από ενδελεχή ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, παρουσιάζεται, με ανατομικές λεπτομέρειες, η λανθασμένη τοποθέτηση στα αγγεία του μεσοθωρακίου του άκρου κεντρικού φλεβικού καθετήρα, που έχει εισαχθεί από την έσω σφαγίτιδα φλέβα. Παρουσιάζονται διαγραμματικά οι πιθανές διαφορετικές θέσεις του καθετήρα σε φυσιολογική φλεβική ανατομία στις προσθιοπίσθιες και πλάγιες ακτινογραφίες θώρακος και τονίζεται η σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης της λανθασμένης τοποθέτησης του καθετήρα προς αποφυγή των σχετικών επιπλοκών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):123—129
Λέξεις ευρετηρίου: Κεντρικός φλεβικός καθετήρας, έσω σφαγίτιδα φλέβα, malpositioning.
Αλληλογραφία: Γ. Καμπούρογλου, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα e-mail: gkampouroglou@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μοριακή ανίχνευση Clostridium perfringens σε δείγματα νερού και ιστούς. Μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Ε.Π. Χριστοφορίδου,1 Μ. Καχριμανίδου,2 Θ.Ι. Δαρδαβέσης1
1Εργαστήριο Υγιεινής, Κοινωνικής-Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
2Τμήμα Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Το Clostridium perfringens αποτελεί δείκτη μικροβιακής ρύπανσης του πόσιμου νερού και μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Στόχος της παρούσας συστηματικής ανασκόπησης είναι η βιβλιογραφική αναζήτηση και αξιολόγηση όλης της υφιστάμενης βιβλιογραφίας σχετικά με τη μοριακή ανίχνευση του C. perfringens σε δείγματα νερού και σε ιστούς με μεθόδους όπως η PCR και η FISH. Η έρευνα της βιβλιογραφίας απέδωσε δεκαέξι μελέτες και μία ανασκόπηση. Η PCR χρησιμοποιήθηκε για την ανίχνευση και καταμέτρηση του C. perfringens σε δείγματα νερού και σε ιστούς σε 11 μελέτες. Μία μελέτη αξιολόγησε την αξιοπιστία και εφαρμογή ενός DNA microarray για την ανίχνευση υποχρεωτικών και άλλων υδατογενών παθογόνων συμπεριλαμβανομένου του C. perfringens. Η FISH χρησιμοποιήθηκε σε τέσσερεις μελέτες για την ανίχνευση C. perfringens σε δείγματα ιστών, φαγητού και ζώων. Η μέθοδος FISH δεν έχει χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση του C. perfringens σε δείγματα νερού και ούτε έχει συγκριθεί με την καλλιεργητική μέθοδο ή την PCR. Η ανάπτυξη μεθόδων όπως η PCR και η FISH, οι οποίες είναι ταχείες, οικονομικές και αξιόπιστες για την ανίχνευση μικροοργανισμών στο νερό, μπορεί να αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική στην πρόληψη υδατογενών νόσων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):130—140
Λέξεις ευρετηρίου: Clostridium perfringens, νερό, μοριακός, PCR, FISH, καλλιέργεια.
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Εργαστήριο Υγιεινής, Κοινωνικής-Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρικό τμήμα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 541 24 Θεσσαλονίκη e-mail: eleni171180@hotmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ H επιρροή της κοινωνικής υποστήριξης στο επίπεδο υγείας των ηλικιωμένων που ζουν στην κοινότητα
Ευ. Σαρλά,1 Αικ. Λαμπρινού,2 Π. Γαλάνης,3 Α. Καλοκαιρινού,4 Π. Σουρτζή5
1Τομέας Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ,
2Τμήμα Νοσηλευτικής, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Λεμεσός, Κύπρος,
3Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ, Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας,
4Τομέας Κοινοτικής Νοσηλευτικής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ,
5Τομέας Νοσηλευτικής της Υγιεινής της Εργασίας, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ, Αθήνα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Η αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων στην Ελλάδα συνεπάγεται και την αύξηση των προβλημάτων υγείας που συνοδεύουν τη γήρανση. Η κοινωνική υποστήριξη ενώ δεν επηρεάζει το επίπεδο υγείας μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των προβλημάτων υγείας.
ΣΚΟΠΟΣ:
Η διερεύνηση της σχέσης κοινωνικής υποστήριξης και επιπέδου υγείας των ηλικιωμένων που ζουν στην κοινότητα.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Η μελέτη ήταν περιγραφική με χαρακτήρα επισκόπησης και συγχρονικό σχεδιασμό. Το δείγμα περιελάμβανε ηλικιωμένους από ΚΑΠΗ στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά. Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε δημογραφικά δεδομένα, ερωτήσεις για την κοινωνική υποστήριξη των ηλικιωμένων, την υγεία καθώς και τη συχνότητα χρήσης υπηρεσιών υγείας.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Η πλειονότητα των ηλικιωμένων ήταν γυναίκες (61,4%), έγγαμες (46,3%), μέσης ηλικίας 75,2 ετών, που ζούσαν με την οικογένειά τους (42,8%). Η αντιλαμβανόμενη κοινωνική στήριξη ήταν υψηλότερη από την οικογένεια και τους σημαντικούς άλλους. Η κοινωνική υποστήριξη από την οικογένεια και τους σημαντικούς άλλους συσχετίστηκε θετικά με το καλύτερο επίπεδο υγείας, ενώ η κοινωνική υποστήριξη από τους φίλους, συσχετίστηκε θετικά με καλύτερη ακοή, έλλειψη ακράτειας και μειωμένες επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Η κοινωνική υποστήριξη αλληλεπιδρά με την υγεία και βοηθά στην καλύτερη διαχείριση των προβλημάτων που εμφανίζονται.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(2):141—150
Λέξεις ευρετηρίου: Ηλικιωμένοι, επίπεδο υγείας, κοινωνική υποστήριξη, προβλήματα υγείας.
Αλληλογραφία: Ευ. Σαρλά, Ιωλκού 4, 121 33 Περιστέρι, Αθήνα email: esarla@nurs.uoa.gr
ΤΟΜΟΣ 109 Τεύχος 1 Ιανουάριος-Ιούνιος 2020
TI NEOTEΡΟ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Νεότερα δεδομένα για την καρκινική καχεξία
Ι. Γκιουλμπασάνης,1 Α.Π. Τσίγκας,2,3 Μ. Κοντογιάννη2
1Ογκολογική Κλινική, Animus Κυανούς Σταυρός, Λάρισα, 2Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής, Σχολή Επιστημών Υγείας & Αγωγής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, 3Διαιτολογικό Γραφείο «Opus Nutrition-Διατροφική Φροντίδα Ογκολογικών Ασθενών», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η καρκινική καχεξία αποτελεί πολυπαραγοντικό σύνδρομο, που εμφανίζεται κυρίως σε προχωρημένα νεοπλάσματα. Χαρακτηρίζεται από σημαντική απώλεια μυϊκής μάζας με ή χωρίς κλινικώς σημαντική απώλεια λίπους, η οποία δεν μπορεί να αντιστραφεί με τη συμβατική διατροφική υποστήριξη και συσχετίζεται με προοδευτική διαταραχή της λειτουργικότητας, αύξηση της νοσηρότητας και της θνητότητας. Η παθοφυσιολογία της περιλαμβάνει διαταραχές ορμονικών σημάτων και μεταβολισμού, που σχετίζονται με ανορεξία, διαταραχή ενεργειακού ισοζυγίου, υπερκαταβολισμό και συστηματική φλεγμονή, τα οποία σε συνδυασμό με παράγοντες, όπως η προχωρημένη ηλικία, μη ελεγχόμενα συμπτώματα και η τοξικότητα της αντινεοπλασματικής θεραπείας, μπορούν να οδηγήσουν σε ακούσια απώλεια βάρους και σημαντικές αλλαγές στη σύσταση σώματος. Περιλαμβάνει τρία στάδια: την προ-καχεξία, την καχεξία και την ανθεκτική καχεξία. Η έγκαιρη διάγνωση του συνδρόμου είναι ουσιώδης ώστε η εφαρμοζόμενη θεραπευτική παρέμβαση να είναι όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη. Ωστόσο, αν και δεν υπάρχουν επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της καχεξίας, πιστεύεται, πως απαιτείται πολυπαραγοντική παρέμβαση μέσω πολυεπιστημονικής ομάδας με ένα καλά σχεδιασμένο πλάνο διατροφικής φροντίδας και παράλληλα με ενίσχυση της φυσικής δραστηριότητας. Επιπλέον, αναπτύσσονται και βρίσκονται στο στάδιο κλινικών δοκιμών νέοι φαρμακευτικοί παράγοντες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):11—27
Λέξεις ευρετηρίου: Καρκινική καχεξία, ανορεξία, φλεγμονή, δυσθρεψία, σαρκοπενία, διατροφική υποστήριξη, φυσική δραστηριότητα, λειτουργικότητα, ποιότητα ζωής.
Αλληλογραφία: Ι. Γκιουλμπασάνης, Ρούσβελτ Φραγκλίνου 2, 412 22 Άγιος Αχίλλειος, Λάρισα e-mail: rodopatis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση υπεζωκοτικής συλλογής
Β. Πέττα, Δ. Μπισιρτζόγλου, Αθ. Ζέτος, Μ. Σαλομίδου, Χ. Μαρκέτος
Πνευμονολογική Κλινική, ΓΑΟΝΑ «O Άγιος Σάββας» Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η συλλογή υγρού στην υπεζωκοτική κοιλότητα είναι συχνό εύρημα, με κυριότερα αίτια την καρδιακή ανεπάρκεια, τις παραπνευμονικές συλλογές, τις κακοήθειες και επιπλέον τη φυματίωση σε χώρες με υψηλή επίπτωση της νόσου. Αποτελεί συχνά σοβαρό διαγνωστικό πρόβλημα καθώς μπορεί να οφείλεται σε πληθώρα παθήσεων του πνεύμονα και του υπεζωκότα αλλά και μεγάλο αριθμό συστηματικών νοσημάτων. Τα χαρακτηριστικά του υπεζωκοτικού υγρού είναι ιδιαίτερα σημαντικά κυρίως για τη διάκριση διιδρώματος από εξίδρωμα, με βάση τις τιμές γαλακτικής αφυδρογονάσης και πρωτεϊνών ορού και πλευριτικού υγρού και ουσιαστικά καθορίζει την περαιτέρω διερεύνηση. Η αιτιολογική προσέγγιση των υπεζωκοτικών συλλογών είναι απαραίτητη για την καταλληλότερη αντιμετώπιση, ωστόσο σε ποσοστό 20% αυτές παραμένουν αδιάγνωστες. Στην περίπτωση διιδρώματος η διάγνωση κατευθύνεται κυρίως σε εξωπνευμονικές παθήσεις όπως καρδιακή ανεπάρκεια, υπολευκωματιναιμία, νεφρωσικό σύνδρομο κ.ά. Όταν πρόκειται για εξίδρωμα είναι απαραίτητες, ανάλογα με την πιθανολογούμενη υποκείμενη νόσο, βιοχημικές, μικροβιολογικές, κυτταρολογικές και ανοσοϊστοχημικές εξετάσεις του υπεζωκοτικού υγρού καθώς και κλειστή ή θωρακοσκοπική βιοψία υπεζωκότα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση των παραπνευμονικών και των κακοήθων υπεζωκοτικών συλλογών, καθώς και αιτίων που συχνά υποδιαγιγνώσκονται όπως πνευμονική εμβολή, φάρμακα, έκθεση σε αμίαντο κ.ά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):28—40
Λέξεις ευρετηρίου: Yπεζωκοτική συλλογή, πλευρίτιδα, διάγνωση, θεραπεία.
Αλληλογραφία: Β. Πέττα, Αρτεμισίου 13, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα e-mail: v_petta@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Νευροενδοκρινείς όγκοι και Επεμβατική Ακτινολογία
Β. Καρτσούνη,1 Γ. Γκενεράλης,1 Ι. Μοσχούρης,2 Μ. Μούτου,1 Σ. Δόδουρα,1 Μ. Γκέλη1
1Α΄ Ακτινοδιαγνωστικό τμήμα ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», 2Ακτινοδιαγνωστικό τμήμα ΓΝΠ «Τζάνειο» Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι νευροεδοκρινείς όγκοι (NET) αποτελούν ετερογενή ομάδα νεοπλασμάτων, οι οποίοι εξορμώνται από τα κύτταρα του νευρικού και ενδοκρινικού ιστού που έχουν την ικανότητα να προσλαμβάνουν και να αποκαρβοξυλιώνουν πρόδρομα μόρια αμινών (APUD), καθώς επίσης από τα εντεροχρωμαφινικά κύτταρα (Kulchitsky) του γαστρεντερικού σωλήνα, τα νησίδια του παγκρέατος και από το βρογχικό επιθήλιο των πνευμόνων. Εμφανίζονται 5,25 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού ετησίως. Οι καρκινοειδείς όγκοι εκπροσωπούν τον συχνότερο τύπο και εντοπίζονται κυρίως στον γαστρεντερικό σωλήνα (67%) και στους πνεύμονες (25%). Οι NET που προέρχονται από τον γαστρεντερικό σωλήνα και το πάγκρεας μεθίστανται στο ήπαρ σε 46–93% των περιπτώσεων. Το 85% των ασθενών έχει ήδη ηπατική μεταστατική νόσο κατά την αρχική διάγνωση. Οι NET ηπατικοί μεταστατικοί όγκοι μπορεί να προκαλούν συμπτώματα λόγω έκκρισης ορμονών, φαινομένων πίεσης ή εκτεταμένης διήθησης του ηπατικού παρεγχύματος. Επιβίωση σε ηπατική μεταστατική νόσο κυμαίνεται από 5 έως 56 μήνες. Θεραπεία εκλογής αποτελεί η χειρουργική εξαίρεση των ηπατικών μεταστάσεων. Όμως 80–90% των ασθενών με ηπατική μεταστατική νόσο κρίνεται ανεγχείρητο. Θεραπεία με ανάλογα σωματοστατίνης ελέγχει τα συμπτώματα, όμως προοδευτικά εγκαθίσταται αντοχή στη δράση τους. Η χημειοθεραπεία προσφέρει πτωχά αποτελέσματα με ποσοστά ανταπόκρισης 0% έως 38%. Η Επεμβατική Ακτινολογία συμμετέχει ενεργά στη διαχείριση των NET ηπατικών μεταστάσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):41—50
Λέξεις ευρετηρίου: Νευροεδοκρινείς όγκοι, Επεμβατική Ακτινολογία, ηπατική μεταστατική νόσος.
Αλληλογραφία: Β. Καρτσούνη, Ναρκίσσου 26, 154 52 Π. Ψυχικό, Αθήνα email: victoriakartsouni@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καρκινώματα κύστης θυρεογλωσσικού πόρου
Ευ. Κανιούρα,1 Γ. Πάλλης,2 Μ. Σταματάκος3
1ΩΡΛ Κλινική, 251 ΓΝ Αεροπορίας, 2Α΄ Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική, ΓΝ Ιπποκράτειο, Αθήνα, 3Χειρουργική Κλινική, ΝΜ Μολάων, Γενικό Νοσοκομείο Λακωνίας
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η κύστη θυρεογλωσσικού πόρου σχηματίζεται λόγω μη εκφύλισης της οδού διαμέσου της οποίας κατέρχεται ο θυρεοειδής αδένας στην τελική του θέση. Οι κύστεις θυρεογλωσσικού πόρου είναι κατά κανόνα ασυμπτωματικές για αυτό και συχνά παραμένουν αδιάγνωστες. Μόνο 1% των παθολογιών που αναδεικνύονται σε αυτές είναι καρκινώματα. Συνήθως η διάγνωση τίθεται μετεγχειρητικά, αν και προσεκτική ψηλάφηση του ύποπτου μορφώματος σε συνδυασμό με το ατομικό αναμνηστικό του ασθενούς και τη διενέργεια FNA στο μόρφωμα θα μπορούσαν να βοηθήσουν την προεγχειρητική διάγνωση. Διεγχειρητικά, η διενέργεια ταχείας βιοψίας στο υπό εξέταση μόρφωμα αναφέρεται ότι συμβάλλει στη διάγνωση. Η θεραπεία είναι αδιαμφισβήτητα χειρουργική και περιλαμβάνει τη χειρουργική εξαίρεση με τη μέθοδο Sistrunk. Αναλόγως των ενδείξεων επιπλέον θυρεοειδεκτομή ή τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός μπορούν να συμπεριληφθούν στο χειρουργικό πλάνο. Επίσης, θεραπευτικά έχει αναφερθεί η μετεγχειρητική καταστολή παραγωγής TSH με λεβοθυροξίνη. Σπάνια αναφέρονται στη βιβλιογραφία επιπλοκές. Παρόλ’ αυτά συνεχής και προσεκτικός επανέλεγχος των ασθενών θεωρείται επιτακτικός ως προς την έγκαιρη διάγνωση μεταστατικών εστιών. Λίγες είναι οι περιπτώσεις καρκινώματος κύστης θυρεογλωσσικού πόρου που έχουν αναφερθεί σε παιδιά καθιστώντας επισφαλή την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη σωστή αντιμετώπιση αλλά και διάγνωση της νόσου σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):51—56
Λέξεις ευρετηρίου: Καρκίνος, θυρεογλωσσικός πόρος, κύστη, θεραπεία.
Αλληλογραφία: Μ. Σταματάκος, Έλος, 230 55 Δήμος Ευρώτα, Λακωνία e-mail: mixalislak@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαχείριση των διαταραχών πήξης στην κίρρωση
Φ.-Γ. Ράμφος,1 Ξ. Τσαμακίδης,2 Θ. Σιδηρόπουλος3
1Γαστρεντερολογική Kλινική, ΓΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, 2Κέντρο Υγείας Άντισσας, Λέσβος, 3Περιφερειακό Ιατρείο Κατωμερίου, Μεγανήσι Λευκάδας
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι ασθενείς με κίρρωση παρουσιάζουν μια ασταθή ισορροπία μεταξύ θρόμβωσης και αιμορραγίας λόγω παθοφυσιολογικών μεταβολών σε παράγοντες πήξης, ινωδόλυσης και αιμοπετάλια. Η κατανόηση των διαταραχών πήξης αποτελεί τη βάση για την επιλογή εργαστηριακών εξετάσεων που εκτιμούν με ακρίβεια τον κίνδυνο των ασθενών αυτών, αλλά και για τη μετέπειτα καθοδήγηση του κλινικού ιατρού στη διαχείρισή τους, κατά τη διάρκεια επεμβατικών πράξεων και επειγουσών καταστάσεων. Σύμφωνα με νεότερα δεδομένα, ο αριθμός των αιμοπεταλίων, το INR και το aPTT παύουν να αποτελούν τις εξετάσεις εκλογής για την εκτίμηση της κατάστασης πηκτικότητας του κιρρωτικού ασθενούς και τείνουν να αντικατασταθούν από μεθόδους, όπως η θρομβοελαστογραφία, η θρομβοελαστομετρία και η thrombin generation assay. Επιπλέον, σε ενδεχόμενο οξείας αιμορραγίας και πριν από επεμβατικές πράξεις, η διόρθωση της αιμορραγικής διάθεσης με τη βοήθεια παραγόντων πήξης, αιμοπεταλίων, ινωδογόνου και αντιινωδολυτικών παραγόντων ενδεχομένως υπερέχει έναντι του φρέσκου κατεψυγμένου πλάσματος. Τέλος, εξετάζεται η χρήση ηπαρίνης στην πρόληψη και αντιμετώπιση των θρομβωτικών επιπλοκών της κίρρωσης. Η παραδοσιακή αντίληψη της αιμορραγίας ως αποκλειστικής επιπλοκής των διαταραχών πήξης στην κίρρωση εγκαταλείπεται, καθώς οι θρομβωτικές επιπλοκές περιπλέκουν τη διαχείριση των κιρρωτικών ασθενών και επιβάλλουν εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Προτείνεται η διεξαγωγή περαιτέρω ερευνών με σκοπό τη χάραξη κατευθυντηρίων γραμμών στη διαχείριση των διαταραχών πήξης του κιρρωτικού ασθενούς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):57—60
Λέξεις ευρετηρίου: Kιρρωτικός ασθενής, διαχείριση των διαταραχών πήξης, διαταραχές πήξης στην κίρρωση.
Αλληλογραφία: Φ.-Γ. Ράμφος, Ιπποκράτους 1, 166 74 Γλυφάδα, Αθήνα e-mail: ramfosfi@gmail.com
EIΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Πρόγραμμα «ΗΠΙΟΝΗ» έτους 2016, Η υλοποίησή του στους Δήμους της Ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Ει. Δρίζη
Δήμος Βάρης, Βούλας, Βουλιαγμένης
ΕΙΣΑΓΩΓΉ:
Το Εθνικό Πιλοτικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Προαγωγής της Υγείας των ηλικιωμένων «Ηπιόνη», το 2016, είχε ως στόχο την πρόληψη της οστεοπόρωσης και των πτώσεων.
ΣΚΟΠΟΣ:
Η εκτίμηση του βαθμού συνεργασίας των Δήμων που υλοποίησαν το πρόγραμμα, με τους εμπλεκόμενους φορείς, η καταγραφή των αδυναμιών κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του και η ανάδειξη της πιθανής επιθυμίας συνέχισής του.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Αποστολή ηλεκτρονικού ερωτηματολόγιου στους Δήμους που υλοποίησαν το πρόγραμμα μέχρι τις 31 Μαΐου 2017.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Απάντησε το 89,5% των Δήμων. Εξ αυτών το 70,6% συνεργάστηκε με εμπλεκόμενους φορείς. Ο μειωμένος αριθμός του προσωπικού (82,4%) και ο λιγοστός διαθέσιμος χρόνος από τους υπαλλήλους (64,7%) ήταν τα κυριότερα προβλήματα κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος. Το 35,3% των Δήμων που υλοποίησαν το πρόγραμμα δήλωσαν ότι δεν ενημερώθηκαν για το «ΗΠΙΟΝΗ» μέσω υπηρεσιακής αλληλογραφίας. Η συνέχιση του προγράμματος κρίθηκε στο 35,3% επιθυμητή και στο 58,8% επιθυμητή εφόσον αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Η συνεργασία των Δήμων με τους εμπλεκόμενους φορείς βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και ο μηχανισμός ενημέρωσης των Δήμων κρίνεται ελλιπής. Είναι αναγκαία και επιθυμητή η υιοθέτηση μιας εθνικής πολιτικής για την πρόληψη και προαγωγή της υγείας των ηλικιωμένων, που θα περιλαμβάνει και την πρόληψη της οστεοπόρωσης και των πτώσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):61—70
Λέξεις ευρετηρίου: ΗΠΙΟΝΗ 2016, Δήμοι, Tοπική Aυτοδιοίκηση, τρίτη ηλικία, πρόληψη οστεοπόρωσης και πτώσεων.
Αλληλογραφία: Ει. Δρίζη, Δελφών 128, 165 61 Άνω Γλυφάδα, Αθήνα email: irene.drizi@gmail.com
ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθετήρας Hickman εντός παραμένουσας αριστερής άνω κοίλης φλέβας
Γ. Καμπούρογλου, Ν. Γαβαλάκης
Α΄ Παιδοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Ασθενής με ατρησία οισοφάγου, ατρησία ορθού και χειλεοϋπερωιοσχιστία αντιμετωπίστηκε στο νοσοκομείο μας για τις παραπάνω διαμαρτίες. Λόγω των παθήσεων αυτών, χρειάστηκε παρατεταμένη κεντρική φλεβική πρόσβαση, για την οποία τοποθετήθηκαν 2 καθετήρες Hickman. Σε τοποθέτηση καθετήρα Hickman από την αριστερή έσω σφαγίτιδα φλέβα διαπιστώθηκε η πορεία του εντός παραμένουσας αριστερής άνω κοίλης φλέβας (εικόνα 1). Αυτή η συγγενής διαμαρτία εμφανίζεται σε 0,3% έως 0,5% του γενικού πληθυσμού. Αν και ασυμπτωματική, περιπλέκει την τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών καθετήρων από την αριστερή έσω σφαγίτιδα φλέβα. Η παραμένουσα αριστερή άνω κοίλη φλέβα οφείλεται στην παραμονή της αριστεράς πρόσθιας κύριας φλέβας και την απόφραξη της κοινής κύριας φλέβας και του εγγύς τμήματος των πρόσθιων κύριων φλεβών της δεξιάς πλευράς. Συνήθως συνυπάρχει με μια δεξιά άνω κοίλη φλέβα, ενώ μεμονωμένη παραμένουσα αριστερή άνω κοίλη φλέβα παρατηρείται μόνο στο 10% των περιπτώσεων, ενώ εκβάλλει είτε στον στεφανιαίο κόλπο (92%) είτε στον αριστερό κόλπο (8%). Όταν κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες εισηγμένοι από την αριστερή έσω σφαγίτιδα φλέβα βρίσκονται εντός παραμένουσας αριστερής άνω κοίλης φλέβας, βρίσκονται στην αριστερή πλευρά του
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2020, 109(1):71—72
Λέξεις ευρετηρίου: Παραμένουσα αριστερή άνω κοίλη φλέβα, έσω σφαγίτιδα φλέβα.
Αλληλογραφία: Γ. Καμπούρογλου, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα e-mail: gkampouroglou@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 108 Τεύχος 2 Ιούλιος-Δεκέμβριος 2019
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πνευμονία σε ηλικιωμένους από την κοινότητα και από Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων
Ευ. Μουγάκου
Α΄ Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός «Κοργιαλένειο Μπενάκειο» Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η πνευμονία αποτελεί σημαντικό παράγοντα νοσηρότητας και θνητότητας στους ηλικιωμένους και πρωταρχική αιτία διακομιδής στο νοσοκομείο, είτε προέρχονται από την κοινότητα είτε διαμένουν σε μονάδες φροντίδας. Σημαντικό ζήτημα συνιστά η δυσκολία διάγνωσης και η καθυστέρηση αγωγής ιδιαίτερα στους «ευπαθείς» ή ιδρυματοποιημένους ασθενείς. Στους ασθενείς αυτούς μπορεί να απουσιάζουν τα «κλασικά» συμπτώματα του βήχα και του πυρετού και η πνευμονία να εκδηλωθεί με άτυπη συμπτωματολογία όπως η επιδείνωση της πρότερης λειτουργικότητας ή η αύξηση των πτώσεων. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς με πνευμονία που σχετίζεται με διαμονή σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων (NHAP), εμφανίζουν συχνά πολλαπλές συννοσηρότητες, αυξημένο κίνδυνο για πολυανθεκτικά παθογόνα, και σημαντικά αυξημένη θνητότητα σε σύγκριση με ηλικιωμένους ασθενείς με πνευμονία από την κοινότητα. Προκύπτει επομένως το ερώτημα της βέλτιστης εμπειρικής αντιμικροβιακής αγωγής στους συγκεκριμένους ασθενείς: χρήζουν αντιμετώπισης ως επί πνευμονίας της κοινότητας ή ενδονοσοκομειακής; Στη συγκεκριμένη ανασκόπηση της πρόσφατης διεθνούς βιβλιογραφίας γίνεται αναφορά στα επιδημιολογικά και μικροβιολογικά στοιχεία, τα κριτήρια διάγνωσης, την αξία των προγνωστικών μοντέλων και τις πρόσφατες
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(2):87—98
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Χρόνιος πόνος
Χ. Μάγκλαρη,1 Γ. Μίχα,2 Σ. Πουλοπούλου,1 Ν. Φυρφίρης1
1Αναισθησιολογικό Τμήμα και Ιατρείο Πόνου, ΓΑΟΝΑ «O Άγιος Σάββας», 2Β΄ Χειρουργική Κλινική, Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, Αρεταίειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Τα τελευταία χρόνια είναι κοινά αποδεκτό ότι ο πόνος υποδηλώνει πολλά περισσότερα από τη νατουραλιστική Καρτεσιανή προσέγγιση του δυισμού σώματος και ψυχής. Η ολιστική κατανόηση της φύσης του πόνου αναπτύχθηκε λόγω της επίδρασης και άλλων παραγόντων στη δημιουργούμενη εμπειρία του πόνου πέρα από την αντίδραση του σώματος σε ένα αισθητικό ερέθισμα (αλγαισθητικός πόνος), στη φλεγμονή (φλεγμονώδης πόνος) και στη δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος (νευροπαθητικός πόνος). Η αλληλεπίδραση του επώδυνου ερεθίσματος με τη γνωστική λειτουργία ενός ατόμου, με τη συμπεριφορική του προδιάθεση, την ψυχολογική του κατάσταση και κουλτούρα είναι καλά εδραιωμένη στο ολιστικό μοντέλο θεώρησης του πόνου, προσδίδοντας έναν υποκειμενικό χαρακτήρα στην αντίληψη του πόνου και στο «υποφέρειν». Επιπρόσθετα εμφανίζεται μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ του πόνου, του άγχους και της καταθλιπτικής συνδρομής που περιπλέκει τη συμπεριφορά του ατόμου σχετικά με την επώδυνη εμπειρία του. Σε αυτό το πλαίσιο η διαπροσωπική σχέση μεταξύ ασθενούς και θεραπευτή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση του πόνου. Μια εξατομικευμένη προσέγγιση με επίκεντρο τον ασθενή δεν στηρίζεται μόνο σε τυποποιημένες πρακτικές αλλά ενσωματώνει την προσωπική εμπειρία του ίδιου του ατόμου στη θεραπευτική διαδικασία του.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(2):99—105
Λέξεις ευρετηρίου: Χρόνιος πόνος, κατάθλιψη, νευροπαθητικός.
Αλληλογραφία: Χ. Μάγκλαρη, Χρυσοστόμου Σμύρνης 70, 161 21 Καισαριανή, Αθήνα e-mail: chrysmaglari@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καρδιαγγειακή τοξικότητα αντινεοπλασματικών φαρμάκων
Α. Κώτσιου,1 Χρ. Τεσσερομμάτη2
1Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αρεταίειο», 2Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η καρδιοτοξικότητα αποτελεί τη σημαντικότερη ανεπιθύμητη ενέργεια της χημειοθεραπείας, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας λόγω: (1) άμεσης κυτταρικής τοξικότητας με αθροιστική βλάβη του μυοκαρδίου, (2) διαταραχών στο σύστημα πήξης, με αποτέλεσμα ισχαιμία, θρομβογένεση και αγγειακή τοξικότητα, (3) αρρυθμογόνων επιδράσεων, (4) υπέρτασης, (5) φλεγμονής μυοκαρδίου ή/και περικαρδίου που σχετίζεται με δυσλειτουργία της αριστεράς κοιλίας ή περικαρδιακές συλλογές. Οι ανθρακυκλίνες επιρουβικίνη, ιδαρουβικίνη, δοξορουβικίνη (αδριαμυκίνη) και δαουνορουβικίνη είναι τα πλέον καρδιοτοξικά φάρμακα τα οποία προκαλούν σημαντική αύξηση στα επίπεδα της τροπονίνης. Η τραστουζουμάμπη παρεμποδίζει τη φυσιολογική δράση του HER2 στα κύτταρα του καρδιακού μυός, η μπεβασιζουμάμπη προκαλεί δυσλειτουργία της αριστεράς κοιλίας ή ακόμα και καρδιακή ανεπάρκεια, η 5φθοριοουρακίλη ισχαιμία του μυοκαρδίου, η κυκλοφωσφαμίδη συμπτώματα από την πρώτη χορήγηση, οι ταξάνες, ιδιαίτερα η πακλιταξέλη, αρρυθμίες και παράταση του διαστήματος QT. Δείκτη καρδιοτοξικότητας αποτελεί η μείωση του κλάσματος εξωθήσεως <55%. Η προσθήκη κυτταροπροστατευτικών φαρμάκων στα χημειοθεραπευτικά σχήματα, όπως δεξραζοξάνη ICRF198) και neuregulin (NRG1) μειώνουν σημαντικά την καρδιοτοξικότητα, χωρίς μείωση της αντινεοπλασματικής δράσης. Η χορήγηση ανθρακυκλινών ως εγχύσεων και όχι bolus ή η λιποσωμιακή ενθυλάκωση της δοξορουβικίνης είναι μέτρα εν δυνάμει μείωσης της καρδιακής τοξικότητας. Η καρβεδιλόλη δρα προληπτικά έναντι της καρδιοτοξικότητας των ανθρακυκλινών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(2):106—117
Λέξεις ευρετηρίου: Αντικαρκινικά, καρδιοτοξικότητα, καρδιοπροστασία.
Αλληλογραφία: Α. Κώτσιου, Αρεταίειο Νοσοκομείο, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 76, 115 28 Αθήνα e-mail: akotsiou@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Προεμφυτευτική γενετική εξέταση (PGT) στην εξωσωματική γονιμοποίηση
Δ. Χριστόπικου, St. Davies, Μ. Μαστρομηνάς
«ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ», Ιατρική Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η προεμφυτευτική γενετική εξέταση ή αλλιώς Preimplantation Genetic Testing (PGT) είναι μια δυναμικά αναπτυσσόμενη τεχνική στον χώρο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και της μοριακής βιολογίας. H PGT περιλαμβάνει τον γενετικό έλεγχο των εμβρύων, πριν από τη μεταφορά τους στη μήτρα για την αποφυγή μεταβίβασης σοβαρών κληρονομούμενων μονογονιδιακών παθήσεων από τη μία γενεά στην επόμενη. Στα πρώτα χρόνια της εφαρμογής της η PGT μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση μικρού αριθμού κληρονομούμενων παθήσεων. Οι αλματώδεις τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της μοριακής βιολογίας και της κυτταρογενωμικής τα τελευταία χρόνια βοήθησαν στην εκθετική αύξηση του αριθμού των γενετικών παθήσεων που μπορούν να αντιμετωπισθούν μέσα από την PGT.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(2):118—133
Λέξεις ευρετηρίου: Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, PGD, PGT, PGT-A, PGT-M, PGT-SR, PGT-HLA, μονογονιδιακό νόσημα, βιοψία, βλαστομερίδιο, τροεφοεκτόδερμα, εμβρυϊκός μωσαϊκισμός.
Αλληλογραφία: Δ. Χριστόπικου, «ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ», Λεωφ. Κηφισίας 49 & Ζηρίδη, 151 23 Μαρούσι, Αθήνα e-mail: christopikou@embryogenesis.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Το δίκαιο του εμβρύου και της μητέρας στην αρχαία Ελλάδα
Χρ. Τεσσερομμάτη
Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Το έμβρυο κατά τους Έλληνες ήταν έμψυχο. Οι Αριστοτελικοί πίστευαν ότι η ψυχή εισέβαλε στο παιδί με τη γέννηση και ότι η ψυχή ενέχει λογική ικανότητα, που θεωρείτο η πιο θεϊκή των ανθρωπίνων ιδιοτήτων. Στην αρχαία Ελλάδα εδίδετο σημασία στο άρρεν τέκνο. Η άμβλωση ήταν γνωστή, χωρίς να θεωρείται κατακριτέα και να απαγορεύεται με ειδική νομική διάταξη. Η πρακτική της έκτρωσης είναι γνωστή και από τη Μυθολογία. Το έμβρυο αποτελούσε μέρος της μητρικής γαστέρας, οπότε η μητέρα μπορούσε να το καταστρέψει χωρίς να λογοδοτήσει. Άλλη αποδεκτή μέθοδος απαλλαγής από ένα ανεπιθύμητο παιδί ήταν η έκθεση. Το πηγάδι της Αρχαίας Αγοράς με τα νεκρά βρέφη αποτελεί απόδειξη. Περισσότερα παιδιά σημαίνει περισσότερη δουλειά και μεγαλύτερη μείωση της πατρικής περιουσίας. Για τη διακοπή της κύησης χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εκτρωτικά φυτά όπως το σίλφιο αλλά και άλλες αντισυλληπτικές μέθοδοι. Η διακοπή μιας αδιατάρακτης ενδομητρίου κυήσεως ενός ή περισσοτέρων εμβρύων, διενεργείτο τις πρώτες 7 εβδομάδες. Η κατάλληλη ηλικία γάμου των γυναικών ήταν από τα 13 μέχρι τα 25 χρόνια και των ανδρών, ανάμεσα στα 17 και 35. Η εμψύχωση του εμβρύου συμβαίνει την 40ή ημέρα της εγκυμοσύνης για τα άρρενα έμβρυα και την 90ή για τα θήλεα. Γίνεται διάκριση μεταξύ θεμιτής και αθέμιτης έκτρωσης με κριτήριο τη φάση της κύησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(2):134—142
Λέξεις ευρετηρίου: Διακοπή κύησης, περιορισμός γεννήσεων, έκθεση νεογνών, εκτρωτικά μέσα.
Αλληλογραφία: Χρ. Τεσσερομμάτη, ΕΚΠΑ. Σκουφά 51, 106 71 Αθήνα email: ctesser@med.uoa.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο Μπετόβεν και οι θεράποντες ιατροί του
Θ.Α. Πέππας, Δ. Παπαδάκη
Γ΄ Παθολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας, Πειραιάς
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
O Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν, μία από τις μεγαλύτερες μορφές στην Ιστορία της Τέχνης και της Ανθρωπότητας, είχε μια ιδιαίτερα δύσκολη και αποτραβηγμένη προσωπικότητα, ακόμα περισσότερο μετά την κώφωσή του, και αυτό δεν έκανε καθόλου εύκολη τη σχέση του με τους ιατρούς που κατά καιρούς χρειάστηκε να απευθυνθεί για τα διάφορα συμπτώματά του. Συχνά δύσπιστος, ακόμα και προσβλητικός, άλλοτε ευγνώμων και άλλοτε απόλυτα αρνητικός, είτε για την κώφωση είτε για τα προβλήματα κωλικών και πονοκεφάλων, εξετάσθηκε από τους επιφανέστερους ιατρούς της εποχής του με πάντοτε αμφίθυμα συναισθήματα εκατέρωθεν. Ίδια υπήρξε η σχέση και στην τελευταία περίοδο της ζωής του όταν η κίρρωση και η ηπατική ανεπάρκεια τον οδήγησαν στον θάνατο. Και στην Αθανασία.
Αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς σε οποιονδήποτε ασχολείται, έστω και ελάχιστα ή απήλαυσε έστω και μόνο λίγες φορές κλασική μουσική, το όνομα του Μπετόβεν. Η μουσική του και το όνομά του αυτόματα δημιουργούν συναισθήματα ευγνωμοσύνης σε όλη την ανθρωπότητα, ανάμεσά τους και στους ιατρούς. Οι ιατροί της εποχής του, όμως, που είχαν την τύχη ή την ατυχία να γνωρίσουν τον Μπετόβεν ως ασθενή, δοκίμασαν και άλλα συναισθήματα εκτός από τον θαυμασμό. Η σχέση του Μπετόβεν (1770–1827) με τους ιατρούς του δεν ήταν πάντοτε η καλύτερη δυνατή, καθώς η έμφυτη επαναστατικότητα του καλλιτέχνη σε κάθε μορφή αυθεντίας, η έντονη εκ μέρους του δυσπιστία στην αποτελεσματικότητα κάθε συνιστώμενης αγωγής, συνδυαζόμενη με την καχυποψία του και το γεγονός ότι απέδιδε την κώφωσή του (ή τουλάχιστον την επιδείνωσή της) σε «ανεπαρκείς και αγνοούντες ιατρούς» (δικά του λόγια, γραμμένα στην επιστολή του 1802 που έμεινε γνωστή σαν «Διαθήκη του Χάϊλιγκενσταντ»1) καθώς και τέλος η συχνή χρήση από τον Μπετόβεν ιδιαίτερα προσβλητικών χαρακτηρισμών έθεταν τη σχέση αυτή σε συχνή δοκιμασία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(2):143—146
Λέξεις ευρετηρίου: Διάσημα πρόσωπα, Ιστορία Ιατρικής 19ος αιώνας, Μπετόβεν.
Αλληλογραφία: Θ.Α. Πέππας, Ιωάννου Χρυσοστόμου 24. 171 22 Νέα Σμύρνη, Αθήνα email: th.a.peppas@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 108 Τεύχος 1-3 Ιανουάριος-Ιούνιος 2019
TI NEOTEΡΟ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Τι νεότερο στη Νευρολογία - Μια θεματική άποψη από το συνέδριο της ΑΝΑ 2018
Ι. Μπαρτζώκης,1 V. Limmroth,1 Ευ. Αγγελοπούλου,2 Δ.-Δ. Μητσικώστας2
1Department of Neurology and Palliative Care Medicine, Cologne City Hospitals, University of Cologne, Germany, 21η Νευρολογική Κλινική, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Στο παρόν άρθρο γίνεται αναφορά στις σημαντικότερες ανακοινώσεις που έγιναν στο 70ό Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Νευρολογικής Ακαδημίας, οι οποίες καλύπτουν σχεδόν ολόκληρο το φάσμα της κλινικής νευρολογίας, συμπεριλαμβανομένων των οξέων ισχαιμικών διαταραχών, των νόσων Parkinson & Alzheimer, την πολλαπλή σκλήρυνση, την ημικρανία, την επιληψία, τη νωτιαία μυϊκή ατροφία και τη χορεία Huntington. Επιπλέον, έγιναν ανακοινώσεις που αφορούν σε νέες μεθόδους θεραπείας, όπως τεχνικές antisense, γονιδιακή θεραπεία και μεταγενωμική (metagenomics), οι οποίες ενδέχεται να έχουν εφαρμογή σε ανίατες μέχρι στιγμής διαταραχές του νευρικού συστήματος, όπως οι δυστροφίες και οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Η συνοπτική περιγραφή όλων αυτών των εργασιών δίνουν μια παραστατική εικόνα της τρέχουσας νευρολογίας στην αιχμή των εξελίξεων και αποτυπώνουν τις βασικές κατευθύνσεις της έρευνας που έχει άμεση κλινική εφαρμογή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(1–3):11—33
Λέξεις ευρετηρίου: ΑΑΝ 2018, Αμερικανική Νευρολογική Ακαδημία 2018.
Αλληλογραφία: Δ.Δ. Μητσικώστας, MD, PhD, FEAN. 1η Νευρολογική Κλινική, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Λεωφ. Bασ. Σοφίας 72–74, 115 27 Αθήνα email: dmitsikostas@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η έννοια της ενεργού παρακολούθησης στον καρκίνο του προστάτη - Προκλήσεις και προσδοκίες
Θ.Γ. Αναγνώστου, Δ. Σιάτος
Ουρολογικό Τμήμα, Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η έννοια της αναμονήςπαρακολούθησης (αντί της άμεσης θεραπείας) για μια οιαδήποτε κακοήθη νόσο, είναι ως έννοια αιρετική. Φθάνουμε όμως, μετά από δεκαετίες εμπειρίας με τον Προστατικό Καρκίνο, να αναγνωρίσουμε ότι στις ημέρες μας, η γενική «προσέγγιση» του Προστατικού Καρκίνου, για τον Ουρολόγο αλλά και τον Ασθενή, έχει αλλάξει. Δεν χρειάζεται να επεμβαίνουμε σε κάθε διάγνωση και ασθενή, αλλά μόνο σε περιπτώσεις κλινικά σημαντικών (απειλητικών) καρκίνων, σε εκείνους μάλιστα από τους ασθενείς που θα μπορούσαν πραγματικά να ωφεληθούν στην επιβίωσή τους από την εφαρμογή της άμεσης θεραπείας. Καθώς λοιπόν, δεν μιλούμε πια αδιακρίτως, δηλαδή για όλες τις περιπτώσεις ασθενών ή διαγνώσεων, η πρόκληση είναι να αναγνωρίσουμε την αξία της Ενεργού Παρακολούθησης σε εκείνους που είναι κατάλληλοι, χωρίς κόστος στην επιβίωση, μέσω της ευκαιρίας παρέμβασης στους ασθενείς που πραγματικά θα χρειαστεί να θεραπεύσουμε. Σε αυτήν την πρόκληση νεότερες τεχνολογικές ανακαλύψεις έρχονται προς βοήθεια των αποφάσεών μας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(1–3):34—43
Λέξεις ευρετηρίου: Καρκίνος προστάτη, ενεργός παρακολούθηση, βιοδείκτες, απεικόνιση.
Αλληλογραφία: Θ.Γ. Αναγνώστου, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Λεωφ. Αλεξάνδρας 17, 115 22 Αθήνα e-mail: theodoreanagnostou@gmail.com, theoan@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Χειρουργική θεραπεία δευτεροπαθούς λεμφοιδήματος
Α. Σαράφης, Δ. Διονυσίου, Ε. Δεμίρη
Κλινική Πλαστικής Χειρουργικής, Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου» Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Το λεμφοίδημα είναι μια χρόνια, εξελισσόμενη νόσος. Χαρακτηρίζεται ως πρωτοπαθές σε περίπτωση συγγενούς δυσπλασίας του λεμφικού συστήματος ή δευτεροπαθές σε επίκτητες διαταραχές θεραπείας για τον καρκίνο, φλεγμονής, τραύματος ή εξεργασίας. Η νόσος εμφανίζει αρχικά νοσηρότητα και λειτουργική έκπτωση του προσβεβλημένου άκρου, ενώ αργότερα παρουσιάζει σοβαρές ψυχοκοινωνικές διαταραχές. Η διάγνωση του λεμφοιδήματος τίθεται με την κλινική και την εργαστηριακή εξέταση λεμφοσπινθηρογραφήματος, φλουοροσκόπησης και μαγνητικής τομογραφίας. Η διαχείρισή του βασίζεται στη συντηρητική ή τη χειρουργική αντιμετώπιση, με κοινό στόχο τη μείωση όγκου του άκρου και τη λειτουργική αποκατάσταση με ύφεση των συμπτωμάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Οι χειρουργικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν: (α) μειωτικές και (β) επανορθωτικές τεχνικές. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται οι «ιστορικές» επεμβάσεις δερματολιπεκτομής και οι «σύγχρονες» μέθοδοι λιποαναρρόφησης, ενώ στη δεύτερη ανήκουν οι μικροχειρουργικές τεχνικές, όπως οι λεμφο-φλεβικές παρακάμψεις και η ελεύθερη μεταμόσχευση λεμφαδένων. Η πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Διεθνούς Λεμφολογικής Εταιρείας προτείνουν τις μειωτικές επεμβάσεις ως ανακουφιστικές για περιπτώσεις προχωρημένου σταδίου, ενώ τις επανορθωτικές για την αντιμετώπιση όλων των σταδίων της νόσου. Τα αποτελέσματα των μικροχειρουργικών τεχνικών αναδεικνύονται ευεργετικά από πλη-
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(1–3):44—53
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Το φαινόμενο του «πόνου σε μέλος-φάντασμα»
Ν. Φυρφίρης,1 Χ. Μάγκλαρη,1 Γ. Μίχα,1 Ξ. Γραμματόγλου2
1Αναισθησιολογικό Τμήμα και Ιατρείο Πόνου, ΓΑΟΝΑ «O Άγιος Σάββας», 2Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Ο όρος «πόνος σε μέλοςφάντασμα» που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα από τον Γάλλο χειρουργό Ambrose Paré αναφέρεται στην κατάσταση, όπου ένα άτομο αισθάνεται πόνο σε μέλος του σώματός του, το οποίο δεν είναι πλέον παρόν (ακρωτηριασμός). Αποτελεί μία ιδιαίτερα συχνή οντότητα σε ασθενείς που υφίστανται ακρωτηριασμό, με το ποσοστό να ανέρχεται σε 50–85%. Στους μισούς ασθενείς, η έναρξη του πόνου τοποθετείται χρονικά στο πρώτο 24ωρο μετά τον ακρωτηριασμό, ενώ το 75% αναπτύσσει πόνο μέσα στην πρώτη εβδομάδα. Πιθανόν σχετίζεται με παράγοντες που επηρεάζουν τόσο το κεντρικό όσο και το περιφερικό νευρικό σύστημα, ενώ υπάρχουν και ψυχολογικές διαστάσεις που αφορούν στην εικόνα του εαυτού. Επηρεάζει την ποιότητα της ζωής των ασθενών και συσχετίζεται με την εμφάνιση διαταραχών ύπνου και κατάθλιψης. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι πολυπαραγοντική και συμπεριλαμβάνει διάφορες τεχνικές τόσο φαρμακευτικές όσο και μη, πάντα εξατομικευμένες στις ανάγκες των ασθενών. Παρόλη την υπάρχουσα γνώση κρίνεται αναγκαία η περαιτέρω έρευνα γύρω από τους εμπλεκόμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς ώστε να ανοίξει ο δρόμος για στοχευμένη θεραπεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(1–3):54—60
Λέξεις ευρετηρίου: Πόνος σε μέλος-φάντασμα, ακρωτηριασμός, χρόνιος πόνος.
Αλληλογραφία: Ν. Φυρφίρης, Ανδριτσαίνης 9, 111 42 Αθήνα e-mail: firfirisnikos@yahoo.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Μετεγγράφοντας τη γνώση και την εμπειρία από ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα σε εργαλεία και πράξη για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα
Χρ. Λιονής, Α. Αγγελάκη, Μ. Αναστασάκη, Φ. Αναστασίου, Μ. Αντωνοπούλου, Δ. Ανυφαντάκης, Ει. Βασιλάκη, Θ. Βασιλόπουλος, Β. Βιβιλάκη, Μ. Γαλενιανός, Χ. Γιρβαλάκη, Μ. Γκότση, Ε. Ιατράκη, Ν. Κακολύρης, Α. Καμέκης, Α. Καρέλης, Δ. Κουναλάκης, Α. Μαρκάκη, A.-E. Μεχίλι, Α. Μπερτσιάς, Γ. Ντάουκερ, Σ. Παπαδάκη, Μ. Παπαδακάκη, Ε. Πιτέλου, Δ. Σηφάκη-Πιστόλλα, Μ. Σιάλτσης, Β. Σμπαρούνη, Ι. Στεφανάκη, Εμμ. Συμβουλάκης, B. Τσιάντου, Ι. Τσιλιγιάννη, Β.-Ει. Χατζέα, Χρ. Ψαρουδάκη
Ερευνητική Ομάδα Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής, Σχολή Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης, Κρήτη
ΣΚΟΠΟΣ:
Αρκετή συζήτηση γίνεται στην Ελλάδα για τις υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) και για τις πολιτικές υγείας που θα πρέπει να ακολουθηθούν. Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να παρουσιάσει την πληροφορία και γνώση που έχει αποκτηθεί από τις ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής (ΚΚΟΙ) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και να εντοπίσει εκείνες τις «περιοχές» που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στην εκπαίδευση, στην έρευνα αλλά και στην πολιτική υγείας.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ :
Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάγκη του άρθρου αυτού ήταν τα
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2019, 108(1–3):61—74
ΤΟΜΟΣ 107 Τεύχος 4–6 Ιούλιος-Δεκέμβριος 2018
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λοιμώξεις ουροποιητικού σε ηλικιωμένους
Ευ. Μουγάκου
Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού αποτελούν σημαντικό παράγοντα νοσηρότητας και θνητότητας στους ηλικιωμένους, είτε προέρχονται από την κοινότητα είτε διαμένουν σε μονάδες φροντίδας. Μείζονες παράγοντες κινδύνου στην ειδική αυτή πληθυσμιακή ομάδα αποτελούν το θήλυ φύλο, η παρουσία ουροκαθετήρα, οι ανατομικές και λειτουργικές ανωμαλίες της ουροποιητικής οδού και η ανοσοπάρεση λόγω της ηλικίας. Σημαντικό ζήτημα συνιστά η δυσκολία λήψης ιστορικού λόγω γνωσιακών διαταραχών και ο αυξημένος κίνδυνος για επιπλοκές και φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις. Λόγω δυσχέρειας στη διάκριση της ασυμπτωματικής βακτηριουρίας από τη συμπτωματική λοίμωξη του ουροποιητικού, διαπιστώνεται κατάχρηση αντιμικροβιακών, γεγονός που οδηγεί σε αποικισμό των ασθενών από πολυανθεκτικά μικροβιακά στελέχη. Στη συγκεκριμένη ανασκόπηση της πρόσφατης διεθνούς βιβλιογραφίας γίνεται αναφορά στα επιδημιολογικά και μικροβιολογικά στοιχεία, τα κριτήρια διάγνωσης και την αντιμετώπιση του εύρους των κλινικών συνδρόμων που περιλαμβάνει η λοίμωξη του ουροποιητικού στους ηλικιωμένους. Επίσης, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην πρόληψη της λοίμωξης ουροποιητικού που αποδίδεται στην παρουσία ουροκαθετήρα που αποτελεί μείζον αίτιο λοίμωξης σχετιζόμενης με μονάδες υγείας, καθώς και στα ειδικά ζητήματα που αφορούν στην αντιμετώπιση της νοσοκομειακής ουρολοίμωξης. Τέλος, γίνεται περίληψη των συστάσεων για τη διαχείριση ασθενούς με ασυμπτωματική βακτηριουρία, η οποία συναντάται με πολύ αυξημένη επίπτωση στους ηλικιωμένους ασθενείς, ιδιαίτερα επί παρουσίας ουροκαθετήρα ή ιδρυματοποίησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(4–6):87—95
Λέξεις ευρετηρίου: Λοίμωξη ουροποιητικού, ηλικιωμένοι, ασυμπτωματική βακτηριουρία, λοίμωξη που σχετίζεται με καθετήρα ουροποιητικού.
Αλληλογραφία: Ευ. Μουγάκου, Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Σωτηρία», Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα email: p.mougakou@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ενδοκοιλιακές λοιμώξεις στην τρίτη ηλικία
Μ. Μέλιου
Γ ΄ Παθολογική Κλινική-Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων, ΓΝΑ Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Οι ενδοκοιλιακές λοιμώξεις αποτελούν μείζονα παράγοντα νοσηρότητας και θνητότητας στους ηλικιωμένους. Η οξεία σκωληκοειδίτιδα αποτελεί τη συχνότερη αιτία χειρουργικής παρέμβασης στην τρίτη ηλικία. Τα κλασικά συμπτώματα συνήθως απουσιάζουν, ενώ έως και 50% ανευρίσκεται με διάτρηση. Η θνητότητα και η νοσηρότητα που συνοδεύουν τη χειρουργική παρέμβαση σε αυτές τις ηλικίες είναι υψηλότερες και συχνά επιλέγεται συντηρητική αντιμετώπιση. Οι λοιμώξεις των χοληφόρων αποτελούν το συχνότερο αίτιο οξείας κοιλίας στον πληθυσμό των υπερηλίκων. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν ιδιαίτερα άτυπη εικόνα. Το υπερηχογράφημα αποτελεί τη διαγνωστική μέθοδο εκλογής. Η αντιμετώπιση είναι συντηρητική ή άμεσα παρεμβατική αναλόγως του βαθμού βαρύτητας. Η οξεία εκκολπωματίτιδα αποτελεί συχνό αίτιο σήψης στην τρίτη ηλικία και ενέχει μεγαλύτερο ποσοστό επιπλοκών και μεγαλύτερη θνητότητα. Τα διαρροϊκά σύνδρομα είναι πολύ συχνά στους ηλικιωμένους. Η πλειοψηφία θανάτων από διαρροϊκά σύνδρομα αφορά σε ηλικιωμένους. Η λοίμωξη από C. difficile αποτελεί συχνό αίτιο διάρροιας στους ηλικιωμένους και θα πρέπει πάντα να αναζητείται σε άτομα με παράγοντες κινδύνου. Οι μεταβολές που επισυμβαίνουν με την αύξηση της ηλικίας δυσχεραίνουν τόσο τη διάγνωση όσο και την αντιμετώπιση. Οι συννοσηρότητες δυσχεραίνουν τη θεραπεία ενώ συχνά μια χειρουργική παρέμβαση ενέχει μεγαλύτερους κινδύνους στους ηλικιωμένους ασθενείς. Η επιτυχής αντιμετώπιση των λοιμώξεων αυτών απαιτεί πολυπαραγοντική προσέγγιση και προσεκτική αξιολόγηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(4–6):96—104
Λέξεις ευρετηρίου: Διάρροια, εκκολπωματίτιδα, σκωληκοειδίτιδα, χολαγγειίτιδα, C. difficile.
Αλληλογραφία: Μ. Μέλιου, Γ΄ Παθολογική Κλινική-Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων, ΓΝΑ ΚοργιαλένειοΜπενάκειο ΕΕΣ, Αθανασάκη 2, 115 26 Αμπελόκηποι, Αθήνα email: Maria.meliou@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρόληψη της νόσου Alzheimer
Π. Βαλκιμάδη, Μ. Ζερβού, Α. Μούγιας
Ψυχογηριατρική Εταιρεία «Ο Νέστωρ», Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η νόσος Alzheimer (ΝΑ) είναι μια νευρολογική, εκφυλιστική κατάσταση που οδηγεί σε διαταραχή της γνωστικής λειτουργίας και απώλεια της ανεξαρτησίας. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία άνοιας. Λόγω της μεγάλης αύξησης του αριθμού των ατόμων με άνοια, πολύ μεγάλη σημασία δίνεται στη μελέτη των παραγόντων που μπορούν να καθυστερήσουν την έναρξη, να επιβραδύνουν την εξέλιξη ή ακόμη και να αποτρέψουν την εμφάνιση της νόσου. Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας προκύπτει ότι οι φαρμακευτικές προσεγγίσεις, δηλαδή οι αναστολείς ακετυλοχολινεστεράσης και οι NMDA ανταγωνιστές, δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα στην πρόληψη της άνοιας. Όσον αφορά στις μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις, προέκυψε ότι η σωματική και πνευματική δραστηριότητα και η θεραπεία καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι οι πιο χρήσιμοι παράγοντες στη μείωση του κινδύνου νοητικής εξασθένησης. Πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως η μεσογειακή διατροφή, η πρόληψη και θεραπεία της κατάθλιψης και του αισθήματος μοναξιάς και η αντιμετώπιση της βαρηκοΐας, ενδεχομένως να παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην πρόληψη. Χρειάζονται περαιτέρω μελέτες, ιδιαίτερα πολυεπίπεδες μελέτες πολλών παραγόντων πρόληψης της άνοιας, ταυτόχρονα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(4–6):105—116
Λέξεις ευρετηρίου: Νόσος Alzheimer, πρόληψη, στρατηγικές παρέμβασης.
Αλληλογραφία: A. Μούγιας, Τσακάλωφ 8, 106 73 Κολωνάκι, Αθήνα e-mail: amougias@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα για την υποστήριξη του ηλικιωμένου στο σπίτι και ηθικοί προβληματισμοί
Θ. Αδαμακίδου,1 Β.Σ. Βελονάκη,2 Α. Καλοκαιρινού2
1Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, 2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
H προαγωγή της ενεργούς και υγιούς γήρανσης αποτελεί προτεραιότητα στις σύγχρονες κοινωνίες. Η τεχνολογία έχει αποδειχθεί ότι προάγει την ανεξάρτητη διαβίωση. Συμβάλλει ιδιαίτερα στην παραμονή των ηλικιωμένων στην κοινότητα, παρέχοντας κατάλληλη φροντίδα, ενισχύοντας τη λειτουργικότητα και την ανεξαρτησία τους, προλαμβάνοντας πιθανή αναπηρία και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής. Παράλληλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα που χρησιμοποιούνται από τους ηλικιωμένους συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της επιβάρυνσης των φροντιστών των ηλικιωμένων. Οι τεχνολογίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται σήμερα από τους ηλικιωμένους στο σπίτι, είναι οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας (Internet, webcameras, βιντεοσυνεδριάσεις, κ.ά.), οι βοηθητικές τεχνολογίες (αισθητήρες, τηλεπαρακολούθηση, κ.ά.) και οι τεχνολογίες αλληλεπίδρασης ανθρώπουcomputer (ρομπότ). Η τεχνολογία δεν αποτελεί πανάκεια, ούτε είναι αποδεκτή από όλους με τον ίδιο τρόπο. Συχνά ανακύπτουν ηθικοί προβληματισμοί και σύγκρουση αξιών, που μπορεί να αφορούν για παράδειγμα σε θέματα αξιοπρέπειας, ιδιωτικότητας και αυτονομίας του ηλικιωμένου. Άλλοι προβληματισμοί αφορούν στο κόστος, σε θέματα ισότιμης πρόσβασης και στον φόβο περιορισμού της ανθρώπινης επαφής και αλληλεπίδρασης. Οι προβληματισμοί αυτοί θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διότι μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας αλλά και στον σχεδιασμό της τεχνολογίας του μέλλοντος, που θα βοηθά τους ηλικιωμένους να παραμένουν στο σπίτι τους για όσο το επιθυμούν, διασφαλίζοντάς τους τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(4–6):117—131
Λέξεις ευρετηρίου: Ηλικιωμένοι, ανεξάρτητη διαβίωση, τεχνολογία, ηθικοί προβληματισμοί.
Αλληλογραφία: Β.Σ. Βελονάκη, Παπαδιαμαντοπούλου 123, 115 27 Γουδή, Αθήνα email: venetia_vel@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η ασφαλής χορήγηση σκιαγραφικού κατά την αξονική τομογραφία σε ηλικιωμένους
Α. Παρασκευοπούλου, Μ. Στασινοπούλου, Ευ. Ανδριώτης
Τμήμα Νεότερων Απεικονιστικών Μεθόδων, Αξονικός Τομογράφος, Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «O Άγιος Σάββας», Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η διενέργεια αξονικής τομογραφίας με ταυτόχρονη χορήγηση σκιαγραφικών μέσων είναι συχνά απαραίτητη στη διαγνωστική προσέγγιση και διερεύνηση του γηριατρικού ασθενούς. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς αποτελούν πληθυσμιακή ομάδα ευαίσθητη στις ανεπιθύμητες εκδηλώσεις από σκιαγραφικά μέσα, κατά το πλείστον στα ιωδιούχα, με τη νεφροπάθεια από σκιαγραφικά να εμφανίζει σημαντική επίπτωση. Επιπροσθέτως η κυτταροτοξικότητα του σκιαγραφικού μέσου μπορεί να εκδηλωθεί με χημειοτοξικού τύπου αντιδράσεις. Αναφυλακτικού τύπου αντιδράσεις επίσης μπορεί να εκδηλωθούν, με μικρότερη όμως επίπτωση σε σχέση με νεότερες πληθυσμιακές ομάδες. Οι άμεσα εκδηλούμενες και απειλητικές για τη ζωή αντιδράσεις απαιτούν εκπαιδευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό αλλά και στενή παρακολούθηση του ασθενούς. Επίσης προσεκτικό χειρισμό απαιτούν η χορήγηση ιωδιούχου σκιαγραφικού σε ηλικιωμένους με θυρεοειδοπάθειες για αποφυγή θυρεοτοξίκωσης και η ενδαγγειακή χορήγηση σκιαγραφικών σε μικρές περιφερικές φλέβες των άκρων λόγω του αυξημένου κινδύνου για εξαγγείωση του μέσου. Ρόλος του ακτινολόγου είναι να διενεργεί όσο πιο ολοκληρωμένη εξέταση στα πλαίσια του εφικτού και να είναι σε εγρήγορση για τον χειρισμό τυχόν ανεπιθύμητων εκδηλώσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(4–6):132—140
Λέξεις ευρετηρίου: Ηλικιωμένοι, αξονική τομογραφία, σκιαγραφικά, νεφροπάθεια, μη νεφρικές εκδηλώσεις, εξαγγείωση, θυρεοτοξίκωση, αντιμετώπιση.
Αλληλογραφία: Α. Παρασκευοπούλου, 34ου Συντάγματος 9, 157 73 Ζωγράφος, Αθήνα email: annaparask28@hotmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εφαρμογή γηριατρικών μοντέλων φροντίδας στα Ελληνικά Νοσοκομεία
Β.Σ. Βελονάκη,1 Μ. Βελονάκη,2 Μ. Deschodt,3 J. Flamaing,4 Π. Σουρτζή5
1Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2Ιατρός, 3Department of Chronic Diseases, Metabolism and Ageing, KU Leuven-University of Leuven, Belgium & Nursing Science, Department of Public Health, University of Basel, Switzerland, 4Department of Chronic Diseases, Metabolism and Ageing, KU Leuven-University of Leuven, Belgium & University Hospitals Leuven, Department of Geriatric Medicine, Leuven, Belgium, 5Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
ΣΚΟΠΟΣ:
Η διερεύνηση του βαθμού εφαρμογής των μοντέλων γηριατρικής φροντίδας στα Ελληνικά Γενικά Νοσοκομεία.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Η μελέτη υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ImAGE.eu: implementation of geriatric care models in Europe. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο 42 ερωτήσεων, το οποίο χρησιμοποιήθηκε πιλοτικά πριν τη συλλογή των δεδομένων.
ΑΠΟΤEΛEΣΜΑΤΑ:
Η συλλογή των δεδομένων έγινε από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο 2017. Ανταποκρίθηκαν 47 νοσοκομεία (ανταπόκριση 27%). Σε 2 νοσοκομεία (4,3%) προέκυψε ότι απασχολούνται ιατροί με την ειδικότητα (ή την εξειδίκευση) της γηριατρικής και σε 2 ότι απασχολείται παθολόγος με σχετικές γνώσεις. Ο βαθμός εφαρμογής των γηριατρικών μοντέλων φροντίδας υγείας στα ελληνικά νοσοκομεία είναι μικρός. Λίγοι συμμετέχοντες εκτιμούν ότι σε βάθος πενταετίας ορισμένα μοντέλα γηριατρικής φροντίδας θα υιοθετηθούν από το νοσοκομείο όπου εργάζονται. Αρκετοί εξέφρασαν προβληματισμό για την έλλειψη γηριατρικής εκπαίδευσης
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(4–6):141—148
ΤΟΜΟΣ 107 Τεύχος 1–3 Ιανουάριος-Ιούνιος 2018
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαδίκτυο των πραγμάτων στην Υγεία-Δομικά στοιχεία και προοπτικές μετασχηματισμού της παροχής φροντίδας υγείας
Αθ. Κελεπούρης, Ι. Αποστολάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στον χώρο των μικροσυστημάτων και των ασύρματων δικτύων έχει ανοίξει τον δρόμο για έναν κόσμο όπου οι συσκευές έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με το περιβάλλον και να ενεργοποιούν συγκεκριμένα συμβάντα ανάλογα με τα ερεθίσματα που δέχονται. Στον χώρο της Υγείας η υιοθέτηση τέτοιων «έξυπνων» τεχνολογιών προσφέρει δυναμικές που υπόσχονται να μετασχηματίσουν τον τρόπο παροχής φροντίδας υγείας και να δώσουν πιο ενεργητικό ρόλο στους ασθενείς. Στην παρούσα εργασία εντοπίζουμε δομικά στοιχεία που χτίζουν ένα βιώσιμο και παραγωγικό οικοσύστημα Διαδικτύου των Πραγμάτων στην Υγεία. Με βάση τις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας, καθώς και το περιβάλλον της, ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές, θέτουμε βασικές αρχές στρατηγικής και στοχευμένες προτάσεις προ-κειμένου να αξιοποιηθεί στον χώρο της Υγείας η νέα αυτή τεχνολογική δυναμική αποκομίζοντας οφέλη όπως η βελτίωση των αποτελεσμάτων θεραπείας, η αποδοτικότερη διαχείριση πόρων για οργανισμούς υγείας και η ενδυνάμωση των ασθενών. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν τη δημιουργία οικοσυστήματος με τη συνεργασία Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, την υιοθέτηση ανοικτών προτύπων και την ενίσχυση της ασφάλειας, ακολουθώντας αρχές ευελιξίας, διαφάνειας και ισότιμης πρόσβασης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(1–3):11—28
Κέντρο Προέλευσης: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διαδίκτυο των πραγμάτων υγεία, διασυνδεδεμένη υγεία
Αλληλογραφία: Ι. Αποστολάκης, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: gapostolakis@esdy.edu.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ανίχνευση του Clostridium perfringens σε δείγματα νερού-Μια ανασκόπηση της υφιστάμενης βιβλιογραφίας
Ε.Π. Χριστοφορίδου, Η. Τυροδήμος, Θ.Ι. Δαρδαβέσης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το Clostridium perfringens αποτελεί δείκτη μικροβιακής ρύπανσης του πόσιμου νερού. Η παρουσία του στο νερό υποδηλώνει αφενός την πιθανότητα συνύπαρξης και άλλων παθογόνων μικροοργανισμών λόγω κοπρανώδους ρύπανσης και αφετέρου ο ίδιος μικροοργανισμός μπορεί να προκαλέσει σημαντικά δυσμενείς επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Στόχος της παρούσας ανασκόπησης είναι η βιβλιογραφική αναζήτηση και αξιολόγηση όλης της υφιστάμενης βιβλιογραφίας σχετικά με τον εντοπισμό του C. perfringens σε δείγματα νερού με καλλιεργητική αλλά και μοριακή μεθοδολογία. Η έρευνα της βιβλιογραφίας απέδωσε είκοσι επτά μελέτες και μία ανασκόπηση. Η καλλιεργητική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό και την καταμέτρηση βλαστικών κυττάρων και σπόρων του C. perfringens σε δείγματα νερού σε δεκαέξι μελέτες. Η PCR χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό και την καταμέτρηση βλαστικών κυττάρων και σπόρων του C. perfringens σε δείγματα νερού και ιστών σε δέκα μελέτες. Μία μελέτη αξιολόγησε την εφαρμογή ενός DNA microarray για τον εντοπισμό υδατογενών παθογόνων συμπεριλαμβανομένου του C. perfringens. Η ανάπτυξη ταχέων, οικονομικών και αξιόπιστων μεθόδων στον εντοπισμό των μικροοργανισμών σε δείγματα νερού μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική στην πρόληψη των υδατογενών ασθενειών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(1–3):29—43
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρικό Τμήμα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Clostridium perfringens, νερό, καλλιέργεια, μοριακός, PCR
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Ιατρικό Τμήμα, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη • e-mail: eleni171180@hotmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙA Τρόπος ζωής και σκελετική υγεία των Ελλήνων-Μια διασταυρούμενη μελέτη παρατήρησης στον ελληνικό πληθυσμό
Χρ. Αργυρού (2), Ευ. Καρλάφτη (2), Ε. Ίμπρο (1), Κ. Λαμπροπούλου-Αδαμίδου (2), Δ. Οικονομόπουλος (2), Τ. Δρακοπούλου (1), Α. Τσαγκάρη (1)
Χρ. Κομισόπουλος (1), Α. Κοτσοπούλου (1), Ευ. Χρυσοφού (1), Στ.-Χρ. Δρακόπουλος (1), Μ. Τσεκούρα (1), Ι.Κ. Τριανταφυλλόπουλος (2), Γ. Tροβάς (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
EIΣΑΓΩΓΗ Τα οστεοπορωτικά κατάγματα είναι σημαντική αιτία κλινοστατισμού με υψηλό κόστος θεραπείας και αποκατάστασης. Η παρούσα έρευνα έχει ως σκοπό την καταγραφή των συνηθειών και τον βαθμό ευαισθητοποίησης του ελληνικού γενικού πληθυσμού σε σχέση με τη σκελετική υγεία.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Η έρευνα διήρκησε 6 χρόνια (2004 έως 2010) εξετάζοντας 11.268 άτομα από όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας με τη μέτρηση οστικής πυκνότητας μέσω υπερήχου και τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου 47 ερωτήσεων.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με την παρούσα έρευνα μόνο το 39,4% του δείγματος είχε πραγματοποιήσει μέτρηση οστικής πυκνότητας. Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι οι εξεταζόμενοι δεν δρουν προληπτικά, καταναλώνοντας γάλα μόνο όταν βρίσκονται στις ηλικίες υψηλού κινδύνου (άνω των 66 ετών). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από το εξεταζόμενο δείγμα μόνο 2 άτομα προσελάμβαναν τη συνιστώμενη ποσότητα πρωτεΐνης, καθώς και το γεγονός ότι το 66,2% των ατόμων δεν ασκείται ποτέ. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης φαίνεται να συμπίπτουν με αυτά διεθνών μελετών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την παρούσα μελέτη δια-πιστώνεται ότι ο τρόπος ζωής των Ελλήνων δεν προάγει τη σκελετική υγεία σε σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού. Για τον λόγο αυτόν κρίνεται ζωτικής σημασίας η ενημέρωση του ελληνικού κοινού σχετικά με την οστεοπόρωση και η υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής ωφέλιμου για τη σκελετική υγεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(1–3):44—53
Κέντρο Προέλευσης: (1) Σύλλογος Σκελετικής Υγείας «Πεταλούδα», (2) Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ. Γαροφαλίδης», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ ΚΑΤ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Οστεοπόρωση, πτώσεις, κατάγματα, διατροφικές συνήθειες, άσκηση, μέτρηση οστικής πυκνότητας
Αλληλογραφία: Χρ. Αργυρού, Αθηνάς 10, 145 61 Κηφισιά, Αθήνα • e-mail: chrisa.a@hotmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας διαλύματος με έλαιο mink, στη γυροειδή αλωπεκία
Κ. Γκανιάτσου, Μ. Γλυκοφρύδη, Α. Κολέτα, Μ. Παπακωνσταντής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της κλινικής μελέτης ήταν η αξιολόγηση μιας ανώδυνης εναλλακτικής θεραπείας στην αντιμετώπιση της γυροειδούς αλωπεκίας (ΓΑ) σώματος, κεφαλής, γενίων και ολικής.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Το έλαιο mink προέρχεται από τον λιπώδη ιστό του ομώνυμου θηλαστικού και είναι ένα μείγμα φυσικών γλυκεριδίων από 20 περίπου αλυσίδες λιπαρών οξέων που είναι γνωστά για τις ισχυρές τους αντιοξειδωτικές ικανότητες. Στην παρούσα μελέτη ελέγχθηκε η αποτελεσματικότητα του σκευάσματος MEXIS/M6S PATENT, MPAF με έλαιο mink στη γυροειδή αλωπεκία. Το υλικό εφαρμόσθηκε επιδερμικά κατά τόπους, σε συγκεκριμένες περιοχές ανάλογα με το περιστατικό σε 20 εθελοντές. Η εφαρμογή έγινε σε περιοχές της κεφαλής ή τα φρύδια στους εθελοντές που έπασχαν από ΓΑ κεφαλής, σε περιοχές των γενίων στους εθελοντές που έπασχαν από ΓΑ γενίου και σε περιοχές του σώματος, όπως το στήθος, στους εθελοντές που έπασχαν από καθολική ΓΑ. Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν ως μηδενικά, μέτρια ή καλά ανάλογα με την ύπαρξη και τον βαθμό ανάπτυξης της πυκνότητας των τριχών.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το 45% των εθελοντών εμφάνισε καλά αποτελέσματα, το 30% μέτρια, ενώ το 25% παρουσίασε αποτελέσματα που χαρακτηρίστηκαν μηδενικά.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ΓΑ έχει συσχετιστεί έντονα με το οξειδωτικό stress. Τα αποτελέσματα δείχνουν πως η χρήση ελαίου mink ως εναλλακτική θεραπεία μπορεί να επιφέρει θετικά και ανώδυνα αποτελέσματα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(1–3):54—58
Κέντρο Προέλευσης: Δερματολογική Κλινική, 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΓΣΝΑ), Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Έλαιο mink, μείγμα, αλωπεκία, γυροειδής, δέρμα, τρίχα
Αλληλογραφία: Μ. Παπακωνσταντής, Λεωφ. Μεσογείων 3, 115 27 Αθήνα • e-mail: markospapakonstantis@gmail.com
EIΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Προυστ vs Φρόιντ
Θ. Ντινόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ένας συγγραφέας γίνεται «νευρολόγος» και εστιάζει τις παρατηρήσεις του στους μηχανισμούς της μνήμης. Ο Μαρσέλ Προυστ γράφει το μυθιστόρημα «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». Ο Προυστ δόμησε το έργο του στη διαπίστωση ότι οι αναμνήσεις είναι καταστάσεις χωροχρονικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Αν η διαπίστωση αυτή αποτελεί τον «κρυφό» πυρήνα της θεωρητικής σύλληψης πάνω στην οποία δομήθηκε το «Αναζητώντας», η διάκριση της μνήμης σε ηθελημένη και αθέλητη –με καθοριστικό το περιστατικό της μικρής μαντλέν– στηρίζει με εμφανέστατο και αναμφισβήτητο τρόπο το μεγαλειώδες αυτό έργο. Ο Χρόνος ξανακερδίζεται μόνο στο τελευταίο μέρος του μυθιστορήματος όταν ο Προυστ συνειδητοποιεί ότι με τις «αθέλητες αναμνήσεις», μπορεί να ξαναβρεί κανείς την προσωπική του ιστορία μέσα στον χρόνο, την ουσία της ζωής του και να ανακαλύψει τον πραγματικό του εαυτό· και ο Προυστ έκανε την αποκάλυψη αυτή, το πιο εξέχον χαρακτηριστικό του έργου του. Ένας νευρολόγος, ο Σίγκμουντ Φρόιντ, εγκαταλείπει τη «σκληρή» επιστήμη, ανα-πτύσσει και επιβάλλει την ψυχανάλυση, η οποία θα επικρατήσει στην ψυχιατρική αλλά και στην πνευματική ζωή του 20ού αιώνα. Η ψυχανάλυση απελευθέρωσε τον άνθρωπο από ταμπού και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη λογοτεχνία, την ποίηση και τις τέχνες, ιδιαίτερα στον κινηματογράφο και το θέατρο. Ωστόσο, μόνο ως μυθολογία της ψυχιατρικής μπορεί να νοηθεί, και η μυθολογία δεν αποτελεί σήμερα εργαλείο για την ερμηνεία του κόσμου…
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(1–3):59—68
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Ανατομικής και Ιστολογίας, Τμήμα Κτηνιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Προυστ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, Φρόιντ, χρόνος, μνήμη, λήθη, ψυχανάλυση
Αλληλογραφία: Θ. Ντινόπουλος, Εργαστήριο Ανατομικής και Ιστολογίας, Τμήμα Κτηνιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη • e-mail: dinop@vet.auth.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο Συμεών ο Σηθ (11ος αιώνας), ο Δαμνάστης (11ος αιώνας) και ο Ιωάννης Επίσκοπος Πρυσδριανών (12ος αιώνας), τρεις διαπρεπείς, αλλά και παραγνωρισμένοι παιδίατροι του Βυζαντίου
Γρ. Τσουκαλάς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Κατά τη διάρκεια της εποχής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η παιδιατρική παρέμεινε χωρίς καινοτομίες και στηρίχθηκε κυρίως στην αρχαία ελληνική και φολκλορική ιατρική. Τα βυζαντινά ιατρικά κείμενα στερούνται αναφορών στην παιδιατρική σε σύγκριση με άλλα ιατρικά θέματα. Εντούτοις, μερικοί βυζαντινοί ιατροί ανέπτυξαν σημαντικές ικανότητες στον τομέα της παιδιατρικής. Η μελέτη μας παρουσιάζει τρεις βυζαντινούς ιατρούς, οι οποί-οι ασχολήθηκαν επιτυχώς με παιδιατρικές παθήσεις. Έτσι λοιπόν, ο Συμεών ο Σηθ (περ 11ος αιώνας) που ήταν ανάμεσα στους πρώτους που εισήγαγε φυσικά συστατικά και θεραπευτικά σκευάσματα στην παιδιατρική, ο Δαμνάστης (περ 11ος αιώνας) που ανέπτυξε ένα μαθηματικό μοντέλο κυοφορίας και ο Ιωάννης Επίσκοπος Πρυσδριανών (περ 12ος αιώνας) που μελέτησε τον νεανικό διαβήτη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2018, 107(1–3):69—74
Κέντρο Προέλευσης: Ιστορία της Ιατρικής, Εργαστήριο Ανατομίας, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη
Λέξεις Κλειδιά: Βυζαντινή Αυτοκρατορία, παιδιατρική, Συμεών ο Σηθ, Δαμνάστης, Ιωάννης Επίσκοπος Πρυσδριανών
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Ιερολοχιτών 155, 383 34 Αλυκές, Βόλος • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 106 Τεύχος 1–6 Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2017
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η χειρουργική θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2
Οδ. Βουδούρης, Ι. Μελισσάς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι η χρόνια πάθηση με τη μεγαλύτερη αυξητική τάση σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ελλάδα, οι διαβητικοί ασθενείς τετραπλασιάστηκαν τα τελευταία 30 χρόνια, ξεπερνώντας πλέον το εκατομμύριο, καθιστώντας τη νόσο κύρια απειλή κατά της δημόσιας υγείας, που απορροφά το 20–30% του συνόλου των δαπανών υγείας. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση απαιτεί συνεχή αγωγή και παρακολούθηση, χωρίς να εξαλείφει τη νόσο και χωρίς να καταργεί τις επιπλοκές της, οι οποίες αφορούν σχεδόν σε όλες τις ζωτικές λειτουργίες. Στο πλαίσιο αυτό, αποκτά εξαιρετικό ενδιαφέρον η θεραπεία του διαβήτη μέσω χειρουργικών επεμβάσεων. Αποτελούν εξέλιξη των βαριατρικών επεμβάσεων και στοιχειοθετούν μια νέα χειρουργική εξειδίκευση, ονομαζόμενη Μεταβολική Χειρουργική. Αφετηρία αποτέλεσε η διαπίστωση ότι παχύσαρκοι διαβητικοί ασθενείς, υποβαλλόμενοι σε ορισμένες βαριατρικές επεμβάσεις, θεραπεύονταν από τον διαβήτη, πριν χάσουν βάρος. Ο μηχανισμός δράσης των αντιδιαβητικών επεμβάσεων είναι πολλαπλός, αλλά σχετίζεται κυρίως με την ενεργοποίηση εντερικών ορμονών, τις ινκρετίνες, οι οποίες αυξάνουν την πα-ραγωγή ινσουλίνης και μειώνουν την αντίσταση των κυττάρων σε αυτή. H ένδειξη των αντιδιαβητικών επεμβάσεων είναι αυτονόητη για τους παχύσαρκους διαβητικούς ασθενείς με ΔΜΣ>35. Οι μελέτες ανα-δεικνύουν επίσης το όφελός τους, ανεξαρτήτως βαθμού παχυσαρκίας, ενώ συζητώνται και οι ενδείξεις για τους μη παχύσαρκους διαβητικούς. Ο τελικός προσδιορισμός των ενδείξεων απαιτεί περαιτέρω μελέτες σε βάθος χρόνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):11—30
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Μεταβολικής Χειρουργικής, Νοσοκομείο «ΙΑΣΩ General», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διαβήτης, μεταβολική χειρουργική, γαστρική παράκαμψη, επιμήκης γαστρεκτομή, χολοπα-γκρεατική εκτροπή
Αλληλογραφία: Οδ. Βουδούρης, Πυθαγόρα 5, 155 62 Χολαρ γός, Αθήνα • e-mail: libertad@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η επιδημιολογική εξέλιξη του σακχαρώδους διαβήτη στην Ελλάδα
Χ.Β. Λούπα
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στον ελληνικό χώρο, οι μελέτες, αν και διαφέρουν ως προς τον σχεδιασμό (μελέτες αυτοαναφοράς ή καταγραφής στοιχείων και μελέτες μετρήσεων σακχάρου ή/και εκτέλεσης καμπύλης ανοχής γλυκόζης OGTT), αποδεικνύουν, όλες, αύξηση του επιπολασμού του ΣΔ. Στην περιφέρεια Αττικής, ο επιπολασμός αυξήθηκε από 2,4% το 1974 σε 9,5% (μελέτες αυτοαναφοράς) ή 11,6% (μελέτες με μετρήσεις σακχάρου και OGTT) το 2006. Στον αγροτικό πληθυσμό, που παλαιότερα ο επιπολασμός ήταν σχεδόν αμελητέος (1,5% την περίοδο 1988–1993), αυξήθηκε δραματικά (περίπου 11,7% το 2003–2005), για να εξισωθεί με τον αστικό πληθυσμό. Αίτιο της αύξησης αυτής η αλλαγή τρόπου ζωής, με μείωση της φυσικής δραστηριότητας, κακή διατροφή και συνεπακόλουθη παχυσαρκία. Ο επιπολασμός είναι υψηλότερος σε χαμηλότερα μορφωτικοοικονομικά στρώματα. Σκόπιμη είναι η παρέμβαση για τη μείωση της επίπτωσης του διαβήτη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):31—36
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρείο Φροντίδας Διαβητικού Ποδιού «Δημήτρης Βογιατζόγλου», Νοσοκομειακή μονάδα «Α. Φλέμιγκ», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διαβήτης, επίπτωση, επιπολασμός, Ελλάδα
Αλληλογραφία: Χ.Β. Λούπα, Σποράδων 2, 152 31 Χαλάνδρι • e-mail: Ch-loupa@hol.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και οικονομικά της υγείας
Ελ. Καραμπλή, Κ. Αθανασάκης, Γ. Κυριόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2) είναι μία χρόνια νόσος με σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στους πάσχοντες, και υψηλό κόστος για τα συστήματα υγείας. Οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων, αναζητούν τις βέλτιστες λύσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση του ΣΔ, σε ένα περιβάλλον περιορισμένων πόρων. Τα οικονομικά της υγείας μπορούν να συμβάλουν στη λήψη αποφάσεων ορθολογικής κατανομής των σπάνιων υγειονομικών πόρων. Δεδομένου ότι το πλαίσιο παρέμβασης των οικονομικών της υγείας είναι ευρύ, στο παρόν άρθρο γίνεται αναφορά στο κόστος της νόσου στην Ελλάδα και διεθνώς, στην επίδραση της οικονομικής κρίσης στη συμπεριφορά των ασθενών με ΣΔτ2 στην Ελλάδα, και, τέλος, στον ρόλο της οικονομικής αξιολόγησης στη λήψη αποφάσεων. Το άρθρο καταλήγει πως τα εργαλεία των οικονομικών της υγείας μπορούν να αναδείξουν τις αποτελεσματικές ως προς το κόστος επιλογές στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης του ΣΔτ2, στο πλαίσιο μιας συντονισμένης προσπάθειας για τον πε-ριορισμό των συνεπειών της νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):37—42
Κέντρο Προέλευσης: Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης, πολιτική υ-γείας, κόστος νόσου, οικονομική αξιολόγηση
Αλληλογραφία: Ελ. Καραμπλή, Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: ekarabli@esdy.edu.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Νεότερα δεδομένα στην καρδιακή ανεπάρκεια
Η. Τσούγκος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H Καρδιακή Ανεπάρκεια (ΚΑ) αποτε-λεί μέχρι και σήμερα την κύρια αιτία καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Προ έτους εκδόθηκαν οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες περιέχοντας αρ-κετά νέα δεδομένα που αφορούν στους αλγόριθμους διάγνωσης και θεραπείας της ΚΑ, ενώ έχουν συμπεριληφθεί και καινούργιες ενότητες που αφορούν στο σύνδρομο της χρόνιας ΚΑ. Τρία είναι τα καινούργια στοιχεία των νέων κατευθυντήριων οδηγιών: (1) η σημασία της αναγνώρισης των ασθενών με μετρίως επηρεασμένο κλάσμα εξωθήσεως (40–49%), (2) η διάγνωση της χρόνιας ΚΑ που βασίζεται αφενός στην κλινική πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος τη νόσο και αφετέρου στα ευρήματα από την ηχωκαρ-διογραφία, ενώ χρήσιμα είναι και τα επίπεδα των νατριουρητικών πεπτιδίων και (3) η ύπαρξη ξεχωριστής ενότητας όπου επισημαίνεται με εμφατικό τρόπο ποιες θεραπείες πρέπει και ποιες δεν πρέπει να χορηγούνται σε ασθενείς με χρόνια ΚΑ. Ακόμη, δίνονται συστάσεις που αφορούν στην πρόληψη του συνδρόμου, καθώς επίσης προτείνονται τρόποι τόσο για την καθυστέρηση της εξέλιξής του, όσο και για την πρόληψη του θανάτου σε ασθενείς που έχουν ήδη εκδηλώσει το σύνδρομο. Ιδιαίτερα σημαντική αλλαγή αποτελεί η θεραπευτική προσέγγιση στη χρόνια ΚΑ με τη χορήγηση σακουμπιτρίλης/βαλσαρτάνης, ενώ αναγνωρίζονται πλέον οι συννοσηρότητες ως σημαντικός παράγοντας για την πρόγνωση. Επίσης, καθορίζονται σαφείς ενδείξεις για τη θεραπεία επανασυγχρονισμού, ενώ δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην άμεση έναρξη θεραπείας της οξείας ΚΑ.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):43—52
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Καρδιολογική Κλινική, «Ερρίκος Ντυνάν» Hospital Center, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρδιακή ανεπάρκεια, ταξινόμηση χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας, νεότερα θεραπευτι-κά σχήματα
Αλληλογραφία: Η. Τσούγκος, Νηλέως 20, 118 51 Θησείο, Αθήνα • e-mail: tsougos@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σαρκοπενία και τρίτη ηλικία
Ε. Λιδωρίκη (1), Δ. Σχίζας (1), Ι.Γ. Καραϊτιανός (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η διαδικασία της γήρανσης σχετίζεται με μείωση της μυϊκής μάζας ή/και μυϊκής δύναμης και αντοχής, μια κατάσταση που καλείται σαρκοπενία. Ο ορισμός της σαρκοπενίας παραμένει ασαφής, καθώς ποικίλοι οργανισμοί/φορείς δίνουν διαφοροποιημένους ορισμούς και διαφορετικά όρια ανίχνευσης της σαρκοπενίας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συχνά ομοφωνία τόσο για τον επιπολασμό της όσο και για τις κατάλληλες μεθόδους πρόληψης και αντιμετώπισής της. Στη συγκεκριμένη ανασκόπηση παρατίθενται οι διαφορετικοί ορισμοί της σαρκοπενίας, οι μέθοδοι αξιολόγησής της, οι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την εμφάνισή της, οι επιπτώσεις που αυτή προκαλεί, αλλά και οι κυριότερες μέθοδοι αντιμετώπισής της.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):53—58
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Χειρουργική Κλινική, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Λαϊκό» Νοσοκομείο Αθηνών, (2) Ογκολογική Χειρουργική Κλινική Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σαρκοπενία, τρίτη ηλικία, μυϊκή μάζα, διατροφή, φυσική δραστηριότητα
Αλληλογραφία: Ε. Λιδωρίκη, Α΄ Χειρουργική Κλινική, Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα • e-mail: irene_lido@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρωκτική ραγάδα
Η.Ε. Κατσούλης, Ι.Γ. Καραϊτιανός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ιδιοπαθής ραγάδα του πρωκτού είναι μία κοινή καλοήθης πάθηση που απαντάται εξίσου στα δύο φύλα, ιδιαίτερα σε νέους ενηλίκους. Πρόκειται για γραμμοειδή εξέλκωση του πρωκτο-δέρματος στη μέση γραμμή, που οφείλεται σε χρόνια ισχαιμία και συνοδεύεται συχνά από υπερτονία του έσω σφιγκτήρα. Σπανιότερα άτυπες πρωκτικές ραγάδες μπορεί να αποτελούν εκδήλωση νόσου Crohn, σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων ή κακοήθειας. Η τυπική συμπτωματολογία είναι έντονο άλγος και ήπια αιμορραγία κατά τη διάρκεια της αφόδευσης. Η θεραπευτική προσέγγιση αρχικά πρέπει να είναι πάντα συντηρητική με υγιεινοδιαιτητικά μέτρα και τοπική εφαρμογή χημικών παραγόντων που επιφέρουν χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών του έσω σφιγκτήρα. Η συντηρητική αγωγή πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 6–8 εβδομάδες και μπορεί να επαναληφθεί επί υποτροπής των συμπτωμάτων. Οι ραγάδες που είναι ανθεκτικές στη φαρμακευτική αγωγή χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης. Στους ασθενείς με υπερ-τονία του έσω σφιγκτήρα η ενδεικνυόμενη επέμβαση είναι η έσω πλάγια σφιγκτηροτομή, ενώ σε ασθενείς με υποτροπή ραγάδας μετά από έσω πλάγια σφιγκτηρο-τομή ή με υποτονία του έσω σφιγκτήρα, ενδείκνυται ο πρωκτοδερματικός κρημνός.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):59—65
Κέντρο Προέλευσης: ΧειρουργικόOγκολογικό Τμήμα, ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πρωκτική ραγάδα, αιτιοπαθογέ-νεια, θεραπευτικός αλγόριθμος
Αλληλογραφία: Η.Ε. Κατσούλης, Χειρουργικό-Oγκολογικό Τμήμα, ΓΑΟΝΑ, «Ο Άγιος Σάββας», Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: hrkats@yahoo.co.uk
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λήψη αποφάσεων στη δημόσια υγεία και ηθικοί προβληματισμοί
Β.Σ. Βελονάκη, Μ. Βελονάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η δημόσια υγεία αφορά σε πληθυσμιακές ομάδες ή και σε ολόκληρο τον πληθυσμό μιας χώρας. Οι αποφάσεις για τη δημόσια υγεία λαμβάνονται έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία των επιστημονικών δεδομένων. Στον σχεδιασμό προγραμμάτων προαγωγής υγείας στόχο αποτελεί η εξασφάλιση του βέλτιστου επιπέδου υγείας για τον πληθυσμό με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, λαμβάνοντας υπόψη τους διαθέσιμους πόρους. Οι αποφάσεις θα πρέπει να τεκμηριώνονται επιστημονικά αλλά οφείλουν επίσης να λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές συνθήκες και τις πολιτισμικές αξίες. Κατά τον σχεδιασμό πολιτικών δημόσιας υγείας ιδιαίτερα σημαντικός κρίνεται ο ρόλος των φιλοσοφικών και ηθικών αρχών. Ο ρόλος θεμελιωδών αρχών της βιοηθικής όπως της αυτονομίας και της δικαιοσύνης φανερώνεται μέσα από καίρια ηθικά διλήμματα όπως αυτά που σχετίζονται με την κατανομή περιορισμένων πηγών στο κοινωνικό σύνολο, με τη λήψη μέτρων για την τροποποίηση επιζήμιων για το άτομο συμπεριφορών και με τον περιορισμό της αυτονομίας του ατόμου για την προστασία τρίτων. Οι αρχές βιοηθικής αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την ηθική αιτιολόγηση των αποφάσεων και παρεμβάσεων στον τομέα της δημόσιας υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):66—76
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ, Τμήμα Ιατρικής, ΕΚΠΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Hθική, λήψη αποφάσεων, δημόσια υγεία
Αλληλογραφία: Β.Σ. Βελονάκη, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα • e-mail: venetia_vel@yahoo.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σύγκριση τριών μεθόδων για τον εσωτερικό έλεγχο ποιότητας βιοχημικού εργαστηρίου
Μ. Σταμούλη (1), Π. Καρκαλούσος (2), Κ. Μπουραζάς (3), Π. Τσιαμυρτζής (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ποιότητα στο βιοχημικό εργαστήριο είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής πολλών διαφορετικών εργαλείων. Ένα από αυτά είναι ο εσωτερικός έλεγχος ποιότητας, που επιτυγχάνεται με τη μέτρηση δειγμάτων ελέγχου και την αξιολόγηση των μετρήσεων με στατιστικές μεθόδους και διαγράμματα ελέγχου. Στην παρούσα εργασία έγινε σύγκριση τριών διαφορετικών προσεγγίσεων για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του εσωτερικού ελέγχου ποιότητας σε βιοχημικό εργαστήριο. Συγκεκριμένα, έγινε σύγκριση των Chart, 13σ και του predictive control chart (PCC chart). Αναλύονται οι διαφορές που παρουσιάζουν οι τρεις μέθοδοι μεταξύ τους, καθώς και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κάθε μεθόδου. Διαπιστώθηκε ότι και οι τρεις προσεγγίσεις στοχεύουν στην ανίχνευση έντονων αλμάτων από μεμονωμένες παρατηρήσεις και όχι σε μικρές και επίμονες ή σταδιακές μεταβολές, τις οποίες είναι πολύ πιθανό να μην τις αντιληφθούν. Για τέτοιου είδους μεταβολές είναι κατάλληλες άλλες στατιστικές διαδικασίες ελέγχου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):77—84
Κέντρο Προέλευσης: (1) Βιοχημικό Εργαστήριο, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα, (2) ΤΕΙ Αθήνας, Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων, Αθήνα, (3) Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Στατιστικής, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Bιοχημικό εργαστήριο, εσωτερι-κός έλεγχος ποιότητας, διάγραμμα ελέγχου, όρια ελέγχου
Αλληλογραφία: Μ. Σταμούλη, Αδραμυτίου 31, 171 21 Νέα Σμύρνη, Αθήνα • e-mail: marilena_stamouli@yahoo.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Νοκαρδίωση ως καιροσκοπική λοίμωξη σε ασθενή που ελάμβανε κορτικοειδή επί μακρόν-Περιγραφή περίπτωσης και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Α. Πρωτογέρου (1), Β. Δασκαλόπουλος (1), Μ. Γκέκα (1), Γ. Κουππάρη (2), Σ. Λαφογιάννη (3), Χ. Λούπα (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η νοκαρδίωση παρουσιάζεται ως οξεία, αλλά κυρίως ως υποξεία ή χρόνια λοίμωξη, με τάση για εξάρσεις και υποτροπές. Εμφανίζεται κατ’ εξοχήν σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και είναι εντοπισμένη ή διάσπαρτη. Oι νοκάρδιες βρίσκονται συνήθως στο χώμα, όπου συμβάλλουν στην αποσύνθεση οργανικών ουσιών. Αποτελούν Gram θετικούς, αερόβιους, ασθενώς οξεοάντοχους βάκιλους. Προκαλούν κυρίως εκδηλώσεις από το κατώτερο αναπνευστικό, με τη Nocardia asteroides να ευθύνεται περίπου στο 90% των περιπτώσεων. Το ΚΝΣ προσβάλλεται περίπου στο 45% όλων των περιπτώσεων συστηματικής νοκαρδίωσης. Η λοίμωξη δυνατόν να εμφανίζεται σε πολλαπλά όργανα με χαρακτηριστικό την πρόκληση αποστημάτων. Εκτός από το ΚΝΣ και το κατώτερο αναπνευστικό, οι συχνότερα προσβαλλόμενες περιοχές αφορούν στον αμφιβληστροειδή, το δέρμα και τα μαλακά μόρια, το ενδοκάρδιο, τις αρθρώσεις και τα οστά, όπως και τους νεφρούς. Οι σουλφοναμίδες αποτελούν το φάρμακο εκλογής, αλλά απαιτείται μακροχρόνια αγωγή, ως και ένα έτος. Περιγράφεται περίπτωση ασθενούς με δερματική νοκαρδίωση, που ελάμβανε μακροχρονίως κορτικοειδή. H διάγνωση τέθηκε από τη βιοψία ψηλαφητού μορφώματος δεξιού πλάγιου θωρακικού τοιχώματος με καθοδήγηση από αξονικό τομογράφο. Η ανταπόκριση στην κοτριμοξαζόλη ήταν ικανοποιητική.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):85—93
Κέντρο Προέλευσης: (1) Β΄ Παθολογική Κλινική, (2) Μικροβιολογικό Τμήμα, (3) Ακτινολογικό Τμήμα, Νοσοκομειακή Μονάδα «Αμαλία Φλέμινγκ», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Nοκαρδίωση, ανοσοκαταστολή, κορτικοειδή, καιροσκοπικές λοιμώξεις
Αλληλογραφία: Α. Πρωτογέρου, Αργυρουπόλεως 39, 145 72 Δροσιά • e-mail: protogeroum@hotmail.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Διαφορική διάγνωση συνδρόμου νεφρικής απώλειας άλατος και συνδρόμου απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης σε χειρουργημένο ασθενή
Ε. Παπαμανώλης (1), Δ. Πανοκώστας (1), Α. Βεζάκης (2), Η. Λιανός (1), Ε. Γράψα (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Όταν ο κλινικός ιατρός καλείται να εκτιμήσει ασθενή που παρουσιάζει υπονατριαιμία, συνοδευόμενη με υψηλή κλασματική απέκκριση νατρίου >40 mEq/L) και φυσιολογική νεφρική λειτουργία, θα πρέπει να λάβει υπόψη του τα ακόλουθα σύνδρομα: το σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορ-μόνης (SIADH) και το σύνδρομο νεφρικής απώλειας άλατος (RSW). Η διάκριση μεταξύ των δύο αυτών συν-δρόμων είναι σημαντική, διότι τα δύο σύνδρομα έχουν διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση και ως εκ τούτου η λάθος διάγνωση αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών και θέτει σε κίνδυνο τον ασθενή. Το περιστατικό που παρουσιάζεται αφορά σε γυναίκα 59 ετών, με φυσιολογική νεφρική λειτουργία η οποία παρουσίασε, μετεγχειρητικά, υπονατριαιμία με συνοδό υψηλή κλασματική απέκκριση νατρίου. Η διαφορική διάγνωση μεταξύ των συνδρόμων SIADH και RSW έπρεπε να γίνει λόγω της πολύ υψηλής κλασματικής απέκκρισης νατρίου. Αυτό αποτέλεσε διαγνωστική πρόκληση και στην παρούσα εργασία αναφέρουμε τις παραμέτρους που συνυπολογίσαμε στα διαγνωστικά μονοπάτια που ακολουθήθηκαν. Αυτές οι παράμετροι δεν συνηθίζεται να λαμβάνονται υπόψη ή να μετρώνται και πρόκειται για την κάθαρση ουρικού οξέος και φωσφόρου, καθώς και την επίδραση που έχουν αυτές οι παράμετροι στη μεταβολή του εξωκυττάριου όγκου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):94—98
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νεφρολογική Κλινική, (2) Β΄ Χειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Yπονατριαιμία, έμετοι, κακή θρέψη, διαφορική διάγνωση, σύνδρομα νεφρικής απώλειας άλατος, σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης
Αλληλογραφία: Ε. Γράψα, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 76, 115 28 Αθήνα • e-mail: egrapsa@aretaieio.uoa.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ιατρική και κοινωνική-προνοιακή νομοθεσία στην Αρχαία Ελλάδα
Γρ. Τσουκαλάς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανάπτυξη των οργανωμένων κοινωνιών στην αρχαία Ελλάδα, επέβαλε τη σύνταξη νομοθετημάτων υπέρ της πρόνοιας των πολιτών, ήδη από τον 9ο π.Χ. αιώνα. Ο Λυκούργος στη Σπάρτη, ο Ζάλευκος και ο Χαρώνδας στην Κάτω Ιταλία (Μεγάλη Ελλάδα), ο Σόλων στην Αθήνα και το νομοθέτημα της Γόρτυνας στην Κρήτη, προασπίστηκαν ασθενείς κατηγορίες πολιτών (γάμος, χηρεία, υιοθεσία), εγκαθίδρυσαν τη δημόσια υγιεινή και κοινωνική πρόνοια, ενώ εξύψωσαν το επάγγελμα του ιατρού. Η αρχαία ελληνική σκέψη έδωσε ώθηση στην προνοιακή νομοθεσία και εισήγαγε την ιατρική θεώρηση στις νομοθετικές ρήτρες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2017, 106(1–6):104—110
Κέντρο Προέλευσης: Ιστορία της Ιατρικής, Εργαστήριο Ανατομίας, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη
Λέξεις Κλειδιά: Αρχαία Ελλάδα, νομοθεσία, πρόνοια, Λυκούργος, Γόρτυνα, Ζάλευκος, Χαρώνδας, Σόλων
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Ιερολοχιτών 155, 383 34 Άγιοι Ανάργυροι, Βόλος • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 106 Τεύχος 1–6 Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2017
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρόωρη (γρήγορη) εκσπερμάτιση
Ν. Βαϊδάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Από όλες τις ανδρικές σεξουαλικές διαταραχές αυτή που παρουσίασε τις μεγαλύτερες μεταβολές τα τελευταία δέκα πέντε χρόνια είναι η πρόωρη (γρήγορη) εκσπερμάτιση. Μέχρι πρόσφατα η διεθνής βιβλιογραφία τη θεωρούσε τη συχνότερη ανδρική σεξουαλική διαταραχή με επικράτηση, στις περισσότερες μελέτες, από 30% έως 40% στον γενικό πληθυσμό. Νεότερες μελέτες, όμως, χρησιμοποιώντας τον λανθάνοντα ενδοκολπικό χρόνο (ΕΛΧΕ) και το αίσθημα ελέγχου της εκσπερμάτισης, διέκριναν τέσσερεις τύπους πρόωρης εκσπερμάτισης (α) την υποκειμενική ΠΕ, (β) τη φυσιολογική ποικιλομορφία ΠΕ, (γ) την πρωτογενή ΠΕ, (δ) τη δευτερογενή ΠΕ. Από αυτές, γνήσιες διαταραχές θεωρούνται οι δύο τελευταίες. Έτσι στις πολύ πρόσφατες μελέτες επιπολασμός (prevalence) της πρωτογενούς και δευτερογενούς ΠΕ ήταν 2,3% και 3%, αντίστοιχα. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της πρόωρης εκσπερμάτισης περιλαμβάνουν κυρίως: γνωσιακές-συμπεριφορικές στρατηγικές, φαρμακευτικές ουσίες όπως τα SSRIs, τοπικά αναισθητικά. Στη δευτερογενή ΠΕ απαιτείται η αποκατάσταση της πρωταρχικής αιτίας (π.χ. θυρεοειδικής λειτουργίας) και αν χρειαστεί συμπληρώνεται από ψυχολογική θεραπεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):11—20
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Ψυχιατρική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Εκσπερμάτιση, πρόωρη, γρήγορη, λανθάνων χρόνος εκσπερμάτισης, τύποι πρόωρης εκσπερμάτισης, επιπολασμός, θεραπεία
Αλληλογραφία: Ν. Βαϊδάκης, Αιγινήτειο Νοοσκομείο, Δημητρέσσας 10, 115 28 Αθήνα • vaidanik@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εξελίξεις και προοπτικές στη διάγνωση, πρόγνωση και θεραπεία των καρκίνων του θυρεοειδούς
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ραγδαίες και πολύ σημαντικές εξελίξεις σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη διάγνωση, πρόγνωση και θεραπεία όλων των μορφών του καρκίνου του θυρεοειδούς, που οφείλονται στις προόδους και στην κατανόηση των γενετικών και βιολογικών χαρακτηριστικών τους. Οι γονιδιακές διαταραχές –συνήθως αύξηση της δράσεως ογκογονιδίων από μεταλλάξεις, συντήξεις, αναδιατάξεις– έχουν ταυτοποιηθεί για τους περισσότερους καρκίνους του θυρεοειδούς ενδοδερμικής προελεύσεως (θηλώδη, ελάχιστα διαφοροποιημένα, αναπλαστικό) και για το από τη νευρική ακρολοφία μυελοειδές. Επιπλέον οι πρόοδοι στη βιοτεχνολογία και τη χημεία των φαρμάκων οδήγησαν στη σύνθεση πλήθους νέων ουσιών (αναστολείς των πρωτεϊνικών κινασών) με στοχευμένη δράση στους διαταραγμένους μηχανισμούς της ογκογένεσης. Η χορήγηση των ουσιών αυτών σε ασθενείς με καρκίνους του θυρεοειδούς μη ανταποκρινόμενους στις υπάρχουσες θεραπείες είχε ως αποτέλεσμα: (α) τη δυνατότητα χορηγήσεως θεραπευτικού 131Ι σε διαφοροποιημένα καρκινώματα του θυρεοειδούς που προηγουμένως δεν προσελάμβαναν το ραδιοϊώδιο («αποκατάσταση» της προσλήψεως ιωδίου από τα καρκινικά αυτά κύτταρα) και (β) τη σημαντική αναστολή της εξελίξεως (αύξηση του χρόνου επιβίωσης χωρίς συμπτώματα) προκεχωρημένων (τοπική υποτροπή ή μεταστάσεις) καρκίνων του θυρεοειδούς είτε διαφοροποιημένων αλλά με αδυναμία προσλήψεως 131Ι είτε μυελοειδούς. Αναμένονται, εν προκειμένω, ακόμα καλύτερα αποτελέσματα από νέους αναστολείς με ισχυρότερη και πιο εξειδικευμένη δράση. Το μέλλον προβλέπεται ευοίωνο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):21—39
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος θυρεοειδούς, θηλώδη μικροκαρκινώματα, ογκογονίδια (παθογόνες μεταλλάξεις), αναστολείς των πρωτεϊνικών κινασών, υπερηχογράφημα, καλσιτονίνη, αναρρόφηση με λεπτή βελόνα και κυτταρολογική εξέταση (FNAC), θεραπεία με ραδιοϊώδιο (131Ι), μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς, ιονίζουσα ακτινοβολία.
Αλληλογραφία: Π.Ν. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Δάφνη-Υμηττός, Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Παλμική oξυμετρία-Oρθολογική ερμηνεία των μετρήσεων
Χ. Μαρκέτος, Δ. Θεόφιλος, Α. Ζέτος, Γ. Πολίτης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παλμική οξυμετρία είναι η συχνότερα χρησιμοποιούμενη μη επεμβατική μέθοδος προσδιορισμού, στο αρτηριακό αίμα, του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο. Το παλμικό οξύμετρο αποτελείται από μια πηγή εκπομπής φωτός και έναν ανιχνευτή φωτός. Η πηγή εκπομπής φωτός εκπέμπει φωτεινή ακτινοβολία σε δύο διαφορετικά μήκη κύματος και συγκεκριμένα στην περιοχή του υπέρυθρου και στην περιοχή του ερυθρού φωτός, όπου η οξυαιμοσφαιρίνη και η δεοξυαιμοσφαιρίνη εμφανίζουν αντίστοιχα τα πλέον διακριτά φάσματα απορρόφησης της φωτεινής ακτινοβολίας. Από τη σχέση των ποσοτήτων της φωτεινής ακτινοβολίας που απορροφώνται από την οξυαιμοσφαιρίνη και τη δεοξυαιμοσφαιρίνη στα δύο αυτά συγκεκριμένα μήκη κύματος υπολογίζεται ο κορεσμός της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο στο αρτηριακό αίμα. Επιπλέον, με την επεξεργασία διαδοχικών παλμικών σημάτων μετράται η καρδιακή συχνότητα. Οι ενδείξεις της παλμικής οξυμετρίας περιλαμβάνουν όλες τις καταστάσεις όπου απαιτείται η άμεση εκτίμηση ή/και η μακροχρόνια παρακολούθηση της οξυγόνωσης. Ωστόσο η αξιοπιστία της μεθόδου περιορίζεται από διαφόρους παράγοντες που η παρουσία τους μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα αποτελέσματα. Φαίνεται λοιπόν ότι η παλμική οξυμετρία αποτελεί μια αξιόπιστη, απλή και εύκολα αναπαραγώγιμη μη επεμβατική μέθοδο που παρέχει τη δυνατότητα άμεσης εκτίμησης της οξυγόνωσης του αρτηριακού αίματος. Η ακριβής όμως γνώση των ενδείξεων και κυρίως των περιορισμών της μεθόδου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ορθολογική ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):40—54
Κέντρο Προέλευσης: Πνευμονολογική κλινική ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Έλεγχος οξυγόνωσης, κορεσμός οξυγόνου, παλμική οξυμετρία
Αλληλογραφία: Χ. Μαρκέτος, Πνευμονολογική κλινική ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας» Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: pneymoagsavvas@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Θεραπευτικά σχήματα χωρίς ιντερφερόνη σε ασθενείς με HCV λοίμωξη και νεφρική δυσλειτουργία ή μεταμόσχευση νεφρού
Χρ. Μάντσιου (1), Ευ. Χολόγκιτας (1), Χρ. Πιπιλή (2), Γ.Β. Παπαθεοδωρίδης (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η θεραπεία των ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) και χρόνια ηπατίτιδα C (ΧΗC) διαφέρει από αυτήν που εφαρμόζεται στον πληθυσμό των ασθενών με ΧΗC χωρίς νεφρική δυσλειτουργία, ιδιαίτερα όταν ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR) είναι <30 mL/min, καθώς η χρήση της σοφοσμπουβίρης, ενός από τα βασικά νεότερα αντι-ιικά φάρμακα, αντενδείκνυται. Δεδομένου ότι τα αντι-ιικά σχήματα χωρίς ριμπαβιρίνη προτιμώνται στη ΧΝΝ, ο συνδυασμός ελμπασβίρης/γκραζοπρεβίρης προτιμάται στους ασθενείς με ΧΗC με γονότυπο 1 ή 4 και ο συνδυασμός ομπιτασβίρης/παριταπρεβίρης και ντασαμπουβίρης σε ασθενείς με γονότυπο 1b για 12 εβδομάδες. Σχήματα που έχουν ως βάση τη σοφοσμπουβίρη έχουν χρησιμοποιηθεί στην καθημερινή κλινική πράξη παρόλο που η σοφοσμπουβίρη αντενδείκνυται σε ασθενείς με GFR<30 mL/min. Φαίνεται ότι η πρακτική αυτή έχει καλή συνολική ασφάλεια με μόνο 6% των ασθενών με ΧΝΝ να διακόπτουν την αγωγή, 3,4% των ασθενών να εμφανίζουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ τα ποσοστά της μακροχρόνιας ιολογικής ανταπόκρισης σε ασθενείς με ΧΝΝ είναι συγκρίσιμα με τα αντίστοιχα των ασθενών με φυσιολογική νεφρική λειτουργία. Οι συστάσεις για θεραπεία σε αυτούς που υπεβλήθησαν σε επιτυχή μεταμόσχευση νεφρού είναι ίδιες με αυτές των ασθενών με ΧΗC λαμβάνοντας υπ’ όψιν πιθανές αλληλεπιδράσεις φαρμάκων και την τιμή του GFR πριν την έναρξη της θεραπείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):55—67
Κέντρο Προέλευσης: (1) Δ΄ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, (2) Νεφρολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Queen Elizabeth, Ηνωμένο Βασίλειο, (3) Γαστρεντερολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C, νεφρός, μεταμόσχευση νεφρού, άμεσα δρώντες αντι-ιικοί παράγοντες, ρυθμός σπειραματικής διήθησης, ηπατίτιδα C
Αλληλογραφία: Ευ. Χολόγκιτας, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη • e-mail: cholongitas@yahoo.gr
ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Θεραπευτική παρέμβαση με παιδική κούκλα σε χρόνια νοσηλευόμενες γυναίκες ασθενείς με σύνδρομο άνοιας μετρίου προς σοβαρού βαθμού
Γρ. Τσουκαλάς (1,2), Μ. Σγάντζος (2,3), Α. Αντωνίου (1), Α. Γαλανός (4), Κ. Γάτος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα εξειδικευμένα κέντρα νοσηλείας ασθενών με Νόσο Alzheimer και συναφή σύνδρομα άνοιας, έχουν τα τελευταία χρόνια προτείνει ως θεραπεία πρώτης γραμμής μη φαρμακευτικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως είναι η χορήγηση για χρήση παιδικής κούκλας.
Σκοπός Η διερεύνηση της χρήσης παιδικής κούκλας από γυναίκες ασθενείς με μετρίου προς σοβαρού βαθμού άνοια.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Στη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε χρόνια νοσηλευόμενες γυναίκες ασθενείς για χρονική διάρκεια 21 ημερών, χορηγήθηκαν ερωτηματολόγια-κλίμακες μέτρησης διαφόρων παραγόντων, τα οποία και συμπληρώθηκαν με τη βοήθεια του προσωπικού και των συνοδών-φροντιστών, ενώ έγινε και η καταγραφή των ποιοτικών χαρακτηριστικών και των χορηγούμενων φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Αποτελέσματα Οι δείκτες Οπτικής Κλίμακας Πόνου (P<0,0005), HAD-D (P=0,014), HAD-A (P<0,0005), AIS (P=0,002), παρουσίασαν όλοι στατιστικά σημαντική βελτίωση, άσχετα με το είδος της πάθησης (Νόσος Alzheimer vs Αγγειακή Άνοια). Η παρακολούθηση και καταγραφή των ποιοτικών χαρακτηριστικών συμπεριφοράς παρουσίασε σημαντική βελτίωση ως προς την επικοινωνία και την αφοσίωση και σημαντική μείωση της διέγερσης και της επιθετικότητας. Παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της χορήγησης (προγραμματισμένης ή έκτακτης) φαρμακευτικών σκευασμάτων όπως της παρακεταμόλης, της κλοβαζάμης, της βρωμαζεπάμης, την ολανζαπίνης και της ζολπιδέμης.
Συμπεράσματα Παρά τα ηθικά διλήμματα που μπορεί να προκύπτουν κατά τη χρήση της κούκλας, η θεραπευτική αυτή ολιστική μη φαρμακευτική καινοτόμος παρέμβαση διέγερσης των αισθήσεων, χρήζει περαιτέρω διερεύνησης προκειμένου να αποδειχθεί η εξαιρετικά πιθανή θετική επίδρασή της σε ασθενείς με σύνδρομα άνοιας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):68—76
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νευρολογική Κλινική «Άγιος Γεώργιος», Κέντρο Νοσηλείας Ατόμων με Νόσο Alzheimer και Συναφή Σύνδρομα Άνοιας, Αλυκές, Βόλος, (2) Ιστορία της Ιατρικής, Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα, (3) Εργαστήριο Ανατομίας, Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα, (4) Εργαστήριο Έρευνας για τον Μυοσκελετικό Πόνο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Ελλάδα
Λέξεις Κλειδιά: Νόσος Alzheimer, άνοια, θεραπεία με παιδική κούκλα, ολιστική ιατρική
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Ιερολοχιτών 155, 383 34 Αλυκές, Βόλος • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μελάνωμα-Aπό τον 5ο αιώνα π.Χ. έως σήμερα
Δ. Βουδούρη, Χ. Τεσσερομμάτη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ύπαρξη κακοήθων νεοπλασματικών νόσων στην αρχαιότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Η λέξη «καρκίνος» χρονολογείται πίσω στον 5ο αιώνα π.Χ. και αποδίδεται στον Ιπποκράτη, τον πατέρα της Ιατρικής. Το μελάνωμα αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα κακοήθη νεοπλάσματα του δέρματος, του οποίου η συχνότητα εμφάνισης διαρκώς αυξάνεται τις τελευταίες δεκαετίες. Ιστορικά στοιχεία περί του μελανώματος έθεσαν τα θεμέλια και οδήγησαν σταδιακά στη σημερινή γνώση για την ασθένεια αυτή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):77—82
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Πειραματικής Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μελάνωμα, αρχαίος κόσμος, εξελίξεις αναγνώρισης-θεραπείας
Αλληλογραφία: Δ. Βουδούρη, Mικράς Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα • e-mail: dimitravoudouri@hotmail.com, ctesser@med.uoa.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η Ανατομία στο έργο του Ρούφου του Εφεσίου (περ. 100 μ.Χ.)
Κ. Λάιος (1), Μ.Μ. Μόσχου (2), Γρ. Τσουκαλάς (3), Μ. Σγάντζος (3,4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο Ρούφος ο Εφέσιος υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ιατρούς της ελληνικής αρχαιότητας. Το έργο του σχετικά με την ιατρική και ανατομική ονοματολογία συνδέει άρρηκτα τη θεωρία με τη διδασκαλία της ανατομικής επίδειξης. Το πλήθος των ανατομικών όρων που αναφέρονται στο έργο του, δημιουργούν ένα εγχειρίδιο, παρόμοιο του οποίου δεν υπήρχε μέχρι εκείνη την εποχή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2016, 105(1–6):83—86
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιστορία της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Α΄ Οφθαλμολογική Πανεπιστημιακή Κλινική, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, (3) Ιστορία της Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής, (4) Εργαστήριο Ανατομίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα
Λέξεις Κλειδιά: Ρούφος ο Εφέσιος, ανατομία, ονοματολογία
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Ιερολοχιτών 155, 383 34 Αλυκές, Βόλος • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 104 Τεύχος 5-6 Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2015
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ρευματοειδής αρθρίτιδα-Θεραπευτικές εξελίξεις και νέοι θεραπευτικοί ορίζοντες
Π. Αθανασίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι συστηματική, φλεγμονώδης, αυτοάνοση νόσος που επηρεάζει την ποιότητα ζωής και εάν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μπορεί να προκαλέσει αναπηρία. Η αντιμετώπιση της ΡΑ βασίζεται σήμερα σε δύο αρχές, την αρχή της πρώιμης έναρξης της θεραπευτικής αγωγής και την αρχή της θεραπείας με σκοπό την ύφεση των συμπτωμάτων και σημείων της νόσου-treat to target. Η αντιμετώπιση σκοπό έχει την ύφεση των σημείων και συμπτωμάτων της νόσου, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την πρόληψη της αναπηρίας. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα για την αντιμετώπιση της ΡΑ είναι τα τροποποιητικά της νόσου φάρμακα, οι βιολογικοί παράγοντες και τα κορτικοστεροειδή. Τα τροποποιητικά της νόσου φάρμακα είναι η μεθοτρεξάτη, η σουλφασαλαζίνη, η λεφλουνομίδη, η κυκλοσπορίνη, η υδροξυχλωροκίνη και η αζαθειοπρίνη. Οι βιολογικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τη ΡΑ είναι οι αντι-TNFα παράγοντες και αυτοί με διαφορετικό τρόπο δράσης. Οι αντι-TNFα παράγοντες είναι η ινφλιξιμάμπη, η ετανερσέπτη, η ανταλιμουμάμπη, η σερτολιτσουμάμπη, η γκολιμουμάμπη και η ινφλιξιμάμπη-dyyb ή CT-P13, βιοομοειδές της ινφλιξιμάμπης. Οι βιολογικοί παράγοντες με διαφορετικό τρόπο δράσης είναι η ριτουξιμάμπη, το anakinra, η αμπατασέπτη, η τοσιλιτσουμάμπη και η τοφασιτινίμπη. Όλοι οι βιολογικοί παράγοντες έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα. Σήμερα η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ύφεση της νόσου, οπότε και μπορεί να γίνει ελάττωση της δόσης ή διακοπή της αγωγής με ταυτόχρονη μακροχρόνια παρακολούθηση, καθώς είναι δυνατόν να παρατηρηθεί υποτροπή. Η επαναχορήγηση των φαρμάκων είναι αποτελεσματική.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):243—251
Κέντρο Προέλευσης: Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Ρευματοειδής αρθρίτιδα, τροποποιητικά της νόσου φάρμακα, βιολογικοί παράγοντες, κορτικοστεροειδή
Αλληλογραφία: Π. Αθανασίου, Εθνικής Αντιστάσεως 161, 551 34 Θεσσαλονίκη • e-mail: pathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αναστολείς PCSK9-Ένα νέο κεφάλαιο στην υπολιπιδαιμική θεραπεία
Κ.Η. Κοσμάς (1), E. DeJesus (2), D. Rosario (3), C. Arjona (3), Χ. Τσομίδου (4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Πολλές κλινικές μελέτες κατά την τελευταία 20ετία έχουν δείξει ότι η μείωση της LDL-χοληστερόλης οδηγεί στην ελάττωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων. Επιπλέον, φαίνεται σαφώς ότι όσο χαμηλότερα καθίστανται τα επίπεδα της LDL-χοληστερόλης, τόσο μεγαλύτερη είναι η μείωση της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Οι στατίνες αποτελούν σήμερα την κύρια και πλέον αποτελεσματική θεραπεία για τη μείωση της LDL-χοληστερόλης. Παρά ταύτα, σε πολλούς ασθενείς δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν τα επιθυμητά επίπεδα LDL-χοληστερόλης παρά την χρήση της μεγίστης ανεκτής δόσεως στατινών, ενώ άλλοι παρουσιάζουν δυσανεξία προς τις στατίνες λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών και κυρίως μυαλγιών. Δυστυχώς, μέχρι πρόσφατα, η αποτελεσματικότητα των άλλων φαρμάκων των χορηγουμένων για τη μείωση της LDL-χοληστερόλης (πλην στατινών) ήταν περιορισμένη και η επιτυγχανομένη μείωση της LDL-χοληστερόλης δεν υπερέβαινε το 20%. Οι αναστολείς της PCSK9 είναι μια νέα κατηγορία φαρμάκων που οδηγούν σε σημαντική μείωση της LDL-χοληστερόλης με ευνοϊκή επίδραση και στις άλλες λιπιδικές παραμέτρους. Η παρούσα ανασκόπηση σκοπό έχει την παρουσίαση των κλινικών και επιστημονικών δεδομένων των αφορώντων στην αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της χορηγήσεως των αναστολέων της PCSK9 σε ασθενείς με υπερχοληστερολαιμία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):252—256
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Καρδιολογίας, Ιατρικό Κέντρο Mount Sinai, Νέα Υόρκη, (2) Τμήμα Παθολογίας, Νοσοκομείο Bronx-Lebanon, Bronx, Νέα Υόρκη, (3) Καρδιολογική Κλινική, Cardiology Unlimited, PC, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, (4) Γενική Κλινική Πειραιώς «Ιπποκράτης», Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: LDL-χοληστερόλη, υπερχοληστερολαιμία, καρδιαγγειακή νόσος, στατίνες, αναστολείς PCSK9
Αλληλογραφία: Κ.Η. Κοσμάς, 168–24 Powells Cove Blvd, Beechhurst, NY 11357, USA • e-mail: cekosmas1@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπαρίνη
Ε. Φέσκου (1), Σ.Ε. Μαυρουδέας (2), Δ. Μαυρουδέας (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ηπαρίνη είναι βλεννοπολυσακχαρίτης. Συνίσταται από εναλλασσόμενες ομάδες θειωμένης Ν-ακετυλο-γλυκοσαμίνης και D-γλυκουρονικού οξέος. Συντίθεται στα σιτευτικά κύτταρα (must cells) και στα βασεόφιλα κοκκιοκύτταρα των ιστών. Το μοριακό της βάρος ποικίλει ανάλογα με τον βαθμό πολυμερισμού της. Δεν περνά τον πλακούντα. Διακρίνεται στην κλασική ηπαρίνη και στις χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες. Χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και θεραπεία της θρομβοεμβολικής νόσου, τη θεραπεία οξέων στεφανιαίων συνδρόμων, την πρόληψη και θεραπεία εγκεφαλικών επεισοδίων εμβολικού τύπου και τη θεραπεία αρτηριακών περιφερικών εμβολών. Όλες οι ηπαρίνες χορηγούνται παρεντερικώς, ενδοφλεβίως (IV) ή υποδορίως (SC). Η αποβολή τους γίνεται είτε από το ΔΕΣ είτε από τους νεφρούς. Η κλασική ηπαρίνη ελέγχεται με τον προσδιορισμό του APTT ενώ οι χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες με τον προσδιορισμό της αντι-Χα δράσης τους. Ως αντίδοτο χρησιμοποιείται η θειική πρωταμίνη. Η χορήγηση ηπαρίνης συνοδεύεται από την εμφάνιση επιπλοκών με κυριότερη την επαγόμενη από την ηπαρίνη θρομβοπενία (HIT).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):257—266
Κέντρο Προέλευσης: (1) Αιματολογικό Εργαστήριο, Γενικό Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (2) Medical University, Sofia, Bulgaria
Λέξεις Κλειδιά: Κλασική ηπαρίνη, χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες, θρομβοεμβολική νόσος, θρομβοπενία επαγόμενη από την ηπαρίνη (HIT)
Αλληλογραφία: Ε. Φέσκου, Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: haematol-lab@agsavvas-hosp.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο χρόνιος πόνος μετά από επεμβάσεις-Ιατρική και ψυχοκοινωνική ανάλυση
Κ. Ντζέρος (1), Α. Μητσάκου (2), Μ. Σταματάκος (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο χρόνιος μετεγχειρητικός πόνος αποτελεί μια απώτερη επιπλοκή αρκετών επεμβάσεων που δεν έχει μελετηθεί σε βάθος. Οι επεμβάσεις που εμφανίζουν συχνότερα αυτή την επιπλοκή είναι η μαστεκτομή, η θωρακοτομή, οι ακρωτηριαστικές επεμβάσεις και σε μικρότερο βαθμό οι γυναικολογικές και ορθοπαιδικές επεμβάσεις. Ο βασικός μηχανισμός πρόκλησης του χρόνιου μετεγχειρητικού πόνου είναι η κεντρική ευαισθητοποίηση του νευρικού συστήματος με εκδηλώσεις κυρίως νευροπαθητικού πόνου και αισθητηριακή δυσλειτουργία. Έχουν αναγνωριστεί διάφοροι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εμφάνιση αυτής της επιπλοκής. Η αντιμετώπιση του χρόνιου μετεγχειρητικού πόνου βασίζεται σε τρεις άξονες: την πρόληψη, την επίδραση της αναλγησίας και την επίδραση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων. Λόγω της επίδρασης του χρόνιου πόνου στην ποιότητα ζωής των ασθενών αλλά και του σοβαρού κοινωνικο-οικονομικού αντίκτυπου του συνδρόμου, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την ικανοποιητική αντιμετώπισή του.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):267—276
Κέντρο Προέλευσης: (1) Κέντρο Υγείας Άστρους, Παναρκαδικό Γενικό Νοσοκομείο Αρκαδίας, Tρίπολη, (2) Ξενώνας Φιλοξενίας Γυναικών Θυμάτων Βίας, Δήμος Τρίπολης, (3) Χειρουργική Κλινική, ΝΜ Μολάων, Γενικό Νοσοκομείο Λακωνίας, Λακωνία
Λέξεις Κλειδιά: Χρόνιος μετεγχειρητικός πόνος, μαστεκτομή, θωρακοτομή, βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο
Αλληλογραφία: Μ. Σταματάκος, Έλος, Δήμος Ευρώτα, 230 55 Λακωνία • e-mail: mixalislak@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιδημιολογικά δεδομένα και οικονομικό κόστος αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων
Α. Καυγά (1), Ε. Βλάχου (1), Α. Καλοκαιρινού-Αναγνωστοπούλου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) έχει χαρακτηριστεί ως μείζον πρόβλημα για τη δημόσια υγεία σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Στόχος της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι η παρουσίαση των επιδημιολογικών και οικονομικών στοιχείων από την Ελλάδα και άλλες χώρες και η περιγραφή των προσδιοριστικών παραγόντων κινδύνου που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του ΑΕΕ. Αν και οι δείκτες θνησιμότητας και θνητότητας έχουν βελτιωθεί παγκοσμίως, τα τελευταία χρόνια το ΑΕΕ παραμένει η δεύτερη αιτία θανάτου και η πρώτη αιτία αιφνίδιας και μακροχρόνιας ανικανότητας. Η λειτουργική ανικανότητα στις καθημερινές δραστηριότητες επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του επιβιώσαντος και προκαλεί επιβάρυνση στην οικογένεια. Το πρόβλημα θα διογκωθεί τις επόμενες δεκαετίες λόγω της ραγδαίας αύξησης της γήρανσης του πληθυσμού. Θεωρείται πολυπαραγοντική νόσος με ποικίλους παράγοντες κινδύνου, οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν σχέση με τις συμπεριφορές υγείας και μπορούν να τροποποιηθούν. Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πρόβλεψη και σε μεγάλο ποσοστό (85%) την πρόληψη. Είναι μια δαπανηρή νόσος με ατομικές, οικογενειακές και κοινωνικές επιπτώσεις. Το κόστος διάγνωσης, θεραπείας, νοσηλείας και αποκατάστασης καλύπτει ένα μεγάλο ποσοστό των δαπανών για την υγεία σε κάθε χώρα. Μια σημαντική οικονομική παράμετρο αποτελεί και το κόστος της άτυπης φροντίδας από την οικογένεια.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):277—287
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Νοσηλευτικής, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, (2) Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Επιδημιολογία, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, παράγοντες κινδύνου, κόστος, συχνότητα εμφάνισης
Αλληλογραφία: Α. Καυγά, Τροίας 23, 152 35 Βριλήσσια, Aθήνα • e-mail: akavga@teiath.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Αποπληξία στην Ιπποκρατική Συλλογή-Οι απόψεις του Ιπποκράτη περί της «νόσου» της αποπληξίας
Κ. Λάιος (1*), Στ. Γιάτσιου (2*), Γρ. Τσουκαλάς (3), Κ. Μακαρίτσης (4), Γ. Ντάιος (4), Μ. Σγάντζος (3,5)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο Ιπποκράτης ο Κώος αντιμετωπίζει την αποπληξία ως μια νοσολογική οντότητα που οφείλεται σε ξαφνική προσβολή του εγκεφάλου και απουσία της διανοητικής λειτουργίας του ανθρώπου. Πρόκειται για μια πάθηση με πλούσια νευρολογική συμπτωματολογία, εξαιρετικά δύσκολο να θεραπευθεί, με συχνά τη θανατηφόρο κατάληξη του πάσχοντος. Εφαρμόζει τη θεωρία των χυμών για την επεξήγησή της, ενώ δεν κάνει κάποια ειδική αναφορά ως προς τη θεραπευτική της αντιμετώπιση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):288—292
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, (2) Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, Τμήμα Ιατρικής, (3) Ιστορία της Ιατρικής, Τμήμα Ιατρικής, (4) Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Τμήμα Ιατρικής, (5) Εργαστήριο Ανατομίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα, *Ισότιμη συμβολή
Λέξεις Κλειδιά: Ιπποκράτης, αποπληξία, θεωρία των χυμών, εγκέφαλος, νευρολογία
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η εξελικτική πορεία της ίασης στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
Χρ. Τεσσερομμάτη, Α. Κώτσιου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Από τα βάθη των αιώνων οι άνθρωποι αναζήτησαν λύση στην αποκατάσταση της υγείας τους. Ο πρωτόγονος άνθρωπος συνδύασε από παρατήρηση και εμπειρία τις θεραπευτικές δράσεις φυτών, πετρωμάτων, μελών σώματος ζώων για την αντιμετώπιση νόσων. Στην Ελλάδα από την προϊστορία μέχρι σήμερα, παράλληλα με την άνθιση επιστημονικών/πνευματικών ιδεωδών – ο λόγος προφορικός καταρχήν και γραπτός έπειτα παρείχε στοιχεία της εξελικτικής πορείας της ίασης. Παράλληλα, συσχετίζοντας το φυσικό περιβάλλον με την ανάπτυξη νόσου, προσπαθούσε να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του (σύμφωνα με τη Γεωμυθολογία) με μηχανικά μέσα (εκτροπή ποταμών, αποξήρανση ελκών, διάνοιξη σηράγγων κ.λπ.). Συνειδητοποίησε ότι η θεραπεία απαιτούσε βαθιά γνώση «ἵστημι» απ’ όπου παράγεται η λέξη ιητήρ-γιατρός όπως αποκρυπτογραφήθηκε η λέξη“i-ja-te”=«ιητήρ» από τους Ventris και Chadwick. Η σπλαγχνοσκοπία στις θυσίες ζώων ίσως να προστατεύει από ζωονόσους εφόσον το σφάγιο καταναλίσκετο από τους παρευρισκόμενους. Oι ΄Ελληνες σύμφωνα με τον ΄Ομηρο κατείχαν γνώσεις φαρμακολογικές/χειρουργικές, ψυχιατρικής και νευρολογίας. Θεράπευαν διά της υποβολής στα Ασκληπιεία. Αναγνώριζαν τις αντισηπτικές ιδιότητες χαλκού και θείου, τις κατασταλτικές ιδιότητες του οπίου και χρησιμοποιούσαν αιθέρια έλαια και αρωματικά φυτά. Ο Ιπποκράτης απάλλαξε την Ιατρική από την επιρροή φιλοσοφικών θεωριών και της μυθικής λατρείας των θεών, τα γραπτά κείμενά του υπήρξαν η πηγή της Ευρωπαϊκής Ιατρικής. Τα κείμενα περί Ιατρικής/Βοτανικής του Αριστοτέλη και του Θεόφραστου αποτελούσαν δόγμα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(5–6):293—304
Κέντρο Προέλευσης: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Iατρική Σχολή, Αρεταίειο Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ίαση, ομηρικά έπη, σπλαγχνοσκοπία, γεωμυθολογία
Αλληλογραφία: Α. Κώτσιου, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Iατρική Σχολή, Αρεταίειο Νοσοκομείο, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 76, 115 28 Αθήνα • e-mail: akotsiou@med.uoa.gr
ΤΟΜΟΣ 104 Τεύχος 3-4 Μάιος-Αύγουστος 2015
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τι νεότερο στη θεραπεία των αλλεργικών νοσημάτων
Χρ. Γρηγορέας, Δ. Παπαθανασίου, Κ. Πεταλάς, Δ. Βούρδας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Πρόσφατα το Omalizumab, ένα ανασυνδυασμένο, εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα κατά της IgE, εκτός από τη χρήση του στο σοβαρό αλλεργικό άσθμα, έλαβε έγκριση για χορήγηση σε ασθενείς με Χρόνια Αυθόρμητη Κνίδωση (ΧΑΚ) οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη χορήγηση Η1-αντιισταμινικών. Σε μεγάλες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές μελέτες (RCTs) διαπιστώθηκε ότι η προσθήκη του Omalizumab ελαττώνει σημαντικά και ταχέως τον κνησμό και τους πομφούς, ενώ είναι ασφαλές και ικανοποιητικά ανεκτό. Τα νεότερα ή β-γενεάς Η1-αντιισταμινικά αποτελούν φάρμακα πρώτης επιλογής για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα και κνίδωση (οξεία και χρόνια). Η Bilastine είναι το πλέον πρόσφατο νεότερο Η1-αντιισταμινικό, το οποίο σε μεγάλες RCTs διαπιστώθηκε ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση όλων των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας/επιπεφυκίτιδας και της ΧΑΚ, ενώ βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η Bilastine είναι ασφαλής διότι δεν προκαλεί υπνηλία-καταστολή και άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες από το ΚΝΣ, ενώ στερείται καρδιοτοξικότητας και δεν αλληλοεπιδρά με άλλα φάρμακα. Ο σταθερός συνδυασμός Fluticasone Furoate/Vilanterol (FF/VI) σε εισπνοές είναι ένας νέος συνδυασμός εισπνεόμενου κορτικοστεροειδούς με Β2-αδρενεργικό αγωνιστή παρατεταμένης δράσης (ICS/LABA) που πρόσφατα εγκρίθηκε για χρήση και στο άσθμα. Ο συνδυασμός FF/VI είναι ικανοποιητικά ανεκτός, οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι σοβαρές, ενώ η χρήση μία φορά/ημέρα ενισχύει τη συμμόρφωση των ασθενών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(3–4):167—173
Κέντρο Προέλευσης: Αλλεργιολογικό Τμήμα, 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας (251 ΓΝΑ), Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Omalizumab, χρόνια αυθόρμητη κνίδωση, Η1-αντιισταμινικά, bilastine, άσθμα, εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή/Β2-αγωνιστές παρατεταμένης δράσης, fluticasone furoate/vilanterol
Αλληλογραφία: Χρ. Γρηγορέας, Μενάνδρου 27 Χαλάνδρι, 152 38, Αθήνα • e-mail: chrgrigoreas@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαχείριση των ασθενών ειδικών πληθυσμιακών ομάδων με χρόνια ηπατίτιδα Β
Θ. Οικονόμου (1), Κ. Τζιόμαλος (2), Χρ. Πιπιλή (3), Ευ. Χολόγκιτας (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παρούσα ανασκόπηση επικαιροποιεί τα δεδομένα διαχείρισης ασθενών ειδικών πληθυσμιακών ομάδων με Χρόνια Ηπατίτιδα Β (ΧΗΒ) με τη χρήση νουκλεοσ(τ)ιδικών αναλόγων (ΝΑ). Η εντεκαβίρη (ETV) και η τενοφοβίρη (TDF) προτείνονται σε ασθενείς με μη αντιρροπούμενη HBV κίρρωση. Ο συνδυασμός ανοσοσφαιρίνης κατά του HBV με ΝΑ προφυλάσσει από υποτροπή του HBV μετά τη μεταμόσχευση ήπατος. Η TDF προτείνεται για αιμοκαθαιρόμενους και ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο με αντίσταση στα νουκλεοσιδικά ανάλογα. Η ETV και η τελμπιβουδίνη συστήνονται για λήπτες νεφρικού μοσχεύματος χωρίς αντίσταση στα νουκλεοσιδικά ανάλογα και λήπτες με χαμηλά επίπεδα ιαιμίας, αντιστοίχως. Υποψήφιοι λήπτες θετικοί στο επιφανειακό αντιγόνο της ηπατίτιδας Β (HΒsAg) πρέπει να θεραπεύονται με ΝΑ πριν τη νεφρική μεταμόσχευση. Η συμβατική ιντερφερόνη ή τα ΝΑ μπορούν υπό προϋποθέσεις να χορηγηθούν και σε παιδιά. Οι εγκυμονούσες με υψηλό κίνδυνο για περιγεννητική μετάδοση μπορούν να αντιμετωπιστούν με λαμιβουδίνη, τελμπιβουδίνη ή TDF στο τελευταίο τρίμηνο της κύησης. Οι HBsAg θετικοί ασθενείς υπό ανοσοκατασταλτική αγωγή θα πρέπει να λαμβάνουν προληπτικά ΝΑ μέχρι και 12 μήνες μετά τη διακοπή αυτής. Για τους HBsAg αρνητικούς, anti-HBc θετικούς ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες, ωστόσο προφύλαξη έναντι του HBV δικαιολογείται σε ασθενείς με αιματολογικά νοσήματα ή/και αυτούς που λαμβάνουν αγωγή με ριτουξιμάμπη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(3–4):174—186
Κέντρο Προέλευσης: (1) Δ΄ Παθολογική Κλινική, ΑΠΘ, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, (2) Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη, (3) Νεφρολογική Κλινική, Λαϊκή Μέριμνα, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηπατίτιδα Β, αντι-ιική θεραπεία, εντεκαβίρη, τενοφοβίρη, τελμπιβουδίνη
Αλληλογραφία: Ευ. Χολόγκιτας, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο, Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη • e-mail: cholongitas@yahoo.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Ο ρόλος της διατροφής στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω-Επιστημονική τεκμηρίωση και διατροφικές συστάσεις
K. Μπελογιάννη (1), Χρ.Μ. Καστορίνη (1), K. Ζώτα (1), I. Σπυρίδης (1), E. Παπαδημητρίου (1), Ρ. Κωστή (2), A. Σαμαρά (3), I. Αλαμάνος (4), Γ. Δεδούσης (5), Ι. Καραϊτιανός (6), Δ. Λινός (7), Ευ. Μαγκλάρα-Κατσιλάμπρου (8), Α. Πανταζοπούλου-Φωτεινέα (9), Ευ. Πολυχρονόπουλος (5), Π. Σουρτζή (10), Ευ. Φουσέκη (11), Θ. Ψαλτοπούλου (7), Β. Μπενέτου (12), Ε. Ριζά (12), Α. Λινού (1,12)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η δημιουργία διατροφικών οδηγιών σε επίπεδο τροφίμων για τα ηλικιωμένα άτομα είναι σημαντική για τη διατήρηση και προαγωγή της υγείας.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήθηκε η σχέση της διατροφής με την υγεία, οι μεταβολές του οργανισμού που σχετίζονται με τη γήρανση και επηρεάζουν τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα, οι ανάγκες σε επίπεδο ενέργειας και θρεπτικών συστατικών και οι υφιστάμενες συστάσεις διεθνών οργανισμών και χωρών για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Εξετάστηκαν επίσης οι διατροφικές συνήθειες των ηλικιωμένων ατόμων στην Ελλάδα.
Αποτελέσματα Συνεκτιμώντας τα ευρήματα και τις ευεργετικές επιδράσεις της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής στην υγεία σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα των τροφίμων και τις διατροφικές συνήθειες των ηλικιωμένων, οι τελικές συστάσεις διαμορφώθηκαν ως εξής: 4 μερίδες/ημέρα λαχανικά, 3 μερίδες/ημέρα φρούτα, 3 μερίδες/ημέρα γαλακτοκομικά, 5–7 μερίδες/ημέρα δημητριακά, 3–5 μερίδες/ημέρα προστιθέμενα λίπη και έλαια, 2–3 μερίδες/εβδομάδα κρέας, 2–3 μερίδες/εβδομάδα ψάρια, έως 4 αυγά/εβδομάδα και ≥3 μερίδες/εβδομάδα όσπρια. Σημαντική είναι, επίσης, η επαρκής πρόσληψη υγρών, η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους και η εκπόνηση καθημερινής σωματικής δραστηριότητας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο ρόλος της διατροφής στη διατήρηση και προαγωγή της υγείας είναι καθοριστικός για τα ηλικιωμένα άτομα. Είναι σημαντικό, οι επαγγελματίες υγείας να ενθαρρύνουν την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και καθημερινής σωματικής δραστηριότητας στα άτομα αυτά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(3–4):187—214
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, Αθήνα, (2) Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλίας, Καρδίτσα, (3) Unit for Health Promotion Research, University of Southern Denmark, Esbjerg, Denmark, (4) Ινστιτούτο Επιδημιολογίας, Προληπτικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας, Κέρκυρα, (5) Σχολή Επιστημών Υγείας & Αγωγής, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, (6) Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Χειρουργική Κλινική Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», (7) Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, (8) Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, (9) Ιατρός Δημόσιας Υγείας-Ιατρός Εργασίας, Τέως Γενική Διευθύντρια Δημόσιας Υγείας Υπουργείου Υγείας, (10) Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (11) Πρώην Σχολική Σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, (12) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διατροφικές συστάσεις-οδηγίες, ηλικιωμένα άτομα, υγεία, ομάδες τροφίμων, μερίδες, θρεπτικά συστατικά, σωματική δραστηριότητα, ευπαθείς ηλικιωμένοι
Αλληλογραφία: Α. Λινού, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Γουδή • e-mail: alinos@med.uoa.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Η τέχνη σατιρίζει την ιατρική
Π. Σούκουλη (1), Χρ. Αλεξανδρόπουλος (2), Δ. Κατσιαμάνης (1), Β. Γιακίμοβα (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το «σατιρίζειν», αναφέρει ο Αριστοφάνης, είναι δύσκολο και σοβαρό έργο και γι’ αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να τo χρησιμοποιήσει ο καθείς: «αλλά νομίζων/κωμωδοδιδασκαλίαν είναι χαλεπώτατον έργον απάντων/πολλών γάρ δη πειρασάντων αυτήν ολίγοις χαρίσασθαι». Μεγάλοι ζωγράφοι χρησιμοποίησαν τη σάτιρα στο έργο τους με αυτόν τον τρόπο της κοινωνικής κριτικής και έκφρασης της κοινής γνώμης έναντι της πολιτικής εξουσίας, της θρησκευτικής ιεραρχίας και μεταξύ άλλων και ορισμένων επαγγελματικών τάξεων. Χρησιμοποιώντας ως υλικό έργα γνωστών ζωγράφων και ανατρέχοντας στη σύγχρονη βιβλιογραφία, παρουσιάζουμε τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη διακωμωδεί τις υπερβολές ή την ανεπάρκεια της ιατρικής επιστήμης κατά το πέρασμα των αιώνων. Υπάρχει μια μακροσκελής λίστα σατιρικών ζωγράφων που ξεκίνησε με το Χόγκαρθ στην Αγγλία του 17ου αιώνα και συνεχίστηκε με δεξιοτέχνες καλλιτέχνες όπως ο James Gillray, προσεγγίζοντας τον 20ό αιώνα με τον Jose Perez ως κύριο αντιπρόσωπο. Στα έργα αυτών των καλλιτεχνών διακωμωδούνται ιατρικές πρακτικές όπως το κλύσμα, η αφαίμαξη, τα καθαρτικά όπως και οι ιατρικές ειδικότητες. Αντίστοιχα διακωμωδείται η αδύναμη και ανθρώπινη φύση του ιατρού, που πολλές φορές καλύπτει την επιστημονική του ανεπάρκεια πίσω από τη σοβαροφάνεια, εκμεταλλεύεται τη θέση ισχύος του για να ερωτοτροπεί με τις νεότερες ασθενείς ή συνοδούς ή χρησιμοποιεί την επιστήμη του ως μέσο πλουτισμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(3–4):215—222
Κέντρο Προέλευσης: (1) ΚΥ Πύλης-Τρικάλων, (2) Ορθοπαιδική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Τρικάλων, Τρίκαλα
Λέξεις Κλειδιά: Iατρική, τέχνη, σάτιρα
Αλληλογραφία: Π. Σούκουλη, Κεφαλληνίας-Πλατεία Αργύρη, 421 00 Τρίκαλα • e-mail: soukouli3@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η φυματίωση και το νοσοκομείο «Σωτηρία» σε λογοτεχνικό βιβλίο του Δημητρίου Λαμπίκη (1924)
Γ.Α. Ρηγάτος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σε παλαιό κείμενο «δημοσιογραφικής λογοτεχνίας» (1924) του συγγραφέα Δημητρίου Λαμπίκη (1889–1956) καταγράφονται οι αντιλήψεις και οι προκαταλήψεις των ανθρώπων της εποχής σχετικά με τη φυματίωση. Περιγράφονται οι συνθήκες υγιεινής και πώς αυτές συμβάλλουν στην εξάπλωση του νοσήματος, η θνησιμότητα, οι δυνατότητες και οι αδυναμίες περίθαλψης κ.λπ. Ειδικές αναφορές γίνονται στο «Φθισιατρείο» που είχε ιδρυθεί από τη Σοφία Σλίμαν με την επωνυμία «Σωτηρία». Αρκετά κεφάλαια αναφέρονται στη ζωή στο Σανατόριο, στην οργάνωση της καθημερινότητας, στη σίτιση, στις πνευματικές και καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Ειδικές αναφορές γίνονται για την ανάπτυξη ερωτικών δεσμών μεταξύ ασθενών ενώ σχολιάζονται και φιλολογικές-λογοτεχνικές καταγραφές του ελλαδικού χώρου κατ’ αναλογία και προς ανάλογες ξένων συγγραφέων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(3–4):223—230
Κέντρο Προέλευσης: Συγγραφέας
Λέξεις Κλειδιά: Φυματίωση, σανατόριο «Σωτηρία», Δημήτριος Λαμπίκης (συγγραφέας), λογοτεχνία της φυματίωσης
Αλληλογραφία: Γ.Α. Ρηγάτος, Φιλονόης 5, 157 73 Ζωγράφου, Αθήνα• e-mail: rigmar@otenet.gr, www.rigatosmedculture.gr
ΤΟΜΟΣ 104 Τεύχος 2 Μάρτιος-Απρίλιος 2015
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σπονδυλαρθρίτιδες-Διαγνωστική προσέγγιση και ταξινόμηση
Π. Αθανασίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι σπονδυλαρθρίτιδες είναι ομάδα νοσημάτων με κλινικές, ακτινολογικές και γενετικές ομοιότητες. Αν τα νοσήματα αυτά δεν διαγνωσθούν και θεραπευθούν εγκαίρως οδηγούν σε σημαντική νοσηρότητα. Ατυχώς, διάγνωση και εφαρμογή θεραπείας συχνά καθυστερούν. Η ASAS (Assessment of Spondyloarthritis International Society) ανέπτυξε νέα κριτήρια για την ταξινόμηση της αξονικής και περιφερικής σπονδυλαρθρίτιδας. Τα νέα αυτά κριτήρια εισάγουν την οντότητα της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας χωρίς ακτινολογικές αλλοιώσεις, δηλαδή, της σπονδυλαρθρίτιδας κατά την οποία δεν ανιχνεύεται ακτινολογικά ιερολαγονίτιδα. Τα νέα κριτήρια τυποποιήθηκαν με τον σκοπό να βελτιώσουν τον σχεδιασμό κλινικών δοκιμών και τελικά να οδηγήσουν σε έγκαιρη και αποτελεσματική διάγνωση και θεραπεία της σπονδυλαρθρίτιδας στην κλινική πράξη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(2):91—99
Κέντρο Προέλευσης: Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Σπονδυλαρθρίτιδα, αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα, μη ακτινολογική αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, ιερολαγονίτιδα, κριτήρια
Αλληλογραφία: Π. Αθανασίου, Εθνικής Αντιστάσεως 161, 551 34 Θεσσαλονίκη • e-mail: pathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ραδιενεργό ιώδιο και κίνδυνος δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου
Κ. Ντάλλες (1), Ι. Κώστογλου-Αθανασίου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η καρκινογόνος δράση της ακτινοβολίας είναι γνωστή από πολλά χρόνια και η χρησιμοποίηση του ραδιενεργού ιωδίου-131 (131Ι) στη διάγνωση των παθήσεων του θυρεοειδούς και τη θεραπεία ασθενών με υπερθυρεοειδισμό και καρκίνο του θυρεοειδούς δημιούργησε το ερώτημα εάν μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σε άλλα όργανα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο καρκίνος του θυρεοειδούς για τη θεραπεία του οποίου χορηγούνται μεγάλες δόσεις 131Ι. Δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς αυτό, αλλά οι περισσότερες εργασίες δείχνουν ότι υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου (ΔΠΚ). Ο κίνδυνος αυτός είναι μικρός και υπολογίζεται ότι είναι 20–30% μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο στον γενικό πληθυσμό. Πιο συχνά παρουσιάζεται στα σημεία συγκέντρωσης του 131Ι που είναι οι σιελογόνοι αδένες και ο μυελός των οστών, καθώς επίσης στα σημεία απομάκρυνσής του από το σώμα που είναι η ουροποιητική και η πεπτική οδός. Εκ παραλλήλου, υπάρχουν ορισμένα ευρήματα που, χωρίς χορήγηση 131Ι, δείχνουν αύξηση του καρκίνου του θυρεοειδούς όταν υπάρχουν καρκίνοι σε άλλα όργανα και αντίστροφα. Δεν υπάρχει εξήγηση ως προς αυτό, αλλά μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς, περιβαλλοντικούς και άλλους παράγοντες. Γενικά πάντως, ο μικρός κίνδυνος ανάπτυξης ΔΠΚ από τη χορήγηση 131Ι στον καρκίνο του θυρεοειδούς δεν αποτελεί αντένδειξη και πρέπει να συνιστάται αφού τα ευεργετικά του αποτελέσματα είναι σημαντικά, καθώς καταστρέφει τον θυρεοειδή, τις μεταστάσεις του και ελαττώνει τις υποτροπές της νόσου. Είναι απαραίτητο όμως να περιορίζεται στους ασθενείς εκείνους που αναμένονται κλινικά ευεργετήματα. Γενικά, οι γιατροί πρέπει να έχουν υπόψη τους την πιθανότητα ανάπτυξης δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου στους ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς που έλαβαν 131Ι, αλλά και ότι χωρίς αυτό μπορεί να συνυπάρχει καρκίνος θυρεοειδούς με άλλους καρκίνους. Η χορήγηση 131Ι για τη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού και τη διάγνωση νοσημάτων του θυρεοειδούς δεν φαίνεται να συνδέεται με την εμφάνιση δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(2):100—108
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρική Φυσική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝ Αθηνών «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ραδιενεργό ιώδιο, καρκίνος θυρεοειδούς, υπερθυρεοειδισμός, δεύτερος πρωτοπαθής καρκίνος, λευχαιμία
Αλληλογραφία: I. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ανεπάρκεια D στην Ελλάδα-Από τα νεογνά ώς τους υπερήλικες
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H ανεπάρκεια D (25(OH)D) αποτελεί παγκοσμίως συχνό πρόβλημα υγείας που επηρεάζει όχι μόνο το μυοσκελετικό σύστημα αλλά και πλήθος οξέων και χρονίων νοσημάτων. Όμως, η αξιολόγηση της συχνότητός της είναι δυσχερής, τόσο λόγω προβλημάτων εκτιμήσεως (διαφορετικές μέθοδοι μετρήσεως και κριτήρια ανεπάρκειας), όσο και πραγματικών (διαφορές κλίματος, συνθήκες διαβιώσεως, φυλή, ηλικία, άλλες ειδικές καταστάσεις). Οι υπάρχουσες μελέτες στη χώρα μας δείχνουν πως η ανεπάρκεια 25(OH)D είναι πολύ συχνή, αφού παρατηρείται στο 50% και πάνω των δραστήριων ενηλίκων και –λόγω των εποχικών διακυμάνσεων– είναι ακόμα συχνότερη την περίοδο Μαρτίου–Μαΐου και ιδιαίτερα στους νεότερους (<39 ετών) και τους ηλικιωμένους (100% και ∼80%, αντίστοιχα). Επιπλέον ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν εξαιρετικά οι έγκυες (ανεπάρκεια στο 70–100%) λόγω και του διαφορετικού μεταβολισμού της D και υψηλοτέρων φυσιολογικών ορίων των μεταβολιτών 25(OH)D και 1–25(OH)2D, τα νεογνά, τα παιδιά και οι έφηβοι (ιδίως η ηλικιακή ομάδα των 15–18 ετών), καθώς –όπως αναφέρεται– οι εξ Ανατολών μετανάστες (περισσότερο οι μουσουλμάνες και ιδιαίτερα οι έγκυες). Το πολύ υψηλό ποσοστό ανεπάρκειας 25(OH)D στην Ελλάδα όπως –«παραδόξως»– και στις άλλες χώρες της Νοτίου, σε σχέση με εκείνες της Βορείου Ευρώπης, επιβάλλει την αναζήτηση και αντιμετώπισή της σε όλες τις ηλικίες και ιδιαίτερα στις ομάδες υψηλού κινδύνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(2):109—120
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ανεπάρκεια D (25(OH)D, 1–25 (OH)2D), εποχικές διακυμάνσεις, ηλικιακές ομάδες, ομάδες υψηλού κινδύνου (έγκυες, γαλουχούσες, νεογνά, μετανάστες), Ελλάδα, Ευρώπη, καρκίνος, αυτοάνοσα νοσήματα, ειδικές επιπλοκές (έγκυες, νεογνά)
Αλληλογραφία: Π.N. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Δάφνη-Υμηττός, Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αντιβιταμίνες Κ
Ε. Φέσκου (1), Σ.Ε. Μαυρουδέας (2), Δ. Μαυρουδέας (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι αντιβιταμίνες Κ είναι χημικά παράγωγα της 4-υδροξυκουμαρίνης. Χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και θεραπεία της θρομβοεμβολικής νόσου. Απορροφώνται από το έντερο, κυκλοφορούν στο πλάσμα και δρουν στο ήπαρ ανταγωνιζόμενα τη δράση της βιταμίνης Κ η οποία είναι απαραίτητη για τη βιολογική δραστηριότητα των παραγόντων ΙΙ,VI, IX, X και των φυσιολογικών ανασταλτών της πήξης C και S. O έλεγχος της αντιπηκτικής αγωγής πραγματοποιείται με τον προσδιορισμό του INR.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(2):121—127
Κέντρο Προέλευσης: (1) Αιματολογικό Εργαστήριο, Γενικό Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (2) Medical University, Sofia, Bulgaria
Λέξεις Κλειδιά: Βιταμίνη Κ, θρομβοεμβολική νόσος, κουμαρινικά αντιπηκτικά
Αλληλογραφία: Ε. Φέσκου Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: haematol-lab@agsavvas-hosp.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η αντιμετώπιση των εκκολπωμάτων του λεπτού εντέρου
Μ. Σταματάκος (1), Κ. Ντζέρος (2), Σ. Σωτηριανάκος (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα εκκολπώματα του λεπτού εντέρου αποτελούν μια σχετικά σπάνια, συνήθως ασυμπτωματική νόσο, η οποία δεν απαιτεί θεραπεία. Ωστόσο, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς όταν εμφανίσουν συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι άτυπα, καθιστώντας τη διαχείρισή τους πρόκληση για τους κλινικούς γιατρούς. Τα περισσότερα εκκολπώματα του δωδεκαδακτύλου και του Meckel είναι ασυμπτωματικά, ενώ η πλειοψηφία των ασθενών με εντοπισμένη νόσο στη νήστιδα και τον ειλεό αναφέρει κυρίως κοιλιακή δυσφορία και πόνο. Τα ποσοστά προεγχειρητικής διάγνωσης είναι υψηλότερα για το δωδεκαδάκτυλο, όπου προτιμάται η χρήση του βαριούχου γεύματος, ενώ η τεχνική της εντερόκλυσης εφαρμόζεται ευρέως για τα εκκολπώματα της νήστιδας και του ειλεού και το σπινθηρογράφημα με ραδιενεργό Τεχνήτιο για το εκκόλπωμα του Meckel. Είναι γενικά αποδεκτό πως η τυχαία ανεύρεση ασυμπτωματικών εκκολπωμάτων κατά τη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων ρουτίνας ή λαπαροσκόπησης δεν επιβάλλει την εκτομή τους. Για τους χειρουργούς αποτελούν σημαντική οντότητα λόγω του κινδύνου σοβαρών επιπλοκών που παρουσιάζουν και της άμεσης χειρουργικής αντιμετώπισης που απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(2):128—135
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργική Κλινική, ΝΜ Μολάων, Γενικό Νοσοκομείο Λακωνίας, Λακωνία, (2) Κέντρο Υγείας Άστρους, Γενικό Παναρκαδικό Νοσοκομείο Τρίπολης, Αρκαδία, (3) Χειρουργική Κλινική, ΝΜ Σπάρτης, Γενικό Νοσοκομείο Λακωνίας, Λακωνία
Λέξεις Κλειδιά: Εκκολπώματα λεπτού εντέρου, κλινική εικόνα, επιπλοκές, θεραπεία
Αλληλογραφία: Μ. Σταματάκος, 230 55 Έλος, Δήμος Ευρώτα, Λακωνία • e-mail: mixalislak@gmail.com
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Πρόσληψη κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος-Σχέση με την υγεία και συστάσεις για ενήλικες στην Ελλάδα
Β. Μπενέτου (1), Χ.Μ. Καστορίνη (2), Κ. Μπελογιάννη (2), Κ. Ζώτα (2), Ε. Παπαδημητρίου (2), Ι. Σπυρίδης (2), Ρ. Κωστή (3), Δ. Παναγιωτάκος (4), Α. Λινού (1,2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Εισαγωγή Η υψηλή πρόσληψη κόκκινου κρέατος, καθώς και επεξεργασμένου, έχει συσχετιστεί με αυξημένη επίπτωση χρονίων νοσημάτων. Διερευνήθηκε ο βαθμός και το επίπεδο τεκμηρίωσης της σχέσης αυτής προκειμένου να διατυπωθούν συστάσεις για τον γενικό, κατά τεκμήριο υγιή, ενήλικο πληθυσμό.
Υλικό-Μέθοδος Μελετήθηκε η σχέση της πρόσληψης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος με τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ), τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και τις κακοήθεις νεοπλασίες. Διενεργήθηκε διαβάθμιση της τεκμηρίωσης των σχέσεων αυτών και διαμορφώθηκαν συστάσεις συνεκτιμώντας επιπλέον παράγοντες.
Αποτελέσματα Υπάρχει ευρεία συμφωνία επιστημονικών δεδομένων ότι η υψηλότερη πρόσληψη επεξεργασμένου κρέατος σε σχέση με τη χαμηλότερη, σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση στεφανιαίας νόσου, ΑΕΕ, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και καρκίνου του παχέος εντέρου. Η υψηλή πρόσληψη κόκκινου κρέατος σε σχέση με τη χαμηλή σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου (ευρεία συμφωνία δεδομένων) και σακχαρώδους διαβήτη (συμφωνία πλειοψηφίας δεδομένων). Οι τελικές συστάσεις διαμορφώθηκαν στην πρόσληψη μέχρι μίας μερίδας κόκκινο κρέας την εβδομάδα και στην αποφυγή του επεξεργασμένου.
Συμπεράσματα Η σύσταση του περιορισμού της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος σε μία μερίδα την εβδομάδα και η αποφυγή του επεξεργασμένου κρέατος από τους ενήλικες στην Ελλάδα είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, συμβαδίζει με το πρότυπο της ελληνικής παραδοσιακής διατροφής και συνιστάται να ενθαρρυνθεί από όλους τους επαγγελματίες υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(2):136—154
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, Αθήνα, (3) Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλίας, Καρδίτσα, (4) Σχολή Επιστημών Υγείας & Αγωγής, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Kρέας, κόκκινο κρέας, επεξεργασμένο κρέας, μερίδες, διατροφικές συστάσεις-οδηγίες, χρόνια νοσήματα, υγεία, ενήλικες, Ελλάδα
Αλληλογραφία: Β. Μπενέτου, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα • e-mail: vbenetou@med.uoa.gr
ΤΟΜΟΣ 104 Τεύχος 1 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2015
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Πρόσληψη λαχανικών και φρούτων-Σχέση με υγεία και συστάσεις για ενήλικες στην Ελλάδα
Β. Μπενέτου (1), Κ. Μπελογιάννη (2), Χρ.Μ. Καστορίνη (2), Κ. Ζώτα (2), Ε. Παπαδημητρίου (2), Ι. Σπυρίδης (2), Α. Βελουδάκη (2), Δ. Παναγιωτάκος (3), Α. Λινού (1,2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Εισαγωγή Η υψηλή πρόσληψη λαχανικών ή/και φρούτων έχει συσχετιστεί με ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. Ο βαθμός και το επίπεδο τεκμηρίωσης της σχέσης αυτής είναι σημαντικό να διερευνηθεί προκειμένου να διατυπωθούν συστάσεις για τον γενικό, κατά τεκμήριο υγιή, ενήλικο πληθυσμό.
Υλικό-Μέθοδος Μελετήθηκε η σχέση της πρόσληψης λαχανικών ή/και φρούτων με τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ), τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και τις κακοήθεις νεοπλασίες και διενεργήθηκε διαβάθμιση της τεκμηρίωσης των σχέσεων αυτών. Συνεκτιμώντας επιπλέον παράγοντες διαμορφώθηκαν ποσοτικές και ποιοτικές συστάσεις.
Αποτελέσματα Υπάρχει ευρεία συμφωνία των επιστημονικών δεδομένων ότι η μεγαλύτερη πρόσληψη λαχανικών ή/και φρούτων σε σχέση με τη χαμηλότερη, σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, ΑΕΕ, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, καρκίνου του παχέος εντέρου και της στοματικής κοιλότητας, ενώ η πλειοψηφία των δεδομένων συμφωνούν ότι σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του οισοφάγου και του στομάχου. Οι τελικές συστάσεις διαμορφώθηκαν στις τέσσερεις μερίδες λαχανικών και στις τρεις μερίδες φρούτων ημερησίως.
Συμπεράσματα Η σύσταση της καθημερινής κατανάλωσης τεσσάρων μερίδων λαχανικών και τριών μερίδων φρούτων από τους ενήλικες στην Ελλάδα βασίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα, συμβαδίζει με τις διατροφικές συνήθειες και παραδόσεις, είναι πρακτικά εφαρμόσιμη και συνιστάται να ενθαρρυνθεί από όλους τους επαγγελματίες υγείας προς όφελος της υγείας του πληθυσμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(1):11—30
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, (3) Σχολή Επιστημών Υγείας & Αγωγής, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φρούτα, λαχανικά, διατροφικές συστάσεις-οδηγίες, μερίδες, υγεία, χρόνια νοσήματα, ενήλικες, Ελλάδα
Αλληλογραφία: Β. Μπενέτου, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα • e-mail: vbenetou@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λοίμωξη από Clostridium difficile-Μετάδοση, παθογένεια, διάγνωση και σύγχρονη αντιμετώπιση
Μ. Μέλιου, Ά. Πεφάνης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η λοίμωξη από C. difficile αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην κλινική πράξη όντας σημαντικός παράγοντας νοσηρότητας και θνητότητας. Όντας ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό παθογόνο, ευθύνεται για μεγάλο αριθμό λοιμώξεων ετησίως. Δεξαμενές του αποτελούν το έδαφος, το νερό, οι τροφές αλλά και το νοσοκομειακό περιβάλλον και προσωπικό. Με κυριότερο παράγοντα κινδύνου την προηγηθείσα χρήση αντιβιοτικών αλλά και άλλους όπως την ηλικία, τη μακρά νοσηλεία, τη χρήση ρινογαστρικού σωλήνα σίτισης και την ανοσοκαταστολή, αφορά σε πλήθος των ασθενών. Η νοσογονικότητά του οφείλεται στην προσβολή του βλεννογόνου του εντέρου με σχηματισμό ψευδομεμβρανών. Η κλινική εικόνα της λοίμωξης κυμαίνεται από ασυμπτωματική φορεία μέχρι βαρύ διαρροϊκό σύνδρομο, τοξικό μεγάκολο και σήψη. Η διάγνωση βασίζεται στην ανίχνευση των τοξινών και στην αναερόβια καλλιέργεια κοπράνων συνδυασμένη με κλινικά κριτήρια. Η απομόνωση του ασθενούς και η διακοπή των εμπλεκόμενων αντιβιοτικών αποτελούν βάση της θεραπείας. Η αντιμικροβιακή θεραπεία βασίζεται στην από του στόματος χρήση βανκομυκίνης, μετρονιδαζόλης ή φινταξομυκίνης η οποία αποτελεί τον κορμό της θεραπείας στις υποτροπιάζουσες περιπτώσεις. Η «μεταμόσχευση» κοπράνων από υγιείς δότες φαίνεται να υπερτερεί της φαρμακευτικής θεραπείας και πιθανόν να αποτελέσει τη μελλοντική βάση της θεραπευτικής προσέγγισης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(1):31—42
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Clostridium difficile, βανκομυκίνη, φινταξομυκίνη, ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα
Αλληλογραφία: Ά. Πεφάνης, Παθολογική Κλινική ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα • e-mail: apefan@ med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος της πρωτεΐνης ALK στη νεοπλασία
Γ. Καραγκούνης (1), Γ. Στράντζαλης (2), Δ. Σακάς (2), Ντ.Γ. Τηνιακού (3,4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η πρωτεΐνη ALK (Anaplastic Lymphoma Kinase, κινάση του αναπλαστικού λεμφώματος) ανήκει στην οικογένεια των υποδοχέων τυροσινικής κινάσης και φυσιολογικά εμπλέκεται σε πολλαπλές σηματοδοτικές οδούς που ρυθμίζουν διάφορες κυτταρικές διεργασίες. Εκτός από τα αναπλαστικά μεγαλοκυτταρικά λεμφώματα, εκτεταμένες έρευνες έχουν αναδείξει αλλαγές του γονιδίου ALK σε πολλά νεοπλάσματα. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να αφορούν σε σημειακές μεταλλάξεις και πολλαπλά αντίγραφα του γονιδίου (νευροβλάστωμα), διαμεταθέσεις (π.χ NPM-ALK σε περιπτώσεις φλεγμονώδους μυοϊνοβλαστικού όγκου) και αναστροφές (EML4-ALK σε περιπτώσεις μη μικροκυτταρικών καρκινωμάτων πνεύμονα, ΜΜΚΠ). Οι χιμαιρικές πρωτεΐνες που παράγονται από τις γονιδιακές μεταθέσεις συνήθως οδηγούν σε ενεργοποίηση και συνεχή δράση της ALK πρωτεΐνης και των σηματοδοτικών οδών στις οποίες αυτή εμπλέκεται, με τελικό αποτέλεσμα τον υπέρμετρο πολλαπλασιασμό κυττάρων και την εξέλιξη σε κακοήθεια. Η ALK και οι υποδοχείς τυροσινικών κινασών γενικότερα αποτελούν ελκυστικό ερευνητικό στόχο για την ανάπτυξη στοχευμένων αντικαρκινικών θεραπειών. Αναστολείς πρωτεϊνικών κινασών, όπως το Crizotinib, χορηγούνται ήδη σε ενδεδειγμένες περιπτώσεις ΜΜΚΠ και η χρήση τους προβλέπεται να επεκταθεί και σε άλλα νεοπλάσματα στο εγγύς μέλλον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(1):43—59
Κέντρο Προέλευσης: (1) Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, (2) Νευροχειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», (3) Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 4Institute of Cellular Medicine, Faculty of Medical Sciences, Newcastle University, UK
Λέξεις Κλειδιά: ALK, νεοπλασία, υποδοχείς τυροσινικής κινάσης, αναστροφή, μετάθεση, σηματοδοτική οδός, πολλαπλασιασμός, πρόγνωση
Αλληλογραφία: Nτ.Γ. Τηνιακού, MD PhD FRCPath, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα • e-mail: dtiniak@med.uoa.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εποχικές διακυμάνσεις της D {25(OH)D, 1-25(OH)2D} σε περιπατητικούς ενήλικες στο λεκανοπέδιο Αττικής (Β. πλάτος 38°)
Π.N. Συγκελλάκης (1), Φ. Μαλανδρίνου (1), Λ. Μαθιοπούλου (1), Αικ. Ψαρρού (1), Ευ. Κωνσταντέλλου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
σκοποσ Επειδή επακριβή δεδομένα ελλείπουν διεθνώς, διερευνήθηκαν συστηματικά οι διακυμάνσεις των μεταβολιτών της D (25(OH)D και 1-25(OH)2D) σε ενήλικες κατοίκους εύκρατου κλίματος (περιοχή Αθηνών).
Υλικό-Μέθοδος Σε 625 περιπατητικούς ενήλικες αμφοτέρων των φύλων ηλικίας 18–85 ετών, προσδιορίστηκαν, κατά τη διάρκεια ενός έτους, οι 25(OH)D και 1-25(OH)2D (RIA), η intact PTH (ECLIA), το ασβέστιο, ο φωσφόρος και άλλοι βιοχημικοί δείκτες, με αυτόματο αναλυτή.
Αποτελέσματα Οι μέσες τιμές της 25(OH)D και της 1-25(OH)2D εμφάνισαν χαρακτηριστικές διακυμάνσεις με πάρα πολύ σημαντική (P<0,001) ελάττωση τον Μάρτιο–Μάιο (περίοδος των χαμηλοτέρων τιμών) σε σχέση με την περίοδο των υψηλοτέρων (Ιούλιος–Οκτώβριος για την 25(OH)D και Αύγουστος–Σεπτέμβριος για την 1–25(OH)2D). Ανεπάρκεια της 25(OH)D (<22 ng/mL) –57,2% σ΄ ολόκληρο το έτος– διαπιστώθηκε κατά την περίοδο των χαμηλoτέρων τιμών στο 77,2% (αναπάντεχα σε όλους τους νεότερους (<39 ετών), αλλά κατά εκείνη των υψηλοτέρων τιμών «μόνο» στο 35,1% (51,7% στους >60 ετών). Χαμηλές τιμές της 1-25(OH)2D (<24,6 ng/mL) παρατηρήθηκαν στο 35,1% και 9,9% στις αντίστοιχες περιόδους (υψηλότερες στους >60 ετών). Εποχικές διακυμάνσεις της ΡΤΗ δεν διαπιστώθηκαν, παρατηρήθηκε, όμως, σημαντική (P<0,001) αρνητική συσχέτιση προς την 25(ΟΗ)D, στις 2 περιόδους.
Συμπεράσματα Η καθυστερημένη εμφάνιση των εποχικών διακυμάνσεων της D και η ηλικία πρέπει να λαμβάνονται υπ΄ όψιν για την εκτίμηση της επάρκειας σε 25(ΟΗ)D.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2015, 104(1):60—68
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Σακχαρώδους Διαβήτη, ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (2) Ορμονολογικό Εργαστήριο, Γεν. Νοσοκ. Νικαίας «Ο Άγιος Παντελεήμων», Νίκαια, Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Βιταμίνη D(D), 1-25(OH)2D, 25(OH)D, εποχικές διακυμάνσεις, ηλικιακές ομάδες, παραθορμόνη (ΡΤΗ), εύκρατο κλίμα (Β. πλάτος 38°)
Αλληλογραφία: Π.N. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Δάφνη-Υμηττός, Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 103 Τεύχος 6 Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2014
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ψωριασική αρθρίτιδα-Θεραπευτικές εξελίξεις και θεραπευτικά κενά
Π. Αθανασίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ψωριασική αρθρίτιδα (ΨΑ) είναι οροαρνητική σπονδυλαρθρίτιδα που χαρακτηρίζεται από προσβολή του μυοσκελετικού συστήματος και ψωριασικές βλάβες στο δέρμα. Η θεραπεία της ΨΑ περιλαμβάνει τη χορήγηση ΜΣΑΦ, στεροειδών, τροποποιητικών της νόσου φαρμάκων και βιολογικών παραγόντων. Τα ΜΣΑΦ που χρησιμοποιούνται είναι η δικλοφαινάκη στην κλασική και στη νέα της μορφή, της υποδόρια χορηγούμενης συριγγοφύσιγγας σε πυκνό διάλυμα, η ναπροξαίνη, η ιβουπροφαίνη και οι επιλεκτικοί αναστολείς της κυκλοοξυγονάσης-2. Τα τροποποιητικά της νόσου φάρμακα που είναι η μεθοτρεξάτη, η σουλφασαλαζίνη, η κυκλοσπορίνη και η λεφλουνομίδη. Οι βιολογικοί παράγοντες που εφαρμόζονται στην ΨΑ είναι οι TNF αναστολείς, ινφλιξιμάμπη, ετανερσέπτη, ανταλιμουμάμπη, γκολιμουμάμπη και πεγκυλιωμένη σερτολιτσουμάμπη, ο αναστολέας της ιντερλευκίνης 12/23 ουστεκινουμάμπη, οι αναστολείς της ιντερλευκίνης-17 σεκουκινουμάμπη και ιξεκιζουμάμπη, ο αναστολέας του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-17 μπρονταλουμάμπη, η απρεμιλάστη και ο αναστολέας της κινάσης Janus τοφασιτινίμπη. Οι βιολογικοί παράγοντες που εφαρμόζονται στην ΨΑ βελτιώνουν τα συμπτώματα από το μυοσκελετικό και το δέρμα, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής και μπορεί να τροποποιούν την πορεία της νόσου. Καθώς οι ερευνητές εστιάζουν στην ανοσοπαθογένεια της νόσου νέοι θεραπευτικοί παράγοντες εισέρχονται στη θεραπευτική της ΨΑ. Σήμερα συζητείται η εφαρμογή της έννοιας του στενού ελέγχου της νόσου – treat to target, ενώ τη βιβλιογραφία απασχολεί η απόσυρση των βιολογικών παραγόντων όταν η νόσος ανταποκρίνεται στη θεραπευτική αγωγή με ταυτόχρονη διατήρηση της θεραπευτικής απόκρισης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):315—324
Κέντρο Προέλευσης: Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Αρθρίτιδα, ψωρίαση, βιολογικοί παράγοντες, TNF αναστολείς
Αλληλογραφία: Π. Αθανασίου, Εθνικής Αντιστάσεως 161, 551 34 Θεσσαλονίκη • e-mail: pathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο εμβολιασμός έναντι του ιού των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV)-Επηρεάζει τη σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων γυναικών;
Α. Βαρυτιμιάδη, Χρ. Γουδέλη, Ι. Δαληβίγκας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η μόλυνση με τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV) αποτελεί τη συχνότερη σεξουαλικώς μεταδιδόμενη μόλυνση. Κάποιοι τύποι του ιού έχουν συσχετισθεί με την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Για την προστασία των γυναικών από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, συστήνεται ο εμβολιασμός των εφήβων γυναικών έναντι δύο στελεχών του ιού (16 και 18), που ενοχοποιούνται για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Φαίνεται, όμως, ότι η χορήγηση του συγκεκριμένου εμβολίου υστερεί σημαντικά συγκριτικά με τα υπόλοιπα χορηγούμενα εμβόλια της εφηβικής ηλικίας. Αυτό το γεγονός, οφείλεται εν μέρει στην ανησυχία των γονιών ότι η χορήγηση ενός εμβολίου έναντι κάποιου σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική συμπεριφορά των παιδιών τους και να τα οδηγήσει σε μη ασφαλή σεξουαλική δραστηριότητα. Προς διερεύνηση αυτής της υπόθεσης, έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες, που εξετάζουν το θέμα αυτό χρησιμοποιώντας είτε αυτοαναφερόμενες πληροφορίες από έφηβες γυναίκες είτε κλινικά στοιχεία σχετικά με τη σεξουαλική δραστηριότητα. Το συμπέρασμα αυτών των μελετών είναι ότι ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV δεν φαίνεται να επηρεάζει τη σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):325—328
Κέντρο Προέλευσης: Γυναικολογική Κλινική, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: HPV και σεξουαλική συμπεριφορά, HPV και σεξουαλική δραστηριότητα
Αλληλογραφία: Χρ. Γουδέλη, Ξενοπούλου 7, 154 51 Νέο Ψυχικό, Αθήνα • e-mail: cgoud10@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αεριογόνες νεκρωτικές λοιμώξεις μαλακών μορίων
Α. Καμπαρούδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι αεριογόνες νεκρωτικές λοιμώξεις των μαλακών μορίων είναι σπάνιες αλλά συνοδεύονται από πολύ υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα. Χαρακτηριστικό τους είναι η ταχεία επέκταση και εξέλιξη της νέκρωσης, η παρουσία αέρος εντός των μαλακών μορίων και οι συστηματικές τοξικές εκδηλώσεις. Συχνότερα προσβάλλονται ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, κακοήθη νόσο, χρόνιο νόσημα, διαταραχή της ανοσολογικής κατάστασης και τα άτομα μεγάλης ηλικίας. Η διάγνωση είναι κατ’ εξοχήν κλινική, με κύριο εύρημα τον κριγμό, ενώ ο παρακλινικός απεικονιστικός έλεγχος γίνεται για τον προσδιορισμό της έκτασης της νόσου. Συχνά είναι απαραίτητη η χειρουργική διερεύνηση της βλάβης με λήψη υλικού για ταχεία βιοψία ή/και κυτταρολογική εξέταση που αναδεικνύει νέκρωση, αγγειίτιδα, αρτηριακή και φλεβική θρόμβωση, βακτηρίδια και μύκητες. Οι περισσότερες αεριογόνες νεκρωτικές λοιμώξεις των μαλακών ιστών είναι πολυμικροβιακές, προκαλούμενες από ένα σύμπλεγμα αερόβιων και αναερόβιων βακτηριδίων. Ιδιαίτερη σημασία έχει η κατά Gram χρώση των άμεσων επιχρισμάτων γιατί επί παρουσίας Gram(+) κόκκων, αυτή είναι θετική σε υψηλό ποσοστό. Η αντιμετώπισή τους στοχεύει στον ταχύ έλεγχο της πηγής λοίμωξης και περιλαμβάνει τη γενική υποστήριξη του ασθενούς, την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή, τη χειρουργική παρέμβαση με επιθετικούς χειρουργικούς καθαρισμούς και τη χρήση του υπερβαρικού οξυγόνου όπου απαιτείται. H καθυστέρηση στη διάγνωση και η ανεπάρκεια των χειρουργικών καθαρισμών είναι οι δύο πιο σοβαροί παράγοντες αποτυχίας της θεραπείας και αύξησης της συχνότητας θανάτου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):329—335
Κέντρο Προέλευσης: Ε΄ Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Νεκρωτικές λοιμώξεις, μαλακά μόρια, αεριογόνος γάγγραινα
Αλληλογραφία: Α. Καμπαρούδης, Σωκράτους 16, 561 23 Αμπελόκηποι Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη • e-mail: kambarou@med.auth.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύφιλη Από τη διάγνωση στην αντιμετώπιση
Γ.Δ. Τσέτσιλα, Ε.Γ. Ταμπουρατζή, Η.Β. Νικολαΐδους
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η σύφιλη ανήκει στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και οφείλεται στην “ωχρά σπειροχαίτη” (Treponema pallidum). Η συφιλιδική νόσος είναι αρκετά σοβαρή, διότι οι αρχικές αλλοιώσεις που προκαλεί επουλώνονται και χωρίς ειδική θεραπεία, δημιουργώντας κινδύνους σοβαρών κλινικών εκδηλώσεων από όλα τα όργανα και συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού ανάλογα με το στάδιο εξέλιξής της (πολυσυστηματική και πολυσυμπτωματική νόσος). Η μετάδοση της σύφιλης γίνεται, σχεδόν αποκλειστικά, με τη σεξουαλική επαφή (οριζόντια μετάδοση), αλλά και μέσω του πλακούντα, από τη μολυσμένη μητέρα στο κύημα (κάθετη μετάδοση). Η σύφιλη ταξινομείται σε συγγενή και επίκτητη και κάθε μία από αυτές έχει πρώιμη και όψιμη φάση. Η πρώιμη επίκτητη περιλαμβάνει τρία στάδια: πρωτογόνο, δευτερογόνο και πρώιμη λανθάνουσα· η όψιμη επίκτητη περιλαμβάνει δύο στάδια: όψιμη λανθάνουσα και τριτογόνο σύφιλη. Η διάγνωση της νόσου βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο (τρεπονηματικές και μη τρεπονηματικές οροαντιδράσεις) προκειμένου να αποφασιστεί και η αντίστοιχη θεραπευτική αγωγή. Θεραπεία εκλογής της νόσου είναι η παρεντερική χορήγηση πενικιλίνης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):336—347
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Λοιμώξεων, Α΄ Κλινική Δερματικών και Αφροδισίων Νόσων, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σύφιλη, στάδια σύφιλης, εργαστηριακή διάγνωση, συγγενής σύφιλη, θεραπεία
Αλληλογραφία: Γ.Δ. Τσέτσιλα, Γαρυττού 125, 152 34 Χαλάνδρι, Aθήνα • e-mail: trikis1904@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δημιουργία και εγκυροποίηση ερωτηματολογίου-εργαλείου για τους ασθενείς σε τελικό στάδιο άνοιας «Κλινική Δοκιμασία Γάτος»
Γρ. Τσουκαλάς (1), Σ. Μπουρέλια (1), Α. Γαλανός (2), Β. Καλογήρου (1), Στ. Γιάτσιου (1), Κ. Φούντα (1), Ε. Ηλιάδου (1), Π. Γάτου (1), Ι. Γεωργούση (1),
Α. Μάρκελος (1), Ρ. Μουντεάνου-Μπαρπιέρ (1), Φ. Καραχάλιου (1), A.M. Ξάνθη (1), Ε. Μαυρογιαννάκη (1), Γ. Γάτος (1), Ό. Ρεπανά (1), Α. Αντωνίου (1), Κ. Σταθάκης (1), Κ. Γάτος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο πληθυσμός της γης, ολοένα και περισσότερο γερασμένος, παρουσιάζει συνεχώς αυξημένα ποσοστά πασχόντων από ανοϊκά σύνδρομα.
Σκοπός Την ανάγκη σταδιοποίησης ανοϊκών ασθενών με σκοράρισμα στο “Mini Mental State Examination” μεταξύ 0 και 2, αλλά και ευρύτερης κατανόησης της πάθησης και της επιλογής συμπεριφορών εκ μέρους των συνοδών-φροντιστών, αλλά κυρίως του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού έρχεται να καλύψει ή να συμπληρώσει η «Κλινική Δοκιμασία Γάτος».
Υλικό-Μέθοδος Ειδικοί επιστήμονες συνέταξαν ένα εργαλείο-ερωτηματολόγιο και μελέτησαν την εγκυρότητά του σε 500 ασθενείς, πάσχοντες από διάφορα ανοϊκά σύνδρομα.
Αποτελέσματα Το υπό εξέταση εργαλείο αποδεικνύεται ότι παρουσιάζει στατιστικά επαρκή εγκυρότητα, διακριτική ικανότητα, αξιοπιστία και ευαισθησία στην αλλαγή. Οι δείκτες διαχωρισμού υπολογίστηκαν με την καμπύλη λειτουργίας δέκτη, ανάλυση ROC (Receiver Operating Characteristic), και ορίστηκαν στο σκοράρισμα για το ΚΔΓ στο 9,5 μεταξύ σοβαρού και μέτριου βαθμού τελικού σταδίου άνοιας και στο 18,5 μεταξύ μέτριου και ήπιου βαθμού τελικού σταδίου άνοιας. Στον πρώτο δείκτη διαχωρισμού η ευαισθησία είναι 90% και η ειδικότητα 98%, ενώ στον δεύτερο η ευαισθησία 98% και η ειδικότητα 96%, ορίζοντας αυτά τα δύο αριθμητικά σκοραρίσματα ως τα όρια-σημεία μετάβασης από τη μία κατάσταση στην άλλη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):348—358
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νευρολογική Κλινική «Άγιος Γεώργιος», Αλυκές- Βόλου, Βόλος, (2) Βιοστατιστικολόγος
Λέξεις Κλειδιά: Άνοια, mini mental state examination, Κλινική Δοκιμασία Γάτος, επιστημονικό εργαλείο
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Συγκριτική μελέτη της ευαισθησίας της ψηφιακής τομοσύνθεσης και της ακτινογραφίας θώρακος στην ανίχνευση πνευμονικών όζων
Δ. Τσιόλιας (1), Ι. Καλογερόπουλοςς (1), Α. Κουρέας (2), Β. Κουτουλίδης (2), Ξ. Παπαχαραλάμπους (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σκοπός Η σύγκριση της ευαισθησίας της Ψηφιακής Τομοσύνθεσης (ΨΤ) και της Ακτινογραφίας θώρακος (ΑΘ) στην ανίχνευση πνευμονικών όζων, χρησιμοποιώντας την Υπολογιστική Τομογραφία (ΥΤ) ως μέθοδο αναφοράς.
Υλικό-Μέθοδος Η μελέτη έλαβε χώρα στο Ακτινολογικό Εργαστήριο του ΠΓΝΑ «O Ευαγγελισμός» στο χρονικό διάστημα Μάρτιος 2010–Νοέμβριος 2013. Στο διάστημα αυτό, 65 ασθενείς στους οποίους ανευρέθηκαν πνευμονικοί όζοι στην ΥΤ υποβλήθηκαν σε συμπληρωματική εξέταση με ΨΤ και με ΑΘ. Δύο ακτινοδιαγνώστες εξέτασαν σε ξεχωριστές συνεδρίες τις εικόνες της ΥΤ, της ΨΤ και τις ΑΘ και κατέγραψαν ο καθένας ξεχωριστά για κάθε ασθενή τον αριθμό, το μέγεθος και την ακριβή εντόπιση των πνευμονικών όζων.
Αποτελέσματα Οι δύο εξεταστές κατέγραψαν με την ΥΤ 149 πνευμονικούς όζους. Από τους όζους αυτούς, οι 140 διακρίνονται και στις εικόνες της ΨΤ και οι 77 διακρίνονται και στην ΑΘ. Ειδικότερα με τη μέθοδο της ΨΤ, ήταν ορατοί το 91% των όζων με διάμετρο 3–8 mm και το 98% των όζων με διάμετρο >8 mm, ενώ για την ΑΘ τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 30% και 76%.
Συμπεράσματα Η ΨΤ εμφάνισε αυξημένη ευαισθησία στην ανίχνευση των πνευμονικών όζων συγκριτικά με την ΑΘ, γεγονός που θα μπορούσε να την καταστήσει ως βασική απεικονιστική μέθοδο για την ανίχνευση και την παρακολούθηση πνευμονικών όζων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):359—366
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ακτινολογικό Τμήμα, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», (2) Α΄ Εργαστήριο Ακτινολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ψηφιακή τομοσύνθεση, ακτινογραφία θώρακος, υπολογιστική τομογραφία, πνευμονικοί όζοι
Αλληλογραφία: Δ. Τσιόλιας, Μεγ. Αλεξάνδρου 16, 351 00 Λαμία, Αθήνα • e-mail: dtsiolias@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Τα υγειονομικά διατάγματα του Όθωνα
Γ.Α. Ρηγάτος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Εξετάζονται τα Υγειονομικά Διατάγματα τα οποία θεσπίστηκαν κατά την περίοδο της αντιβασιλείας (1833–1835) και της βασιλείας του Όθωνα (1835–1862). Με αυτά επιχειρείται να μπει τάξη, τουλάχιστον ως προς τα ζητήματα υγείας, στις χαώδεις μετεπαναστατικές συνθήκες που επικρατούσαν στον τόπο. Σε διάταγμα για τη ρύθμιση των εσωτερικών της χώρας 12 από τα 72 εδάφια ασχολούνται με τις στοιχειώδεις υγειονομικές ανάγκες. Ακολουθούν νομοθετήματα για τη σύσταση ιατρικών θέσεων κατά νομούς, καταγραφή υγειονομικού προσωπικού, αδειοδότηση για την επάρκεια των εμπειρικών και για διορισμό κρατικού ιατρού ανά νομό. Η ίδρυση νεκροταφείων, η σύσταση ελεγκτικού μηχανισμού για υγειονομικά ζητήματα, «Ιατροσυνέδριον», η ρύθμιση των ιατρικών και παραϊατρικών αμοιβών, φαρμακευτικές ρυθμίσεις, καθιέρωση υποχρεωτικού δαμαλισμού, πώληση δηλητηρίων, νεκροσκοπία, και ενταφιαστήρια, υγειονομικά τέλη πλοίων και καραντίνας και διασυνοριακά μέτρα ακολουθούν σε ανεξάρτητα διατάγματα. Ακολούθως περιγράφονται αναλυτικώς τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη επιδημιών, τη μετεκπαίδευση ασκούντων εμπειρικών, τον εκσυγχρονισμό των φαρμακείων, ενώ η μέριμνα για την εξασφάλιση της υγείας των Ελλήνων κορυφώνεται με το διάταγμα για την ίδρυση Πανεπιστημιακής Ιατρικής Σχολής. Η δραστήρια υγειονομική πολιτική του Όθωνα, που συνέχισε την ανάλογη του Κυβερνήτη Καποδίστρια, πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στους καταπονημένους από τους πολέμους, την πείνα και τα νοσήματα επαναστατημένους Έλληνες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(6):367—378
Κέντρο Προέλευσης: Συγγραφέας, Αμ. Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Όθωνας, Αντιβασιλεία Όθωνα, Νομοϊατροί, Ιατροσυνέδριον, κανονισμοί επαγγελμάτων υγείας, δαμαλισμός, υγειονομικά μέτρα, εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας, φαρμακευτική νομοθεσία
Αλληλογραφία: Γ.Α. Ρηγάτος, Φιλονόης 5, 157 73 Ζωγράφου, Αθήνα • e-mail: rigmar@otenet.gr
ΤΟΜΟΣ 103 Τεύχος 5 Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2014
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αντιμετώπιση και θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής
Η. Τσούγκος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο κοινή καρδιακή αρρυθμία και η συχνότητά της αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία. Οι συνέπειες είναι σοβαρές για τον ασθενή, αφού η εμφάνισή της συνδέεται με επιδείνωση των καρδιακών συμπτωμάτων, της ποιότητας ζωής, αυξημένο κίνδυνο θρομβοεμβολικών επεισοδίων και αυξημένη συνολική θνησιμότητα. Σε έναν αριθμό ασθενών η κολπική μαρμαρυγή εμφανίζεται χωρίς σαφές κλινικό ή παθολογικό υπόστρωμα και ονομάζεται ιδιοπαθής κολπική μαρμαρυγή (lone). Σε ασθενείς με οργανικό υπόστρωμα, υποκείμενες ασθένειες είναι η υπέρταση, η βαλβιδική νόσος, η στεφανιαία νόσος και οι μυοκαρδιοπάθειες. Υπάρχει επίσης σπανιότερα η οικογενής μορφή της κολπικής μαρμαρυγής. H κολπική μαρμαρυγή εμφανίζεται είτε υπό τη μορφή μόνιμης (permanent) είτε υπό τη μορφή παροξυσμικής είτε υπό τη μορφή επίμονης (persistent) κολπικής μαρμαρυγής. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής συνίσταται σε τρεις στρατηγικές: (α) στον έλεγχο του καρδιακoύ ρυθμού (δηλαδή την αποκατάσταση και διατήρηση του φλεβοκομβικού ρυθμού), (β) στον έλεγχο της καρδιακής συχνότητας (δηλαδή την αποδοχή της κολπικής μαρμαρυγής ώς τον μόνιμο ρυθμό του ασθενούς και την προσπάθεια διατήρησης της καρδιακής συχνότητας εντός των επιθυμητών ορίων) και (γ) την αντιπηκτική θεραπεία. H σοβαρότητα των συνεπειών της κολπικής μαρμαρυγής, κυρίως σε επίπεδο συμπτωμάτων, εμβολικών επεισοδίων και θνητότητας, οδήγησε στην υπόθεση ότι εάν εξέλειπε η αρρυθμία και αποκαθίστατο ο φλεβοκομβικός ρυθμός θα μειωνόταν και ο σχετικός κίνδυνος για τους ασθενείς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(5):239—246
Κέντρο Προέλευσης: Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Κολπική μαρμαρυγή, αρρυθμία, αντιπηκτική αγωγή, έλεγχος καρδιακού ρυθμού
Αλληλογραφία: Η. Τσούγκος, Νηλέως 20, 118 51 Θησείο, Αθήνα • e-mail: tsougos@yahoo.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Μελέτη αξιολόγησης του βαθμού ικανοποίησης χρόνιων ψυχωσικών ασθενών από πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης
Θ. Μεσσαριτάκης (1 ), Μ. Μαλλιώρη (2), Μ.Β. Καρύδη (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο βαθμός ικανοποίησης των ασθενών από τις λαμβανόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής και την επιτυχή έκβαση της θεραπείας τους.
ΣΚΟΠΟΣ Η αξιολόγηση, με την κλίμακα VSSS-54, του βαθμού ικανοποίησης ψυχωσικών ασθενών και των φροντιστών τους από τις υπηρεσίες που λαμβάνουν από συγκεκριμένο πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Η ελληνική έκδοση της κλίμακας VSSS-54 χορηγήθηκε σε 25 ψυχωσικούς ασθενείς και στους φροντιστές τους (N=50). Όλοι οι ασθενείς είναι μέλη της Ειδικής Μονάδας Αποκατάστασης και Επαγγελματικής Επανένταξης (ΕΜΑΕΕ) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ιν–στιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα έτη εκπαίδευσης των ασθενών βρέθηκαν να σχετίζονται θετικά με τη συνολική ικανοποίηση (r=0,54, P=0,008). Η ομάδα των φροντιστών εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό ικανοποίησης από τη δυνατότητα εμπλοκής τους στο πρόγραμμα, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό ικανοποίησης για τις δύο ομάδες εντοπίζεται στην υποκλίμακα «πληροφόρηση» (40% και 28% αντίστοιχα).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑTA Παρά την ικανοποίηση των δύο ομάδων από το συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, αναδύεται η ανάγκη των ασθενών για ενδελεχέστερη πληροφόρηση σχετικά με την ασθένειά τους. Οι απαντήσεις των ασθενών καταδεικνύουν μια διαφορετική, από τους φροντιστές, αντίληψη για το είδος των υπηρεσιών που λαμβάνουν, αντανακλώντας τον ανεξάρτητο τρόπο αντιμετώπισης της ζωής και των επιλογών τους.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(5):247—254
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ειδική Μονάδα Αποκατάστασης και Επαγγελματικής Επανένταξης (ΕΜΑΕΕ) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), (2) Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Βαθμός ικανοποίησης, αποκατάσταση, ψύχωση
Αλληλογραφία: Μ.Β. Καρύδη, Σωρανού του Εφεσσίου 2, 115 27 Αθήνα • e-mail: monapokat@epipsi.gr
ΤΟΜΟΣ 103 Τεύχος 3-4 Μάιος-Αύγουστος 2014
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κάπνισμα-Aπό την εξάρτηση στην αποχή
Χ. Μαρκέτος, Δ. Μπισιρτζόγλου, Α. Ζέτος, Δ. Θεόφιλος, Γ. Πολίτης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το κάπνισμα αποτελεί τον σημαντι- κότερο παράγοντα κινδύνου, για την υγεία, που μπορεί να προληφθεί. Με την καπνιστική συνή- θεια συνδέονται παθήσεις όπως τα καρδιαγγεια- κά νοσήματα, ο καρκίνος του πνεύμονα και άλ- λες κακοήθειες, καθώς και η χρόνια αποφρακτι- κή πνευμονοπάθεια, που αποτελούν παγκοσμίως κυρίαρχες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας. Οι φαρμακευτικές θεραπείες –σε συνδυασμό με τη συμβουλευτική παρέμβαση– είναι ο ακρογω- νιαίος λίθος των στρατηγικών διακοπής του κα- πνίσματος. Στις σύγχρονες κατευθυντήριες οδη- γίες τα υποκατάστατα νικοτίνης, η υδροχλωρική βουπροπιόνη και η βαρενικλίνη αποτελούν θερα- πείες πρώτης γραμμής, ενώ σε στάδιο έρευνας και ανάπτυξης βρίσκονται νεότερα φάρμακα και εμβόλια νικοτίνης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):163—177
Κέντρο Προέλευσης: Πνευμονολογική Κλινική, ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διακοπή καπνίσματος, υποκατάστατα νικοτίνης, βουπροπιόνη, βαρενικλίνη
Αλληλογραφία: Χ. Μαρκέτος, Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: harmarke@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αμυλοειδές Α του ορού. Δείκτης φλεγμονής ή προγνωστικός δείκτης;
Α. Καψωριτάκη, Α.Μ. Καραϊτιανού-Βελονάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το αμυλοειδές Α του ορού (SAA) αποτελεί μια 12,5 kDa πρωτεΐνη που συντίθεται στο ήπαρ. Είναι η πιο ευαίσθητη πρωτεΐνη οξείας φάσης, η πρώτη που παράγεται μετά από επαγωγή από τα ηπατοκύτταρα, ενώ έχει επιβεβαιωθεί και η εξωη- πατική παραγωγή της. Η ακριβής λειτουργία του SAA δεν είναι ξεκάθαρη, ωστόσο φαίνεται να παίζει ρόλο σε βιολογικές διαδικασίες όπως στη φλεγμονή, στην αγγειογένεση, στην καρκινογένεση, στη βακτη- ριακή κάθαρση, στην αντι-ιική άμυνα, στη νεφρική σωληναριογένεση, σε διαταραχές του μεταβολισμού, στον μεταβολισμό της χοληστερόλης και στην αθηρο- σκλήρωση. Ως διαγνωστικός δείκτης χρησιμοποιεί- ται στην οξεία αλλογενή απόρριψη μοσχεύματος. Ο ρόλος του ως προγνωστικού δείκτη παρουσιάζεται σε αυξανόμενο αριθμό μελετών, όπου το SAA αξιολογείται για την πρόβλεψη επιβίωσης σε πλήθος παθολογικών καταστάσεων, και κατά συνέπεια στην επιλογή κατάλληλων θεραπευτικών χειρισμών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):178—185
Κέντρο Προέλευσης: Μικροβιολογικό και Βιοχημικό Τμήμα, ΓΝΑ «Σισμανόγλειο – Αμαλία Φλέμιγκ», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Αμυλοειδές Α του ορού, διαγνωστικός δείκτης, προγνωστικός δείκτης, πρωτεΐνες οξείας φάσης
Αλληλογραφία: Α. Καψωριτάκη, Κοντολέοντος 12, 154 52 Παλαιό Ψυχικό, Αττική • e-mail: kaps.tania@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ mHealth και πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας-Η ελληνική και διεθνής πραγματικότητα
Δ. Τζαναβάρης, Ι. Αποστολάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το οικοσύστημα της «κινητής υγείας» (mobile health ή mHealth) μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υ- γείας, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση των χρόνιων ασθενών, η δημοσιονομική πίεση για μείωση των δαπανών και η ανάγκη για αύξηση της αποτελε- σματικότητας και βελτίωση της ποιότητας. Στον το- μέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας το mHealth καλύπτει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών που έχουν ως επίκεντρο τον ασθενή και αφορούν την προώθηση της ευζωίας, την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία και την παρακολούθηση, αλλά και την ενδυνάμωση των συστημάτων υγείας, παρέχοντας υπηρεσίες υποστή- ριξης και κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας, υ- γειονομικής επιτήρησης και αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών, καθώς και υποστήριξης της διοίκησης. Στην Ελλάδα, το mHealth μπορεί να συμβάλει στην παρο- χή ποιοτικών υπηρεσιών, ιδιαίτερα σε πληθυσμούς μη εύκολα προσβάσιμων περιοχών (π.χ. ορεινά χω- ριά, ακριτικά νησιά). Η επιτυχής ενσωμάτωση του mHealth στο Εθνικό Σύστημα Υγείας μπορεί να επι- τευχθεί με την κατάρτιση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης και τη διαμόρφωση ενιαίου ρυθ- μιστικού πλαισίου λειτουργίας ώστε να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο συνεργατικό δίκτυο, με κοινά πρότυπα και διαδικασίες, με έμφαση στην ποιότητα, την ασφάλεια, την ισότιμη πρόσβαση και την προστα- σία της ιδιω τικότητας, εστιασμένο στις σύγχρονες α- νάγκες των ασθενών και του συστήματος υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):186—201
Κέντρο Προέλευσης: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: mHealth, κινητή υγεία, mHealth και πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, κινητές τηλεπικοινωνίες, υγειονομική περίθαλψη
Αλληλογραφία: Ι. Αποστολάκης, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: gapostolakis@esdy.edu.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Το χρώμα του δέρματος στην εξέλιξη του ανθρώπου
Σ.Θ. Κούτμος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το χρώμα του δέρματος καθορίζεται κυρίως από την ποσότητα της μελανίνης του. Αυτή είναι πολλή η λίγη ανάλογα με την ποσότητα ηλι- ακής ακτινοβολίας που πρέπει να διαπεράσει την επιδερμίδα ή να ανακοπεί από αυτήν. Η διαφάνεια της επιδερμίδας εξασφαλίζει τη λειτουργικότητά της – κυρίως την παραγωγή βιταμίνης D. Η έλλει- ψη διαφάνειας, ή μελάγχρωση, έχει προστατευτικό ρόλο, κυρίως την αναστολή της φωτόλυσης ουσιών σημαντικών για τον οργανισμό, όπως το φυλλικό οξύ. Στην Αφρική και στην αυγή της ανθρωπότητας επικράτησε η ανάγκη της προστασίας, κυρίως μετά την απώλεια του πυκνού τριχώματος που εξέθεσε την επιδερμίδα στην έντονη υπεριώδη ακτινοβο- λία των τροπικών. Όταν οι φυλές του ανθρώπου εξαπλώθηκαν προς τον βορρά, η ανάγκη να εξα- σφαλιστεί η παραγωγή βιταμίνης D επέβαλε την επικράτηση διαφανέστερης επιδερμίδας, ή τέτοιας που θα μπορούσε να σκουρύνει εποχικά. Η μικρή αυτή ανασκόπηση δείχνει πώς οι δυνάμεις της φύ- σης διαμόρφωσαν το χρώμα του δέρματός μας, σε αντιστοιχία με τις αναγκαιότητες που επέβαλαν ο χώρος και ο χρόνος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):202—206
Κέντρο Προέλευσης: Ενδοκρινολογική Κλινική, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φυλλικό οξύ, βιταμίνη D, μελανίνη, μελάγχρωση, UVB
Αλληλογραφία: Σ.Θ. Κούτμος, Aγίου Ιωάννου 89, 153 42 Αγ. Παρασκευή, Αττική • e-mail: spiroskoutmos@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εμπειρική μελέτη των παραγόντων που επηρεάζουν την απόφαση για την αντικατάσταση ενός Πληροφοριακού Συστήματος Νοσοκομείου
Ι. Αποστολάκης (1), Ε. Κυριακού (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σκοπός της παρούσας εργασίας εί- ναι η εμπειρική διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν στην απόφαση αντικατάστασης ενός Πληροφοριακού Συστήματος Νοσοκομείου. Συγκεκριμένα, γίνεται προσπάθεια εμπειρικού ελέγχου της υπόθεσης ότι: «Η απόφαση αντι- κατάστασης του Πληροφοριακού Συστήματος εξαρτάται από οκτώ κριτήρια που περιλαμβά- νουν (1) το καθεστώς συντήρησης, (2) τα αιτή- ματα αλλαγών-βελτιώσεων, (3) την αντιμετώπι- ση σφαλμάτων, (4) την παραγωγικότητα, (5) την υποστήριξη χρηστών, (6) την ανατροφοδότηση από τους χρήστες, (7) την εξειδίκευση, και (8) τη δημοτικότητα-αποδοχή του Συστήματος». Κάθε κριτήριο αναλύεται σε επιμέρους κριτή- ρια, συνθέτοντας έτσι ένα συνολικό πλαίσιο α- ξιολόγησης του Πληροφοριακού Συστήματος, με στόχο την τεκμηρίωση της απόφασης αντικα- τάστασής του ή της συνέχισης συντήρησής του. Για τον έλεγχο της προαναφερθείσας υπόθεσης, πραγματοποιήθηκε έρευνα μέσω Διαδικτυακού ερωτηματολογίου. Απεστάλησαν προσκλήσεις συμπλήρωσης σε στελέχη Πληροφορικής όλων των δημόσιων Νοσοκομείων. Το ερωτηματολόγιο απευθυνόταν στους προϊστάμενους των αντίστοιχων μονάδων καθώς και τους διαχειρι- στές των Πληροφοριακών Συστημάτων. Από την επεξεργασία αναδείχθηκαν ως κριτήρια αντικα- τάστασης η παραγωγικότητα του συστήματος, η δημοτικότητά του όπως εκφράζεται από την ικα- νοποίηση των τελικών χρηστών, η διαθεσιμότητα υποστήριξης των χρηστών, και η επάρκεια του συμβολαίου συντήρησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):207—219
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, (2) Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Αντικατάσταση πληροφοριακού συστήματος, συντήρηση πληροφοριακού συστήματος, αξιολόγηση πληροφοριακού συστήματος
Αλληλογραφία: Ι. Αποστολάκης, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: gapostolakis@esdy.edu.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Λεπτομηνιγγική καρκινωμάτωση – Η άξια της πρώιμης διάγνωσης-Παρουσίαση περιπτώσεως και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Β. Παραγιούτσικος, Σ. Μουργελά, Κ. Κυργιάννης, Κ. Λιλιμπάκης, Κ. Πετρίτσης, Α. Σπανός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η λεπτομηνιγγική καρκινωμάτωση αποτελεί σπάνια επιπλοκή του καρκίνου η οποία αφορά μεταστάσεις στις μήνιγγες, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Εμφανίζεται σε >5% των ασθενών με καρκίνο συμπαγών οργά- νων και είναι ενδεικτική τελικού σταδίου. Σκοπός της εργασίας είναι η ανάδειξη της αξίας της πρώ- ιμης διάγνωσης της λεπτομηνιγγικής καρκινωμά- τωσης. Γυναίκα, ηλικίας 52 ετών, προσήλθε στην κλινική μας λόγω προοδευτικής αδυναμίας κάτω άκρων από μηνός. Έπασχε από καρκίνο μαστού από 3ετίας για τον οποίο είχε υποβληθεί σε μα- στεκτομή και χημειοθεραπεία. Λόγω της κλινικής εικόνας υπεβλήθη σε MRI Θ-ΟΜΣΣ που δεν ανέ- δειξε παθολογικά ευρήματα. Πραγματοποιήθηκε Οσφυονωτιαία Παρακέντηση (ΟΝΠ) στην οποία και βρέθηκαν καρκινικά κύτταρα στο εγκεφαλο- νωτιαίο υγρό (ΕΝΥ). Η αυξανόμενη συχνότητα επίπτωσης της μηνιγγικής καρκινωμάτωσης σε α- σθενείς με καρκίνο του μαστού έχει γίνει ένα σο- βαρό κλινικό πρόβλημα για τους ογκολόγους και νευροχειρουργούς, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν αυξημένη ευαισθησία, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις δυσανάλογης κλινικής εικόνας και εργαστηριακών ευρημάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):220—223
Κέντρο Προέλευσης: Νευροχειρουργική Κλινική ΑΟΝΑ, «Ο Άγιος Σάββας», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Λεπτομηνιγγική καρκινωμάτωση, καρκίνος μαστού
Αλληλογραφία: Σ. Μουργελά, Βικάτου 12, 115 24 Αθήνα • e-mail: sofiamou@otenet.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Ρήξη γραμμής συρραφής μετά από επιμήκη γαστρεκτομή λόγω μη συμμόρφωσης στις μετεγχειρητικές οδηγίες
Κ. Αλεξάνδρου (1), Ν. Αλεξάνδρου (2), Β. Νικολόπουλος (1), Ί. Κωσταρά (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Παρουσιάζεται μια σπάνια περί- πτωση διαφυγής μετά από επιμήκη γαστρεκτομή για θεραπεία νοσηρής παχυσαρκίας. Η ασθενής έλαβε εξιτήριο την 4η μετεγχειρητική ημέρα κα- τόπιν ομαλής πορείας, και μετά από δύο ημέρες επανήλθε με κοιλιακό άλγος και σημειολογία σηπτικού συνδρόμου. Το συγγενικό περιβάλλον ανέφερε ότι είχε καταναλώσει σημαντική ποσό- τητα τροφών το ίδιο απόγευμα. Η ασθενής πα- ρουσίασε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια και καρδιακή ανακοπή, που οδήγησαν στον θάνατό της. Η ιατροδικαστική εξέταση ανέδειξε ρήξη της γραμμής συρραφής του στομάχου στο κάτω τμήμα αυτής. Αιτία θανάτου ήταν η μυοκαρδια- κή ισχαιμική βλάβη σε έδαφος καρδιακής υπερ- τροφίας, σε πλαίσιο σηπτικού συνδρόμου λόγω περιτονίτιδας. Από τη βιβλιογραφία προκύπτει η σπανιότητα των ρήξεων στο κάτω τμήμα της συρραφής. Στην προκειμένη περίπτωση η ρήξη προκλήθηκε από τη μη τήρηση των μετεγχειρητι- κών οδηγιών. Συμπεραίνεται η ζωτική σημασία της αυστηρής τήρησης αυτών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(3–4):224—226
Κέντρο Προέλευσης: (1) Αθηναϊκή MEDICLINIC, (2) Ευρωκλινική Αθηνών, Αθήνα, (3) ΙΑΣΩ General Hospital, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Επιμήκης γαστρεκτομή, γαστρική διαφυγή, μετεγχειρητικές οδηγίες
Αλληλογραφία: Αλεξάνδρου K, Δορυλαίου 24, 115 21 Αθήνα • e-mail: kalexsurg@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 103 Τεύχος 2 Μάρτιος-Απρίλιος 2014
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Eξελίξεις στα φάρμακα κατά της οστεοπορώσεως
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανάγκη αποτελεσματικότερης αντιμετωπίσεως της οστεοπορώσεως (ΟΠ) εξα- κολουθεί να είναι επιτακτική. Απαραίτητες προϋ- ποθέσεις αποτελούν η επάρκεια σε βιταμίνη D και η ικανή φυσική δραστηριότητα και άσκηση. Από τα αντιαπορροφητικά (αντικαταβολικά) φάρμα- κα, τα αμινοδισφωσφονικά αποτελούν και σήμερα τα πλέον χρησιμοποιούμενα διεθνώς. Όμως, εμ- φανίζουν μέτρια και προοδευτικώς ελαττούμενη αποτελεσματικότητα και συζητούμενες σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Μέτρια αποτελεσματικό- τητα παρουσιάζει και το denosumab (αντισώματα έναντι του RANKL). αλλά η δοσολογία και η ασφά- λεια επί μακροχρονίου χορηγήσεως εξακολουθεί να διερευνάται. Δεύτερης επιλογής θεωρούνται πλέον οι εκλεκτικοί τροποποιητές των οιστρογονικών υ- ποδοχέων (SEPMs) και το ρανελικό στρόντιο (με αμφισβητούμενη αναβολική δράση). Τα πρώτα αναβολικά (τεριπαρατίδη και συναφή) λόγω μει- ονεκτημάτων (κυρίως μικρή διάρκεια αναβολικής δράσεως και επιτρεπτός χρόνος χορηγήσεως) πε- ριορίζονται στη βραχυχρόνια αντιμετώπιση της βα- ρειάς ΟΠ της σπονδυλικής στήλης. Δοκιμάζονται επί σης και διάφοροι συνδυασμοί με δισφωσφονικά ή denosumab για αύξηση του θεραπευτικού αποτε- λέσματος. Σημαντική εξέλιξη φαίνεται ν’ αποτελεί το romosozumab (αντίσωμα έναντι της σκληροστί- νης) με ισχυρή και παρατεταμένη αναβολική δρά- ση. Η αποκάλυψη των περισσότερων μηχανισμών που ρυθμίζουν την οστική ανακατασκευή καθοδη- γεί στην ανάπτυξη ουσιών με στοχευμένη δράση στον σκελετό, όπως το odanacatib (αναστολέας της καθεψίνης Κ). Ασφαλώς το ιδεώδες φάρμακο κατά της ΟΠ πρέπει να προκαλεί απο σύζευξη του ισχυρού δεσμού μεταξύ οστικού ανα βολισμού και καταβολισμού (παρατηρείται μερικώς με το romosozumab και το odanacatib). Το μέλλον προβλέπεται ευοίωνο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(2):87—110
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Οστεοπόρωση, δισφωσφονικά, denosumab, romosozumab, odanacatib, τεριπαρατίδη, ραλοξιφαίνη, ρανελικό στρόντιο, ασβέστιο, βιταμίνη D
Αλληλογραφία: Π.N. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Δάφνη-Υμηττός, Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαχείριση των αντιπηκτικών στην επείγουσα χειρουργική και το τραύμα
Σ.Γ. Πανουσόπουλος (1), Κ.Μ. Στάμου (1), Φ. Ζάχαρη (2), Ι.Γ. Καραϊτιανός (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι ασθενείς που χρειάζονται επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση αποτελούν πάντα ένα σύνθε- το και απαιτητικό πρόβλημα για τη χειρουργική ομάδα. Το πρόβλημα αυτό επιτείνεται σημαντικά στους ασθε- νείς εκείνους που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή. Οι ασθενείς αυτοί συνεχώς πληθαίνουν, αφενός λόγω της μεγάλης προόδου που έχει συντελεστεί στην αναγνώρι- ση και θεραπεία των καταστάσεων που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο θρομβοεμβολικού επεισοδίου, αλλά και της συνεχιζόμενης γήρανσης του πληθυσμού. Οι δύο βασικοί πυλώνες του προβληματισμού που αφορά τη χρήση αντιπηκτικών είναι ο κίνδυνος αιμορραγίας και ο κίνδυνος φλεβικών θρομβοεμβολικών επεισοδί- ων. Οποιαδήποτε οξεία προσβολή οδηγεί τον ασθενή επειγόντως στο χειρουργείο κρύβει δυνητικά τον κίν- δυνο αιμορραγίας ακόμα και χωρίς την πρότερη χρήση αντιπηκτικών φαρμάκων, μέσω της οδού της υποξίας, υποθερμίας και οξέωσης. Στον αντίποδα, αυτή η ομάδα ασθενών συγκεντρώνει κατά κανόνα αρκετούς παράγο- ντες κινδύνου εμφάνισης θρομβοεμβολικών επεισοδίων, ενώ και μόνη η γενόμενη επέμβαση τους κατατάσσει στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Είναι σαφές ότι η έγκαι- ρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώ- σεων είναι έργο ομάδας ειδικών. Απαιτείται εξοικείω- ση της χειρουργικής ομάδας με ευρεία ποικιλία αιτίων παθολογικής πηκτικότητας, και με τους αντίστοιχους αλγορίθμους προς αντιμετώπισή των, αλλά και έγκαιρη ανάμειξη άλλων ειδικοτήτων όπου αυτό χρειάζεται.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(2):111—116
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νοσοκομείο «Metropolitan», (2) Νοσοκομείο «Iaso General», (3) Γ΄ Χειρουργική Κλινική, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, θρομβοπροφύλαξη, απειλητική αιμορραγία, αναστροφή αντιπηκτικών, επείγουσα χειρουργική, τραύμα.
Αλληλογραφία: Σ.Γ. Πανουσόπουλος, Αλωπεκής 50–52, 106 76 Αθήνα • e-mail: akis_pan@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιπλοκές καταγμάτων πρώτης πλευράς
A. Καρράς (1), M. Ρόζης (2), M. Σταματάκος (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα κατάγματα της πρώτης πλευράς εί- ναι σπάνια, αλλά όταν επισυμβαίνουν συνήθως είναι επικίνδυνα έως και θανατηφόρα. Η κλινική σημασία τους είναι ανάλογη των καταγμάτων της ενδέκατης και της δωδέκατης πλευράς, αφού είναι δυνατόν να υποσημαίνουν τη βλάβη των υποκείμενων οργάνων. Συγκεκριμένα η πρώτη πλευρά γειτνιάζει με τα υπο- κλείδια αγγεία, με το βραχιόνιο πλέγμα, με το πνευμο- νικό παρέγχυμα και οποιαδήποτε κάκωση σε αυτές τις δομές μπορεί να έχει ως επίπτωση αιμορραγία, πνευ- μοθώρακα, αιμοθώρακα, κινητικές και αισθητικές δια- ταραχές του άνω άκρου, ακόμη και θάνατο. Η πρώτη πλευρά, λόγω της θέσης της βαθιά μέσα στην περιοχή του τραχήλου, προστατεύεται από ισχυρά μυϊκά στοι- χεία, ως εκ τούτου απαιτείται μεγάλη άσκηση βίας για να προκληθεί κάταγμα αυτής. Όταν λοιπόν συμβαίνει αυτό σπάνια επέρχεται το κάταγμα μόνο στην πρώτη πλευρά, και συχνά επεκτείνεται και στις κάτωθι αυ- τής πλευρές, γι’ αυτό άλλωστε και σε πολυκαταγμα- τίες παρατηρούνται πολλαπλά κατάγματα πλευρών. Μεμονωμένο κάταγμα 1ης πλευράς μπορεί να παρατη- ρηθεί σε απότομη σύσπαση των μυών που καταφύονται σε αυτήν, σε επαναλαμβανόμενη σύσπαση των μυών, σε αθλητές (ιδίως σε νεαρούς ενήλικες), σε εξεργασίες που διηθούν την κορυφή του πνεύμονα και επεκτεί- νονται και στα γειτονικά ανατομικά στοιχεία, και σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις παροδικής οστεοπόρωσης της πρώτης πλευράς. Η διάγνωση της κάκωσης γίνε- ται αρχικά με την απλή ακτινογραφία και ακολουθεί η αξονική τομογραφία, όπου τίθεται με βεβαιότητα η διάγνωση του κατάγματος της πρώτης πλευράς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(2):117—120
Κέντρο Προέλευσης: (1) Δ΄ Ορθοπαιδική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο ΚΑΤ, Αθήνα, (2) Χειρουργική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Κορίνθου, Κόρινθος
Λέξεις Κλειδιά: Επιπλοκές, πρώτη πλευρά, κάταγμα, μηχανισμός κατάγματος
Αλληλογραφία: A. Καρράς, Κόνωνος 106α, 162 31 Βύρωνας, Αττική • e-mail: athanasios.karras@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιπλοκές της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης-Αντιμετώπιση με φίλτρα της κάτω κοίλης φλέβας
Ε. Βράκα (1), Π. Γαλάνης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η τοποθέτηση φίλτρων στην κάτω κοίλη φλέβα αποτελεί μια εναλλακτική ή συμπλη- ρωματική θεραπευτική παρέμβαση για την αντι- μετώπιση των επιπλοκών της εν τω βάθει φλεβο- θρόμβωσης. Οι μόνες κοινώς αποδεκτές ενδείξεις χρήσης των φίλτρων είναι η αντένδειξη χορήγησης αντιπηκτικής αγωγής, καθώς και η αποτυχία αυ- τής. Μέχρι σήμερα έχουν δοκιμαστεί σε κλινικές δοκιμές διάφορα μόνιμα φίλτρα, όπως το ατσάλινο ανοξείδωτο φίλτρο του Greenfield, το φίλτρο του Greenfield από τιτάνιο, το φίλτρο “Vena Tech”, το φίλτρο “Bird’s nest” το φίλτρο “Simon nitinol” κ.ά. Μεταγενέστερα, δημιουργήθηκαν και φίλτρα μι- κρής διάρκειας (προσωρινά). Ωστόσο, τόσο τα μό- νιμα φίλτρα, όσο και τα προσωρινά παρουσιάζουν μια σειρά επιπλοκών, οι οποίες υπαγορεύουν την προσεκτική χρήση τους στην κλινική πράξη. Οι πιο συχνές επιπλοκές είναι η πνευμονική εμβολή παρά την ύπαρξη του φίλτρου, οι επιπλοκές που μπορεί να συμβούν κατά την εισαγωγή του, η θρόμβωση τόσο στο σημείο εισόδου, όσο και στην κάτω κοίλη φλέβα, μέχρι και απόφραξη ή διάτρηση αυτής, κα- θώς και η μετανάστευση, η κάμψη και η θραύση του φίλτρου μετά από τη λανθασμένη τοποθέτησή του.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(2):121—133
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ακτινολογίας, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, (2) Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανε πι στήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Αντιπηκτική αγωγή, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση, πνευμονική εμβολή, προσωρινά φίλτρα, φίλτρα κάτω κοίλης φλέβας
Αλληλογραφία: Π. Γαλάνης, Μικράς Ασίας 67, 115 27 Αθήνα • e-mail: pegalan@nurs.uoa.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Βιοψία λεμφαδένων σε παιδιά με περιφερική λεμφαδενοπάθεια
Μ. Φυργιόλα, Ι. Σκόνδρας, Π. Μουμουλίδης, Α. Πασσαλίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η λεμφαδενική διόγκωση είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα στην παιδική ηλικία, κα- θώς και ένα σύνηθες τυχαίο εύρημα κατά την καθημερινή κλινική παιδιατρική εξέταση. H λεμ- φαδενοπάθεια συνήθως αποτελεί μια παροδική ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια εντοπισμένη ή γενικευμένη λοίμωξη, αλλά ενίοτε μπορεί να αποτελεί ένα δύσκολο διαγνω- στικό πρόβλημα. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήθηκαν 50 ασθενείς στους οποίους έγινε διαγνωστική βιοψία ενός ή πε- ρισσότερων λεμφαδένων κατά το χρονικό διάστη- μα 2005–2012. Οι ενδείξεις βιοψίας ήταν η αύξηση του μεγέθους του λεμφαδένα παρά την κατάλλη- λη θεραπεία, την αποτυχία άλλων διαγνωστικών μεθόδων, καθώς και την υποψία κακοήθειας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Στο σύνολο των 50 βιοψιών, 31 (62%) αφορούσαν καλοήθεις διαγνώσεις, ε- νώ 19 (38%) κακοήθεις. Από τις καλοήθεις, 15 (48%) αφορούσαν αντιδραστική λεμφαδενίτιδα, 14 (45%) φυματιώδη λεμφαδενίτιδα, ενώ 2 (7%) αφορούσαν τη νόσο του Castleman και τη ρευ- ματοειδή αρθρίτιδα. Στο σύνολο των κακοήθων διαγνώσεων, 17 (89%) αφορούσαν λεμφώματα, ενώ οι υπόλοιπες 2 (11%) αφορούσαν μελάνωμα και μεταστατικό θηλώδες καρκίνωμα θυρεοει- δούς. Σε 18 ασθενείς προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας (9–16 ετών), ανεξαρτήτως εντόπισης δι- ογκωμένων λεμφαδένων, νεοπλασία διαπιστώθη- κε σε 12 (67%), με προεξάρχοντα τα διάφορα λεμφώματα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οποιαδήποτε διόγκωση πε- ριφερικού λεμφαδένα που δεν υποστρέφει σε κάποιον βαθμό σε 4 εβδομάδες από τη διάγνω- ση, παρά τη φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να παραπέμπεται για βιοψία
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(2):134—138
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παιδοχειρουργικό Τμήμα, Νοσοκομείο Παίδων Π. & Α. Κυριακού, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παιδιά, λεμφαδενοπάθεια, βιοψία
Αλληλογραφία: Ι. Σκόνδρας, Ήβης 11, 152 34 Χαλάνδρι • e-mail: skondras@yahoo.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Επιτυχείς μεταμοσχεύσεις ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε 2 παιδιά με απλαστική αναιμία
Β.Ε. Καλοδήμου (1), Ειρ. Μήτρου (2), Α. Βλαχούσης (2), Αικ. Φοίφα (3), Ν. Λεγάκης (4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η πρώτη μεταμόσχευση ομφαλοπλα- κουντιακού αίματος (ΟΠΑ) πραγματοποιήθηκε με επιτυχία από την E. Gluckman στο Παρίσι, το 1988, σε ένα παιδί που έπασχε από αναιμία Fanconi. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι το αίμα που πα- ραμένει στον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα, αμέσως μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Το μεγαλύ- τερο ποσοστό των κυττάρων που περιέχονται στο ομφαλοπλακουντιακό αίμα ανήκουν στα αρχέγο- να αιμοποιητικά κύτταρα. Από τα αρχέγονα αιμο- ποιητικά κύτταρα προέρχονται όλες οι σειρές των κυττάρων του αίματος. Ο λόγος που τα τελευταία χρόνια η μεταμόσχευση ομφαλοπλακουντιακού αί- ματος αποτελεί μια εναλλακτική πηγή για μεταμο- σχεύσεις, είναι ότι πλεονεκτεί σε σχέση με τη μετα- μόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων από τον μυελό των οστών στα εξής: συμβατότητα δότη- λήπτη & η εύρεση μοσχευμάτων ΟΠΑ είναι δυνατή μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Παρουσιάζονται δύο περιπτώσεις βαριάς απλαστικής αναιμίας με θεραπεία αντιμετώπισης την αυτόλογη μεταμό- σχευση ομφαλοπλακουντιακού αίματος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(2):147—150
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Κυτταρομετρίας Ροής-Έρευνας & Αναγεννητικής Ιατρικής, (2) Τράπεζα Βλαστικών Κυττάρων, MedStem Services, (3) Τμήμα Αιμοδοσίας, (4) Τμήμα Κεντρικών Εργαστηρίων, Νοσοκομείο ΙΑΣΩ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ομφαλοπλακουντιακό αίμα (ΟΠΑ), μεταμόσχευση, CD 34+ κύτταρα, απόλυτος αριθμός, βιωσιμότητα, απλαστική αναιμία (ΑΑ)
Αλληλογραφία: Β.Ε. Kαλοδήμου, Τμήμα Κυτταρομετρίας Ροής-Έρευνας & Αναγεννητικής Ιατρικής – Nοσοκομείο ΙΑΣΩ, Λεωφ. Κηφισίας 37–39, 151 23 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: kalodimou@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 103 Τεύχος 1 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2014
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ H περιεγχειρητική διαχείριση ασθενών που λαμβάνουν κουμαρινικά αντιπηκτικά
H.E. Κατσούλης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα κουμαρινικά αντιπηκτικά είναι ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ και έχουν ευρεία χρήση σε ασθενείς με χρόνια κολπική μαρμαρυγή, μηχανικές καρδιακές βαλβίδες, ιστορικό εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης ή πνευμονικής εμβολής και αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, προκειμένου να προληφθούν θρομβοεμβολικές επιπλοκές. Η αντικατάσταση των κουμαρινικών αντιπηκτικών με ηπαρίνη κατά την περιεγχειρητική περίοδο πρέπει να γίνεται μετά από στάθμιση του κινδύνου αιμορραγίας έναντι του κινδύνου εμφάνισης θρομβοεμβολικών επιπλοκών. Η χορήγηση ηπαρίνης, ιδιαιτέρως σε θεραπευτικές δόσεις, πρέπει να αποφεύγεται σε ασθενείς μετρίου θρομβοεμβολικού κινδύνου που υποβάλλονται σε επεμβάσεις υψηλού αιμορραγικού κινδύνου. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες δεν στηρίζονται σε ισχυρή τεκμηρίωση και χρειάζονται τυχαιοποιημένες προοπτικές μελέτες για να καθορίσουν τον ρόλο της περιεγχειρητικής αντικατάστασης των κουμαρινικών αντιπηκτικών με ηπαρίνη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(1):11—16
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Χειρουργικής Ογκολογίας, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Kουμαρινικά αντιπηκτικά, περιεγχειρητική αντικατάσταση με ηπαρίνη
Αλληλογραφία: Η.Ε. Κατσούλης, Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: hrkats@yahoo.co.uk
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαχείριση των ασθενών που λαμβάνουν ασπιρίνη και αντιαιμοπεταλιακούς παράγοντες κατά την περιεγχειρητική περίοδο
Η. Τσούγκος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η προϋπάρχουσα καρδιακή νόσος αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα περιεγ- χειρητικού κινδύνου σε ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Ο πε- ριεγχειρητικός χειρισμός ασθενών στους οποίους απαιτείται προσωρινή διακοπή της αντιθρομ- βωτικής αγωγής, εξαιτίας χειρουργικής ή άλλης αιματηρής παρέμβασης, είναι ένα συχνό κλινικό πρόβλημα. Η αντιαιμοπεταλιακή θεραπεία προ- στατεύει τον ασθενή από τον κίνδυνο της περιεγ- χειρητικής θρομβώσεως ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τον κίνδυνο της περιεγχειρητικής αιμορραγίας. Η διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής και η αντι- κατάστασή της από ενδοφλέβια ηπαρίνη ή από χαμηλού μοριακού βάρους υποδόρια ηπαρίνη (LMWH), μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο θρομβο- εμβολής αλλά μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο της μετεγχειρητικής αιμορραγίας. Οι περισσότεροι ασθενείς που υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση ή σε χειρουργική επέμβαση για καταρράκτη, υποβάλλονται στη διαδικασία χω- ρίς διακοπή της αντιπηκτικής τους αγωγής. Για όλες τις άλλες χειρουργικές πράξεις, η διακοπή τής από του στόματος αντιπηκτικής αγωγής και η απόφαση για επιθετική στρατηγική πρέπει να εξατομικεύεται, με βάση την εκτίμηση των κινδύ- νων του ασθενούς (κίνδυνος θρομβοεμβολής και αιμορραγίας). Δεν υπάρχουν αποδείξεις που να στηρίζουν την αλλαγή της παραδοσιακής προσέγ- γισης της διακοπής της αντιθρομβωτικής αγωγής μία εβδομάδα πριν τη χειρουργική επέμβαση. Η σωστή προεγχειρητική αξιολόγηση των ασθενών σε συνδυασμό με τον κατάλληλο σχεδιασμό τόσο του είδους της αναισθησίας όσο και της χειρουργικής επέμβασης μειώνει σημαντικά τον περιεγχειρητικό κίνδυνο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(1):17—23
Κέντρο Προέλευσης: Καρδιολόγος, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ασπιρίνη, αντιθρομβωτική αγωγή, κλοπιδογρέλη, μετεγχειρητική αιμορραγία
Αλληλογραφία: H. Τσούγκος, ΜD, PhD, FESC, Νηλέως 20, 118 51 Θησείο, Aθήνα • e-mail: tsougos@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Περιεγχειρητική χορήγηση ηπαρινών χαμηλού μοριακού βάρους για πρόληψη της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου
Π.Α. Κληρίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος (ΦΘΝ) είναι συχνή επιπλοκή για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις. Η πνευμονική εμβολή (ΠΕ) είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου αυτών των ασθενών η οποία μπορεί να προληφθεί. Ο κίνδυνος εκδήλωσης ΦΘΝ στους χειρουργικούς ασθενείς καθορίζεται από τον συν- δυασμό ενδογενών προδιαθεσικών παραγόντων του ασθενούς και από το είδος της επέμβασης. Συχνά, η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση των κάτω άκρων (ΕΒΦΘ) μετεγχειρητικά είναι ασυμπτω- ματική και ως πρώτη εκδήλωση μπορεί να είναι η θανατηφόρος ΠΕ. Για τον λόγο αυτόν δεν μπο- ρεί η αντιμετώπιση του προβλήματος να στηριχθεί στην πρώιμη διάγνωση και θεραπεία της ΕΒΦΘ. Η πιο κατάλληλη στρατηγική θεωρείται η συστη- ματική προφύλαξη των ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο εκδήλωσης ΕΒΦΘ. Για τον λόγο αυτόν εκδίδονται κατευθυντήριες οδηγίες από επιστη- μονικές ιατρικές εταιρείες και αναθεωρούνται περιοδικά με στόχο τη σωστή διαχείριση των α- σθενών αυτών. Υπάρχουν πολλά φαρμακευτικά και μηχανικά μέσα θρομβοπροφύλαξης για τους χειρουργικούς ασθενείς. Η χορήγηση ηπαρινών χαμηλού μοριακού βάρους αποτελεί τη θεραπεία εκλογής έναντι όλων των άλλων αντιθρομβωτικών φαρμάκων. Σοβαρή επιπλοκή της χορήγησης ηπαρίνης αποτελεί η ανοσολογικής αιτιολογίας θρομβοπενία (Heparin-induced thrombocytopenia, HIT type II) η οποία σχετίζεται με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας. Η πρώιμη διάγνωση της ΗΙΤ τύπου ΙΙ φαίνεται ότι συμβάλλει σε καλύτερη έκβαση, γι’ αυτό σε όλους τους ασθενείς υπό ηπαρίνη πρέπει να ελέγχεται τακτικά ο αριθμός των αιμοπεταλίων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Καρδιολογικό Τμήμα, Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, πνευμονική εμβολή, κατευθυντήριες οδηγίες, θρομβοπροφύλαξη, ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους
Αλληλογραφία: Π.Α. Κληρίδης, Μυριοφύτου 52, 171 23 Ν. Σμύρνη • e-mail: pkliridis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κάλυψη από τις υπηρεσίες αιμοδοσίας των ασθενών υπό αντιπηκτική αγωγή που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση
Ε.Ι. Γρουζή
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντι- πηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα έχουν ανάγκη άμεσης αναστροφής της δράσης αυτών επί αιμορραγίας ή επείγουσας επεμβατικής δι- αδικασίας. Στις περιπτώσεις αυτές, πρωταρχική σημασία έχει η διακοπή του φαρμάκου, ο χρόνος λήψης της τελευταίας δόσης, η γνώση του χρόνου υποδιπλασιασμού του, ενώ σημαντικές πληροφο- ρίες παρέχονται από το ιστορικό του ασθενούς σχετικά με την υπερδοσολογία, τη νεφρική λει- τουργία, τα συγχορηγούμενα φάρμακα, τη συν- νοσηρότητα, και τη θέση της αιμορραγίας. Τέλος ο εργαστηριακός έλεγχος είναι απαραίτητος για τον καθορισμό της θεραπευτικής στρατηγικής που θα ακολουθηθεί. Για την αναστροφή της δράσης των αντιθρομβωτικών φαρμάκων έχου- με στη διάθεσή μας πλάσμα και παράγωγά του [έγκαιρα κατεψυγμένο πλάσμα (FFP), κρυο- ΐζημα, προθρομβινικό σύμπλεγμα (PCC), ενερ- γοποιημένο προθρομβινικό σύμπλεγμα (aPCC), συμπυκνωμένο ινωδογόνο], καθώς και συμπυ- κνωμένα αιμοπετάλια που παρέχονται από τις Αιμοδοσίες, αλλά και φαρμακευτικούς παράγο- ντες όπως πρωταμίνη, βιταμίνη Κ, δεσμοπρεσσί- νη, τρανεξαμικό οξύ και ανασυνδυασμένο ενερ- γοποιημένο παράγοντα VII (r-FVIIa). Βασικές θεραπευτικές επιλογές επί μείζονος αιμορραγί- ας είναι η μετάγγιση ερυθρών για τη διατήρηση της αιμοσφαιρίνης, ενώ για την αναστροφή της δράσης της ηπαρίνης χορηγείται πρωταμίνη, και των αντιβιταμινών Κ βιταμίνη Κ και PCC. Επί μείζονος αιμορραγίας από τα νέα αντιπηκτικά ενδεχομένως έχει θέση η χορήγηση PCC, aPCC και r-FVIIa. Τέλος επί αιμορραγίας από τη δρά- ση αιμοπεταλιακών φαρμάκων χορηγείται με- τάγγιση αιμοπεταλίων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2014, 103(1):36—50
Κέντρο Προέλευσης: ΝΥ Αιμοδοσίας, Γενικό Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών, «Ο Άγιος Σάββας», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Aντιπηκτικά φάρμακα, αντιαιμοπεταλικά φάρμακα, αναστροφή δράσης, αιμορραγία
Αλληλογραφία: Ε.Ι. Γρουζή, Δουκίσσης Πλακεντίας 30, 115 23 Αθήνα • e-mail: egrouzi@otenet.gr, egrouzi@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 102 Τεύχος 5-6 Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2013
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ BIBF-1120-Ελπιδοφόρα θεραπεία και για την ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση (IPF);
Ι.Α. Δημητρούλης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση (IPF) είναι χρονία, προοδευτική, ινωτική νόσος του πνεύ- μονα, ακαθόριστης αιτιολογίας με λίγες θεραπευ- τικές επιλογές. Παράγοντες ανάπτυξης που δρουν ως μεσολαβητές για την εξέλιξη της νόσου μπορεί να αποδειχθούν σημαντικές θεραπευτικές επιλογές. Το BIBF-1120 (νιντεδανίβη), είναι ένας τριπλός α- ναστολέας της τυροσινικής κινάσης και δυνητικός α- νταγωνιστής των παραγόντων ανάπτυξης, όπως του εκ των αιμοπεταλίων προερχόμενου παράγοντα α- νάπτυξης, του αγγειακού ενδοθηλιακού παράγοντα ανάπτυξης και του βασικού παράγοντα ανάπτυξης των ινοβλαστών, που αξιολογείται σε κλινικές με- λέτες ως πιθανή θεραπεία της IPF. Η θεραπεία με νιντεδανίβη μπορεί να επιβραδύνει την επιδείνωση στην πνευμονική λειτουργία, να ελαττώσει τη συχνό- τητα των παροξύνσεων και να βελτιώσει την ποιό- τητα της ζωής σε ασθενείς με IPF. Η παρατήρηση αυτή μαζί με εκτενή δεδομένα φαρμακοκινητικής και ασφάλειας από μελέτες με νιντεδανίβη σε κα- κοήθειες, άνοιξαν τον δρόμο για την κλινική εφαρ- μογή του φαρμάκου αυτού στην IPF. Παρατηρήσεις από κλινικές μελέτες σε συνδυασμό με προκλινικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι η νιντεδανίβη μπορεί να αποτελέσει σημαντική θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με IPF (μελέτη TOMORROW).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):315—322
Κέντρο Προέλευσης: 6η Πνευμονολογική Κλινική, Ιατρείο Διαμέσων Πνευμονιών, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διάμεσες πνευμονίες, ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση, παράγοντες ανάπτυξης, μεσολα- βητές, BIBF-1120, νιντεδανίβη, πνευμονικές κακοή- θειες, κλινικές μελέτες
Αλληλογραφία: Ι.Α. Δημητρούλης, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»,6η Πνευμονολογική Kλινική, Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Aθήνα • e-mail: idimit@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εξωγενείς ή περιβαλλοντικοί παράγοντες καρκινογένεσης στον άνθρωπο-Ποσοτικοί υπολογισμοί, εκτίμηση κινδύνου και διαχρονικές τάσεις
Θ. Βλαχογιάννη, Αθ. Βαλαβανίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι εξωγενείς ή περιβαλλοντικοί παρά- γοντες έχει τεκμηριωθεί από πολυάριθμες έρευνες ότι αποτελούν πρωτογενείς αιτίες για την πρόκληση κακοήθων νεοπλασιών στον άνθρωπο. Η ποσοτική εκτίμηση κινδύνου έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά και τα μέτρα πρόληψης που θα μειώσουν τη νοσηρό- τητα και θνησιμότητα από διαφόρους τύπους καρ- κίνου. Μετά από πολλές μελέτες, οι παράγοντες που αναφέρονται στον «τρόπο ζωής» (lifestyle factors) σε σχέση με τις τεχνολογικές εξελίξεις του βιομηχανικού πολιτισμού (factors of industrial civilization) έχουν μεγαλύτερη σπουδαιότητα για την πρόκληση καρκι- νογένεσης. Ο καπνός του τσιγάρου, η διατροφή, τα αλκοολούχα ποτά, το εργασιακό περιβάλλον, οι μο- λύνσεις από ιούς, η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες, η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής άσκησης και η ρύπανση του περι- βάλλοντος είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου. Στην ανασκόπηση αυτή περιγράφονται οι ποσοτικές εκτιμήσεις κινδύνου για κακοήθεις νεοπλασίες, η πορεία των ερευνών και τα στατιστικά δεδομένα, κυρίως για τις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες. Περιγράφονται επίσης οι τάσεις μείωσης των τελευ- ταίων δεκαετιών της θνησιμότητας από καρκίνο με ενημερωτικές εκστρατείες για το κάπνισμα και τη διατροφή, καθώς και η επιβίωση καρκινοπαθών με- τά από έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αγωγή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):323—335
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Kακοήθεις νεοπλασίες, τύποι καρκίνου, εξωγενείς ή περιβαλλοντικοί παράγοντες, διαχρονικές τάσεις, εκτίμηση κινδύνου
Αλληλογραφία: Αθ. Βαλαβανίδης, Αγίας Σοφίας 26, 171 23 Νέα Σμύρνη • e-mail: valavanidis@chem.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) και βαρέα μέταλλα στο πόσιμο νερό-Aνασκόπηση της βιβλιογραφίας
Ε.Π. Χριστοφορίδου (1), S.N. Kales (2), K. Χατζησταύρου (1), A. Λινού (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η έκθεση στο αρσενικό και το χρώμιο μέ- σω του πόσιμου νερού αποτελεί καίριο ζήτημα της δη- μόσιας υγείας. Πραγματοποιήσαμε ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας εξετάζοντας το ζήτημα της απεικόνισης-χαρτογράφησης της ρύπανσης των πηγών πόσιμου νερού από χρώμιο και αρσενικό με τη χρήση Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων (GIS), και σε ορισμένες περιπτώσεις την αξιοποίηση αυτής στο πλαίσιο διεξαγωγής επιδημιολογικών με- λετών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων για δημοσιευμένες μελέτες μέχρι και τον Οκτώβριο του 2013. Η αναζήτηση και επιλογή των μελετών οδήγησε σε 17 πρωτογενείς μελέτες οι ο- ποίες συμφωνούσαν με όλα τα κριτήρια αποδοχής με- λετών που τέθηκαν. Τέσσερεις από τις μελέτες πραγ- ματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ, τρεις στο Μπανγκλαντές, τρεις στην Ινδία, δύο στο Ιράν, δύο στην Ελλάδα και από μία σε Τουρκία, Πορτογαλία και Ταϊλάνδη. Κοινός στόχος της πλειοψηφίας των μελετών ήταν να προσδιοριστούν οι κύριες αιτίες της ρύπανσης των υπογείων υδάτων της εκάστοτε περιοχής από μέταλλα και άλλα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων του χρωμί- ου και του αρσενικού, χαρτογραφώντας δεδομένα της ποιότητας των πηγών του πόσιμου νερού. Σε κάποιες μελέτες τα GIS όχι μόνον απεικόνισαν το μέγεθος του προβλήματος, αλλά στάθηκαν πολύτιμο εργαλείο στο να καταδειχθεί ότι η ρύπανση των υπογείων υδάτων της περιοχής ήταν ανθρωπογενής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):336—345
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Αθήνα, (2) Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγείας του Harvard School of Public Health, Cambridge, Mασσαχουσέτη, ΗΠΑ
Λέξεις Κλειδιά: Χρώμιο, αρσενικό, γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα, GIS, πόσιμο νερό
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Μ. Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: echristof@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηλεκτροχειρουργική-Ένα ανεκτίμητο εργαλείο στη χειρουργική αλλά ίσως και επικίνδυνο
Κ. Ντζέρος (1), Σ. Στοκίδης (2), Μ. Σταματάκος (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ηλεκτροχειρουργική αποτελεί ένα ανεκτίμητο εργαλείο στη σύγχρονη χειρουργική και οι τελευταίες συσκευές διαθερμίας θεωρούνται απόλυτα ασφαλείς όταν χρησιμοποιούνται σωστά. Τα ατυχήματα κατά τη χρήση ηλεκτροχειρουργικής αφορούν σε ένα εύρος ιστών και περιοχών ακόμη και μακράν του χειρουργικού πεδίου. Συνηθισμένα ατυχήματα κατά τη χρήση μιας ηλεκτροχειρουρ- γικής συσκευής είναι η φωτιά, η έκρηξη και τα εγκαύματα. Ο συχνότερος τύπος ατυχημάτων με τη διαθερμία είναι τα εγκαύματα. Μπορεί να είναι ηλεκτρικά, θερμικά ή ακόμη και χημικά. Αφορούν τόσο στον ασθενή όσο και στον χειρουργό. Η μη τήρηση βασικών αρχών της ηλεκτροχειρουργικής, όπως η τοποθέτηση του ουδέτερου ηλεκτροδίου σε περιοχή που εμφανίζει μειωμένη παρουσία μυϊκής μάζας, οστικές προσεκβολές, αυξημένη τοπική πί- εση και διατήρηση υγρασίας κατά τη διάρκεια της επέμβασης, μπορεί να προκαλέσει ακόμη και ολι- κού πάχους ηλεκτρικό/θερμικό έγκαυμα. Τα ατυ- χήματα στο χειρουργείο, ιδιαίτερα με τη διαθερμία, αποτελούν προβλήματα που διαφεύγουν συνήθως της προσοχής κατά τη διάρ κεια μιας επέμβασης. Ο έλεγχος της σωστής λειτουργίας της ηλεκτρο- χειρουργικής συσκευής και του κυκλώματός της αποτελεί βασική προϋπόθεση για την έναρξη της χειρουργικής επέμβασης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):346—354
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ουρολογική Κλινική, ΓΝ Κορίνθου, (2) Ουρο λογική Κλινική, «Ο Άγιος Σάββας» Αντι καρ κινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα, (3) Χειρουργική Κλινική, ΓΝ Κορίνθου, Κόρινθος
Λέξεις Κλειδιά: Ηλεκτροχειρουργική, ατυχήματα διαθερμίας, ηλεκτρικά/θερμικά εγκαύματα
Αλληλογραφία: Κ. Ντζέρος, Σπύρου Λούη 9, 212 00 Άργος, Αργολίδα • e-mail: konstantinos.ntzeros@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ομάδα ως θεραπευτικό μέσο στην αντιμετώπιση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1
Δ. Σιούσιουρα
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Το παρόν άρθρο έχει σκοπό να παρουσι- άσει το Συνδυαστικό Μοντέλο Ομαδικής Ψυχολογικής Παρέμβασης για ενήλικες ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ To Μοντέλο Ομαδικής Ψυχολο- γικής Παρέμβασης, διάρκειας 2 ετών, εφαρμόστηκε σε 32 ενήλικες ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 παράλληλα με την ιατρική αντιμετώπιση του διαβήτη. Τα δεδομένα της μελέτης συλλέχθηκαν με ποιοτική ανάλυση των επικρατέστερων τίτλων των συνεδριών της παρέμβα- σης, καθώς και με ποσοτικές μετρήσεις της γλυκοζυλιω- μένης αιμοσφαιρίνης πριν και μετά την παρέμβαση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα έδειξαν αφενός την ύπαρξη σημαντικών ποιοτικών διαφορών ανάμεσα στη θεματολογία του πρώτου και του δεύτερου χρόνου της παρέμβασης, και αφετέρου στην επίτευξη καλών ε- πιπέδων ρύθμισης του σακχάρου. Τα συμπεράσματα της μελέτης είναι ότι οι ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύ- που 1 αρχικά εστιάζουν στην απορρύθμιση του σακχάρου και στις επιπτώσεις αυτού στη ζωή τους, ενώ στην πορεία της θεραπευτικής παρέμβασης εντοπίζουν τους ψυχολο- γικούς παράγοντες που επιδρούν στην απορρύθμισή του. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Συνδυαστικό Μοντέλο Ομα δι- κής Ψυχολογικής Παρέμβασης προτείνεται ως συμ πλη- ρωματικό στην αντιμετώπιση της νόσου, καθώς προ- σανατολίζεται στην ανθρωποκεντρική φροντίδα στην ιατρική πράξη και συνδυάζει όλες τις πτυχές της νόσου (βιολογικές, ψυχολογικές, ψυχοσωματικές).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):355—362
Κέντρο Προέλευσης: Ψυχιατρικό Τμήμα, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: ΣΔ1, ομαδική θεραπεία, συνδυαστικό μοντέλο ομαδικής παρέμβασης, ψυχολογική προσαρμογή, αυτοφροντίδα, άγχος, ποιότητα ζωής, κοινωνικό δίκτυο, επαναπροσδιορισμός του διαβήτη, γλυκαιμικός έλεγχος, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη
Αλληλογραφία: Δ. Σιούσιουρα, Υψηλάντου 43–45, 106 76 Αθήνα • e-mail: dsiousioura@yahoo.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Αμφοτερόπλευρη αναστρέψιμη απορρόφηση κεφαλής μηριαίου σε γυναίκα με οστεομαλάκυνση από έλλειψη βιταμίνης D και θυρεοτοξίκωση
Π.Ν. Συγκελλάκης, Αικ.Ι. Ψαρρού
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Περιγράφεται, για πρώτη φορά, περί- πτωση λευκής παχύσαρκης, μεσήλικης γυναίκας με οστεομαλάκυνση από έλλειψη βιταμίνης D και –απρό- σμενα– αμφοτερόπλευρη «εξαφάνιση» (απασβέστω- ση ή απομετάλλωση) της κεφαλής του μηριαίου, με συνύπαρξη αυτοάνοσης και μακροχρονίως ενεργού θυρεοροξικώσεως η οποία –σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα– επιδεινώνει την ανεπάρκεια της βιταμίνης D λόγω επιτάχυνσης του μεταβολισμού της. Πλήρης σχεδόν αποκατάσταση των βλαβών στις κεφαλές πα- ρατηρήθηκε με συντηρητική αγωγή εντός 6μήνου. Σοβαρότερες βλάβες στις κεφαλές των μηριαίων, που χαρακτηρίζονται ως οστεονέκρωση ή ανάγγειος νέ- κρωση από άλλα γνωστά ή άγνωστα αίτια χωρίς έλ- λειψη βιταμίνης D, είναι μη αναστρέψιμες ή μερικώς αναστρέψιμες. Συνεπώς, οι βλάβες στην ασθενή μας μπορεί να αποτελούν διαφορετική οντότητα και να ονομαστούν «αναστρέψιμη αφαλάτωση ή απομετάλ- λωση» ή να συνιστούν το αρχικό στάδιο της οστεονε- κρώσεως. Ανεξαρτήτως αιτιολογίας, η αποκλειστική σχεδόν εντόπιση των βλαβών στις κεφαλές των μηρι- αίων προφανώς σχετίζεται με πρόσθετους τοπικούς επιβαρυντικούς παράγοντες (μειωμένη –φυσιολογι- κά– αιμάτωση, μικροκατάγματα από μηχανική επι- βάρυνση).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):363—370
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Οστεομαλάκυνση, έλλειψη βιταμίνης D, θυρεοτοξίκωση, μεταβολισμός της βιταμίνης D, κεφαλή μηριαίου, αφαλάτωση, απομετάλλωση, οστεο νέκρωση, ανάγγειος νέκρωση, μικροκατάγματα, αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια (Hashitoxicosis)
Αλληλογραφία: Π.Ν. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Δάφνη, Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η Χειρουργική της Σπονδυλικής Στήλης στην Ελλάδα έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Κ. Μαρκάτος (1), Γ. Τσουκαλάς (2), Δ. Κορρές (1), Γ. Ανδρούτσος (2), Ν. Ευσταθόπουλος (1), Β. Νικολάου (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η Χειρουργική της Σπονδυλικής Στήλης αρχίζει την ραγδαία εξέλιξή της από τις αρχές του 19ου αιώνα, για να φτάσει σήμερα να θεωρείται ένας σημαντικός αυτόνομος κλάδος της Νευροχειρουργικής και της Ορθοπαιδικής. Σκοπός αυτής της ιστορικής ανασκόπησης είναι η διερεύ- νηση και η αποτίμηση των εξελίξεων όσον αφορά στη χειρουργική της Σπονδυλικής Στήλης (ΣΣ) έως και την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η α- νασκόπηση αφορά στη δημιουργία και εξέλιξη του κλάδου στην Ελλάδα. Ιδιαίτερη έμφαση ακόμα δί- νεται στις πρώτες κατακτήσεις του συγκεκριμένου κλάδου καθώς και στους πρωτοπόρους ιατρούς και χειρουργούς (χειρουργούς, ορθοπαιδικούς και νευ- ροχειρουργούς) που στην ουσία εγκαινίασαν τη συ- γκεκριμένη υποειδικότητα καθώς και στο κλινικό και επιστημονικό έργο της εποχής. Τελικά καταδει- κνύεται η σημασία της προόδου της Ιατρικής και της τεχνολογίας που οδήγησαν στις πρώτες επιτυχί- ες και κατακτήσεις της συγκεκριμένης υποειδικό- τητας καθώς οι αντίξοες συνθήκες (κοινωνικές και επιστημονικές) που αντιμετώπισαν οι πρωτοπόροι του συγκεκριμένου κλάδου στην Ελλάδα ήταν πολ- λές. Με λίγες σποραδικές εξαιρέσεις οι νέες τεχνι- κές εμφανίζονται στην Ελλάδα με καθυστέρηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(5–6):371—378
Κέντρο Προέλευσης: (1) Β΄ Ορθοπαιδική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Νέας Ιωνίας, Νέα Ιωνία, (2) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χειρουργική, Σπονδυλική Στήλη, ανασκόπηση, Μακκάς, Ελλάδα
Αλληλογραφία: Κ. Μαρκάτος, MD, Bsc, MSc, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Παναγή Βεργωτή 2, 281 00 Αργοστόλι, Κεφαλονιά • e-mail: gerkremer@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 102 Τεύχος 4 Ιούλιος-Αύγουστος 2013
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ρευματοειδής αρθρίτιδα και τρίτη ηλικία
Π. Αθανασίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) στους ηλικιωμένους ορίζεται ως η ΡΑ που εισβάλλει μετά την ηλικία των 60 ετών. Συγκριτικά με τη ΡΑ στους νεότερους ασθενείς χαρακτηρίζεται από μικρότερο λόγο γυναικών προς άνδρες και συχνά εισβάλλει οξέως με γενικά συμπτώματα. Υπάρχουν δύο υπο-ομάδες ΡΑ στους ηλικιωμένους. Η πρώτη υποομάδα έχει την κλασική κλινική εικόνα της ΡΑ ενώ η δεύτερη έχει κλινική εικόνα παρόμοια με αυτή της ρευματικής πολυμυαλγίας. Η ανίχνευση των αντισωμάτων έναντι των κυκλικών κιτρυλλιωμένων πεπτιδίων μπορεί να διαφοροδιαγνώσει τη δεύτερη υποομάδα από την αληθή ρευματική πολυμυαλγία. Η θεραπεία της ΡΑ στους ηλικιωμένους χρειάζεται σωφροσύνη και προσοχή επειδή υπάρχει ο κίνδυνος που σχετίζεται με την ηλικία και αφορά κυρίως στη νεφρική λειτουργία, στο κυκλοφορικό και στο πεπτικό σύστημα. Ο λόγος κινδύνου προς όφελος πρέπει να εκτιμάται με ακρίβεια για κάθε έναν ασθενή. Οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει να στερούνται της χορήγησης των τροποποιητικών της νόσου φαρμάκων αλλά και των βιολογικών παραγόντων που μπορεί να θέσουν υπό έλεγχο τη νόσο και να προστατεύσουν τον ασθενή από την αναπηρία, διαφυλάσσοντας την κινητικότητά του.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):239—244
Κέντρο Προέλευσης: Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Ρευματοειδής αρθρίτιδα, ηλικιωμένοι, αντί-CCP αντισώματα, τροποποιητικά της νόσου φάρμακα, βιολογικοί παράγοντες
Αλληλογραφία: Π. Αθανασίου, Εθνικής Αντιστάσεως 161, 551 34 Θεσσαλονίκη • e-mail: pathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μυελοϋπερπλαστικά Philadelphia αρνητικά νεοπλάσματα. Tαξινόμηση και προγνωστικοί παράγοντες
Θ. Μαρινάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το 2008 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βασίστηκε και σε νεότερες πληροφορίες για να κατατάξει τα Χρόνια Μυελοϋπερπλαστικά Νοσήματα. Έτσι στον διαγνωστικό αλγόριθμο προστέθηκε η κατάδειξη του παθολογικού κλώνου, που τεκμηριώνεται πλέον και με την παρουσία της JAK2V617F μετάλλαξης ή άλλων λιγότερο συχνών μοριακών δεικτών καθώς και την παρουσία ιστολογικών ευρημάτων από τη βιοψία μυελού. Στα «κλασικά» Ph αρνητικά Μυελοϋπερπλαστικά Νεοπλάσματα (Ph-MYN) περιλαμβάνονται η Αληθής Πολυκυτταραιμία (AΠ), η Ιδιοπαθής Θρομβοκυττάρωση (ΙΘ) και η Πρωτοπαθής Μυελοΐνωση (ΠΜΙ). Λιγότερο συχνά Ph-ΜΥΝ είναι η Χρόνια Ουδετεροφιλική Λευχαιμία, η Χρόνια Ηωσινοφιλική Λευχαιμία μη άλλως ταξινομούμενη, η Μαστοκυττάρωση και άλλες νοσολογικές οντότητες με χαρακτηριστικά μυελοϋπερπλαστικών νοσημάτων, που αναφέρονται ως Μυελοϋπερπλαστικά Νεοπλάσματα αταξινόμητα. Ως παράγοντες κινδύνου για την ΑΠ και την ΙΘ αναγνωρίζονται σήμερα η ηλικία >60 ετών και το ιστορικό προηγούμενης θρόμβωσης. Ως ασθενείς χαμηλού κινδύνου χαρακτηρίζονται αυτοί, που δεν διαθέτουν κανέναν από τους παραπάνω παράγοντες, ενώ αντίθετα αυτοί, που έχουν και έναν παράγοντα κινδύνου χαρακτηρίζονται ως ασθενείς υψηλού κινδύνου. Στην ΠΜΙ βαθμολογώντας παράγοντες με ανεξάρτητη αρνητική προγνωστική αξία (μεγάλη ηλικία, αναιμία, συστηματικά συμπτώματα, λευκοκυττάρωση, παρουσία βλαστών στο περιφερικό αίμα) διάφορα προγνωστικά συστήματα έχουν σχεδιαστεί σε σχέση με την επιβίωση, όπως το Διεθνές Προγνωστικό Σύστημα (IPSS) και το δυναμικό Διεθνές Προγνωστικό Σύστημα (DIPSS). Τα παραπάνω συστήματα συμβάλλουν σημαντικά στην εξατομικευμένη θεραπευτική αγωγή σε ασθενείς με ΠΜΙ.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):245—256
Κέντρο Προέλευσης: Αιματολογική Κλινική, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Philadelphia αρνητικά μυελοϋπερπλαστικά νεοπλάσματα, αληθής πολυκυτταραιμία, ιδιοπαθής θρομβοκυττάρωση, πρωτοπαθής μυελοΐνωση, προγνωστικοί παράγοντες, ταξινόμηση
Αλληλογραφία: Θ. Μαρινάκης, Αιματολογική Κλινική ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», Λεωφ. Μεσογείων 154, 115 27 Αθήνα • e-mail: tpmarin1@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ογκογενής οστεομαλάκυνση. Αιτιοπαθογένεια-διάγνωση-θεραπεία
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Πρόσφατα το παρανεοπλασματικό σύνδρομο της ογκογενούς οστεομαλάκυνσης αναγνωρίζεται συχνότερα χάρις στις προόδους ως προς την αιτιοπαθογένεια, διάγνωση και εντόπιση. Προκαλείται από μικρούς, βραδείας αναπτύξεως, μεσεγχυματικού τύπου όγκους, που εκκρίνουν τη νεοανακαλυφθείσα ορμόνη FGF23, με αποτέλεσμα υποφωσφοραιμία από αύξηση της νεφρικής απέκκρισης φωσφόρου και ελάττωση της 1–25(ΟΗ)2D. Κλινικά εκδηλώνεται με ποικίλα και προοδευτικά επιδεινούμενα συμπτώματα (μυϊκή αδυναμία, οστικά άλγη, κατάγματα) καθώς και οστεομαλάκυνση ή ραχίτιδα. Η διαφορική διάγνωση από τις άλλες υποφωσφοραιμίες δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα δε από ορισμένες μορφές υποφωσφοραιμικής ραχίτιδας με ίδια κλινικά και βιοχημικά ευρήματα και αύξηση του FGF23. Αλλά και η ανεύρεση των όγκων αυτών είναι πολλές φορές δυσχερής ακόμα και με τις νεότερες απεικονιστικές τεχνικές λειτουργικής και ανατομικής εντοπίσεως και –σε ορισμένες περιπτώσεις– με εκλεκτική λήψη φλεβικού αίματος για μέτρηση του FGF23 ή και παρακέντηση για κυτταρολογική εξέταση και εκτίμηση του FGF23. H επιτυχής αφαίρεση του νεοπλάσματος συνεπάγεται ταχεία ίαση. Επί αδυναμίας εντοπίσεως αναγκαία είναι η αντιμετώπιση της υποφωσφοραιμίας, και επί εμφανίσεως τριτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού η χορήγηση ασβεστιομιμητικών. Νεότερες θεραπευτικές μέθοδοι όπως χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι του FGF23 υπόσχονται αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση. Επί αστοχίας ανευρέσεως του όγκου απαραίτητο είναι να επαναλαμβάνεται ο απεικονιστικός έλεγχος κατά περιόδους, μέχρι εντοπίσεως.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):257—268
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ογκογενής οστεομαλάκυνση, παρανεοπλασματικό σύνδρομο, αυξητικός παράγων ινοβλαστών (FGF23), φωσφοροουρικοί μεσεγχυματικοί όγκοι, υποφωσφοραιμία, συγγενείς ραχίτιδες, μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του FGF23, τριτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός, ασβεστιομιμητικό, δραστική D (1–25(OH)2D, 1α(OH)D)
Αλληλογραφία: Π.Ν. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καρκίνος και χρώμιο στο πόσιμο νερό. Μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Ε.Π. Χριστοφορίδου (1), S.N. Kales (2), Κ. Χατζησταύρου (1), Α. Λινού (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η έκθεση στο χρώμιο μέσω του πόσιμου νερού αποτελεί καίριο ζήτημα της δημόσιας υγείας. Πραγματοποιήσαμε συστηματική ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας εξετάζοντας τον συσχετισμό του καρκίνου με την έκθεση στο χρώμιο μέσω του πόσιμου νερού. Έρευνα πραγματοποιήθηκε στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Pubmed, The Cochrane Library και TOXLINE για δημοσιευμένες μελέτες στα αγγλικά το διάστημα Ιανουάριος 2000 – Απρίλιος 2013. Εντοπίστηκαν εννέα οικολογικές μελέτες και μια μετα-ανάλυση. Η πλειοψηφία αυτών διεξήχθη σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις χρωμίου στις πηγές πόσιμου νερού όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ, το Μεξικό και η Ελλάδα. Ορισμένες μελέτες ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά καρκίνου στις παραπάνω περιοχές συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό ή ομάδες ελέγχου με χαμηλότερη έκθεση. Η έκθεση στο χρώμιο εκτιμήθηκε χρησιμοποιώντας ομαδικές ή οικολογικές μετρήσεις στο πόσιμο νερό και με τη χρήση βιοδείκτη σε μια μελέτη. Επιπλέον, δύο μελέτες έλεγξαν και για άλλους συγχυτικούς παράγοντες πέραν της ηλικίας. Παρά ορισμένους μεθοδολογικούς περιορισμούς, η παρατήρηση θετικών συσχετισμών από αρκετές μελέτες αποτελεί ένδειξη για την ύπαρξη σχέσης αιτιότητας μεταξύ της έκθεσης σε υψηλές συγκεντρώσεις του εξασθενούς χρωμίου (ανώτερες των 50 μg/L) διά της καταπόσεως και της εμφάνισης καρκίνου, πιο συγκεκριμένα καρκίνου στομάχου και πνεύμονος. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου σε χαμηλές συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου και για σύντομη περίοδο έκθεσης επιδέχεται περαιτέρω διερευνήσεως.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):269—280
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Αθήνα, (2) Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγείας του Harvard School of Public Health, Μασαχουσέτη, ΗΠΑ
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος, χρώμιο, εξασθενές χρώμιο, πόσιμο νερό
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Μ. Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: echristof@med.uoa.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Η εξέλιξη της δαπάνης υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες και προσδιοριστικοί παράγοντες
Ε. Καραμπλή (1), Αικ. Χατζάκη (2), Ν. Πολύζος (3), Κ. Σουλιώτης (4), Γ. Κυριόπουλος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών η δαπάνη υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες σημείωσε αύξηση με ρυθμό υψηλότερο από τον ρυθμό αύξησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Αν και η αναγκαιότητα συγκράτησης του ρυθμού αύξησης της δαπάνης υγείας αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας, η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν τη μεταβολή της δαπάνης υγείας και των μεταξύ τους αλληλεπιδράσεων είναι απαραίτητη για τη χάραξη πολιτικής υγείας. Οι κυριότεροι παράγοντες όπως προκύπτουν από τη διεθνή βιβλιογραφία περιλαμβάνουν την τεχνολογική αλλαγή, την ασφάλιση, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και το επίπεδο υγείας του πληθυσμού, το διαθέσιμο εισόδημα και τις σχετικές τιμές των αγαθών και υπηρεσιών υγείας. Στο παρόν άρθρο επιχειρείται η συνοπτική παρουσίαση των ευρημάτων αναφορικά με την επίδραση των ανωτέρω παραγόντων στην ιστορική εξέλιξη της δαπάνης υγείας -τόσο μεμονωμένα όσο και σε συνδυασμό. Προκύπτει πως η τεχνολογική αλλαγή, η επέκταση της ασφαλιστικής κάλυψης και η αύξηση του εθνικού εισοδήματος ερμηνεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό της ιστορικής αύξησης της δαπάνης υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):281—289
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα, (2) Τμήμα Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη, (3) Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Κομοτηνή, (4) Σχολή Κοινωνικών Επιστημών,
Λέξεις Κλειδιά: Δαπάνες υγείας, τεχνολογία υγείας, ηλικίωση, αύξηση πληθυσμού, εισόδημα, ΑΕΠ
Αλληλογραφία: Ε. Καραμπλή, Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: ekarabli@esdy.edu.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Αδαμάντιος Κοραής. Ο Iατρός-Δάσκαλος του Γένους
Γ.Α. Ρηγάτος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748–1833) με έξοχη κλασική παιδεία και γνώση γλωσσών, σπούδασε σε ώριμη ηλικία την Ιατρική στο Μονπελιέ. Αυτόπτης της Γαλλικής Επανάστασης, κατανόησε ότι η παιδεία ήταν αναγκαία για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη μακραίωνη δουλεία. Αφιέρωσε τη ζωή του σ’ αυτόν τον σκοπό εκδίδοντας τους αρχαίους μας συγγραφείς, γράφοντας πρωτότυπα έργα, ασκώντας διαφωτισμό, συντάσσοντας προτρεπτικά-επαναστατικά βιβλία, προωθώντας την ίδρυση σχολείων κ.λπ. Ο δύσκολος βιοπορισμός και η επισφαλής υγεία του δεν μπόρεσαν να περιορίσουν τη δραστηριότητά του, που τον καθιερώνει στην πρώτη θέση μεταξύ των «δασκάλων του Γένους».
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):290—296
Κέντρο Προέλευσης: Άμ. Επίκ. Καθηγητής Ιατρικής και Επίτ. Δρ Παιδαγωγικού Τμήματος ΔΕ Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Κοραής Αδαμάντιος, δάσκαλοι του γένους, νεοελληνικός διαφωτισμός, εκδόσεις αρχαίων ελλήνων ιατρών
Αλληλογραφία: Γ. Ρηγάτος, Φιλονόης 5, 157 73 Ζωγράφου • e-mail: rigmar@otenet.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η παρά Ιπποκράτους υδροθεραπεία
Γρ.Ι. Τσουκαλάς (1), Μ.Ν. Σγάντζος (1,2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο Ιπποκράτης στην πρόωρη εκείνη εποχή για την ιατρική, μελέτησε τις θεραπευτικές επιδράσεις της υδροθεραπείας και της ιαματικής λουτροθεραπείας ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστημονική τεκμηρίωση της άξιας τους ως θεραπευτικών μέσων. Με πληθώρα αναφορών κυρίως στα έργα του «Περί Υγρών Χρήσιος», «Περί αέρων και υδάτων και τόπων», «Περί Διαίτης» και «Περί Διαίτης Οξέων», περιγράφεται η θεραπευτική δράση του ύδατος στα διάφορα μέρη και όργανα του σώματος καθώς και στα διάφορα νοσήματα, ενώ καθορίζονται συγχρόνως οι σχετικές ενδείξεις και αντενδείξεις.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(4):297—302
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιστορία της Ιατρικής, (2) Εργαστήριο Ανατομίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα
Λέξεις Κλειδιά: Ιπποκράτης, υδροθεραπεία, ιαματική λουτροθεραπεία
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, Παγκράτι 116 33, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 102 Τεύχος 3 Μάιος-Ιούνιος 2013
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαγνωστική προσέγγιση του πυρετού αγνώστου αιτιολογίας
Ά. Πεφάνης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό των Petersdorf και Beeson, ως πυρετός αγνώστου αιτιολογίας (fever of unknown origin, FUO) χαρακτηρίζεται η εμπύρετος κατάσταση –με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις της θερμοκρασίας σε επίπεδα >38,3 °C– που διαρκεί τουλάχιστον τρεις εβδομάδες και για την οποία δεν έχει τεθεί αιτιολογική διάγνωση μετά από τουλάχιστον μίας εβδομάδος νοσηλεία σε νοσοκομείο. Πριν τον χαρακτηρισμό του πυρετού ως FUO, πρέπει να έχει προηγηθεί ένα σύνολο εξετάσεων, οι οποίες να μην έχουν οδηγήσει στη διάγνωση του αιτίου του πυρετού. Διαγνωστικές τεχνικές για την ωφέλεια των οποίων υπάρχει τεκμηρίωση είναι η CT κοιλίας, τα σπινθηρογραφήματα, τα υπερηχογραφήματα κροταφικής αρτηρίας και κάτω άκρων και επί ενδείξεων οι βιοψίες ήπατος, κροταφικής αρτηρίας και δέρματος. Το ποσοστό αδιάγνωστου FUO μπορεί να φθάνει και το 30%. Οι μισοί από αυτούς τους ασθενείς θα παρουσιάσουν αυτόματη ύφεση του πυρετού, ενώ το 15% θα ανταποκριθεί σε NSAIDs, ή κορτικοειδή. Η σχετικά χαμηλή ειδικότητα, σε συνδυασμό με την υψηλή ευαισθησία, του F18-FDG PET/CT, διενεργούμενου αμέσως μετά τον αρχικό έλεγχο, μπορεί να θέσει τη διάγνωση ή να κατευθύνει τον περαιτέρω έλεγχο προς την τελική διάγνωση σε σημαντικό αριθμό ασθενών με FUO. Η διενέργεια μη αναγκαίου περαιτέρω ελέγχου ή η θεραπεία με κορτικοειδή μπορούν να αποφευχθούν όταν το αποτέλεσμα του F18-FDG PET/CT είναι αρνητικό.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):163—169
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πυρετός άγνωστης αιτιολογίας, διάγνωση, F18-FDG PET/CT
Αλληλογραφία: Ά. Πεφάνης, Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα • e-mail: apefan@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιδημιολογικά δεδομένα για τον καρκίνο του παχέος εντέρου
Π.Χ. Παπαγιώργης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο ορθοκολικός καρκίνος είναι μία από τις συχνότερες κακοήθεις νεοπλασίες παγκοσμίως, εμφανίζοντας ιδιαίτερα υψηλή συχνότητα στις ανεπτυγμένες χώρες, οφειλόμενη σε παράγοντες κινδύνου σχετιζόμενους με τον δυτικό τρόπο ζωής π.χ. διατροφή, παχυσαρκία, καθιστική ζωή. Παρατηρείται επίσης σημαντική διακύμανση της συχνότητας της νόσου ανάλογα με την ηλικία (αύξηση με την πρόοδο της ηλικίας) και το φύλο (συχνότερη στους άνδρες). Κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει καταγραφεί σταθεροποίηση (και σε ορισμένες περιπτώσεις μείωση) της συχνότητας της νόσου στις δυτικές χώρες, ενώ η αντίθετη τάση (αύξηση) παρατηρήθηκε σε πολλές αναπτυσσόμενες περιοχές, οφειλόμενη στην υιοθέτηση του δυτικού τρόπου ζωής. Επιπρόσθετα, στις δυτικές χώρες, η ανατομική κατανομή της νόσου έχει μεταβληθεί προς όφελος των δεξιότερα εντοπιζόμενων όγκων «δεξιά ή εγγύς στροφή», οφειλόμενη, σε σημαντικό βαθμό, στη δημογραφική γήρανση, καθώς η συχνότητα όγκων δεξιάς εντόπισης είναι δυσανάλογα υψηλότερη στους ηλικιωμένους. Οι επιδημιολογικές τάσεις επιβάλουν την εφαρμογή συστηματικών προγραμμάτων screening σε άτομα ηλικίας >50 ετών, με την κολονοσκόπηση ως μέθοδο εκλογής. Παράλληλα, απαιτούνται στρατηγικές υιοθέτησης υγιεινών συμπεριφορών (έλεγχος σωματικού βάρους, άσκηση, περιορισμός κατανάλωσης κρέατος, αλκοόλ και καπνίσματος). Η ευρισκόμενη υπό κλινική έρευνα χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (NSAID) εμφανίζεται σαν ένα χρήσιμο εργαλείο πρόληψης της νόσου, ειδικότερα σε συγκεκριμένες ομάδες κινδύνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):170—179
Κέντρο Προέλευσης: Χειρουργικό Τμήμα, «Ιατρικό Κέντρο Αθηνών», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Oρθοκολικός καρκίνος, επιδημιολογία, παράγοντες κινδύνου, «δεξιά στροφή»
Αλληλογραφία: Π.Χ. Παπαγιώργης, Νεοσοίκων 35, 185 36 Πειραιάς • e-mail: ppapagiorg@teiath.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Θρομβοπροφύλαξη στον χειρουργικό ασθενή με καρκίνο
Σ.Γ. Πανουσόπουλος, Κ.Μ. Στάμου, Φ. Ζάχαρη, Ι.Γ. Καραϊτιανός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η νεοπλασματική νόσος θεωρείται ανεξάρτητος παράγοντας για την εμφάνιση θρομβοεμβολικής νόσου (ΘΕΝ) και η ογκολογική θεραπεία συχνά επιπλέκεται απ’ αυτήν. Συχνότερα απαντούν επεισόδια από το φλεβικό σύστημα, είτε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, είτε πνευμονική εμβολή. Το 20% περίπου του συνόλου των θρομβοεμβολικών επεισοδίων αφορά σε ογκολογικούς ασθενείς. Στους χειρουργικούς ασθενείς εν γένει, τα θρομβοεμβολικά επεισόδια είναι η δεύτερη συχνότερη μετεγχειρητική επιπλοκή, και μία από τις συχνότερες αιτίες θανάτου που μπορούν να προληφθούν. Είναι πλέον επιβεβλημένη η μακρόχρονη (40 ημέρες) μετεγχειρητική θρομβοπροφύλαξη για όλους τους ασθενείς που χειρουργούνται για καρκίνο στην κοιλία ή/και την πύελο. Τα φάρμακα εκλογής αυτή τη στιγμή είναι οι χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες, καθώς προσφέρουν πολύ καλό επίπεδο προστασίας έναντι επεισοδίων ΘΕΝ, ενώ είναι αρκετά ασφαλή και εύκολα στη χορήγηση φάρμακα. Παρά ταύτα, προκύπτουν προβληματισμοί που αφορούν στην επικινδυνότητα της χρήσης των διαθέσιμων αντιπηκτικών παραγόντων από ασθενείς που δεν νοσηλεύονται πλέον. Στο πλαίσιο αυτό έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέοι αντιπηκτικοί παράγοντες Τα χαρακτηριστικά τους είναι η από του στόματος χορήγηση, το αυξημένο «παράθυρο» θεραπευτικής δράσης, και, τελικά, το συγκρίσιμο ή και μικρότερο κόστος. Κοινό πρόβλημα των νέων αυτών παραγόντων, και στόχος έρευνας παγκοσμίως, είναι ότι δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμα παράγοντες που να αντιστρέφουν την προκαλούμενη αντιπηξία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):180—187
Κέντρο Προέλευσης: Γ΄ Χειρουργική Κλινική, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών, «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, θρομβοπροφύλαξη, χειρουργική ογκολογία
Αλληλογραφία: Σ.Γ. Πανουσόπουλος, Λεωφ. Παστέρ 10, 115 21 Αθήνα • e-mail: akispan@yahoo.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Συστηματική ανασκόπηση της αποτελεσματικότητας των ανταγωνιστών των οπιοειδών στην αντιμετώπιση του χολοστατικού κνησμού
Δ. Παυλοπούλου (1), Π. Καπράλος (2), Β.Α. Σεβαστιανός (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η χολόσταση ανεξαρτήτως αιτιολογίας προκαλεί συνήθως σε άλλοτε άλλο βαθμό κνησμό. Πιστεύεται ότι εμπλέκεται ένας πολυπαραγοντικός μηχανισμός στην αιτιολογία του χολοστατικού κνησμού. Πέρα από την άμεση δράση των χολικών αλάτων στις νευρικές απολήξεις, υπάρχουν ενδείξεις ότι το κεντρικό νευρικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο κυρίως μέσω του οπιοειδεργικού και του σεροτονικού συστήματος. Ενδογενή οπιοειδή δεσμεύονται σε κάποιον από τους τρεις οπιοειδεργικούς υποδοχείς προκαλώντας κνησμό. Αν και η γνώση αυτή προσφέρει επιπλέον θεραπευτικές δυνατότητες στην αντιμετώπιση αυτού του είδους κνησμού, ωστόσο δεν υπάρχουν επί του παρόντος σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες. Σκοπός της συγκεκριμένης ανασκόπησης είναι η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της χορήγησης των ανταγωνιστών των οπιοειδών στην αντιμετώπιση του κνησμού που οφείλεται σε χολόσταση. Οι ανταγωνιστές των οπιοειδών που μελετήθηκαν είναι η ναλτρεξόνη, η ναλοξόνη και η ναλμεφένη. Φαίνεται ότι για τον καλύτερο έλεγχο του κνησμού και τον περιορισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών απαιτείται αρχικά η χορήγηση ενδοφλεβίως ή υποδορίως μικρών δόσεων ναλοξόνης και εν συνεχεία η από του στόματος χορήγηση ναλμεφένης ή ναλτρεξόνης για τη συντήρηση του αποτελέσματος. Ωστόσο, χρειάζονται επιπλέον διπλά τυφλές διασταυρωμένες μελέτες, όχι μόνο ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο αλλά και συγκριτικές μεταξύ των ανταγωνιστών και των λοιπών θεραπευτικών επιλογών, ώστε να δημιουργηθούν επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση του χολοστατικού κνησμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):188—198
Κέντρο Προέλευσης: (1) Δ΄ Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», (2) B΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Kλινική, ΠΓΝΑ «Iπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χολόσταση, κνησμός, ανταγωνιστές των οπιοειδών
Αλληλογραφία: B. Σεβαστιανός, Λουίζης Ριανκούρ 3, 115 23 Αθήνα • e-mail: vsevastianos@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Περιφερική αγγειοπάθεια των κάτω άκρων. Κατευθυντήριες οδηγίες και σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας στη διάγνωση και αντιμετώπιση
Αθ.Γ. Αντωνόπουλος (1,2), Κλ. Εμμανουήλ (1), Αθ. Τρίκας (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η περιφερική αγγειοπάθεια (ΠΑ) εμφανίζεται στο 3–7% του γενικού πληθυσμού και στο 20% στα άτομα άνω των 75 ετών. Επηρεάζει σαφώς τη λειτουργική κατηγορία και την ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών και αυξάνει την καρδιαγγειακή θνησιμότητα. Η επίπτωσή της γενικά είναι μεγαλύτερη στους καπνιστές, στους διαβητικούς και στους ασθενείς με στεφανιαία νόσο. Ακόμα και στην ασυμπτωματική ΠΑ (όπως αυτή ορίζεται από τη μείωση της πίεσης του σφυρο-βραχιονίου δείκτη) φαίνεται ότι υπάρχει μια ομάδα ασθενών υψηλού κινδύνου για καρδιακά και καρδιαγγειακά επεισόδια. Στην πλειονότητα των ασθενών, η νόσος παραμένει σταθερή και μόνο στο 20% επιδεινώνεται, εμφανίζοντας σοβαρά συμπτώματα. Η μη αντιμετώπιση της κριτικής ισχαιμίας μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ισχαιμικές αλλοιώσεις του άκρου που μπορεί να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό. Ο κίνδυνος αυτός είναι μεγαλύτερος στους διαβητικούς ασθενείς. Επίσης, οι ασθενείς με κριτική ισχαιμία άκρου εμφανίζουν 25% ετήσια θνησιμότητα ενώ το 1/3 εξ αυτών θα χρειαστεί μεγαλύτερο ακρωτηριασμό μέσα στον πρώτο χρόνο. Η θεραπεία της ΠΑ ποικίλλει ανάλογα με την κλινική εικόνα του ασθενούς αλλά και λόγω της εισόδου και ταχείας ανάπτυξης των ενδοαγγειακών μεθόδων. Από τις διάφορες κατευθυντήριες οδηγίες που κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί, ελάχιστες έχουν αναφερθεί στη σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας ή/και οφέλους, στην αντιμετώπιση της ΠΑ. Όμως οι τελευταίες παράμετροι πρέπει να αποτελούν, εκτός των άλλων, ουσιώδες κριτήριο στην παροχή υπηρεσιών υγείας, οποιουδήποτε τύπου. Στην παρούσα ανασκόπηση αναλύονται οι αναθεωρημένες οδηγίες του NICE οι μόνες που περιλαμβάνουν και οικονομικά κριτήρια στην αντιμετώπιση της ΠΑ.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):199—205
Κέντρο Προέλευσης: (1) Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Η Ελπίς», Αθήνα, (2) Dipartimento Cardiologia Medico-Chirurgica e Chirurgia Toraco-Vascolare, Hesperia Hospital, Modena, Italy
Λέξεις Κλειδιά: Περιφερική αγγειοπάθεια, κατευθυντήριες οδηγίες, κόστος/αποτελεσματικότητα, διάγνωση, θεραπεία
Αλληλογραφία: Αθ.Γ. Αντωνόπουλος, Λεωφ. Αλεξάνδρας 59, 114 74 Αθήνα • e-mail: athadon@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καρκίνος ήπατος και αρσενικό στο πόσιμο νερό. Μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Π.Ε. Χριστοφορίδου (1), S.N. Kales (2), K. Χατζησταύρου (1), A. Λινού (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η έκθεση στο αρσενικό μέσω του πόσιμου νερού αποτελεί καίριο ζήτημα της δημόσιας υγείας. Πραγματοποιήσαμε συστηματική ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας εξετάζοντας τον συσχετισμό του καρκίνου του ήπατος με την έκθεση στο αρσενικό μέσω του πόσιμου νερού. Έρευνα πραγματοποιήθηκε σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων για δημοσιευμένες μελέτες μέχρι και τον Απρίλιο του 2012. Εντοπίστηκαν επτά οικολογικές, τρεις ασθενών-μαρτύρων και δύο μελέτες κοόρτης. Η πλειοψηφία αυτών διεξήχθη σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις σε αρσενικό όπως Ταϊβάν, Πακιστάν, Μπανγκλαντές, ΗΠΑ και Χιλή. Οι περισσότερες μελέτες ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά καρκίνου του ήπατος στις παραπάνω περιοχές συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό ή ομάδες ελέγχου με χαμηλότερη έκθεση. Η έκθεση στο αρσενικό εκτιμήθηκε σε ατομικό επίπεδο σε δύο μόνο μελέτες και με τη χρήση βιοδείκτη σε μία. Επιπλέον, εννέα μελέτες έλεγξαν και για άλλους συγχυτικούς παράγοντες πέραν της ηλικίας. Όλες οι μελέτες κοόρτης και ασθενών-μαρτύρων στάθμισαν ως προς το κάπνισμα. Παρά ορισμένους μεθοδολογικούς περιορισμούς των μελετών (σε διάφορες περιοχές, με διαφορετικό σχεδιασμό), η παρατήρηση θετικών συσχετισμών από την πλειοψηφία των μελετών καταδεικνύει ύπαρξη σχέσης αιτιότητας μεταξύ της έκθεσης σε υψηλές συγκεντρώσεις αρσενικού και της εμφάνισης καρκίνου του ήπατος. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του ήπατος σε χαμηλές συγκεντρώσεις αρσενικού και για σύντομη περίοδο έκθεσης επιδέχεται περαιτέρω διερεύνησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):206—223
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Αθήνα, (2) Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγείας του Harvard School of Public Health, Μασαχουσέτη, ΗΠΑ
Λέξεις Κλειδιά: Kαρκίνος ήπατος, αρσενικό, πόσιμο νερό
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: echristof@med.uoa.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Το ενθεαστικό πάθος στην Αρχαία Ελλάδα
Κ. Λάιος (1), Α. Παπαχρήστου (2), Γ. Γάτσος (3), Στ. Γιάτσιου (4), Γρ. Τσουκαλάς (1), Γ. Ανδρούτσος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Οι αρχαίοι έλληνες ιατροί διακρίνονταν για τον ορθολογισμό τους τόσο στην αντιμετώπιση των νόσων, σωματικών και ψυχικών, όσων και στην προσέγγιση της συμπεριφοράς των ανθρώπων που μπορούσε να παρεκκλίνει από τους αποδεκτούς κανόνες τους. Μια τέτοια λογική προσέγγιση παρατηρείται και όταν εξετάζουν την περίπτωση του ενθεαστικού πάθους, δηλαδή της συνήθειας των πιστών κατά τη διάρκεια λατρείας προς τους θεούς να αυτοτραυματίζονται.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(3):224—226
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (3) Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (4) Τμήμα Γενικής Ιατρικής, Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας, Λάρισα
Λέξεις Κλειδιά: Eνθεαστικό πάθος, αυτοτραυματισμός, μανία, μελαγχολία
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 102 Τεύχος 2 Μάρτιος-Απρίλιος 2013
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρωτοπαθής χολική κίρρωση. Από την παθογένεια στη θεραπεία
Ευθ. Αραπογιάννη, Ευ. Χολόγκιτας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η Πρωτοπαθής Χολική Κίρρωση (ΠΧΚ) είναι μια χρόνια χολοστατική νόσος του ήπατος που αφορά κυρίως σε γυναίκες μέσης ηλικίας και χαρακτηρίζεται από την παρουσία θετικών αντιμιτοχονδριακών αντισωμάτων (ΑΜΑ). Στην παθογένεια της νόσου θεωρείται ότι εμπλέκεται συνδυασμός γενετικών παραγόντων και περιβαλλοντικών ερεθισμάτων. Η διάγνωση τίθεται όταν πληρούνται δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: (α) βιοχημικά ευρήματα χολόστασης (αύξηση της αλκαλικής φωσφατάσης και γ-GT), (β) παρουσία θετικών ΑΜΑ και (γ) ύπαρξη ιστολογικών ευρημάτων στη βιοψία του ήπατος συμβατών με ΠΧΚ. Οι ασθενείς είναι συνήθως ασυμπτωματικοί, ενώ η κόπωση και ο κνησμός αποτελούν τα δύο πιο συχνά συμπτώματα της νόσου. Η κίρρωση αναπτύσσεται σε προχωρημένα στάδια, ενώ πυλαία υπέρταση μπορεί να εμφανιστεί και σε προ-κιρρωτικό στάδιο. Για τη θεραπεία της νόσου, το αρκτοδεοξυχολικό οξύ (UDCA) σε δοσολογία 13–15 mg/kg/ημέρα είναι το μοναδικό εγκεκριμένο φάρμακο. Σε ασθενείς με μη ικανοποιητική βιοχημική ανταπόκριση στο UDCA μπορεί να δοκιμασθούν και άλλοι φαρμακευτικοί παράγοντες στα πλαίσια κλινικών μελετών. Τέλος, η μεταμόσχευση ήπατος αποτελεί τη μοναδική αποτελεσματική θεραπεία σε ασθενείς με μη αντιρροπούμενη κίρρωση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(2):87—98
Κέντρο Προέλευσης: Δ΄ Παθολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Πρωτοπαθής χολική κίρρωση, χρόνια χολοστατικά νοσήματα, αρκτοδεοξυχολικό οξύ
Αλληλογραφία: Ευ. Χολόγκιτας, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη • e-mail: cholongitas@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρωτοπαθές λέμφωμα κεντρικού νευρικού συστήματος
Α. Ματίκας, Μ. Μπακίρη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το πρωτοπαθές λέμφωμα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος είναι σπάνια οντότητα, αποτελώντας το 2–3% των πρωτοπαθών όγκων του ΚΝΣ και το 2–3% των non Hodgkin λεμφωμάτων. Παρά τα σημαντικά βήματα προόδου που έχουν γίνει τα τελευταία 20 χρόνια, η πρόγνωση των ασθενών με λέμφωμα του ΚΝΣ είναι πτωχή. Έγινε ανασκόπηση της αγγλόφωνης βιβλιογραφίας, εστιάζοντας κυρίως στα τελευταία 5 έτη. Η αναζήτηση έγινε μέσω της βάσης δεδομένων Pubmed έως τον Δεκέμβριο 2012 χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά PCNSL, lymphoma/nervous, lymphoma/brain, AIDS/lymphoma. Παρουσιάζονται τα τελευταία δεδομένα που αφορούν τη σύγχρονη θεώρηση της βιολογίας της νόσου, τα νεότερα διαγνωστικά μέσα και τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με πρωτοπαθές λέμφωμα του ΚΝΣ. Επίσης, περιγράφονται συνοπτικά όλοι οι σπάνιοι κλινικοί και ιστολογικοί τύποι της νόσου, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο πρωτοπαθές λέμφωμα ΚΝΣ που εμφανίζεται σε ασθενείς με AIDS. Η αποκρυπτογράφηση της βιολογίας της νόσου, η βελτιστοποίηση των διαγνωστικών μέσων και η εισαγωγή νέων θεραπειών πιστεύεται ότι θα οδηγήσουν σε βελτίωση της επιβίωσης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(2):99—121
Κέντρο Προέλευσης: Αιματολογική/Λεμφωμάτων Κλινική, ΠΓΝΑ «O Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Λέμφωμα, ΚΝΣ, χημειοθεραπεία, HIV
Αλληλογραφία: A. Ματίκας, Καρβέλα 24, Αγία Παρασκευή, 153 42 Αθήνα • e-mail: almatikas@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Βασικές αρχές φαρμακολογικής προσέγγισης του στοματογναθικού πόνου
Χρ. Τεσσερομμάτη, Α. Κώτσιου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H δυσάρεστη εμπειρία που ορίζεται ως πόνος σχετίζεται με εγκατεστημένη ή επαπειλούμενη ιστική βλάβη. Ο πολφός αποτελεί άμεση πύλη αλγογόνων ερεθισμάτων μηχανικής, χημικής και μικροβιακής αιτιολογίας. Φωσφολιπίδια, κινίνες, ισταμίνη και σεροτονίνη ενεργοποιούν αλγογόνα ερεθίσματα απελευθερούμενα από νέκρωση/θάνατο κυττάρων, προκαλούν εκπόλωση στους υποδοχείς βλάβης-άλγους και μεταφέρονται μέσω αδ- και c-ινών του τριδύμου στο ΚΝΣ. Η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ιβουπροφένη, ινδομεθακίνη) ενδείκνυνται στον πόνο φλεγμονώδους αιτιολογίας αναστέλλοντας τη σύνθεση προσταγλανδινών στην περιφέρεια και στο ΚΝΣ. Συνιστάται σταδιοποίηση του πόνου. Σε στάδιο 1 η παρακεταμόλη είναι αποτελεσματική. Στα στάδια 2–3 τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη συγχορηγούνται με βοηθητικά (adjuvant) αναλγητικά (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντιεπιληπτικά, τοπικά αναισθητικά) δίδοντας λύση και στον νευροπαθητικό πόνο. Τα τοπικά αναισθητικά που αποκλείουν τους διαύλους Να+ σταθεροποιούν την κυτταρική μεμβράνη και το δυναμικό ενεργείας, και με μικρές δόσεις κεταμίνης δρουν ικανοποιητικά στην εξαγωγή του 3ου γομφίου. Τα αντικαταθλιπτικά αναστέλλοντας την επαναπρόσληψη σεροτονίνης/νοραδρεναλίνης ενισχύουν την κατιούσα ανασταλτική οδό του πόνου. Τα αντιεπιληπτικά αναστέλλουν το δυναμικό ενεργείας αποκλείοντας τους διαύλους Να+. Η καψικαϊνη, τοπικά, ενδείκνυται στον νευροπαθητικό πόνο (ζωστήρα) κενώνοντας τις τελικές προσαγωγές νευρικές απολήξεις από την ουσία Ρ. Τα αντιισταμινικά σε τοπικές πλύσεις έχουν τοπική αναισθητική δράση. Η κλονιδίνη ενισχύει τη δράση των οπιούχων. Χορηγείται διαδερμικά, συστηματικά ή νωτιαία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(2):122—135
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Φαρμακολογίας, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πόνος, μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη, οπιοειδή, κεταμίνη
Αλληλογραφία: Χρ. Τεσσερομμάτη, Εργαστήριο Φαρμακολογίας, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, M. Aσίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα • e-mail: ctesser@med.uoa.gr, pharmacy@aretaieio.uoa.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Διαχείριση των επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων στα νοσοκομεία του νομού Αιτωλοακαρνανίας
Α.Χ. Ντάτσης (1), Β. Πόλκα (2), Γ. Ζέρβας (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης αναφορικά με τη διαχείριση των επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων (ΕΙΑ) στα νοσοκομεία του νομού Αιτωλοακαρνανίας. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήθηκαν 25 στάδια απαραίτητα για τη σωστή διαχείριση των ΕΙΑ. Οι πληροφορίες συλλέχθηκαν με επιτόπια έρευνα καθώς και με χρήση δεδομένων των νοσοκομείων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η συνολική ποσότητα των ΕΙΑ (2009) ήταν 20.194 kg και 44.470 kg και το συνολικό κόστος μεταφοράς/τελικής επεξεργασίας περίπου 50.000 ευρώ και 126.000 ευρώ για τα νοσοκομεία Μεσολογγίου και Αγρινίου αντιστοίχως. Όσον αφορά στα 25 στάδια ελέγχου, διαπιστώθηκε η μη ύπαρξη ενεργού ομάδας εκπαιδευμένων ατόμων για τη διαχείριση των ΕΙΑ, έλλειψη σχεδίου αντιμετώπισης πιθανής ρύπανσης από τη διαφυγή ΕΙΑ στο περιβάλλον, απόρριψη ΕΙΑ στους κάδους κοινών απορριμμάτων, προβλήματα στην πυρασφάλεια, στον ευχερή καθαρισμό και απολύμανση του ειδικού χώρου προσωρινής αποθήκευσης των ΕΙΑ καθώς και ελλιπής σήμανση στα κουτιά συλλογής των ΕΙΑ. Επιπλέον προβλήματα είναι η ανύπαρκτη εκπαίδευση του προσωπικού και η σχετική αδιαφορία προς τη σωστή εφαρμογή της νομοθεσίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Για τη βελτίωση της διαχείρισης των ΕΙΑ απαιτείται αρχικά γνώση της σχετικής νομοθεσίας και ενεργής ομάδα ειδικά εκπαιδευμένων ατόμων υπεύθυνων για τον συντονισμό των ενεργειών. Σημαντική είναι η συνεχής εκπαίδευση των εργαζομένων. Απαιτείται βελτίωση των χώρων προσωρινής αποθήκευσης ΕΙΑ και προστασία των ατόμων που ασχολούνται με τη συλλογή και μεταφορά τους. Επίσης ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην αντιμετώπιση πιθανής διασποράς ΕΙΑ στο περιβάλλον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(2):136—145
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργική Κλινική, ΓΝ Μεσολογγίου «Χατζηκώστα», (2) Επιτροπή Διαχείρισης Επικίνδυνων Ιατρικών Αποβλήτων, ΓΝ Μεσολογγίου, Μεσολόγγι, (3) Τομέας Υγειονομικής Μηχανικής και Υγιεινής Περιβάλλοντος, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα, διαχείριση επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων, νομοθεσία διαχείρισης επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων
Αλληλογραφία: Α.Χ. Ντάτσης, Οδός Ναυπάκτου, 302 00 Μεσολόγγι • e-mail: adatsis@gmail.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο Pierre Fauchard (1678–1716) ο πατέρας της σύγχρονης οδοντιατρικής
Γρ. Τσουκαλάς, Μ. Καραμάνου, Γ. Γκενεράλης, Φ. Μαρινέλη, Γ. Ανδρούτσος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανάπτυξη της σύγχρονης οδοντιατρικής οφείλεται στο έργο και τα επιτεύγματα του Pierre Fauchard, ενός πρωτοπόρου Γάλλου οδοντιάτρου, ο οποίος έζησε το πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Ο Fauchard εισήγαγε πλήθος καινοτομιών στην οδοντιατρική, όπως τον οδοντιατρικό τροχό. Σε αντίθεση με την τακτική των επιστημόνων της εποχής, μοιράστηκε τις γνώσεις του με τους συναδέλφους και τις δημοσίευσε στο σύγγραμμά του “Le chirurgien dentiste”. Ο Fauchard πέθανε στο Παρίσι, μαχόμενος την απάτη των τσαρλατάνων της οδοντιατρικής και την εκμετάλλευση των ασθενών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(2):146—150
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Iστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Fauchard, οδοντιατρική χειρουργική, οδοντιατρικός τροχός, ούρα, τερηδόνα
ΤΟΜΟΣ 102 Τεύχος 1 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2013
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Θρομβοπροφύλαξη στην τρίτη ηλικία
Ε.Ι. Γρουζή
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος (ΦΘΝ) είναι η συχνότερη αιτία θανάτου σε νοσοκομειακούς ασθενείς που μπορεί να προληφθεί. Οι ηλικιωμένοι έχουν υψηλότερο κίνδυνο ΦΘΝ, λόγω υψηλού επιπολασμού προδιαθεσικών παραγόντων. Η κλινική διάγνωσή της στους ασθενείς αυτούς είναι δύσκολη, και ως εκ τούτου η χορήγηση επαρκούς θρομβοπροφύλαξης είναι καίριας σημασίας για τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας. Ωστόσο, παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, σημαντικό ποσοστό νοσηλευόμενων υπερηλίκων παραμένει χωρίς θρομβοπροφύλαξη, κυρίως λόγω του κινδύνου εμφάνισης αιμορραγίας. Το πρόβλημα μπορεί να ξεπεραστεί με εξατομικευμένη για κάθε ασθενή εκτίμηση της ισορροπίας μεταξύ του αναμενόμενου οφέλους και των κινδύνων της θρομβοπροφύλαξης, λαμβάνοντας υπόψη τον ειδικό κίνδυνο ΦΘΝ σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς και τον αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας επί διαταραχής της νεφρικής λειτουργίας ή σε συγχορήγηση φαρμάκων που επηρεάζουν την αιμόσταση. Τα μοντέλα εκτίμησης του κινδύνου ΦΘΝ που έχουν αναπτυχθεί για τους παθολογικούς ασθενείς, αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για τη βελτίωση της χρήσης της θρομβοπροφύλαξης και στους ηλικιωμένους. Η φαρμακευτική θρομβοπροφύλαξη αποτελεί την αποτελεσματικότερη στρατηγική, ενώ η γρήγορη κινητοποίηση πρέπει να εφαρμόζεται το συντομότερο δυνατόν μετά την είσοδο των ασθενών στο νοσοκομείο. Τέλος, η αντιμετώπιση πρέπει να είναι δυναμική και να τροποποιείται ανάλογα με τη μεταβολή των παραγόντων τόσο για αιμορραγία, όσο και για θρόμβωση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(1):11—25
Κέντρο Προέλευσης: ΝΥ Αιμοδοσίας, Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Hλικία, φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, πνευμονική εμβολή, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, θρομβοπροφύλαξη
Αλληλογραφία: Ε.Ι. Γρουζή, Δουκίσσης Πλακεντίας 30, 115 23 Αθήνα • e-mail: egrouzi@otenet.gr, egrouzi@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση του κλινικού υπερθυρεοειδισμού
Κ. Ντάλλες (1), Ι. Κώστογλου-Αθανασίου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού που οφείλεται στη νόσο Graves, την τοξική πολυοζώδη βρογχοκήλη, το τοξικό αδένωμα και τις θυρεοειδίτιδες περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων, ραδιενεργού ιωδίου και εγχείρηση. Στη νόσο Graves στην Ευρώπη και Ιαπωνία προτιμάται η χορήγηση αντιθυρεοειδικών φαρμάκων ή εγχείρηση, ενώ στις ΗΠΑ το ραδιενεργό ιώδιο. Και οι τρεις τρόποι θεραπείας μακροπρόθεσμα έχουν την ίδια επίδραση στην ποιότητα ζωής. Στην τοξική πολυοζώδη βρογχοκήλη και το τοξικό αδένωμα υπάρχει ομοφωνία ότι η θεραπεία εκλογής είναι η εγχείρηση. Αρχικά χορηγούνται φάρμακα σε όλες τις περιπτώσεις μέχρις ότου ο ασθενής γίνει ευθυρεοειδικός. Μετά αποφασίζεται η οριστική θεραπεία. Η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια είναι εκδήλωση της νόσου Graves. Η αντιμετώπιση είναι δυσχερής, καθώς μπορεί να είναι ανθεκτική στη θεραπεία. Στην ελαφρά θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια χορηγούνται μόνο τοπικά μέσα (αλοιφές, κολλύρια κ.λπ.). Στη μέτρια προς σοβαρή χορηγούνται κορτικοστεροειδή ενδοφλεβίως (καλύτερα αποτελέσματα) ή από του στόματος. Όταν η νόσος είναι ανθεκτική στη θεραπεία με κορτικοστεροειδή συνιστάται ακτινοβολία του οφθαλμού ή διορθωτικές επεμβάσεις του κόγχου ή/και των βλεφάρων. Στην επαπειλούσα την όραση για την οπτική νευροπάθεια απαιτείται άμεση iv χορήγηση γλυκοκορτικοειδών σε μεγάλες δόσεις και στη συνέχεια αποσυμπίεση του κόγχου. Πρόσφατες μελέτες με χορήγηση ριτουξιμάμπης ή σεληνίου έδειξαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα στη σοβαρή ή στην ελαφρά οφθαλμοπάθεια, αντίστοιχα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(1):26—36
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρική Φυσική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Yπερθυρεοειδισμός, αντιθυρεοειδικά δισκία, ραδιενεργό ιώδιο, εγχείρηση, θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια
Αλληλογραφία: I. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η γενετική στην κλινική ογκολογία
Δ. Θεοφιλόπουλος, Β. Σταθάκου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο καρκίνος αποτελεί συχνό φαινόμενο στην εποχή μας και συγκαταλέγεται στις κύριες αιτίες θανάτου στον ανθρώπινο πληθυσμό. Για τον λόγο αυτόν κρίνεται αναγκαία η έγκαιρη διάγνωση, εξασφαλίζοντας την πρόληψη και πιθανή αντιμετώπισή του. Η επιστήμη της γενετικής αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού, λειτουργώντας τόσο ως προγνωστικό όσο και διαγνωστικό εργαλείο. Ο καρκίνος είναι αποτέλεσμα μεταλλάξεων στο ανθρώπινο γονιδίωμα, που μπορούν είτε να περάσουν από τη μία γενιά στην επόμενη (κληρονομικές μεταλλάξεις), είτε να εμφανιστούν σποραδικά κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου (επίκτητες μεταλλάξεις). Οι μεταλλάξεις αυτές μπορεί να απορρυθμίσουν τη φυσιολογική δράση των γονιδίων, διαταράσσοντας τη λειτουργία πρωτεϊνών. Η γενετική στην κλινική ογκολογία έχει ως στόχο τον προσδιορισμό και χαρακτηρισμό δεικτών που μαρτυρούν την προδιάθεση εμφάνισης καρκίνου τόσο σε ενήλικα άτομα, όσο και σε προεμφυτευτικό στάδιο. Παράλληλα, δύναται να βοηθήσει στον σχεδιασμό εξατομικευμένης θεραπείας για κάθε ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη ότι συγκεκριμένα χημειοθεραπευτικά σχήματα (εξαρτώμενα από μεταλλάξεις σε υποδοχείς γονιδίων) δρουν πιο αποτελεσματικά και με λιγότερη τοξικότητα (φαρμακογενετική). Η γενετική, σε συνδυασμό πάντα με την παραδοσιακή ογκολογία, αποτελεί έναν ελπιδοφόρο συνδυασμό για την αντιμετώπιση του καρκίνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(1):37—49
Κέντρο Προέλευσης: BioGenomica, Kέντρο Γενετικών Αναλύσεων και Ερευνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Γενετική, γονίδια, καρκίνος, σύνδρομα, φαρμακογενετική
Αλληλογραφία: Δ. Θεοφιλόπουλος, BioGenomica – Kέντρο Γενετικών Αναλύσεων και Ερευνών ΑΕ, Τενέδου 2, 152 35 Βριλήσσια, Αθήνα • e-mail: d.theofil@biogenomica.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πλαίσιο διοίκησης πληροφοριακών υποδομών στις μονάδες υγείας
Ι. Αποστολάκης, Δ. Αβούρης-Καλαμάς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στο πλαίσιο άσκησης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, οι υγειονομικές μονάδες καθημερινά συγκεντρώνουν και επεξεργάζονται ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες πληροφορίας, σημαντικές για την εξυπηρέτηση των πολιτών. Το γεγονός αυτό οδηγεί μονοσήμαντα στην υιοθέτηση και εφαρμογή λύσεων πληροφορικής προκειμένου να καταγραφεί και να επεξεργασθεί αποτελεσματικά ο μεγάλος όγκος των δεδομένων, που προέρχεται τόσο από τις ιατρικές-νοσηλευτικές όσο και από τις διοικητικο-οικονομικές λειτουργίες των μονάδων υγείας. Σκοπός της εργασίας είναι να δοθεί τo πλαίσιο λειτουργίας και διάχυσης Πληροφοριακών Υποδομών (με εστίαση στις «άυλες» υποδομές λογισμικού). Έτσι σε εθνικό επίπεδο, διατυπώνεται πρόταση ανάπτυξης ενός πλαισίου διοίκησης μέσω της ύπαρξης ενός νοσοκομείου οδηγού-συμβούλου σε κάθε υγειονομική περιφέρεια που θα αποσκοπεί στην ενσωμάτωση των υφιστάμενων και μελλοντικών πληροφοριακών συστημάτων από το σύνολο των μονάδων υγείας. Η συλλογιστική εστιάζεται στο να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες και τις ικανότητες του εξειδικευμένου προσωπικού των μονάδων υγείας προκειμένου να επιτύχουμε οικονομίες κλίμακας. Αναλύοντας το προτεινόμενο πλαίσιο στο εθνικό σύστημα υγείας της χώρας, θα αποτυπώσουμε ζητήματα που προκύπτουν σε επίπεδο Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΥΥΚΑ), σε επίπεδο Υγειονομικής Περιφέρειας (ΥΠΕ) και σε τοπικό επίπεδο (νοσοκομείο/κέντρο υγείας/περιφερειακό ιατρείο). Το προτεινόμενο πλαίσιο μπορεί να δώσει λύσεις υπό το πρίσμα της έμπρακτης υποστήριξης από όλα τα διοικητικά επίπεδα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(1):50—61
Κέντρο Προέλευσης: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνιών, ηλεκτρονική υγεία, πληροφοριακά συστήματα-εφαρμογές, διοίκηση μονάδων υγείας
Αλληλογραφία: Ι. Αποστολάκης, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: gapostolakis@esdy.edu.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Οι επιπτώσεις των ΧΥΤΑ στη δημόσια υγεία και το αντίστοιχο νομοθετικό πλαίσιο
Ε.Π. Χριστοφορίδου, Ε. Ριζά, Β. Σκουτέρης, Α. Λινού
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το ζήτημα των χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) απασχολεί την κοινή γνώμη, τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και την επιστημονική κοινότητα. Η ανεπαρκής και ακατάλληλη διαχείριση των απορριμμάτων συνεπάγεται σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται απόπειρα σκιαγράφησης του σχετικού ευρωπαϊκού και εθνικού νομοθετικού πλαισίου αναφορικά στους ΧΥΤΑ και επιπλέον παρατίθεται ανασκόπηση της υπάρχουσας διεθνούς βιβλιογραφίας σχετικά με τις επιπτώσεις της μη ορθής λειτουργίας τους στη δημόσια υγεία. Η Οδηγία 99/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων συνιστά το βασικό νομοθετικό κείμενο για την πρόληψη ή τη μείωση των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της υγειονομικής ταφής αποβλήτων, καθώς και για την προστασία της ανθρώπινης υγείας από τις αρνητικές επιδράσεις της τελικής διάθεσης των αποβλήτων. Τέλος, έρευνα πραγματοποιήθηκε σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων για δημοσιευμένες μελέτες μέχρι και τον Οκτώβριο του 2012, η οποία απέδωσε 13 σχετικές μελέτες αναφορικά στις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Συχνά διαπιστώθηκε η παρουσία βαρέων μετάλλων, καθώς επίσης και άλλων επιβλαβών ουσιών όπως η νιτρώδης αμμωνία και οι αρωματικοί και αλειφατικοί υδρογονάνθρακες. Σε περισσότερες από μία μελέτες παρατηρήθηκε αύξηση στις περιπτώσεις συγγενών ανωμαλιών. Καθίσταται λοιπόν ξεκάθαρο ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία από τους κινδύνους που «απορρέουν» από τους ΧΥΤΑ.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2013, 102(1):62—69
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χώρος υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, δημόσια υγεία, νομοθεσία
Αλληλογραφία: E.Π. Χριστοφορίδου, Ιατρική Σχολή, Μ. Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: echristof@med.uoa.gr
ΤΟΜΟΣ 101 Τεύχος 6 Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2012
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, η λιποπρωτεΐνη (α), η ομοκυστεΐνη και η λιποπρωτεϊνική φωσφολιπάση Α2 ως παράγοντας κινδύνου της στεφανιαίας νόσου
Κ.Η. Κοσμάς (1), Χ. Τσομίδου (2), Σ. Λεράκης (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η στεφανιαία νόσος αποτελεί μία από τις πλέον συχνές αιτίες θανάτου παγκοσμίως. H C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, η λιποπρωτεΐνη (α), η ομοκυστεΐνη και η λιποπρωτεϊνική φωσφολιπάση Α2 αποτελούν νέους παράγοντες, η εκτίμηση των οποίων, μόνων αλλά και σε συνδυασμό με τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου της στεφανιαίας νόσου, μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της δυνατότητας αποτίμησης του καρδιαγγειακού κινδύνου. Η παρούσα ανασκόπηση σκοπό έχει την παρουσίαση των σύγχρονων κλινικών και επιστημονικών δεδομένων, όσον αφορά στον ρόλο της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, της λιποπρωτεΐνης (α), της ομοκυστεΐνης και της λιποπρωτεϊνικής φωσφολιπάσης Α2 στην αποτίμηση του στεφανιαίου κινδύνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(6):395—400
Κέντρο Προέλευσης: (1)Τμήμα Καρδιολογίας, Ιατρική Σχολή Mount Sinai, Ιατρικό Κέντρο Mount Sinai, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, (2)Γενική Κλινική Πειραιώς «Ιπποκράτης», Πειραιάς, (3)Τμήμα Καρδιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Emory, Atlanta, Georgia, ΗΠΑ
Λέξεις Κλειδιά: C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, λιποπρωτεΐνη (α), ομοκυστεΐνη, λιποπρωτεϊνική φωσφολιπάση Α2, στεφανιαία νόσος
Αλληλογραφία: C.E. Kosmas, 168-24 Powells Cove Blvd, Beechhurst, NY 113 57, USA • e-mail: cekosmas1@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας
Χ. Μαρκέτος, Δ. Μπισιρτζόγλου, Α. Ζέτος, Γ. Πολίτης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το σύνδρομο Άνω Κοίλης Φλέβας (ΣΑΚΦ) αποτελεί εκδήλωση της μερικής ή ολικής απόφραξης της ροής αίματος στην άνω κοίλη από εξωτερική πίεση, απευθείας διήθηση ή θρόμβωση της φλέβας. Oφείλεται σε κακοήθεις παθήσεις, κυρίως στον καρκίνο του πνεύμονα και τα λεμφώματα. Καλοήθεις παθήσεις ενοχοποιούνται λιγότερο, ενώ τα τελευταία χρόνια η θρόμβωση της άνω κοίλης αποτελεί ένα ολοένα αυξανόμενο σε συχνότητα αίτιο. Οι κλινικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ερυθηματώδη και πληθωρική εμφάνιση προσώπου και τραχήλου, χαρακτηριστική διάταση των φλεβών του τραχήλου, του κορμού και των άνω άκρων, δύσπνοια, βήχα, θωρακικό άλγος, δυσφαγία, κεφαλαλγία και ζάλη. Η διάγνωση στηρίζεται στην ακτινογραφία θώρακα, την αξονική και τη μαγνητική τομογραφία, τη φλεβογραφία και τη μαγνητική αγγειογραφία, ενώ η ταυτοποίηση της υποκείμενης νόσου συχνά απαιτεί επεμβατικές μεθόδους όπως η βρογχοσκόπηση και η διαθωρακική βιοψία, η μεσοθωρακοσκόπηση και τέλος η ανοικτή βιοψία. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι σύνθετη περιλαμβάνοντας την ακτινοθεραπεία ή/και τη χημειοθεραπεία, τη θρομβολυτική και την αντιπηκτική αγωγή, την τοποθέτηση ενδοαυλικών διαστολέων, τη χειρουργική αποκατάσταση και την υποστηρικτική φροντίδα με τη χορήγηση, συνήθως, στεροειδών και διουρητικών. Η πρόγνωση εξαρτάται κυρίως από τον τύπο και την έκταση της υποκείμενης νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(6):401—416
Κέντρο Προέλευσης: Πνευμονολογικό Τμήμα, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Άνω κοίλη φλέβα, απόφραξη, διάγνωση, θεραπεία
Αλληλογραφία: Α. Ζέτος, Πνευμονολογικό Τμήμα, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αθήνα • e-mail: zetosa@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λιπώδης ήπαρ μη-αλκοολικής αιτιολογίας και διατροφή
Αν. Καπάταης, Δ.Γ. Ζέρβας, Στ. Τίγκας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στις ανεπτυγμένες χώρες, η μη αλκοολικής αιτιολογίας λιπώδης διήθηση του ήπατος αποτελεί μία από τις συχνότερες μορφές χρόνιας ηπατικής νόσου. Σχετίζεται ισχυρά με τις διαιτητικές συνήθειες, την παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Κύριους στόχους της θεραπευτικής προσέγγισης αποτελούν η μείωση του σωματικού βάρους και η διαχείριση των κλινικών συνιστωσών του μεταβολικού συνδρόμου. Η παρούσα ανασκόπηση μελετά τον ρόλο της διατροφής στην εμφάνιση λιπώδους διήθησης του ήπατος μη αλκοολικής αιτιολογίας και τη συμβολή της διαιτητικής παρέμβασης ως θεραπευτικής στρατηγικής. Ειδικότερα ως προς τα χαρακτηριστικά της διαιτητικής παρέμβασης, παρατίθενται πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα με σκοπό να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα: (a) Ποιο το ελάχιστο ποσοστό μείωσης του σωματικού βάρους που σχετίζεται με βελτίωση των επιπέδων των ηπατικών ενζύμων ή/και του βαθμού λιπώδους διήθησης; (β) Ποιος ο ενδεικνυόμενος ρυθμός απώλειας βάρους; (γ) Ποια η ενδεικνυόμενη σύνθεση της υποθερμιδικής δίαιτας σε θρεπτικά συστατικά;
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(6):417—431
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Παθολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Δυτικής Αττικής «Η Αγία Βαρβάρα», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Λιπώδες ήπαρ μη αλκοολικής αιτιολογίας, λιπώδης διήθηση του ήπατος μη αλκοολικής αιτιολογίας, παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, ινσουλινοαντίσταση, διαιτητική παρέμβαση, δίαιτα, διατροφή
Αλληλογραφία: Δ.Γ. Ζέρβας, Α΄ Παθολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Δυτικής Αττικής «H Αγία Βαρβάρα», Δωδεκανήσου 1, 123 51 Αγία Βαρβάρα, Αθήνα • e-mail: d.zervas@windowslive.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι Web 2.0 εφαρμογές στην ιατρική και νοσηλευτική εκπαίδευση
Ι. Αποστολάκης (1), Αδ. Εγγλεζοπούλου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η εκπαίδευση που βασίζεται στις web 2.0 εφαρμογές αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πεδίο της εκπαιδευτικής τεχνολογίας. Οι web 2.0 τεχνολογίες περιλαμβάνουν εύχρηστα εργαλεία όπως τα blogs, τα wikis, τα podcasts, τα vidcasts, το facebook, το twitter, το Youtube, τα Flickrs κ.ά. Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι σε ένα πλαίσιο αυτονομίας, υπό το πρίσμα της επιστημονικής ηθικής και δεοντολογίας, αναλαμβάνουν τον έλεγχο της εκπαίδευσής τους και έχουν τη δυνατότητα της συνεργασίας και της συλλογικής νοημοσύνης στη διαδικασία της διά βίου εκπαίδευσης άμεσα, έγκυρα και αποτελεσματικά. Σκοπός της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι αφενός να αναδείξει πώς οι τεχνολογίες web 2.0 και το κοινωνικό λογισμικό μπορούν να είναι καταλύτες στην ιατρική και νοσηλευτική εκπαίδευση, στην ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσεων, και αφετέρου να ενθαρρύνει τους λειτουργούς υγείας στη χρήση των κοινωνικών μέσων (social media). Στοχεύει να λειτουργήσει ως κίνητρο χρήσης του κοινωνικού λογισμικού στην εκπαιδευτική διαδικασία στον υγειονομικό τομέα. Η δόμηση αυτοδύναμων εκπαιδευτικών σεναρίων, όπως αυτά παρουσιάζονται στο τέλος της παρούσας εργασίας, βασισμένων σε μαθησιακές στρατηγικές, εστιάζουν στην ενσωμάτωση της επιστημονικής γνώσης μέσα από την πρακτική άσκηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(6):432—447
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, (2) Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκoμείο Αττικής, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: web 2.0 τεχνολογίες, ιατρική/νοσηλευτική εκπαίδευση, υγεία 2.0, κοινωνικό λογισμικό στην εκπαίδευση
Αλληλογραφία: Ι. Αποστολάκης, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: gapostolakis@esdy.edu.gr
ENΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Πολυσυστηματική ατροφία, μία σπάνια προϊούσα νευροεκφυλιστική διαταραχή. Παρουσίαση περιστατικού και ο ρόλος της Πυρηνικής Ιατρικής
Στ. Γιάτσιου (1), Γρ. Τσουκαλάς (2), Γ. Γάτσος (2), Δ. Πριφτάκης (2), Ελ. Σαραφιανού (2), Κ. Γάτος (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Παρουσιάζεται η περίπτωση γυναίκας, 68 ετών, με πολυσυστηματική ατροφία. Η πολυσυστηματική ατροφία είναι μία σχετικά σπάνια παρκινσονική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από ποικίλου βαθμού παρκινσονισμό και δυσλειτουργία της παρεγκεφαλίδας, της φλοιονωτιαίας οδού και του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Η διαφοροδιάγνωσή της από τη νόσο του Πάρκινσον και τα υπόλοιπα παρκινσονικά σύνδρομα απαιτεί τη συνδρομή της ακτινολογίας και της πυρηνικής ιατρικής. Η εξέλιξη της εκφυλιστικής νόσου απαιτεί την εγρήγορση του κλινικού ιατρού για την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(6):448—454
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Γενικής Ιατρικής, Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας, Λάρισα, (2) Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (3) Νευρολογική Κλινική «Άγιος Γεώργιος», Αλυκές Βόλου, Βόλος
Λέξεις Κλειδιά: Πολυσυστηματική ατροφία, παρκινσονικά σύνδρομα, νευροεκφυλιστικές νόσοι, Πυρηνική Ιατρική
Αλληλογραφία: Δ. Πριφτάκης, Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Ξενοκράτους 41, 106 76 Αθήνα • e-mail: d84priftakis@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 101 Τεύχος 5 Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2012
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι ποικίλες μορφές του υπερθυρεοειδισμού. Κλινική εικόνα και διαγνωστική προσέγγιση
Κ. Ντάλλες (1), Ι. Κώστογλου-Αθανασίου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο υπερθυρεοειδισμός περιλαμβάνει την αύξηση των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα απευθείας από τον θυρεοειδή, καθώς και από άλλες πηγές εκτός του θυρεοειδούς. Είναι συχνή διαταραχή του θυρεοειδούς που οφείλεται σε ποικίλα αίτια. Μπορεί να είναι αυτοάνοσου αιτιολογίας, να οφείλεται σε αυτόνομη έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών από αυτόνομα ή τοξικά αδενώματα του θυρεοειδούς ή σε φλεγμονή που προκαλεί καταστροφή του παρεγχύματος και, τέλος, από εκτός του θυρεοειδούς παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών, όπως σε έκτοπο θυρεοειδικό ιστό από τις ωοθήκες ή από υπερβολική λήψη θυρεοειδικών ορμονών. Από το ιστορικό και την κλινική εικόνα, ανάλογα με τη σοβαρότητα του υπερθυρεοειδισμού συνήθως υπάρχει απώλεια σωματικού βάρους, ταχυκαρδίες και σπάνια κολπική μαρμαρυγή, κόπωση και μυϊκή αδυναμία με πολύ σπάνια περιοδική παράλυση, εφιδρώσεις, γαστρεντερικές και νευροψυχιατρικές διαταραχές, βρογχοκήλη και άλλα. Τέλος, στη νόσο Graves μπορεί να υπάρχουν εξωθυρεοειδικές εκδηλώσεις, όπως είναι η οφθαλμοπάθεια και το προκνημιαίο μυξοίδημα. O εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει τη μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα, όπου η Τ3 και η Τ4 είναι αυξημένες, σπάνια η Τ4 είναι φυσιολογική, και η TSH ανεσταλμένη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(5):319—332
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρική Φυσική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, (2) Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Yπερθυρεοειδισμός, νόσος Graves, τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη, τοξικό αδένωμα, θυρεοειδίτις
Αλληλογραφία: I. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πνευμονικό οίδημα μετά από μετάγγιση: TRALI και TACO. Δύο δυσδιάκριτες οντότητες με δύσκολη διαφορική διάγνωση
Α. Βάσση, Γ. Μίχα, Α. Μελισσάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η οξεία πνευμονική βλάβη (Transfusion Related Acute Lung Injury, TRALI) και η κυκλοφορική υπερφόρτωση (Transfusion Related Circulatory Overload, TACO), που σχετίζονται με τη μετάγγιση αίματος και παραγώγων, αποτελούν δύο δυσδιάκριτα σύνδρομα. Τα κριτήρια διάγνωσης παρέμειναν ασαφή έως το 2004, ενώ πρόσφατα διαλευκάνθηκαν οι ορισμοί κλασικό και όψιμο TRALI. Σύμφωνα με τον FDA, το έτος 2010, το TRALI αποτέλεσε την πρώτη και το TACO τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά από μετάγγιση. Το πνευμονικό οίδημα που εκδηλώνεται, στο μεν TRALI οφείλεται σε αυξημένη τριχοειδική διαπερατότητα με κλινική εικόνα οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (ARDS), στο δε TACO είναι καρδιογενές, υδροστατικό, με συμπτώματα συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Οι πιθανοί παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί του TRALI περιλαμβάνουν την αντίδραση αντιγόνου-αντισώματος, τη μετάγγιση βιολογικά δραστικών μεσολαβητών και την υπόθεση του «διπλού χτυπήματος». Στη διαφορική τους διάγνωση βοηθά η κλινική εξέταση, ο απεικονιστικός και ο εργαστηριακός έλεγχος, χωρίς σημαντική υπεροχή κάποιας μεθόδου. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η πρόληψη εμφάνισής τους μέσω κατάλληλης επεξεργασίας των παραγώγων αίματος, επιλογής υποψηφίων αιμοδοτών-ληπτών για το TRALI και του ρυθμού χορήγησης αίματος και παραγώγων για το TACO. Η θεραπεία και των δύο συνδρόμων είναι κυρίως υποστηρικτική. Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση αποτελεί το καθοριστικότερο βήμα στην αντιμετώπισή τους.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(5):333—341
Κέντρο Προέλευσης: Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ΑΟΝΑ «O Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πνευμονικό οίδημα, οξεία πνευμονική βλάβη, κυκλοφορική υπερφόρτωση, μετάγγιση αίματος και παραγώγων
Αλληλογραφία: Α. Βάσση, Δημητρακοπούλου 11, 121 34 Περιστέρι, Αθήνα • e-mail: applevass@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λεμφοίδημα άνω άκρου. Προσέγγιση μιας συχνής, άγνωστης νόσου
Ευ.Π. Δημακάκος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το λεμφοίδημα –ένα από τα πιο γνωστά και συχνά νοσήματα των λεμφικών παθήσεων– είναι μια σοβαρή και χρόνια νόσος η οποία από τη στιγμή της εμφάνισής της, ειδικότερα σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού, δημιουργεί έντονα ψυχολογικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την αισθητική του άκρου, την κατάθλιψη και την αλλαγή του τρόπου ζωής των ασθενών επηρεάζοντας σημαντικότατα την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Λεμφοίδημα ονομάζεται η μη φυσιολογική συσσώρευση υγρού πλούσιου σε πρωτεΐνες στον μεσοκυτττάριο χώρο, το οποίο δημιουργεί χρόνια φλεγμονή και ίνωση στους υπερκείμενους ιστούς. Το λεμφοίδημα χωρίζεται σε πρωτοπαθές και δευτεροπαθές ενώ η θεραπεία του είναι κυρίως συντηρητική και λιγότερο χειρουργική. Ο στόχος της συντηρητικής θεραπείας είναι να βελτιώσει την κινητικότητα και την αισθητική του άκρου, να προστατέψει από λοιμώξεις και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Η καλύτερη όμως θεραπεία του λεμφοιδήματος είναι η προληψή του: όσο πιο γρήγορα αρχίσει η θεραπεία του λεμφοιδήματος τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση του ασθενούς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(5):342—346
Κέντρο Προέλευσης: Αγγειολογικό Ιατρείο, Ογκολογική Μονάδα, Γ΄ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Λεμφοίδημα, καρκίνος μαστού, θεραπεία λεμφοιδήματος
Αλληλογραφία: Ευ.Π. Δημακάκος, Αισώπου 10, 151 22 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: edimakakos@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ CD138 (syndecan 1) και καρκίνος. Από το εργαστήριο στην κλινική πράξη
M. Παλαιολόγου (1), Ι. Δελλαδέτσιμα (2), Nτ.Γ. Τηνιακού (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
To CD138 (syndecan-1, Sdc-1) ανήκει στην οικογένεια των syndecan, διαμεμβρανικών πρωτεογλυκανών θειικής ηπαρίνης (heparin sulfate proteoglycans, HSPGs), οι οποίες παίζουν ρόλο στις αλληλεπιδράσεις του κυττάρου με άλλα κύτταρα και με το εξωκυττάριο στρώμα. Φυσιολογικά, το CD138 στον ενήλικα εκφράζεται στα επιθηλιακά κύτταρα και στα πλασματοκύτταρα. Η έκφραση του CD138 μεταβάλλεται σε φλεγμονώδεις και ινωτικές νόσους (νεφρίτιδα, αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, ίνωση σε διάφορα όργανα κ.ά.), στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ενώ, επιπλέον, διαδραματίζει ρόλο σε ιογενείς, βακτηριακές και παρασιτικές λοιμώξεις. Το CD138 εμπλέκεται σε κομβικά μονοπάτια μεταγωγής σήματος που διαταράσσονται στην καρκινογένεση και αφορούν στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, την απόπτωση, την αγγειογένεση, τη διήθηση και μετάσταση. Η ιστική ανοσοέκφρασή του (επιθηλιακή και των κυττάρων του στρώματος) μεταβάλλεται σε πολλούς τύπους καρκίνου και σχετίζεται με κλινικο-παθολογοανατομικές παραμέτρους και με την πρόγνωση των ασθενών, ενώ η διαλυτή μορφή του CD138 στον ορό προτείνεται ως δείκτης πτωχής πρόγνωσης για τους ασθενείς με καρκίνωμα του πνεύμονα. Το CD138 αποτελεί ελκυστικό ερευνητικό στόχο για την ανάπτυξη αντικαρκινικής θεραπείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(5):347—361
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας, (2) Α΄ Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: CD138, syndecan-1, καρκίνωμα, φλεγμονή, διήθηση, μετάσταση, απόπτωση, αγγειογένεση, πρόγνωση
Αλληλογραφία: Ντ.Γ. Τηνιακού, Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μ. Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα • e-mail: dtiniak@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαπίστευση ιατρικών εργαστηρίων κατά το διεθνές ISO 15189:2007
Στ.Κ. Αρχοντάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ενημέρωση της ιατρικής κοινότητας σχετικά με τις απαιτήσεις του προτύπου ISO 15189: 2007 και η παράθεση σύντομων και περιεκτικών κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με την εφαρμογή του προτύπου στην καθημέρα εργαστηριακή πράξη. Έγινε ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας σχετικά με την εφαρμογή του προτύπου ISO 15189: 2007 και παράλληλα μια συνοπτική αναφορά στη μέχρι τώρα εμπειρία από την εφαρμογή του Προτύπου στα πρώτα κλινικά εργαστήρια στη Χώρα μας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη μελέτη των απαιτήσεων του προτύπου σχετικά με την Οργάνωση και Διοίκηση, το Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας, τον Έλεγχο Εγγράφων, τη χρήση εργαστηρίων δεύτερης γνώμης, τη διαχείριση των προμηθειών, την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, τη διαχείριση παραπόνων και μη συμμορφώσεων, τη λήψη προληπτικών και διορθωτικών ενεργειών. Την τήρηση τεχνικών αρχείων, τη διενέργεια εσωτερικών ελέγχων, το προσωπικό του Εργαστηρίου, τους χώρους και τις περιβαλλοντικές συνθήκες εργασίας, τον εξοπλισμό του εργαστηρίου, τις προαναλυτικές, αναλυτικές και μετααναλυτικές διαδικασίες και τέλος την αναφορά αποτελεσμάτων. Το διεθνές πρότυπο ISO 15189:2007 αποτελεί ένα διεθνές μνημόνιο για την Ποιότητα των Κλινικών Εργαστηρίων. Η εφαρμογή του στη xώρα μας έχει ακόμα προαιρετικό χαρακτήρα, ωστόσο αποτελεί μία εκ των πραγμάτων υποχρέωση των εργαστηρίων, αυτών που θέλουν να ενταχθούν όσο το δυνατόν ταχύτερα και αποδοτικότερα στο σύγχρονο ευρωπαϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Κυτταρολογικό Εργαστήριο, 401 ΓΣΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πιστοποίηση, διαπίστευση, κλινικά εργαστήρια, ISO 15189:2007
Αλληλογραφία: Στ. Αρχοντάκης, Ξενίας 1, 121 37 Περιστέρι Αθήνα • e-mail: fourfouras@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η διαγνωστική αξία του σπινθηρογραφήματος μυοκαρδίου με 123I-MIBG στη νόσο Parkinson
Δ. Πριφτάκης, Ν. Κρητικός, Γ. Τσουκαλάς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
To MIBG είναι ένα ανάλογο της νορεπινεφρίνης το οποίο προσλαμβάνεται από τους προσυναπτικούς υποδοχείς επαναπρόσληψης της νορεπινεφρίνης των μεταγαγγλιακών αδρενεργικών νευρώνων. Η κατανομή του μας επιτρέπει να απεικονίσουμε όργανα με πλούσια συμπαθητική νεύρωση, όπως η καρδιά. Οι ερευνητές παρατήρησαν πως ασθενείς με νόσο Parkinson παρουσίαζαν ελαττωμένη πρόσληψη του ραδιοφαρμάκου 123Ι-MIBG στο σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου. Αυτό τους οδήγησε στη μελέτη του αν η μέθοδος αυτή μπορεί να αποβεί χρήσιμη ως συμπληρωματικός ή αναπληρωματικός δείκτης για τη νόσο του Parkinson. Η νόσος του Parkinson είναι μία σχετικά συχνή νευροεκφυλιστική ασθένεια σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών με σοβαρά κινητικά και μη κινητικά συμπτώματα. Η διάγνωσή της τίθεται από την κλινική εικόνα. Το χαρακτηριστικό της παθολογοανατομικό εύρημα είναι η ανεύρεση σωματίων Lewy, που είναι παθολογικά συσσωρεύματα α-συνουκλεΐνης, στους νευρώνες. Η διαφορική της διάγνωση από άλλες συνουκλεϊνοπάθειες και ταυοπάθειες είναι συχνά δυσχερής. Το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου με 123Ι-MIBG είναι μία μέθοδος η οποία είναι αρκετά ασφαλής και αξιόπιστη ως συμπληρωματική εξέταση στη διάγνωση της νόσου Parkinson, στη διαφορική της διάγνωση από άλλα παρκινσονικά σύνδρομα και στην πρόγνωση του θεραπευτικού αποτελέσματος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Πυρηνικής Ιατρική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, MIBG, νόσος Parkinson, άνοια, συνουκλεϊνοπάθειες, ταυοπάθειες, σωμάτια Lewy
Αλληλογραφία: Δ. Πριφτάκης, Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Ξενοκράτους 41, 106 76 Αθήνα • e-mail: d84priftakis@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 101 Τεύχος 4 Ιούλιος-Αύγουστος 2012
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ θεραπευτικές εφαρμογές της μελατονίνης
Ι. Κώστογλου-Αθανασίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η μελατονίνη είναι ορμόνη που παράγεται από το κωνάριο ή επίφυση. Η ορμόνη συντίθεται χημικά και σήμερα χρησιμοποιείται στη θεραπευτική. Οι θεραπευτικές εφαρμογές της μελατονίνης είναι πολλές. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία του ύπνου, για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και για την αντιμετώπιση του delayed sleep phase syndrome. Η μελατονίνη χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του jet lag, δηλαδή της διαταραχής του οργανισμού που παρατηρείται μετά από μακρές πτήσεις κατά την άφιξη στον τόπο προορισμού για πτήσεις κατά τις οποίες διασχίζονται μέχρι 8 ζώνες χρόνου και προ και μετά την πτήση όταν διασχίζονται >8 ζώνες χρόνου. Η ορμόνη είναι ένα φυσικό ισχυρό αντιοξειδωτικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντιοξειδωτικό. Φαίνεται ότι έχει αντιγηραντική δράση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αυτή τη δράση της. Η μελατονίνη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στη θεραπευτική του καρκίνου, προληπτικά για την πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου και συμπληρωματικά, ως συμπληρωματική θεραπεία σε άλλες μορφές θεραπείας του καρκίνου και για την πρόληψη της εμφάνισης επιπλοκών από τις θεραπείες αυτές. Μελλοντικά, η ορμόνη φαίνεται ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θεραπευτική της νόσου Alzheimer για την αναστολή της προόδου της νόσου και ως θεραπεία για την πρόληψη της σηπτικής καταπληξίας, λόγω της ανοσοενισχυτικής δράσης της.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(4):243—249
Κέντρο Προέλευσης: Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝ Αθηνών «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο», ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μελατονίνη, θεραπευτική δράση, αϋπνία, jet lag, καρκίνος, αντιγήρανση
Αλληλογραφία: Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ρύθμιση ασβεστίου και φωσφόρου από τις τρείς ορμόνες (PTH, Βιταμίνη D, FGF23). Παθήσεις από μεταλλάξεις εμπλεκόμενων γονιδίων
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σημαντικές γνώσεις προέκυψαν πρόσφατα σχετικά με τους πολύπλοκους μηχανισμούς ομοιοστασίας του ασβεστίου και του φωσφόρου από τις 3 ορμόνες (ΡΤΗ, βιταμίνη D, FGF23). Συνοπτικά η ΡΤΗ αυξάνεται επί ελάττωσης του ασβεστίου και αύξησης του φωσφόρου, και ελαττώνεται επί αύξησης του ασβεστίου, της 1-25(ΟΗ)2 βιταμίνης D και πιθανόν και του FGF23. Aυξάνει την οστεοβλαστική δραστηριότητα (έμμεσα την οστεοκλαστική) και την 1-25(ΟΗ)2 βιταμίνη D, ελαττώνει τη σωληναριακή επαναπορρόφηση του φωσφόρου και αυξάνει εκείνη του ασβεστίου με τελικό αποτέλεσμα αύξηση του ασβεστίου και ελάττωση του φωσφόρου στο αίμα. Η 1-25(ΟΗ)2 βιταμίνη D αυξάνεται από την ΡΤΗ και ελαττώνεται από το ασβέστιο, τον φώσφορο και τον FGF23. Aυξάνει την εντερική απορρόφηση ασβεστίου και φωσφόρου και τον FGF23 και ελαττώνει την ΡΤΗ, με τελικό αποτέλεσμα αύξηση του ασβεστίου και του φωσφόρου στο αίμα. Ο FGF23 αυξάνεται από τον φωσφόρο και την 1-25(ΟΗ)2 βιταμίνη D και ελαττώνεται από το ΡΗΕΧ και την DMP1. Προκαλεί φωσφορουρία, ελάττωση της 1-25(ΟΗ)2 βιταμίνης D και πιθανόν και της ΡΤΗ. Διαταραχές των πολύπλοκων διαδικασιών ομοιοστασίας του ασβεστίου και του φωσφόρου από παθολογικές μεταλλάξεις εμπλεκομένων γονιδίων ερμηνεύουν την αιτιοπαθογένεια πλήθους νόσων ή συνδρόμων, όπως οι διαταραχές της παραθυρεοειδικής λειτουργίας, οι κληρονομικές μορφές ραχίτιδας και οι σπάνιες διαταραχές της αναπτύξεως του σκελετού ή ασβεστώσεων, και αυξάνουν τις ελπίδες για αποτελεσματική αντιμετώπισή τους στο άμεσο μέλλον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(4):250—262
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ασβέστιο, φωσφόρος, παραθορμόνη (ΡΤΗ), βιταμίνη D [1-25(ΟΗ)2 βιταμίνη D και 25(ΟΗ)βιταμίνη D], αυξητικός παράγοντας ινοβλαστών (FGF23), φωσφοροτονίνες (PHEX, DMP1, FGF7, sFRP-4), ογκογονίδια, ενδοκρινικά σύνδρομα, κληρονομικές ραχίτιδες
Αλληλογραφία: Π.Ν. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οστικές εντοπίσεις εχινοκοκκίασης
Α. Καρράς (1), Α. Σακκάς (1), Μ. Σταματάκος (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η οστική εντόπιση της εχινοκοκκίασης είναι πολύ σπάνια νόσος και ως εκ τούτου απαιτείται αυξημένου βαθμού υποψία από τον θεράποντα ιατρό προκείμενου να γίνει πρώιμη διάγνωση και άρα αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή της. Πρόκειται για παρασιτική νόσο που προκαλείται κυρίως από τον ταινιοσκώληκα Echinococcus granulosus. Έχει ιδιαίτερη προτίμηση στο ήπαρ και στους πνεύμονες, ενώ στα οστά είναι σπάνια. Η οστική εντόπισή της είναι συνήθως δευτερογενής λόγω της αιματογενούς διασποράς της νόσου. Οι κλινικές εκδηλώσεις, οι ορολογικές δοκιμασίες και ο απεικονιστικός έλεγχος μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση, στη διαφορική διάγνωση και τέλος στη θεραπεία της νόσου τόσο φαρμακευτικής όσο και χειρουργικής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(4):263—267
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ορθοπαιδική Κλινική, (2) Χειρουργική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Καρδίτσας, Καρδίτσα
Λέξεις Κλειδιά: Echinococcus granulosus, υδατιδική νόσος, εχινοκοκκίαση, οστά, διάγνωση, θεραπεία
Αλληλογραφία: Αθ. Καρράς, Υψηλάντου 23, 431 00 Καρδίτσα • e-mail: athanasios.karras@gmail.com
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα. Υγιειενή και ασφάλεια της εργασίας και ελλείψεις στη νομοθεσία
Ε.Π. Χριστοφορίδου, Ε. Ριζά, Κ. Χατζησταύρου, Β. Σκουτέρης, Α. Λινού
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανεπαρκής και ακατάλληλη διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων (ΙΑ) συνεπάγεται σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας (ΥΑΕ) στις Υγειονομικές Μονάδες (ΥΜ). Στην παρούσα εργασία αρχικά παρουσιάζεται το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων από τη σκοπιά της ΥΑΕ και ειδικότερα σχετικά με τους τραυματισμούς από αιχμηρά-μολυσματικά αντικείμενα. Το προσωπικό των ΥΜ, καθώς και οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας-διάθεσης των αποβλήτων εκτίθενται στον κίνδυνο μόλυνσης από ΙΑ. Η κρισιμότητα του ζητήματος αναδεικνύεται από πρόσφατες διεθνείς μελέτες. Σύμφωνα με την ΠΟΥ το 2000, 21.000.000 άνθρωποι μολύνθηκαν από τον HBV (32% των νέων μολύνσεων παγκοσμίως), 2.000.000 από τον HCV (40%) και 260.000 από τον HIV (5%) εξαιτίας πλημμελούς διαχείρισης IA με συνέπεια 49.000, 24.000 και 210.000 θανάτους αντίστοιχα (WHO 2004). Επιπλέον, το 40% των κρουσμάτων ηπατίτιδας Β και C των επαγγελματιών υγείας οφείλεται σε επαγγελματική έκθεση και κυρίως σε τραυματισμούς από αιχμηρά αντικείμενα, κυρίως βελόνες. Στην παρούσα μελέτη, παρουσιάζεται το συναφές νομοθετικό πλαίσιο με έμφαση στις ελλείψεις της κοινής υπουργικής απόφασης (ΚΥΑ) ΗΠ/37591/2031/2003 και συγκρίνεται η ΚΥΑ με την πρόσφατη Οδηγία 2010/32/ΕΕ σχετικά με την πρόληψη των τραυματισμών από αιχμηρά αντικείμενα στον νοσοκομειακό και υγειονομικό τομέα. Τέλος, γίνεται επισκόπηση των φορέων με αρμοδιότητα διενέργειας ελέγχων στις ΥΜ.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(4):268—284
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Αιχμηρά αντικείμενα, ιατρικά απόβλητα, ασφάλεια και υγιεινή στην εργασία, νομοθεσία
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Μ. Aσίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: echristof@med.uoa.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Αξιολόγηση των τοπικών εγχύσεων βηταμεθαζόνης-λιδοκαΐνης στην αντιμετώπιση δύσκολων περιπτώσεων οξείας-υποξείας οσφυαλγίας
Αθ. Βήτας (1), Π. Τηλαβερίδης (2), Ι. Σοκολάκης (3), Χ. Σεμερτζίδης (4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της μελέτης είναι η αξιολόγηση των τοπικών εγχύσεων βεταμεθαζόνης-λιδοκαΐνης σε δύσκολες περιπτώσεις ασθενών με οσφυαλγία. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Συμπεριελήφθησαν 104 διαδοχικοί ασθενείς, οι οποίοι χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες με βάση το υλικό της έγχυσης που έγινε στο σημείο της μέγιστης έντασης του πόνου στην οσφυϊκή μοίρα: (α) ομάδα ενεργού θεραπείας (ΟΕΘ), όπου χορηγήθηκε βηταμεθαζόνη+λιδοκαΐνη+ενέσιμο ύδωρ και (β) ομάδα εικονικής παρέμβασης (ΟΕΠ), όπου χορηγήθηκε μόνο ενέσιμο ύδωρ. Επρόκειτο για τυχαίο δείγμα πληθυσμού που είχε εξαντλήσει τις συντηρητικές θεραπευτικές συστάσεις ή που δεν μπορούσε να τις χρησιμοποιήσει. Μετρήθηκε η ένταση του πόνου πριν και μετά την έγχυση με τη χρήση δεκαβάθμιας αναλογικής κλίμακας αυτοαξιολόγησης του πόνου από τον ασθενή. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Βρέθηκε ότι στην ΟΕΘ η ένταση του πόνου μειώθηκε σημαντικά λίγα λεπτά μετά την οσφυϊκή έγχυση από 7,47±1,4 σε 4,52±1,1, P<0,003, κάτι που δεν συνέβη στην ΟΕΠ (μείωση από 7,61±1,3 σε 6,84±1,2, P=NS). Σε παρόμοια επίπεδα καταγράφηκαν τα αποτελέσματα που αφορούσαν στον χρόνο αποθεραπείας και την αποκατάσταση της λειτουργικής ικανότητας των ασθενών (4,25±0,6 ημέρες για τους ασθενείς της ΟΕΘ και 9,8±3,7 ημέρες αντιστοίχως για αυτούς της ΟΕΠ, P<0,0001). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η οσφυϊκή ενεσοθεραπεία που εφαρμόστηκε προσφέρει σημαντικά αναλγητικά οφέλη σε ασθενείς με επίμονη οσφυαλγία, επιφέροντας γρήγορη επάνοδο στην εργασία και τις προηγούμενες ασχολίες. Χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό ασφάλειας, ενώ το συνολικό θεραπευτικό κόστος είναι ελάχιστο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(4):285—301
Κέντρο Προέλευσης: (1)Περιφερειακό Ιατρείο Δοξάτου, Κέντρο Υγείας Προσοτσάνης, (2)Ορθοπαιδική Κλινική, ΓΝ Δράμας, (3)Περιφερειακό Ιατρείο Σιδηρονέρου,(4) Β΄ Παθολογική Κλινική, ΓΝ Δράμας
Λέξεις Κλειδιά: Οσφυαλγία, τοπική έγχυση, βηταμεθαζόνη, λιδοκαΐνη
Αλληλογραφία: Αθ.Γ. Βήτας, Σωτήρος 3, 661 00 Δράμα • e-mail: athanasiosgvitas@yahoo.gr
ENΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η δευτεροπαθής υπερτροφική πνευμονική οστεοαρθροπάθεια ως παρανεοπλασματικό σύνδρομο σε μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα
Γ. Τσουκαλάς, Λ. Βελλόπουλος, Δ. Πριφτάκης, Ν. Κρητικός, Α. Ζάγκλης, Ε. Σαραφιανού, Ν. Μπαζιώτης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η δευτεροπαθής υπερτροφική πνευμονική οστεοαρθροπάθεια (ΔΥΠΟ) ή σύνδρομο Marie-Bamberger, είναι ένα σπάνιο παρανεοπλασματικό σύνδρομο, με άγνωστο παθογενετικό μηχανισμό, που συναντάται συχνότερα σε μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (NSCLC). H διάγνωση επιβεβαιώνεται από την παρουσία πληκτροδακτυλίας και αρθραλγίας κατά την κλινική εξέταση, και περιοστίτιδος στο σπινθηρογράφημα οστών. Το σύνδρομο γενικώς λύεται με αντιμετώπιση της υποκείμενης κακοήθειας. Οι επιλογές συμπτωματικής αντιμετώπισης, συμπεριλαμβανομένων των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών παραγόντων, της οκτρεοτίδης, των διφωσφονικών και της χειρουργικής αντιμετώπισης προκαλούν συχνά δίλημμα για τους ιατρούς. Παρουσιάζουμε μια περίπτωση ασθενούς με NSCLC, που έπασχε από δευτεροπαθή υπερτροφική πνευμονική οστεοαρθροπάθεια, αντιμετωπίστηκε με διφωσφονικά και τα συμπτώματά του μειώθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(4):302—306
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Δευτεροπαθής υπερτροφική πνευμονική οστεοαρθροπάθεια, σύνδρομο Marie-Bamberger, μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα, παρανεοπλασματικό σύνδρομο, σπινθηρογράφημα οστών
Αλληλογραφία: Δ. Πριφτάκης, Ξενοκράτους 41, 106 76 Αθήνα • e-mail: d84priftakis@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 101 Τεύχος 3 Μάϊος-Ιούνιος 2012
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Νεότερες συστάσεις για την αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Στ.Θ. Λιάτης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA), μαζί με την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή (EASD) εξέδωσαν τον Απρίλιο του 2012 νέες συστάσεις (θέσεις) για την αντιμετώπιση της χρόνιας υπεργλυκαιμίας στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η ανάγκη για την επικαιροποίηση των συστάσεων προέκυψε από τη διαρκή δημοσιοποίηση νέων πληροφοριών και τη χρησιμοποίηση αρκετών νέων φαρμάκων έναντι της υπεργλυκαιμίας που τέθηκαν τα τελευταία χρόνια στην κυκλοφορία. Ο νέος αλγόριθμος χαρακτηρίζεται από τη σημασία που προσδίδει στην εξατομίκευση της θεραπείας καθώς σε ολόκληρο το κείμενο γίνεται πράγματι προσπάθεια, για πρώτη φορά, να προσαρμοσθούν, κατά το δυνατόν, οι οδηγίες με βάση τις ανάγκες των ασθενών. Στον νέο θεραπευτικό αλγόριθμο προτείνονται τέσσερα πρακτικά θεραπευτικά βήματα. Καθένα από αυτά πρέπει να συνδυάζεται απαραιτήτως με συντονισμένη προσπάθεια υγιεινοδιαιτητικής παρέμβασης. Στο πρώτο βήμα συνιστάται η χορήγηση μετφορμίνης. Στο δεύτερο και τρίτο βήμα η μετφορμίνη συνδυάζεται με ένα ή δύο ακόμη φάρμακα, αντίστοιχα. Η επιλογή του δεύτερου και τρίτου φαρμάκου γίνεται κυρίως με βάση τις επιμέρους ιδιότητες της κάθε ουσίας σε συνάρτηση με τα κλινικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε ασθενούς. Στο τέταρτο βήμα συνιστάται η χορήγηση ινσουλίνης (εφόσον αυτή δεν έχει επιλεγεί στο δεύτερο ή τρίτο στάδιο). Η εντατικοποίηση της ινσουλινοθεραπείας αποτελεί το τελικό στάδιο της αντιμετώπισης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Διαβητολογικό Κέντρο, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Λαϊκό», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Υπεργλυκαιμία, διαβήτης τύπου 2, συστάσεις, κατευθυντήριες οδηγίες
Αλληλογραφία: Στ.Θ. Λιάτης, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Διαβητολογικό Κέντρο, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Λαϊκό», Αγίου Θωμά 17, 115 27 Αθήνα • e-mail: s.liatis@yahoo.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η πρώτη εγχείρηση για καρκίνο μαστού της νεοελληνικής βιβλιογραφίας και ο καθηγητής της χειρουργικής και Αφροδισιολογίας Παύλος Ιωάννου (1824–1897)
Γ. Τσουκαλάς, Μ. Καραμάνου, Λ. Βλαδίμηρος, Φ. Μαρινέλη, Γ. Ανδρούτσος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο έλληνας γιατρός Παύλος Ιωάννου το 1861 κατά τη μετεκπαίδευσή του στη χειρουργική στη Βιέννη, πραγματοποίησε σε γυναίκα 36 ετών ολική μαστεκτομή για καρκίνο. Την περίπτωση αυτή δημοσίευσε τον Δεκέμβριο του 1861 σε Ελληνικό περιοδικό. Η επέμβαση αυτή του Ιωάννου αποτελεί την πρώτη δημοσιευμένη εγχείρηση για καρκίνο μαστού της νεοελληνικής βιβλιογραφίας. Στην εργασία μας παρουσιάζουμε αυτή την ενδιαφέρουσα περίπτωση και σημειώνουμε στιγμιότυπα και πληροφορίες από τη ζωή και το επιστημονικό έργο του καθηγητή Παύλου Ιωάννου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(3):183—186
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καθηγητής Παύλος Ιωάννου, μαστεκτομή, Νοσοκομείο των Αφροδισίων Nοσημάτων, Josef Hyrtl, Μαιευτήριο Αθηνών «Αλεξάνδρα»
Αλληλογραφία: Γ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
Νευροψυχιατρικά συμπτώματα στην άνοια. Κλινικά χαρακτηριστικά και αντιμετώπιση
E. Kατιρτζόγλου, Α.Μ. Πολίτης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα στις ανοϊκές συνδρομές και επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο στους ασθενείς όσο και στους φροντιστές. Τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα θεωρούνται από τις σοβαρές αιτίες επιβάρυνσης των συγγενών των ασθενών με άνοια και την πλέον σημαντική παράμετρο επιδείνωσης της ποιότητας ζωής των ίδιων των ασθενών. Ο επιπολασμός των νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων αγγίζει το 90%, ενώ το κάθε νευροψυχιατρικό σύμπτωμα εμφανίζει διαφορετικά ποσοστά επιπολασμού στα διαφορετικά είδη άνοιας, αλλά και διαφορετικό τρόπο κλινικής έκφρασης. Κατατάσσονται σε πέντε κύριες κατηγορίες: επιθετικότητα, κατάθλιψη, απάθεια, αυξημένη κινητική δραστηριότητα, ψύχωση. Η υπερθυμία, οι διατροφικές αλλαγές και οι διαταραχές ύπνου δεν εντάσσονται σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες αλλά αποτελούν εξίσου σημαντικά νευροψυχιατρικά συμπτώματα. Η πορεία τους ποικίλλει και είναι ανεξάρτητη από τη σταδιακή έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών. Νευροπαθολογικές και λειτουργικές νευροαπεικονιστικές μελέτες δείχνουν ότι η παρουσία των συμπεριφορικών διαταραχών συνδέεται με συγκεκριμένες περιοχές εγκεφαλικής δυσλειτουργίας και εκφύλισης. Αν και οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις αποτελούν την πρώτη επιλογή για την αντιμετώπισή τους, ωστόσο μεγάλη είναι η ποικιλία των φαρμακευτικών σκευασμάτων που έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία των νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(3):195—208
Κέντρο Προέλευσης: Μονάδα Ψυχογηριατρικής, Α΄ Ψυχιατρική Κλινική, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Nευροψυχιατρικά συμπτώματα, άνοια
Αλληλογραφία: A.Μ. Πολίτης, Μονάδα Ψυχογηριατρικής, Α΄ Ψυχιατρική Κλινική, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 74, 115 28 Αθήνα • e-mail: apolitis@med.uoa.gr
Μη φαρμακευτικές θεραπείες στην άνοια
Α. Ευθυμίου, Π. Σακκά
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι μη φαρμακευτικές θεραπείες στην άνοια έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον όλο και περισσοτέρων επαγγελματιών υγείας και έρχονται να συμπληρώσουν τη φαρμακευτική θεραπεία. Η νοητική εκπαίδευση, η νοητική ενδυνάμωση, η σωματική άσκηση αποτελούν μόνο ένα μέρος των μη φαρμακευτικών θεραπειών για ανθρώπους με Άνοια και Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ). Η αποτελεσματικότητα αυτών των θεραπειών έχει απασχολήσει τους επαγγελματίες υγείας που δραστηριοποιούνται στον χώρο, ενώ δίδεται έμφαση στους μεθοδολογικούς περιορισμούς των ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί. Παρόλ’ αυτά, τα τελευταία χρόνια έχουν διατυπωθεί κατευθυντήριες γραμμές (guidelines) οι οποίες προτείνουν τις μη φαρμακευτικές θεραπείες ως θεραπεία επιλογής σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(3):209—213
Κέντρο Προέλευσης: Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μνήμη, νοητικές λειτουργίες, νοητική άσκηση, νόσος alzheimer
Αλληλογραφία: A. Ευθυμίου, Μάρκου Μουσούρου 89, 116 36 Αθήνα • e-mail: kentroalz@ath.forthnet.gr
Ο χειρουργικός ασθενής με γνωσιακές διαταραχές
Σ.Γ. Πανουσόπουλος (1), Κ.Μ. Στάμου (2), Ι.Γ. Καραϊτιανός (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι γνωσιακές διαταραχές καθιστούν δυσχερή την επικοινωνία με τον ασθενή, ορθώνοντας εμπόδια στη λήψη του σωστού ιστορικού, τη διάγνωση, αλλά και την αξιολόγηση της πορείας της θεραπείας. Περιπλέκουν επίσης τη φάση ανάρρωσης και αποκατάστασης. Η άνοια, στο ένα άκρο του φάσματος των γνωσιακών διαταραχών, συνδέεται με αυξημένη επίπτωση επιπλοκών, με τους ασθενείς να παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες που καθιστούν απαραίτητη την προσεκτική σχεδίαση και υλοποίηση της χειρουργικής θεραπείας. Στο άλλο άκρο του φάσματος βρίσκεται η μετεγχειρητική γνωσιακή διαταραχή, μία οντότητα που μέχρι πρότινος συνδεόταν με επεμβάσεις στεφανιαίας παράκαμψης. Εντούτοις, θεωρείται σχετικά συχνό φαινόμενο στους ηλικιωμένους χειρουργικούς ασθενείς με σημαντικές επιπτώσεις για την πορεία της υγείας τους. Η αιτιολογία του παραμένει αντικείμενο έρευνας, ενώ οδηγεί και σε νέες οπτικές θεώρησης του ασθενούς με γνωσιακές διαταραχές. Οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν χειρουργικό πρόβλημα και είτε ήδη πάσχουν από γνωσιακές διαταραχές είτε τις εμφανίζουν κατά τη διάρκεια της περιεγχειρητικής περιόδου, αποτελούν μία ιδιαίτερη ομάδα που αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, ιδιαίτερα λόγω της βαθμιαίας γήρανσης του πληθυσμού. Χρειάζονται λεπτομερείς μελέτες, με σκοπό την αποσαφήνιση του βέλτιστου τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων υγείας που παρουσιάζουν αυτοί οι ασθενείς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(3):214—217
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», (2) Γ΄ Χειρουργική Κλινική, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Άνοια, μετεγχειρητική γνωσιακή διαταραχή, χειρουργική
Αλληλογραφία: Σ.Γ. Πανουσόπουλος, Λ. Παστέρ 10, 115 21 Αθήνα • e-mail: akis_pan@yahoo.gr
Εκτίμηση της ικανότητας οδήγησης σε ασθενείς με νόσο Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας
Ι. Κατσούρη (1), Μ. Τσολάκη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στην καθημερινή κλινική πράξη ο ιατρός καλείται ολοένα και συχνότερα να εκτιμήσει την ικανότητα ενός ατόμου με νόσο Alzheimer (NA) να συνεχίσει ή μη την οδήγηση. Λόγω του αυξανόμενου ποσοστού των ηλικιωμένων με άνοια και των κινδύνων πρόκλησης ατυχημάτων, η εξεύρεση ενός αξιόπιστου εργαλείου αξιολόγησης της οδηγητικής ικανότητας του ατόμου κρίνεται ως ιδιαιτέρως σημαντική. Στην εξέταση της ικανότητας οδήγησης έχουν χρησιμοποιηθεί νευροψυχολογικές δοκιμασίες, προσομοιωτές οδήγησης (driving simulators), καθώς και η αξιολόγηση σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης (on-road testing). Τα αποτελέσματα σχετικά με την αξιοπιστία των παραπάνω δοκιμασιών στην αξιολόγηση της ικανότητας οδήγησης είναι μικτά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(3):218—230
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Εργοθεραπείας, ΤΕΙ Αθήνας, Αθήνα, (2) Γ΄ Νευρολογική Κλινική, ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Άνοια, νόσος Alzheimer, οδήγηση, νευροψυχολογικές δοκιμασίες, προσομοιωτής οδήγησης, αξιολόγηση σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης
Αλληλογραφία: Μ. Τσολάκη, Δεσπεραί 3, 546 21 Θεσσαλονίκη • e-mail: tsolakim1@ath. forthnet.gr
ΤΟΜΟΣ 101 Τεύχος 2 Μάρτιος-Απρίλιος 2012
Άνοιες και Νόσος Alzheimer. Πρόληψη και παράγοντες κινδύνου
Ν. Σκαρμέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι αιτίες που προκαλούν τη νόσο Alzheimer (ΝΑ) δεν είναι γνωστές. Φαίνεται ότι γενετικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν 3 γονίδια που μεταδίδονται με πιθανότητα 50% από τους γονείς στα παιδιά. Ωστόσο τα γονίδια αυτά αφορούν στη σπάνια «οικογενή» μορφή της νόσου που αντιπροσωπεύει το 2–3% και που αρχίζει σε πολύ νεαρά ηλικία (π.χ. ηλικία 50, 40 ή και 30 ετών). Γενετικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν κάποιο, αλλά μικρότερο, ρόλο και στη συχνή «σποραδική» μορφή της νόσου από την οποία πάσχει το 97–98% των ασθενών. Ωστόσο, στην παρούσα φάση αλλά και στο άμεσο μέλλον οι γενετικοί αυτοί παράγοντες δεν είναι ούτε πλήρως γνωστοί ούτε τροποποιήσιμοι. Ταυτόχρονα, μη γενετικοί-περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να επηρεάζουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου. Οι παράγοντες αυτοί συμπεριλαμβάνουν: ηλικία, φύλο, σύνδρομο Down, καρδιαγγειακούς παράγοντες (διαβήτη, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία), κάπνισμα, τραυματικές κακώσεις, κατάθλιψη, φάρμακα (ορμόνες όπως οιστρογόνα, αντιυπερτασικά, αντιδυσλιπιδαιμικά, αντιφλεγμονώδη κ.λπ.), παράγοντες επηρεάζοντες το νοητικό απόθεμα (IQ, εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές και κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση κ.λπ.) και διατροφικούς παράγοντες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(2):92—96
Κέντρο Προέλευσης: Νευρολογική Κλινική, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Άνοια, νόσος Alzheimer, πρόληψη, παράγοντες κινδύνου
Αλληλογραφία: Ν. Σκαρμέας, Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 72, 115 28 Αθήνα • e-mail: ns@columbia.edu
Παθογένια της άνοιας. Η κληρονομικότητα των πιο συχνών ανοιών
O. Γκατζήμα, Μ. Τσολάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παθογένεια της άνοιας είναι πολυπαραγοντική. Ένας πολύ σημαντικός, ωστόσο, παράγοντας κινδύνου στην άνοια είναι η κληρονομικότητα. Στην άνοια που οφείλεται στη Νόσο Alzheimer, υπάρχουν γονίδια υπεύθυνα για την εκδήλωση της ασθένειας στην οικογενή της μορφή, τα οποία είναι το γονίδιο της πρόδρομης πρωτεΐνης του αμυλοειδούς (Amyloid Precursor protein, APP) στο χρωμόσωμα 21, το γονίδιο της πρεσενιλίνης 1 (Presenilin 1, PSEN1) στο χρωμόσωμα 14 και το γονίδιο της πρεσενιλίνης 2 (Presenilin 2, PSEN2) στο χρωμόσωμα 1, καθώς και προδιαθεσικά γονίδια στη σποραδική μορφή της, όπως το γονίδιο της Απολιποπρωτεΐνης Ε (Apolipoprotein E-ΑΡΟΕ), το γονίδιο της κλαστερίνης (CLU), το γονίδιο του υποδοχέα του συμπληρώματος 1 (CR1) και το γονίδιο της πρωτεΐνης Phosphatidylinositol binding clathrin assembly (PICALM). Στην αγγειακή άνοια τα υπεύθυνα γονίδια μπορεί να προδιαθέτουν ή να προστατεύουν από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, όπως στο χρωμόσωμα 12 (12p13). Ακόμη το γονίδιο της απακετυλάσης της ιστόνης 9 (HDAC9), καθώς και ένα καινούργιο γονίδιο στο χρωμόσωμα Χ κοντά στο γονίδιο του υποδοχέα των ανδρογόνων (androgen-receptor gene AR) σχετίζονται με την εμφάνιση της νόσου. Στη μετωποκροταφική άνοια τα κυριότερα γονίδια βρίσκονται στο χρωμόσωμα 17 (της πρωτεΐνης microtubule-associated protein tau) (MAPT) και στο χρωμόσωμα 9. Στην περίπτωση της άνοιας με σωμάτια Lewy, υπάρχουν ενδείξεις για το γονίδιο της α-συνουκλεΐνης (SNCA) και της πρεσενιλίνης-1 (PSEN1).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(2):97—105
Κέντρο Προέλευσης: Γ΄ Νευρολογική Κλινική, ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Απολιποπρωτεΐνη Ε, προδιαθεσικά γονίδια, νόσος Alzheimer, APP, PS1, PS2 μεταλλάξεις
Αλληλογραφία: M. Τσολάκη, ΓΝ «Γ. Παπανικολάου», ΑΠΘ, 570 10 Εξοχή, Θεσσαλονίκη • e-mail: tsolakim1@ath.forthnet.gr
Η κλινική εικόνα των συχνότερων ανοϊακών συνδρόμων
Α. Μούγιας, Αθ. Μούγιας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο υψηλός επιπολασμός των ανοϊκών συνδρόμων και η μεγάλη επιβάρυνση που προκαλεί η άνοια στους ασθενείς αλλά και τους φροντιστές τους, καθιστά απαραίτητη την καλή γνώση της συμπτωματολογίας των διαφορετικών τύπων άνοιας. Περίπου οι μισοί ασθενείς με άνοια πάσχουν από άνοια τύπου Alzheimer, η οποία θεωρείται πρότυπο άνοιας και έχει μια πιο σταδιακή πορεία στον χρόνο. Ασθενείς με αγγειακή άνοια παρουσιάζουν συχνά εστιακά νευρολογικά σημεία και συμπτώματα και διαφορετική πορεία στον χρόνο. Βέβαια, η διαφοροδιάγνωση της αγγειακής άνοιας από την άνοια τύπου Alzheimer είναι δύσκολη, οι δύο νόσοι συχνά συνυπάρχουν και οι καρδιαγγειακοί παράγοντες αποτελούν ανεξάρτητους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη άνοιας τύπου Alzheimer και όχι μόνο αγγειακής άνοιας. Οι ασθενείς που πάσχουν από άνοια με σωμάτια Lewy παρουσιάζουν παρκινσονισμό, οπτικές ψευδαισθήσεις και ευρεία μεταβολή των γνωστικών τους λειτουργιών. Τέλος, η μετωποκροταφική άνοια εκδηλώνεται σε νεότερους ασθενείς σε σχέση με τους άλλους τύπους άνοιας και συχνά παρουσιάζονται ψυχιατρικές εκδηλώσεις, με αποτέλεσμα να διαγιγνώσκονται μερικές φορές λανθασμένα ως ψυχιατρικά περιστατικά. Η εκπαίδευση των συγγενών πάνω στη συμπτωματολογία του κάθε υπότυπου άνοιας κρίνεται πολύ σημαντική και μπορεί να τους βοηθήσει στη δύσκολη καθημερινότητά τους με τον ανοϊκό ασθενή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(2):106—111
Κέντρο Προέλευσης: Ψυχογηριατρική Εταιρεία «Ο Νέστωρ», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Άνοια, νόσος του Alzheimer, αγγειακή άνοια, άνοια με σωμάτια Lewy, μετωποκροταφική άνοια
Αλληλογραφία: Α. Μούγιας, Ι. Δροσοπούλου 22, 112 57 Αθήνα • e-mail: amougias@gmail.com
Η συμβολή των βιολογικών δεικτών και των διαγνωστικών κριτηρίων στη διάγνωση της νόσου Alzheimer
Μ. Σιαπέρα (1), Μ. Τσολάκη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η σποραδική νόσος Alzheimer (ΝΑ) είναι πολυπαραγοντική και ετερογενής νόσος. Μέχρι σήμερα η διάγνωση είναι κυρίως κλινική. Τα κυριότερα καθιερωμένα κλινικά κριτήρια είναι τα κριτήρια NINCDS-ADRDA (National Institute of Neurological and Communicative Disorders and Stroke-Alzheimer’s Disease and Related Disorders Association) ενώ πρόσφατα προτάθηκαν τα νεότερα κριτήρια από την ομάδα εργασίας του National Institute on Aging και της Alzheimer’s Association. Η ΝΑ μπορεί να προκληθεί από διαφορετικούς μηχανισμούς που όλοι φαίνεται τελικά να καταλήγουν στις ίδιες κοινές χαρακτηριστικές βλάβες της ασθένειας, τις νευροϊνιδιακές αλλοιώσεις και στις β-αμυλοειδικές πλάκες. Επομένως, η αναγνώριση διαφορετικών υποομάδων της νόσου, οι οποίες μπορεί να αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς αιτιοπαθογενετικούς μηχανισμούς, θα μπορούσε να βελτιώσει την ακρίβεια της διάγνωσης, να βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων αποτελεσματικών φαρμακολογικών παρεμβάσεων, εξειδικευμένων για την κάθε υποομάδα. Αυτούς τους σκοπούς μπορεί να εξυπηρετήσει η εύρεση και ταυτοποίηση βιολογικών δεικτών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(2):112—127
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Φαρμακολογίας, (2) Γ΄ Νευρολογική Κλινική, ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Άνοια, Alzheimer, βιολογικοί δείκτες, διαγνωστικά κριτήρια
Αλληλογραφία: Μ. Τσολάκη, Δεσπεραί 3, 546 21 Θεσσαλονίκη • e-mail: tsolakim1@ath. forthnet.gr
Φαρμακευτική αντιμετώπιση της άνοιας
Μ. Τσολάκη, Ι. Μαυρουδής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σήμερα η καλύτερη αντιμετώπιση της άνοιας είναι ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής, εκπαίδευσης, νευροαποκατάστασης των ασθενών και συμβουλευτικής των συγγενών-περιθαλπόντων. Για 90 ολόκληρα χρόνια, από τότε που για πρώτη φορά ο Alois Alzheimer περιέγραψε τη νόσο Alzheimer (NA) κλινικά και νευροπαθολογικά, οι ιατροί παρακολουθούσαν τη συνεχή έκπτωση στις νοητικές λειτουργίες, στις καθημερινές δραστηριότητες καθώς επίσης και τις διαταραχές συμπεριφοράς χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν θεραπευτικά. Τα τελευταία 20 χρόνια, κάποια φάρμακα πέρασαν τη δοκιμασία της συμπτωματικής αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας στη ΝΑ και έτσι σήμερα υπάρχει η ευκαιρία φαρμακευτικής αντιμετώπισης της άνοιας ενώ η μη φαρμακευτική αντιμετώπιση γνώρισε στις μέρες μας, επίσης, μεγάλη πρόοδο. Μέχρι να βρεθούν φάρμακα που θα τροποποιούν τη ΝΑ η καλύτερη χρήση των διαθέσιμων φαρμακευτικών ουσιών είναι πολύ σημαντική. Τα ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί μέχρι σήμερα στην τρέχουσα φαρμακευτική αντιμετώπιση της άνοιας είναι πότε πρέπει να σταματάμε τη φαρμακευτική αγωγή, ποιοι ασθενείς είναι εκείνοι που θα απαντήσουν στην αγωγή, ποιοι βιολογικοί δείκτες θα καθορίσουν αυτή την απάντηση. Μελλοντικά περιμένουμε φάρμακα που θα τροποποιούν τη νόσο, όπως είναι τα εμβόλια, η γενετική θεραπεία και η εφαρμογή των βλαστοκυττάρων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101(2):128—154
Κέντρο Προέλευσης: Γ΄ Νευρολογική Κλινική, ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Φαρμακευτική αντιμετώπιση, άνοια, νόσος Alzheimer, μελλοντικές θεραπείες
Αλληλογραφία: Μ. Τσολάκη, Δεσπεραί 3, 546 21 Θεσσαλονίκη • e-mail: tsolakim1@ath. forthnet.gr
ΤΟΜΟΣ 101 Τεύχος 1 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2012
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στις καρδιαγγειακές παθήσεις
Κ.Η. Κοσμάς (1), Δ. Σκληρός (2), Χ. Τσομίδου (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Από το 1985 μέχρι σήμερα πολλές κλινικές μελέτες έχουν γίνει για να εξετάσουν τα αποτελέσματα της χορήγησης ω-3 λιπαρών οξέων στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Ο ρόλος των ω-3 λιπαρών οξέων έχει μελετηθεί μεταξύ άλλων στη στεφανιαία νόσο, τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, τη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, την κολπική μαρμαρυγή και τις κοιλιακές αρρυθμίες. Η παρούσα ανασκόπηση σκοπό έχει την παρουσίαση και ανάλυση των κλινικών και επιστημονικών δεδομένων των αφορώντων στον ρόλο των ω-3 λιπαρών οξέων στην καρδιαγγειακή νόσο. Επιπλέον, παρατίθενται ορισμένα στοιχεία που αφορούν στις διαφορές στην καρδιαγγειακή δράση του εικοσιπενταενοϊκού (EPA) και του εικοσιδυεξαενοϊκού οξέος (DHA).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101 (1):16—27
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Καρδιολογίας, Ιατρικό Κέντρο Mount Sinai, Ιατρική Σχολή Mount Sinai, Nέα Υόρκη, ΗΠΑ, (2) Παθολογικό Τμήμα, «Θεραπευτήριο Υγεία», Αθήνα, (3) Δ΄ Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, εικοσιπενταενοϊκό οξύ, εικοσιδυεξαενοϊκό οξύ, καρδιαγγειακή νόσος
Αλληλογραφία: C.E. Kosmas, 168-24 Powells Cove Blvd., Beechhurst, NY 113 57, USA • e-mail: ckosmas@nyc.rr.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Διαγνωστικοί δείκτες του προστατικού καρκίνου. Νεότερα δεδομένα
Αλ. Πολυμέρης (1), Α. Πολυμέρης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, ο οποίος αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο και τη δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου στους άνδρες, ενέχει ιδιαίτερες δυσκολίες. Η εκτίμηση της όξινης προστατικής φωσφατάσης στην αρχή και του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στη συνέχεια συνέβαλαν στην πρώιμη διάγνωση του προστατικού καρκίνου. Με την ευρεία εφαρμογή της μέτρησης του PSA στο πλαίσιο του προσυμπτωματικού ελέγχου (screening) αυξήθηκε σημαντικά η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη και παράλληλα σε ένα σημαντικό αριθμό ανδρών έγινε υπερδιάγνωση και ως εκ τούτου υπερθεραπεία. Είναι γεγονός ότι η εκτίμηση του PSA έχει πολλά μειονεκτήματα και δεν μπορεί με ακρίβεια να διαφοροδιαγνώσει τον προστατικό καρκίνο από την καλοήθη υπερπλασία που είναι ιδιαίτερα συχνή στον ανδρικό πληθυσμό. Έτσι προέκυψε η ανάγκη βελτίωσης της διαγνωστικής ακρίβειας του PSA αφενός αλλά και η ανακάλυψη νέων δεικτών της νόσου αφετέρου. Με την παρούσα ανασκόπηση επιχειρείται η καταγραφή των νεότερων δεδομένων που αφορούν στην πρώιμη διάγνωση του προστατικού καρκίνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101 (1):28—38
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Β΄ Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Kαρκίνος προστάτη, ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA), καρκινικοί δείκτες
Αλληλογραφία: A. Πολυμέρης, Καρδίτσης 20, 152 31 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: antonispolymeris@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η χρονία φλεβική ανεπάρκεια στην Ελλάδα
E. Δημακάκος (1), Ι. Καραϊτιανός (2), Ε. Σκληρός (3), Κ. Σουλιώτης (4), Α. Σωτηρόπουλος (5), Κ. Συρίγος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός αυτής της εργασίας ήταν να μελετηθούν: (α) πόσο ενημερωμένοι είναι οι ασθενείς με φλεβική ανεπάρκεια για την πάθησή τους, (β) τα συμπτώματα και τα κλινικά σημεία που εμφανίζουν καθώς και (γ) η φαρμακευτική αντιμετώπιση που εφαρμόσθηκε. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήσαμε 224 άτομα τα οποία είχαν φλεβική ανεπάρκεια. Σε όλα τα άτομα δόθηκε ένα ειδικό ερωτηματολόγιο και έγινε προσωπική συνέντευξη και εξέταση από την ειδικά για αυτή την έρευνα εκπαιδευμένη ομάδα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το πιο εντυπωσιακό εύρημα ήταν ότι οι ασθενείς έλαβαν τις πρώτες πληροφορίες τους για τη νόσο, κατά το ίδιο ποσοστό, από τους ιατρούς, από τους συγγενείς-φίλους και από τους φαρμακοποιούς. Τα συμπτώματα της χρονίας φλεβικής ανεπάρκειας ήταν πιο έντονα την καλοκαιρινή περίοδο στο 26,8% αλλά ένας στους δύο ασθενείς ανέφεραν ότι τα συμπτώματά τους υπήρξαν καθόλη τη διάρκεια του έτους. Η φαρμακευτική αγωγή που έλαβαν οι ασθενείς περιελάμβανε φλαβονοειδή στο 26% των περιπτώσεων, μη φλαβονοειδή στο 9,5% και τοπικές κρέμες στο 9,5%. Το 76% ανάφερε ότι ήταν ικανοποιημένοι από τη φαρμακευτική αγωγή. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για την ενημέρωση των ασθενών, όπως ενημερωτικές και εκπαιδευτικές ημερίδες και σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες από τα κέντρα που ασχολούνται με τη χρονία φλεβική ανεπάρκεια, ώστε να επιτευχθεί σωστή σχέση και επικοινωνία μεταξύ ιατρού και ασθενούς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101 (1):39—45
Κέντρο Προέλευσης: (1)Αγγειολογικό Ιατρείο, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» (2)Γ΄ Χειρουργική Κλινική, Αντικαρκινικό, Ογκολογικό Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», (3)Κέντρο Υγείας Νεμέας, (4)Πανεπιστήμιο Κοινωνικών Επιστημών, (5)Γ΄ Παθολογική Κλινική, ΓΝ Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων»
Λέξεις Κλειδιά: Ευαισθητοποίηση των ασθενών, θεραπεία, πληθυσμιακή μελέτη, χρονία φλεβική ανεπάρκεια
Αλληλογραφία: Ε. Δημακάκος, Αισώπου 10, 151 22 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: edimakakos@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η πρώτη οργανωμένη διακομιδή νεογνών στον κόσμο
Γ. Τσουκαλάς (1), Α. Κουσούλης (2), Φ. Γεντίμη (3), Α. Τζοβάρας (4), Ι. Τσουκαλάς (5)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940, στη φτωχή και τότε μαραζωμένη από τον πόλεμο χώρα μας, συντελείται μία από τις πιο σημαντικές στιγμές όσον αφορά στις διακομιδές νεογνών στην Ελλάδα. Το 1947 οι μαίες του «Ιδρύματος Μαρίκα Ηλιάδη Δωρεά Έλενας Ε. Βενιζέλου», η τέως Διευθύνουσα Μαία Χαρά Βογιατζάκη και η μαία Χρυσούλα Μισιρλή-Βατάκογλου, θεωρώντας τη διακομιδή άρρωστων νεογνών καθήκον τους ξεκινούν την πρώτη προσπάθεια «Μεταφοράς Νεογνών». Πρόκειται για την πρώτη οργανωμένη διακομιδή άρρωστων νεογνών της σύγχρονης ιστορίας στον κόσμο. Οι Αμερικανίδες Μαίες της Νέας Υόρκης άρχισαν να κάνουν μεταφορές νεογνών το 1948 και πέρασαν στην Ιστορία της Ιατρικής εσφαλμένα ως οι πρώτες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2012, 101 (1):51—54
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», (2) Σύλλογος Νέων Γιατρών, (3) Ιδιωτικό Μαιευτήριο «Μητέρα», (4) Α΄ Παθολογική Ογκολογική Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (5) Ιδιώτης Ιατρός, Χανιά, Κρήτη
Λέξεις Κλειδιά: Διακομιδή νεογνών, μαιευτήριο «Μαρίκα Ηλιάδη», Χαρά Βογιατζάκη, Χρυσούλα Μισιρλή-Βατάκογλου
Αλληλογραφία: Γ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 100 Τεύχη 5-6 Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 ως αυτοφλεγμονώδης νόσος
Ι. Κώστογλου-Αθανασίου (1), Π. Αθανασίου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα αυτοφλεγμονώδη νοσήματα είναι κατηγορία νοσημάτων στα οποία παρατηρείται ενεργοποίηση της ενδογενούς ανοσίας. Τα νοσήματα αυτά χαρακτηρίζονται από επεισόδια οξείας φλεγμονής και είναι σπάνια νοσήματα όπως τα σχετιζόμενα με την κρυοπυρίνη περιοδικά σύνδρομα (cryopyrin associated periodic syndromes, CAPS) και λιγότερο σπάνια όπως ο οικογενής Μεσογειακός πυρετός. Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) είναι αυτοφλεγμονώδης νόσος. Η ενεργοποίηση της οδού της ιντερλευκίνης-1 στον ΣΔ2 οδηγεί στη φλεγμονή των νησιδίων του παγκρέατος και τη συνακόλουθη καταστροφή τους. Η αναστολή της οδού της ιντερλευκίνης-1 στον ΣΔ2 μπορεί μακροπρόθεσμα να προλάβει την καταστροφή τους, την επακόλουθη ανεπάρκεια της ινσουλίνης και τη θεραπευτική ανάγκη χορήγησης ινσουλίνης στη νόσο και βραχυπρόθεσμα να βελτιώσει τη μεταβολική ρύθμιση. Η θεραπευτική χορήγηση παραγόντων που αναστέλλουν την οδό της ιντερλευκίνης-1 έχει αποδειχθεί ότι έχει ενεργό θεραπευτική επίδραση στον ΣΔ2 και βελτιώνει τη μεταβολική ρύθμιση στους ασθενείς. Φαίνεται ότι φάρμακα όπως το anakinra και το canakinumab, που αναστέλλουν την οδό της ιντερλευκίνης-1, θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να βρουν θεραπευτική θέση στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):243—246
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα, (2)Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, αυτοφλεγμονώδη νοσήματα, ιντερλευκίνη-1, anakinra, canakinumab
Αλληλογραφία: Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η λειτουργικότητα της HDL. Ένα νέο κεφάλαιο στην κλινική λιπιδιολογία
Κ.Η. Κοσμάς (1), Κ. Φιλίππου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Κατά την τελευταία 25ετία πολλές κλινικές μελέτες έχουν δείξει ισχυρή, αντιστρόφως ανάλογη σχέση, μεταξύ των επιπέδων της HDL-χοληστερόλης και της πιθανότητας ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου. Όμως, μερικά νεότερα κλινικά και επιστημονικά δεδομένα έρχονται να αμφισβητήσουν την καθολική ισχύ του κανόνα ότι όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης στο αίμα, τόσο μικρότερος είναι ο καρδιαγγειακός κίνδυνος. Τα δεδομένα αυτά προβάλλουν τη σημασία της λειτουργικότητας της HDL ως παράγοντος καθοριστικού του βαθμού της υπό της HDL προσφερομένης καρδιαγγειακής προστασίας. Η λειτουργικότητα της HDL καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το γενετικό υπόβαθρο εκάστου ατόμου αλλά εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως η διατροφή, το κάπνισμα ή και η λήψη ορισμένων φαρμάκων. Λίαν προσφάτως, έχει αποδειχθεί ότι η ικανότητα του ορού του αίματος να προάγει την αποκομιδή της χοληστερόλης από τα μακροφάγα κύτταρα, αποτελεί άριστο μέτρο της λειτουργικότητας της HDL και σχετίζεται ευθέως με τον βαθμό προστασίας έναντι της ανάπτυξης αποφρακτικής στεφανιαίας νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):247—252
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τμήμα Καρδιολογίας, Ιατρικό Κέντρο Mount Sinai, Ιατρική Σχολή, Mount Sinai, Nέα Υόρκη, ΗΠΑ, (2) Ιδιωτικό Ιατρείο, Ν. Ηράκλειο Αττικής, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: HDL, λειτουργικότητα, LDL, χοληστερόλη, τορσετραπίμπη, Apo A-I Milano, καρδιαγγειακά επεισόδια
Αλληλογραφία: C.E. Kosmas, 168-24 Powells Cove Blvd., Beechhurst, NY 113 57, USA • e-mail: ckosmas@nyc.rr.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα
Ε.Ε. Δελλαπόρτα, Κ.Ε. Γκούμας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα (ΗΟ), σύμφωνα με το τελευταίο consensus του 2011, ορίζεται ως μία χρονία αντιγονοεξαρτώμενη νόσος, που χαρακτηρίζεται από κλινικά συμπτώματα δυσλειτουργίας του οισοφάγου και διήθηση αυτού από ηωσινόφιλα. Απαντάται συνήθως σε Καυκάσιους άρρενες ηλικίας 20 έως 40 ετών και η σχέση της με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ) είναι πολύπλοκη, αφού υπάρχει αλληλοεπικάλυψη τόσο κλινικά όσο και ιστολογικά. Η παθογένεια της νόσου είναι υπό μελέτη. Πρόσφατα έχει υποτεθεί ότι αποτελεί μια ανοσολογική απάντηση τύπου 2 των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων (Τh-2), μετά από την έκθεση του οισοφαγικού βλεννογόνου σε εισπνεόμενα ή με την τροφή σχετιζόμενα αλλεργιογόνα, σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Κλινικά η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί ως δυσφαγία σε στερεά, ενσφήνωση βλωμού, οπισθοστερνικός καύσος, άσθμα, βράγχος φωνής, κινητικές διαταραχές οισοφάγου ή μη ανταποκρινόμενη σε PPI’s ΓΟΠΝ. Η διάγνωση γίνεται ενδοσκοπικά με λήψη βιοψιών (απαιτούνται τουλάχιστον 15 ηωσινόφιλα/κοπ), εφόσον η νόσος περιορίζεται στον οισοφάγο και αποκλεισθούν άλλα νοσήματα με οισοφαγική ηωσινοφιλία. Οι ασθενείς με ΗΟ συνήθως έχουν συνυπάρχουσα αλλεργική προδιάθεση, κυρίως σε τροφές, σε μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Οι θεραπευτικές επιλογές της νόσου είναι: χρονίως δίαιτα, με αποκλεισμό αλλεργιογόνων τροφών από τη διατροφή, χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών και ενδοσκοπική διαστολή του οισοφάγου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):253—261
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αλλεργία
Αλληλογραφία: Ε.Ε. Δελλαπόρτα, Ομήρου 24, 151 27 Μελίσσια, Aθήνα • e-mail: nicmardel@yahoo.co.uk
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τροφιμογενείς παρασιτικές λοιμώξεις
Δ. Κατρίνης, Κ. Κοτροκόης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα παράσιτα θεωρούνται αναδυόμενα παθογόνα που προκαλούν ανθρώπινες λοιμώξεις. Οι τροφιμογενείς παρασιτικές νόσοι γενικά αναγνωρίζονται δύσκολα και υποεκτιμώνται, εξαιτίας των ανεπαρκών μεθόδων διάγνωσης, καταγραφής και αναφοράς. Ωστόσο, πολλές περιπτώσεις λοιμώξεων σε ανθρώπους έχουν εμφανιστεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Η παγκοσμιοποίηση της παραγωγής τροφής, η αύξηση στα διεθνή ταξίδια, η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, η άνοδος του ποσοστού των ευπαθών ομάδων πληθυσμού αλλά και τα βελτιωμένα διαγνωστικά εργαλεία είναι μερικοί από τους παράγοντες που σχετίζονται με την αυξημένη επίπτωση και διάγνωση των τροφιμογενών παρασιτώσεων. Τα παράσιτα ποικίλλουν σε μέγεθος, από μονοκύτταροι οργανισμοί (πρωτόζωα) ως και σκώληκες ορατοί κάποιες φορές με το ανθρώπινο μάτι (έλμινθες). Οι ασθένειες δε που προκαλούν μπορεί να είναι από ήπιες ως και σοβαρές, απειλητικές για τη ζωή. Στην παρούσα ανασκόπηση θα δώσουμε στοιχεία για τα συχνότερα τροφιμογενή παράσιτα, την επιδημιολογία τους, την κλινική εικόνα και θεραπεία των νόσων που προκαλούν, με έμφαση στα μέτρα πρόληψης και ελέγχου. Θα παρέχουμε επίσης και κάποια από τα διαθέσιμα ελληνικά επιδημιολογικά δεδομένα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):262—274
Κέντρο Προέλευσης: Τομέας Διατροφής και Χρόνιων Νοσημάτων, ΕΣΔΥ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παρασιτικές νόσοι, τροφιμογενής, πρωτόζωα, έλμινθες, διατροφική αλυσίδα, μέτρα πρόληψης
Αλληλογραφία: Δ. Κατρίνης, Μ. Μερκούρη 66, 152 38 Χαλάνδρι • e-mail: dimitriskatrinis@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος της Doppler υπερηχογραφίας των μητριαίων αρτηριών στην πρόβλεψη της προεκλαμψίας
Ελ. Αναστασάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η προεκλαμψία αποτελεί πολυσυστηματική νόσο που απασχολεί την ιατρική κοινότητα για δεκαετίες τώρα. Η εκτεταμένη έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί δεν έχει διαφοροποιήσει τη συχνότητα της νόσου, αλλά ούτε έχει βελτιώσει σημαντικά τον τρόπο πρόληψής της. Κύριο ανασταλτικό παράγοντα αποτελεί η παθογένεια της νόσου, που παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Παρόλ’ αυτά, έχουν γίνει σημαντικές ερευνητικές προσπάθειες από μεγάλα ερευνητικά κέντρα για την πρώιμη διάγνωση της νόσου. Η Doppler υπερηχογραφία αποτελεί καλό προγνωστικό δείκτη, καθώς προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την έμβρυο-πλακουντιακή μονάδα. Μεγάλες προοπτικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι αυξημένες αντιστάσεις κατά την Doppler εξέταση των μητριαίων αρτηριών μπορούν να προβλέψουν πρώιμα την πιθανότητα εμφάνισης προεκλαμψίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):275—280
Κέντρο Προέλευσης: Γυναικολογική Κλινική, Ναυτικό Νοσοκομείο, Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Προεκλαμψία, υπέρταση, Doppler μητριαίων αρτηριών, πρόβλεψη
Αλληλογραφία: Ελ. Αναστασάκης, Κουντουριώτου 14, 152 35 Άνω Βριλήσσια, Αθήνα • e-mail: loufty28@yahoo.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Η περιοχή των Οινοφύτων και η ρύπανση των πηγών πόσιμου νερού από βαρέα μέταλλα
Ε.Π. Χριστοφορίδου (1), S.N. Kales (2), K. Χατζησταύρου (1), M. Στολτίδη (1), A. Λινού (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η περιοχή των Οινοφύτων ήταν αρχικά αγροτική. Μετά από την έκδοση σειρά διυπουργικών-προεδρικών αποφάσεων που διευκόλυναν την εγκατάσταση βιομηχανιών και επέτρεπαν τη διάθεση των λυμάτων στον Ασωπό ποταμό, μετατράπηκε σε έντονα βιομηχανική με πρόβλημα ρύπανσης κυρίως από βαρέα μέταλλα. Η παρούσα εργασία στόχο έχει τη σκιαγράφηση του ζητήματος της ρύπανσης των πηγών πόσιμου νερού των Οινοφύτων από βαρέα μέταλλα βιομηχανικής προέλευσης και τη σύντομη καταγραφή υφιστάμενων σχετικών μετρήσεων της εγχώριας βιβλιογραφίας αλλά και μέσω αρμόδιων υπηρεσιών. Σύμφωνα με στοιχεία του δήμου το 1996 μετρήθηκε συγκέντρωση Cr+6 ίση με 54 μg/L σε παροχή πόσιμου νερού. Το 2003 σημειώθηκαν 4 μετρήσεις Cr από 50,3 έως 54,9 μg/L. Υπερβάσεις του ανώτατου ορίου για το As σημειώθηκαν κατά τα έτη 2004, 2008 και τον Pb το 2003. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΓΜΕ σε 35 δείγματα ανιχνεύθηκε συγκεντρώσεις Cr+6 ανώτερες των 10 μg/L και ανώτερη τιμή τα 156 μg/L. Επιπλέον, αυξημένες τιμές Ni, As και Pb παρατηρήθηκαν σε θέσεις εκατέρωθεν της κοίτης του Ασωπού και σε περιοχές των Οινοφύτων, Σχηματαρίου και Αυλώνας. Τέλος, μελέτη του Γεωλογικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε υπερβάσεις των ανώτατων ορίων στο Cr και As. Συμπερασματικά, οι αυξημένες συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων είναι πιθανό αποτέλεσμα της βιομηχανικής ρύπανσης της περιοχής με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):281—287
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Aθήνα, (2) Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγείας, Harvard School of Public Health, USA
Λέξεις Κλειδιά: Βαρέα μέταλλα, χρώμιο, αρσενικό, μόλυβδος, πόσιμο νερό, Οινόφυτα
Αλληλογραφία: Ε.Π. Χριστοφορίδου, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: echristof@med.uoa.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Απεικονιστικά ευρήματα οξείας διάμεσης πνευμονίας. Περιγραφή περιστατικού και βιβλιογραφική ανασκόπηση
Κ. Στεφανίδης, Δ. Τσιόλιας, Χ. Κολοφούση, Ι. Καλογερόπουλος, Αικ. Ταβερναράκη, Σ. Μπενάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η οξεία διάμεση πνευμονία αποτελεί μία ταχέως εξελισσόμενη νόσο αγνώστου αιτιολογίας. Χαρακτηρίζεται από ιστολογικά ευρήματα διάχυτης κυψελιδικής βλάβης και συνήθως παρουσιάζεται σε προηγουμένως υγιή άτομα. Η περιγραφή των ακτινολογικών ευρημάτων τόσο της ακτινογραφίας θώρακος όσο και της αξονικής τομογραφίας σύμφωνα με τη βιβλιογραφία είναι περιορισμένη λόγω του μικρού αριθμού περιστατικών. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η περιγραφή των ακτινολογικών ευρημάτων ενός περιστατικού οξείας διάμεσης πνευμονίας, η συσχέτιση της ακτινολογικής εικόνας με τα ιστολογικά στάδια της νόσου καθώς και η σύντομη βιβλιογραφική ανασκόπηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):288—293
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Αξονικού και Μαγνητικού Τομογράφου, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Οξεία διάμεση πνευμονία, ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία θώρακος
Αλληλογραφία: Κ. Στεφανίδης, Σειρήνων 87, 175 61 Παλ. Φάληρο, Αθήνα • e-mail: kostef77@gmail.com
ENΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Σύνδρομο HDR ή Barakat
Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Δ. Στεφανόπουλος, Κ. Τζιώρας, Α. Καρφή
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το σύνδρομο HDR (Hypoparathyroidism, Deafness, Renal dysplasia syndrome) ή σύνδρομο Barakat αποτελεί σπάνια κλινικοεργαστηριακή οντότητα που περιλαμβάνει την παρουσία υποπαραθυρεοειδισμού, νευροαισθητηρίου βαρηκοΐας και νεφρικής δυσπλασίας. Οφείλεται σε μεταλλάξεις του GATA3 γονιδίου που εδράζεται στο ΧΡ.10p15 και κληρονομείται με τον αυτοσωματικό επικρατούντα τύπο. Παρουσιάζεται ασθενής με κλινική συμπτωματολογία, εργαστηριακά και απεικονιστικά ευρήματα του συνδρόμου HDR ή Barakat. Άνδρας, 51 ετών, Καυκάσιας φυλής, με ιστορικό χρονίας υπασβεστιαιμίας υπό αγωγή, βαρηκοΐας άμφω και απλασίας αριστερού νεφρού, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με υπερτονία κορμού και άκρων και πλήρη έκπτωση επιπέδου συνείδησης. Από τον έλεγχο τεκμηριώθηκε η συνύπαρξη (α) βαριάς υπασβεστιαιμίας και υπερφωσφαταιμίας σε έδαφος σοβαρού υποπαραθυρεοειδισμού, (β) νεφρικής απλασίας με συνοδό χρονία νεφρική ανεπάρκεια και (γ) αμφοτεροπλεύρου νευροαισθητηρίου βαρηκοΐας. Συνυπήρχε ανεπάρκεια της βιταμίνης D και ήπια υπομαγνησιαιμία. Συμπερασματικά, πρόκειται για σπανιότατο σύνδρομο, άλλη περίπτωση του οποίου δεν υπάρχει περιγεγραμμένη στην ελληνική βιβλιογραφία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(5–6):294—299
Κέντρο Προέλευσης: Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝA «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σύνδρομο Barakat, σύνδρομο HDR, υποπαραθυρεοειδισμός, νευροαισθητήριος βαρηκοΐα, νεφρική δυσπλασία
Αλληλογραφία: Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 100 Τεύχη 3-4 Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Προοπτικές και τάσεις του προχωρημένου ηπατοκυτταρικού καρκίνου
Δ. Δημητρουλόπουλος, Π. Κατερίνης, Δ. Ξυνόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο ηπατοκυτταρικός καρκίνος (ΗΚΚ) είναι ο 6ος πιο συχνός παγκοσμίως. Αποτελεί την 3η πιο συχνή κοινή αιτία θανάτου σχετιζόμενου με καρκίνο και αντιστοιχεί στο 85% με 90% των πρωτοπαθών καρκίνων του ήπατος. Οι περισσότεροι ασθενείς με ΗΚΚ νοσούν επίσης από συνυπάρχουσα κίρρωση, η οποία αποτελεί και τον βασικότερο παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη αυτής της κακοήθειας. Έως και το εγγύς παρελθόν, η διάγνωση του ΗΚΚ σχεδόν πάντοτε γινόταν αφού η νόσος ήταν σε προχωρημένο στάδιο και όταν οι ασθενείς ήταν ασυμπτωματικοί και παρουσιάζονταν με διάφορους βαθμούς έκπτωσης της ηπατικής λειτουργίας. Σε αυτό το σημείο, καμιά θεραπεία δεν είχε αποτέλεσμα ή δεν επέφερε σημαντική αύξηση της επιβίωσης. Στις μέρες μας, το Sorafenib είναι το μόνο εγκεκριμένο συστηματικά χορηγούμενο φάρμακο για τη θεραπεία του προχωρημένου ΗΚΚ και θεωρείται το νέο πρότυπο αναφοράς για τη φροντίδα των ασθενών που διατηρούν επαρκή ηπατική λειτουργία. Πολλοί άλλοι μοριακοί στοχευμένοι παράγοντες βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια κλινικής και προκλινικής ανάπτυξης, είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμούς. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια αυτών των παραγόντων τελούν υπό διερεύνηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):163—179
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηπατοκυτταρικός καρκίνος, θεραπεία, sorafenib
Αλληλογραφία: Δ. Δημητρουλόπουλος, Παρνασσού 35, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: dimdim@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι τεχνολογικές εξελίξεις και η εφαρμογή τους στη χειρουργική του θυρεοειδούς αδένα
Κ. Αθανασάκης (1) Κ. Σουλιώτης (1,2), Γ. Κυριόπουλος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το κάπνισμα έχει αναδειχθεί ως ένας σημαντικότατος παράγοντας θνησιμότητας καθώς η επίπτωσή του παγκοσμίως έχει υπολογισθεί σε περίπου 3 εκατομμύρια θανάτους κατ’ έτος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι θάνατοι ετησίως που αποδίδονται σε νοσήματα που σχετίζονται αιτιολογικά με το κάπνισμα ανέρχονται σε 500.000 ενώ, στην Ελλάδα σε 20.000. Η επιβάρυνση που προκαλεί στα οικονομικά των συστημάτων υγείας και ασφάλισης υγείας το υψηλό φορτίο νοσηρότητας, καθώς και η σοβαρότητα και πολυπλοκότητα των καταστάσεων υγείας με τις οποίες σχετίζεται αιτιολογικά το κάπνισμα, έχουν απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό τη σχετική επιστημονική συζήτηση τα τελευταία χρόνια. Ερευνητικά ευρήματα καταδεικνύουν ότι η δαπάνη από το κάπνισμα υπερβαίνει το 1% του ΑΕΠ σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ, συνολικά, σε απόλυτες τιμές, η σχετική επιβάρυνση έχει υπολογισθεί ότι ξεπερνά τα 130 δισ. € (τιμές 2000). Στην Ελλάδα οι σχετικές ερευνητικές προσπάθειες είναι περιορισμένες, ωστόσο, αδρές εκτιμήσεις προσεγγίζουν της δαπάνες υγείας ως συνέπεια του καπνίσματος στα 3,3 εκατ. € ετησίως, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 15% περίπου των δαπανών υγείας. Η σημαντική επίπτωση του καπνίσματος στις δαπάνες υγείας στη χώρα μας, υπογραμμίζει την ανάγκη τόσο για τη λήψη μέτρων περιορισμού του, όσο και για την εντατικοποίηση των ερευνητικών προσπαθειών στο πεδίο της οικονομικής αξιολόγησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(2):109—115
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, (2) Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Λέξεις Κλειδιά: Κάπνισμα, δαπάνες υγείας, κόστος της νόσου, άμεσο κόστος, έμμεσο κόστος, αόρατο κόστος
Αλληλογραφία: Κ. Σουλιώτης, Αμαρ. Αρτέμιδος 36–38, 151 24 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: soulioti@hol.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Μελλοντικές προοπτικές στο σύνδρομο μετάγγισης από δίδυμο σε δίδυμο
Κ. Βαλεοντής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι πέντε βασικότερες έννοιες της Ορολογίας είναι: το «αντικείμενο», τα «χαρακτηριστικά», η «έννοια», η «κατασήμανση» και ο «ορισμός». Αντικείμενο είναι κάθε τι – ατομικό και μεμονωμένο – αντιληπτό μέσω των αισθήσεων ή συλληπτό μέσω του ανθρώπινου νου. Οι ιδιότητες των αντικειμένων «αφαιρούνται» στον ανθρώπινο νου ως χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά συνδυάζονται με μοναδικό τρόπο και σχηματίζουν μονάδες γνώσης: έννοιες. Οι έννοιες είναι οι νοητικοί αντιπρόσωποι των αντικειμένων. Ως νοητικά κατασκευάσματα για να εξωτερικευθούν χρειάζεται να παρασταθούν με στοιχεία που μπορούν να αποδοθούν με αισθητά μέσα. Δύο τέτοιες παραστάσεις των εννοιών είναι ο ορισμός και η κατασήμανση· ο πρώτος καταδηλώνει την έννοια (την παριστάνει περιγραφικά), ενώ η δεύτερη την υποδηλώνει (την παριστάνει συμβατικά). Το αντικείμενο, τα χαρακτηριστικά, η έννοια, ο ορισμός και η κατασήμανση είναι οι «πρωταγωνιστές της γνώσης». Η συμμετοχή τους αναλύεται σε μια σειρά «δρόμων της γνώσης» τόσο σε ενδογλωσσικό επίπεδο όσο και σε διαγλωσσικό.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):194—205
Κέντρο Προέλευσης: Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας (ΕΛΕΤΟ), Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Γνώση, γλώσσα, oρολογία, αντικείμενο, χαρακτηριστικά, έννοια, ορισμός, κατασήμανση, όρος, όνομα, σύμβολο
Αλληλογραφία: Κ. Βαλεοντής, Καραμανλάκη 18, 112 53 Αθήνα • e-mail: valeonti@otenet.gr
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Οι πρωταγωνιστές της γνώσης
Κ. Βαλεοντής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι πέντε βασικότερες έννοιες της Ορολογίας είναι: το «αντικείμενο», τα «χαρακτηριστικά», η «έννοια», η «κατασήμανση» και ο «ορισμός». Αντικείμενο είναι κάθε τι – ατομικό και μεμονωμένο – αντιληπτό μέσω των αισθήσεων ή συλληπτό μέσω του ανθρώπινου νου. Οι ιδιότητες των αντικειμένων «αφαιρούνται» στον ανθρώπινο νου ως χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά συνδυάζονται με μοναδικό τρόπο και σχηματίζουν μονάδες γνώσης: έννοιες. Οι έννοιες είναι οι νοητικοί αντιπρόσωποι των αντικειμένων. Ως νοητικά κατασκευάσματα για να εξωτερικευθούν χρειάζεται να παρασταθούν με στοιχεία που μπορούν να αποδοθούν με αισθητά μέσα. Δύο τέτοιες παραστάσεις των εννοιών είναι ο ορισμός και η κατασήμανση· ο πρώτος καταδηλώνει την έννοια (την παριστάνει περιγραφικά), ενώ η δεύτερη την υποδηλώνει (την παριστάνει συμβατικά). Το αντικείμενο, τα χαρακτηριστικά, η έννοια, ο ορισμός και η κατασήμανση είναι οι «πρωταγωνιστές της γνώσης». Η συμμετοχή τους αναλύεται σε μια σειρά «δρόμων της γνώσης» τόσο σε ενδογλωσσικό επίπεδο όσο και σε διαγλωσσικό.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):194—205
Κέντρο Προέλευσης: Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας (ΕΛΕΤΟ), Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Γνώση, γλώσσα, oρολογία, αντικείμενο, χαρακτηριστικά, έννοια, ορισμός, κατασήμανση, όρος, όνομα, σύμβολο
Αλληλογραφία: Κ. Βαλεοντής, Καραμανλάκη 18, 112 53 Αθήνα • e-mail: valeonti@otenet.gr
ENΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Διάχυτο κακόηθες μεσοθηλίωμα του περιτοναίου. Αντιμετώπιση με κυτταρομειωτική χειρουργική και περιεγχειρητική υπέρθερμη ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία
Α.Α. Τέντες (1), Χ. Καραμβέρη (1), Ο. Κορακιανίτης (2), Κ.Μ. Στάμου (3), Ν. Κουρκουτσάκης (4), Π. Πρασόπουλος (4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το μεσοθηλίωμα του περιτοναίου είναι σπάνια κακοήθης νοσολογική οντότητα, η οποία μέχρι πρότινος είχε δυσμενεστάτη πρόγνωση. Η πρόγνωση της νόσου έχει βελτιωθεί σημαντικά με την κατανόηση της βιολογικής συμπεριφοράς της νόσου, τη διενέργεια εκτεταμένης κυτταρομείωσης, η οποία στοχεύει στην εξαίρεση του μακροσκοπικά ορατού όγκου, όπως και τη χορήγηση περιεγχειρητικής ενδοπεριτοναϊκής χημειοθεραπείας, η οποία στοχεύει στην εκρίζωση του μικροσκοπικού υπολειμματικού όγκου. Σκοπός της εργασίας είναι η περιγραφή τεσσάρων περιπτώσεων διάχυτου κακοήθους μεσοθηλιώματος του περιτοναίου, οι οποίες αντιμετωπίσθηκαν με εκτεταμένη κυτταρομειωτική χειρουργική εξαίρεση του όγκου και περιεγχειρητική ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):206—210
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργική Κλινική, (2) Αναισθησιολογικό Τμήμα, ΓΝ Διδυμοτείχου, Διδυμότειχο, (3) Χειρουργική Κλινική Βιοκλινική Αθηνών, Αθήνα, (4) Ακτινολογικό Εργαστήριο, ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Αλεξανδρούπολη
Λέξεις Κλειδιά: Διάχυτο κακόηθες μεσοθηλίωμα του περιτοναίου, κυτταρομειωτική χειρουργική, περιεγχειρητική ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία
Αλληλογραφία: A.Α. Τέντες, Χειρουργική Κλινική, ΓΝ Διδυμοτείχου, 683 00 Διδυμότειχο • e-mail: atentes@did-hosp.gr
ENΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Επιτυχής λαπαροσκοπική αφαίρεση νεφρού σε ασθενή υπό συνεχή φορητή περιτοναϊκή κάθαρση
Κ. Παντελιάς (1), Ν. Παπαϊωάννου (2), Χ. Πιπιλή (1), Ν. Μπακιρτζή (2), Ε. Ντέντα (1), Ε. Γράψα (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανάγκη χειρουργικής επέμβασης στην κοιλιακή χώρα αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για ασθενείς σε συνεχή φορητή περιτοναϊκή κάθαρση (ΣΦΠΚ). Η λαπαροσκοπική επέμβαση αποτελεί εναλλακτική λύση. Η παρουσία κακοήθους εξεργασίας του νεφρού αποτελεί επίσης σημαντικό πρόβλημα για τη διατήρηση των ασθενών στη μέθοδο. Με την παρούσα εργασία θα θέλαμε να παρουσιάσουμε την επιτυχή αφαίρεση νεφρού, λόγω κακοήθους εξεργασίας, με λαπαροσκοπική μέθοδο χωρίς την ανάγκη διακοπής της μεθόδου, σε γυναίκα 76 ετών, η οποία βρισκόταν σε θεραπεία με περιτοναϊκή κάθαρση λόγω τελικού σταδίου Χρόνιας Νεφρικής Νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):211—213
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νεφρολογική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, (2)Μονάδα Τεχνητού Νεφρού, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χρόνια νεφρική νόσος, κακοήθης εξεργασία νεφρού, περιτοναϊκή κάθαρση
Αλληλογραφία: Κ. Παντελιάς, Οίτης 13, 121 33, Αθήνα • e-mail: drkpantelias@yahoo.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Οι Πυθαγορίδες και η συμβολή τους στην Ιατρική
Γρ. Τσουκαλάς (1), Ε. Πουλάκου-Ρεμπελάκου (1), Μ. Παπαγρηγορίου-Θεοδωρίδου (2), Γ. Τσουκαλάς (3), Γ. Ανδρούτσος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στην Κροτωναία σχολή, την οποία πιθανώς ίδρυσε ο Πυθαγόρας, εκπαιδεύτηκαν αρκετές γυναίκες, οι οποίες έχοντας ίσες ως προς τους άνδρες μαθητές ευκαιρίες εξελίχθηκαν σε διάσημες ιατρούς. Μπορεί αρχικά να έδρασαν ως μαίες-ιατροί, όμως στη συνέχεια έδωσαν τα διαπιστευτήριά τους και σε άλλους τομείς της ιατρικής, όπως την παιδιατρική, την ψυχολογία και τις πρώτες βοήθειες. Ίδρυσαν μάλιστα και γυναικείο «Σύλλογο» φιλοσόφων-ιατρών. Οι περισσότερο γνωστές ήταν η Θεανώ, η Αισάρα, η Τιμύχα, η Μιύα και η Αργινώτη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):214—218
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) A´ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Πανεπιστήμιο Αθηνών, (3) Ιδιώτης ιατρός Χανιά
Λέξεις Κλειδιά: Κροτωναία Σχολή, Πυθαγόρας, γυναίκες ιατροί, Θεανώ, Αισάρα
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Η πορεία ίδρυσης του αντικαρκινικού νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο»
E. Σταματοπούλου (1), A. Δημητριάδου (2), Γρ. Τσουκαλάς (3), Π. Τσιαβή (4), Κ. Φωτιάδου (5), Σ. Γιάτσιου (6), Π. Δημητριάδης (4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το 1863, μετά από κληροδότημα του Θεαγένη Χαρίση, ιδρύεται στην πόλη της Θεσσαλονίκης το «Θεαγένειο» Νοσοκομείο. Το «Θεαγένειο» άντεξε στον χρόνο, καταστράφηκε από πυρκαγιά, πέρασε δύο παγκόσμιους πολέμους, αλλά συνεχίζει και λειτουργεί ακόμα και σήμερα. Ξεκίνησε ως Γενικό Παθολογικό Νοσοκομείο, μετατράπηκε λόγω των πολέμων σε Στρατιωτικό και Χειρουργικό, και τελικά το 1957 μετατρέπεται σε Αντικαρκινικό Ινστιτούτο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(3):219—223
Κέντρο Προέλευσης: (1) A΄ Παθολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Σερρών, Σέρρες, (2)Ακτινολογικό Εργαστήριο, ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη, (3) Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (4) Μικροβιολογικό Εργαστήριο, ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη, (5) Αρχαιολόγος, (6)
Λέξεις Κλειδιά: Θεαγένης Χαρίσης, Θεαγένειο, Αλέξανδρος Συμεωνίδης, Αντικαρκινικό Ινστιτούτο
Αλληλογραφία: Π. Δημητριάδης, Πέτρου Λεβαντή 57, 552 36 Πανόραμα, Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη • e-mail: padim12@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 100 Τεύχος 2 Αύγουστος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Υπέρταση. Μία σύγχρονη επιδημία, υπό το πρίσμα των οικονομικών της υγείας
Κ. Αθανασάκης (1,4), Κ. Σουλιώτης (2), Ι. Τούντας (3), Ά. Χατζάκης (4)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ασυμμετρία μεταξύ των διαθέσιμων πόρων και των συνεχώς αυξανόμενων υγειονομικών αναγκών, καθιστά απαραίτητη τη συνεχή διαδικασία λήψης αποφάσεων κατανομής των υγειονομικών πόρων, μια διεργασία κοινή για το συνόλο, σχεδόν, των οργανωμένων συστημάτων υγείας διεθνώς. Η διαδικασία αυτή είναι αναγκαίο να υποστηρίζεται από ένα στέρεο μεθοδολογικό πλαίσιο ορθολογικής κατανομής των πόρων, κυρίαρχο ρόλο στον οποίο διαδραματίζουν τα οικονομικά της υγείας και η οικονομική αξιολόγηση των παρεμβάσεων υγείας. Η υπέρταση, ένας από τους σημαντικότερους τροποποιήσιμους παράγοντες επιβάρυνσης του φορτίου νοσηρότητας λόγω μεγέθους και σημασίας, αποτελεί ένα κατ΄ εξοχήν πεδίο εφαρμογής των οικονομικών της υγείας. Υπό το φως της παραπάνω διαπίστωσης, σκοπό της παρούσας κριτικής ανασκόπησης αποτελεί η παρουσίαση της υπερτασικής νόσου υπό την οπτική των οικονομικών της υγείας, με ειδικότερη εστίαση στην οικονομική αξιολόγηση της αντιυπερτασικής θεραπείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα, (2) Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος, (3) Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο
Λέξεις Κλειδιά: Yπέρταση, ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας, οικονομική αξιολόγηση
Αλληλογραφία: K. Aθανασάκης, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: kathanasakis@esdy.edu.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μοριακή βιολογία καρκίνου παχέος εντέρου. Μηχανισμοί καρκινογένεσης, κλινικές επιπτώσεις και εφαρμογές
Π.Χ. Παπαγιώργης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η εκτεταμένη μελέτη της καρκινογένεσης στο παχύ έντερο την τελευταία 20ετία, έχει επιτρέψει τη σε μεγάλο βαθμό κατανόηση των μηχανισμών που είναι υπεύθυνοι για την εξέλιξη από το φυσιολογικό εντερικό επιθήλιο στον σχηματισμό αδενώματος και τελικά καρκίνου. Έχουν επίσης προσδιοριστεί τα γονίδια των οποίων οι μεταβολές θεωρούνται κομβικά σημεία αυτής της πορείας (γνωστής ως ακολουθία αδενώματος-καρκινώματος). Μέχρι τώρα τρεις διακριτές οδοί καρκινογένεσης έχουν διαπιστωθεί: η χρωματοσωματική αστάθεια (CIN), η μικροδορυφορική αστάθεια του DNA (MSI) και η υπερμεθυλίωση του DNA (CIMP). Οι γενετικές διαφορές αυτών των μηχανισμών αντανακλώνται στους διαφορετικούς φαινοτύπους τους, με διαφορές στις πρόδρομες μορφές, στα παθολογοανατομικά και κλινικά χαρακτηριστικά, και πιθανώς στην πρόγνωση και την ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία (η συσχέτιση των τελευταίων με συγκεκριμένες γονιδιακές και χρωματοσωματικές μεταβολές βρίσκεται σε φάση προχωρημένης κλινικής διερεύνησης). Οι υπάρχουσες σήμερα κλινικές εφαρμογές περιλαμβάνουν τις στοχευμένες θεραπείες στη μεταστατική νόσο με μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον συγκεκριμένων γονιδίων (αντι-EGFR και αντι-VEGF). Περιλαμβάνουν επίσης τον προσδιορισμό των περιπτώσεων με κληρονομική μορφή της νόσου, καθιστώντας δυνατή την κατάλληλη παρακολούθηση των ιδίων και των στενών συγγενών τους. Στο μέλλον αναμένεται ότι η εφαρμογή περιεκτικών test πολλαπλών μοριακών δεικτών στα ιστολογικά δείγματα των όγκων, θα καθορίζει την πρόγνωση και θα επιτρέπει την εξατομίκευση της θεραπείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(2):100—112
Κέντρο Προέλευσης: Χειρουργικό Τμήμα, «Ιατρικό Κέντρο» Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Oρθοκολικός καρκίνος, καρκινογένεση, CIN, MSI, CIMP
Αλληλογραφία: Π.X. Παπαγιώργης, Νεοσοίκων 35, 185 36 Πειραιάς • e-mail: ppapagiorg@teiath.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εντερόκοκκοι στο περιβάλλον. Επιδημιολογία και δημόσια υγεία
Σ. Φιλιππίδου, Α. Βανταράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Για περισσότερο από έναν αιώνα οι εντερόκοκκοι προβληματίζουν τους ερευνητές αφενός ως προς την ταξινόμηση, την παθογονικότητα, την επιδημιολογία, την ανθεκτικότητά τους στα αντιμικροβιακά, και αφετέρου τη διασπορά τους στο περιβάλλον. Οι εντερόκοκκοι αποτελούν μέρος της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας ανθρώπων και ζώων. Έχουν τη δυνατότητα να επιβιώνουν στο υδάτινο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτω από αντίξοες, σε μερικές περιπτώσεις, περιβαλλοντικές συνθήκες. Ιδιαίτερα με την παράλληλη παρουσία άλλων μικροοργανισμών έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσουν γενετικό υλικό, το οποίο περιλαμβάνει γονίδια μολυσματικότητας και ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά. Οι εντερόκοκκοι αποτελούν σημαντικό δείκτη κοπρανώδους μόλυνσης του περιβάλλοντος και για τον λόγο αυτόν κρίνεται απαραίτητος ο έλεγχός τους στο πόσιμο νερό, στα νερά αναψυχής, καθώς και στα τρόφιμα. Στον άνθρωπο προκαλούν βακτηριαιμία, ενδοκαρδίτιδα και λοιμώξεις του ουροποιητικού, ενώ μπορούν επίσης να απομονωθούν από τραύματα, καθετήρες ή να προκαλέσουν μετεγχειρητικές λοιμώξεις. Μέχρι και τη δεκαετία του ’90, οι ερευνητές πίστευαν πως οι λοιμώξεις αυτές προκαλούνταν κυρίως από εντερόκοκκους της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας των ασθενών. Με την ανάπτυξη μοριακών μεθόδων έχει καταδειχθεί πως μέσο διασποράς τους μπορεί να είναι και το περιβάλλον, γεγονός που καθιστά τη μελέτη της οικολογίας τους και την επιδημιολογική τους επιτήρηση ζωτικής σημασίας έργο για τη Δημόσια Υγεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(2):113—126
Κέντρο Προέλευσης: Μονάδα Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα
Λέξεις Κλειδιά: Εντερόκοκκοι, επιδημιολογία, δημόσια υγεία, περιβαλλοντική επιτήρηση
Αλληλογραφία: A. Βανταράκης, Μονάδα Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, 265 04 Ρίο, Πάτρα • e-mail: avantar@med.upatras.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αλληλεπιδράσεις μεταξύ συνθετικών φαρμάκων και φαρμάκων φυτικής προέλευσης
Χρ. Τεσσερομμάτη, Α. Κώτσιου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα φυτικά παρασκευάσματα επηρεάζουν ουσιαστικά τη λειτουργία του οργανισμού και όταν λαμβάνονται με συμβατική φαρμακευτική αγωγή οι αλληλεπιδράσεις είναι πολύ πιθανές, συνεπώς λανθασμένα πιστεύεται ότι τα φυτά ως θεραπευτικά μέσα είναι ακίνδυνα. Οι ασθενείς συνήθως δεν αναφέρουν τη λήψη φυτικών παρασκευασμάτων υποεκτιμώντας τη σημασία τους, ενώ τα περισσότερα από αυτά δεν είναι γνωστά στους ιατρούς, αφού δεν τα διδάσκονται κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ δύο φαρμάκων μπορεί να αφορούν στη φαρμακοκινητική τους ή τη φαρμακοδυναμική τους. Φυτά που επηρεάζουν (παρεμποδίζουν ή επιταχύνουν) την απορρόφηση είναι τα: ψύλιο-Platango psyllium, αλόη-Aloe Vera, σέννα-Senna alexandrina, κασκάρα-Rhamnus purshiana, λιναρόσπορος-Linum usitatissimum, αλτέα νερομολόχα-Althaea officinalis. Φυτά που επηρεάζουν την κατανομή (εκτόπιση από θέσεις σύνδεσης με πρωτεÀνες) είναι τα: φιλιπέντουλα-Filipendula ulmaria, ιτιά-Salix nigra. Φυτά που επηρεάζουν τον μεταβολισμό (με την αναστολή ή την επαγωγή των ηπατικών ενζύμων) είναι τα: γλυκύριζα-Glycyrrhiza glabra, υπερικό το διάτρητο-Hypericum perforatum ή St. John’s Wort, σίλυβο ή γαϊδουράγκαθο-Silybum marianum. Γενικά ασθενείς υπό αγωγή με φάρμακα στενού θεραπευτικού πλάτους (κυκλοσπορίνη, διγοξίνη, υπογλυκαιμικά, λίθιο, φαινυτοΐνη, προκαϊναμίδη, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και βαρφαρίνη) πρέπει να αποθαρρύνονται να κάνουν χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων φυτικής προέλευσης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(2):127—135
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φάρμακα φυτικής προέλευσης, συνθετικά φάρμακα, μεταβολές δραστικότητας, αλληλεπιδράσεις, αντενδείξεις
Αλληλογραφία: Xρ. Τεσσερομμάτη, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: ctesser@med.uoa.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠTΩΣΗ Τεράτωμα ωοθήκης. Υπερηχογραφικά ευρήματα
Μ. Γκέλη (1), Σ. Απέργης (1), Ε. Τερζάκης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα τερατώματα αποτελούν το 20% των ωοθηκικών όγκων. Είναι συνήθως κυστικά και περιέχουν συμπαγή στοιχεία. Παρουσιάζονται τρεις περιπτώσεις θηλέων αναπαραγωγικής ηλικίας που προσήλθαν στο Τμήμα μας για υπερηχογραφικό έλεγχο κοιλίας λόγω διογκώσεως στην ελάσσονα πύελο και άλγους που δεν υφίετο με την αναλγητική αγωγή τους τελευταίους μήνες. Τα υπερηχογραφικά ευρήματα ήταν ενδεικτικά κυστικού τερατώματος ωοθήκης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα, Μονάδα Υπερηχοτομογραφίας, (2) Β΄ Γυναικολογική Κλινική, Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Tεράτωμα, υπερηχογράφημα, ωοθήκη
Αλληλογραφία: M. Γκέλη, Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αμπελόκηποι, Αθήνα • e-mail: myrgel@gmail.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Το «Ιατροσυμβούλιον» του Δινυσίου Σολωμού και η συνταγή του Κωνσταντίνου Πλανιτέρου
Γ.Α. Ρηγάτος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Εκτός από τα εθνικά και τα άλλα ποιήματά του ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε και ορισμένα σατιρικά στιχουργήματα, σχολιάζοντας με τον τρόπο του πρόσωπα και καταστάσεις της εποχής και του τόπου του. Ο λόγιος γιατρός Διονύσιος Ροΐδης, άνθρωπος ιδιόρρυθμος, μεγαλομανής και προβληματικός στην καθημερινότητά του, αποτέλεσε αντικείμενο σάτιρας του εθνικού ποιητή. Μαζί με τον Ροΐδη σατιρίζονται και άλλοι γιατροί, αλλά και η ίδια η ιατρική της εποχής, με την πληθώρα των ποικίλων φαρμακευτικών υλικών, το ιδιότυπο γλωσσικό ιδίωμα στη λατινική γλώσσα κ.λπ. Η αποδεικνυόμενη ορθή χρήση των ονομασιών υλικών και σκευασμάτων παραπέμπει στην αναγραφή της συνταγής από γιατρό. Πρόκειται για τον Κωνσταντίνο Πλανίτερο, συμφοιτητή του μετέπειτα Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και φίλο Ιταλών και Ζακυνθινών λογίων και του ίδιου του Σολωμού. Η μελέτη του σολωμικού στιχουργήματος προσφέρει μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση των ιατρικών και φαρμακευτικών γνώσεων, αλλά και της κλινικής πρακτικής και της γλώσσας των πρώτων δεκαετιών του 19ου αιώνα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(2):140—145
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρός, συγγραφέας
Λέξεις Κλειδιά: Διονύσιος Σολωμός, Διονύσιος Ροΐδης, Κωνσταντίνος Πλανίτερος, σάτιρα της ιατρικής, «Το Ιατροσυμβούλιον»
Αλληλογραφία: Γ.Α. Ρηγάτος, Φιλονόης 5, 157 73 Ζωγράφου, Αθήνα • e-mail: gerasimosrigatos@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Πεπαρήθιο Ασκληπιείο
Γ. Τσουκαλάς (1), Ε. Χωρέμη (2), Α. Δουλγέρη-Ιντζεσίλογλου (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το αρχαίο Ασκληπιείο της νήσου Πεπαρήθου, σημερινή Σκόπελος, ήταν κτισμένο σε ειδυλλιακή τοποθεσία, ένα χιλιόμετρο από τη Χώρα. Η μανία της θάλασσας το έφερε στην επιφάνεια στις αρχές της δεκαετίας 1960. Η ταύτιση του μνημείου έγινε με τη βοήθεια των ευρημάτων και κυρίως αξιοποιώντας την επιγραφή ΑΣΚΛ… μίας ενσφράγιστης κεράμου. Το κεντρικό κτήριο περιβάλλεται από στοά και η συλλατρεία με τον Απόλλωνα και την Άρτεμη ήταν πιθανή. Το μνημείο χρονολογείται στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. και αντανακλά τον πολιτισμό των Πεπαρηθίων, αλλά και τη σημασία που απέδιδαν οι πρόγονοί μας στην ολιστική φροντίδα των πασχόντων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(2):146—150
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Επιγραφικό Μουσείο, (3) ΙΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, ΥΠΠΟΤ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πεπάρηθος, Σκόπελος, Ασκληπιείο
Αλληλογραφία: Γ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 100 Τεύχος 1 Ιούλιος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ασφάλεια θεραπευτικών αγωγών στη χρονία ηπατίτιδα Β
Ε.Ι. Δήμου, Β.Χ. Παπαδημητρόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Δύο κατηγορίες φαρμάκων είναι εγκεκριμένα για τη θεραπεία της χρονίας ηπατίτιδας Β, οι ιντερφερόνες και τα νουκλεοσ(τ)ιδικά ανάλογα. Λόγω της ευρείας χρήσης των νουκλεοσ(τ)ιδικών αναλόγων και της ανάγκης για μακροχρόνια χορήγηση, η ασφάλειά τους αποτελεί μείζον θέμα. Οι ιντερφερόνες έχουν το πλεονέκτημα της συγκεκριμένης διάρκειας θεραπείας, είναι όμως μέτριας αποτελεσματικότητας, χορηγούνται παρεντερικά και έχουν πολλαπλές ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι πιο συχνές είναι η γριπώδης συνδρομή, η καταστολή του μυελού και οι διαταραχές του ψυχισμού, αντενδείκνυνται δε σε μη αντιρροπούμενη κίρρωση. Τα νουκλεοσ(τ)ιδικά ανάλογα πλεονεκτούν στην από του στόματος χορήγηση, η θεραπεία όμως είναι μακροχρόνια. Η λαμιβουντίνη είναι ασφαλής, έχει όμως υψηλά ποσοστά ιικής αντοχής. Η τελμπιβουντίνη αυξάνει τη CK στο 16% των ασθενών και σπανίως προκαλεί μυοπάθεια, μυοσίτιδα, περιφερική νευροπάθεια. Ο συνδυασμός της με πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη είναι απαγορευτικός λόγω υψηλού ποσοστού περιφερικής νευροπάθειας. Η εντεκαβίρη είναι ασφαλές φάρμακο, με σχεδόν μηδενική ιική αντοχή στους πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς, όχι όμως και στους ασθενείς με προηγούμενη θεραπεία ή αντοχή στη λαμιβουντίνη. Προσοχή απαιτείται στη χορήγησή της στη μη αντιρροπούμενη κίρρωση, διότι έχουν ανακοινωθεί περιστατικά γαλακτικής οξέωσης. Η αντεφοβίρη και η τενοφοβίρη λόγω δυνητικής νεφροτοξικότητας απαιτούν τακτικό έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας. Η θεραπεία με τενοφοβίρη έχει συσχετιστεί επίσης με μείωση της οστικής πυκνότητας. Αντοχή στην τενοφοβίρη δεν έχει ανακοινωθεί.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(1):11—22
Κέντρο Προέλευσης: Ηπατολογική Μονάδα, Γ΄ Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χρονία ηπατίτιδα Β, νουκλεοσ(τ)ιδικά ανάλογα, ιντερφερόνη
Αλληλογραφία: Ε.Ι. Δήμου, Παρνασσού 41, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: emd1970@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Παγκρεατικά συρίγγια. Αίτια και αντιμετώπιση
Μ. Σταματάκος (1), Ν. Παυλέρου (2), Λ. Γρηγοράκος (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το παγκρεατικό συρίγγιο είναι μια μη φυσιολογική επικοινωνία μεταξύ παγκρέατος και άλλων οργάνων λόγω διαρροής των παγκρεατικών εκκρίσεων από τον κατεστραμμένο παγκρεατικό πόρο. Διακρίνεται σε εξωτερικό συρίγγιο, το οποίο επικοινωνεί με το δέρμα μέσω του κοιλιακού τοιχώματος και σε εσωτερικό, το οποίο επικοινωνεί με τα γειτονικά κοιλιακά όργανα ή κοιλότητες. Τα παγκρεατικά συρίγγια μπορεί να προκληθούν από παγκρεατική νόσο, τραύματα ή χειρουργικές επεμβάσεις. Ωστόσο το πιο συχνό αίτιο για τη δημιουργία τους είναι οι χειρουργικές επεμβάσεις (στομάχου, δωδεκακτύλου, παγκρέατος, σπληνός), με την παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή (Whipple’s) να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Η εκτομή του παγκρέατος είναι χειρουργικά μια πολύ απαιτητική διαδικασία, λόγω όμως των πρόσφατων εξελίξεων και της βελτίωσης των συνθηκών στη χειρουργική του παγκρέατος, αποτελεί πλέον την καθιερωμένη θεραπεία για διάφορες καλοήθεις και κακοήθεις διεργασίες του παγκρέατος και της περιοχής του φύματος του Vater. Ενώ η θνητότητα μετά την παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή έχει μειωθεί σε ποσοστό κάτω του 3–5%, η μετεγχειρητική νοσηρότητα, ακόμα και σε μεγάλα εξειδικευμένα κέντρα, παραμένει εξαιρετικά υψηλή, περίπου 30–50%, με τα παγκρεατικά συρίγγια να ευθύνονται κατά κύριο λόγο για το μεγάλο αυτό ποσοστό.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(1):23—34
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Καρδίτσας, Καρδίτσα, (2) Κλινική Νευρολογίας και Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Κλινική Vest, Νοσοκομείο Knappschafts Krankenhaus Recklinghausen, Recklinghausen, Γερμανία, (3) Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Αθ
Λέξεις Κλειδιά: Παγκρεατικά συρίγγια, αίτια, προγνωστικοί παράγοντες, αντιμετώπιση
Αλληλογραφία: M. Σταματάκος, Νικηταρά 65, Καρδίτσα, 431 00, Ν. Καρδίτσας • e-mail: mixalislak@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο γηριατρικός χειρουργικός ασθενής στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Ρ. Σαραμάντου, Χ. Λαμπρογιώτα, Α. Μελισσάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η συνεχής αύξηση του γηριατρικού πληθυσμού έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων ασθενών να υποβάλλεται σε χειρουργικές επεμβάσεις και να έχει ανάγκη νοσηλείας στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Η επιτυχής μετεγχειρητική αντιμετώπιση προϋποθέτει τη γνώση της φυσιολογίας της γήρανσης και την προσαρμογή των θεραπευτικών χειρισμών στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των ασθενών αυτών. Αν και η θνητότητα είναι μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους (>65 ετών) ασθενείς, η ηλικία δεν αποτελεί ούτε τον κύριο ούτε τον καθοριστικό παράγοντα έκβασης στη ΜΕΘ και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σαν κριτήριο αποκλεισμού εισαγωγής σ’ αυτήν. Η βαρύτητα της νόσου, η συνοσηρότητα, η λειτουργική κατάσταση πριν την είσοδο στη ΜΕΘ ή το νοσοκομείο διαδραματίζουν σημαντικότερο ρόλο. Στη λήψη αποφάσεων κρίνεται απαραίτητη η συνεκτίμηση όλων των παραμέτρων και δεδομένων, ώστε να αποφεύγεται κάθε είδος κοινωνικού ρατσισμού έναντι των ηλικιωμένων αλλά παράλληλα να γίνεται ορθολογική διαχείριση των πεπερασμένων πόρων υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(1):35—44
Κέντρο Προέλευσης: Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ΑΟΝΑ «Άγιος Σάβ-βας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Γηριατρικός χειρουργικός ασθενής, ΜΕΘ, μετεγχειρητική αντιμετώπιση, έκβαση
Αλληλογραφία: Χ. Λαμπρογιώτα, Γερακίου 25, 114 43 Σεπόλια, Αθήνα • e-mail: chrysa.lbrgt@windowslive.com
ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Η εφαρμογή του μοντέλου της Ειδικής Μονάδας Αποκατάστασης και Επαγγελματκής Επανένταξης (ΕΜΑΕΕ) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ)
Μ.Β. Καρύδη, Δ. Βασιλοπούλου, Ε. Σαββίδου, Κ. Μπέρδου, Κ. Τσαναή, Α. Ραμπαβίλας, Κ.Ν. Στεφανής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η σχιζοφρένεια χαρακτηρίζεται από ένα σύνθετο κλινικό προφίλ που περιλαμβάνει γνωστικά και κοινωνικά ελλείμματα, τα οποία δημιουργούν δυσκολίες στην ανεξάρτητη διαβίωση, καθώς και στην κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα των ασθενών. Ο σχεδιασμός και η λειτουργία της Μονάδας μας στοχεύει στην εφαρμογή ενός πλήρους θεραπευτικού συστήματος αλληλοσυμπληρούμενων υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και επαγγελματικής επανένταξης. Η παρουσίαση ενός πιλοτικού θεραπευτικού επαγγελματικού και αποκαταστασιακού προγράμματος για χρόνιους ψυχωσικούς ασθενείς με έμφαση στη βελτίωση των γνωστικών, κοινωνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων. Η μεθοδολογία μας βασίζεται στον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου θεραπευτικού πλάνου, περιλαμβάνοντας τακτές αξιολογήσεις της ψυχοπαθολογίας, της γνωστικής και εργασιακής λειτουργικότητας, καθώς και την αξιολόγηση του αυτοστιγματισμού με σταθμισμένα ψυχομετρικά εργαλεία. Το δείγμα αποτελείται από 203 (142 άνδρες και 61 γυναίκες) μέλη του προγράμματος, ηλικίας από 18 έως 55 ετών. Κατά τη διάρκεια της συμμετοχής στο πρόγραμμα, η εργασιακή λειτουργικότητα των ασθενών βελτιώθηκε σημαντικά, όπως καταδεικνύει η επίδοσή τους στην ΚΕΙΕΠ (1η μέτρηση: 90,1±19,6-2η μέτρηση: 100,0±21,9-3η μέτρηση: 104,4±26,3). Η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος παροχής υπηρεσιών που επιτρέπει την ενεργό εμπλοκή των ασθενών μπορεί να θεωρηθεί ως ένας πιθανός θεραπευτικός παράγοντας που ευνοεί την ένταξη των ψυχωσικών ασθενών στην κοινότητα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(1):45—53
Κέντρο Προέλευσης: Ειδική Μονάδα Αποκατάστασης και Επαγγελματικής Επανένταξης (ΕΜΑΕΕ) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ)
Λέξεις Κλειδιά: Aποκατάσταση, ψυχοκοινωνική, επαγγελματική, σχιζοφρένεια
Αλληλογραφία: Μ.Β. Καρύδη, Σωρανού του Εφεσσίου 2, 115 27 Αθήνα • e-mail: monapokat@epipsi.gr
ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Χίμαιρα. Μια ηθικολογική προσέγγιση ενός νέου δρόμου
Α. Κουσούλης (1), Γ. Τσουκαλάς (1), Α. Τζοβάρας (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η σύγχρονη γενετική μηχανική πραγματοποιεί μία σειρά χειρουργικών μεταμοσχεύσεων, στις οποίες χρησιμοποιείται ξενομόσχευμα για την επίτευξη του επιθυμητού λειτουργικού ή αισθητικού αποτελέσματος. Σε άλλες περιπτώσεις, με τον ανασυνδυασμό του DNA, οι ερευνητές δημιουργούν οργανισμούς που εμπεριέχουν γενετικό υλικό δύο ή περισσοτέρων ειδών. Οι οργανισμοί αυτοί είναι δυνατόν να εισαχθούν για θεραπευτικούς σκοπούς στον άνθρωπο ή να παράξουν in vitro κάποια χρήσιμα για αυτόν μόρια. Η εξέλιξη αυτή της βιοτεχνολογίας, ο Χιμαιρισμός, γεννά ελπίδες για τη θεραπεία πολλών, ίσως και ανιάτων μέχρι τώρα ασθενειών, αλλά ταυτόχρονα εγείρει και μία σειρά ερωτημάτων που άπτονται της βιοηθικής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(1):54—57
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) A΄ Ογκολογική-Παθολογική Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χίμαιρα, ξενομόσχευμα, ανασυνδυασμός DNA, ηθική
Αλληλογραφία: Γ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Κύηση κατόπιν βιοψίας πολικών σωματίων και συγκριτικού γονιδιωματικού υβριδισμού με μικροσυστοιχίες DNA
Κ.Α. Οικονόμου,1 Δ. Χριστόπικου,1 Ε. Τσορβά (1), Χ.Ε. Καζλαρής (1), Α. Handyside (2), St. Davies (1), M Μαστρομηνάς (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Περιγράφεται η περίπτωση ασθενούς με ιστορικό επανειλημμένων αποτυχιών σε προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης, η οποία υποβλήθηκε σε προεμφυτευτικό γενετικό έλεγχο των ωαρίων με τη μέθοδο της βιοψίας πρώτου και δευτέρου πολικού σωματίου για την ανίχνευση ανευπλοειδιών με συγκριτικό γονιδιωματικό υβριδισμό με μικροσυστοιχίες DNA. Δίδυμη κλινική κύηση επιτεύχθηκε ύστερα από μεταφορά τριών εμβρύων που προέκυψαν από ωάρια, τα οποία ελέγχθηκαν για ανευπλοειδίες στο σύνολο των χρωμοσωμάτων τους με μικροσυστοιχίες DNA, ώστε να αποφευχθεί η χρήση ωαρίων δότριας. Αυτή είναι η πρώτη αναφορά εφαρμογής της εν λόγω μεθόδου στην Ελλάδα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 100(1):58—61
Κέντρο Προέλευσης: (1) Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Εμβρυoγένεσις», Μαρούσι, Αθήνα, (2) The London Bridge Fertility, Gynæcology and Genetics Centre, London, United Kingdom
Λέξεις Κλειδιά: Προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος, συγκριτικός γονιδιωματικός υβριδισμός με μικροσυστοιχίες DNA (a-CGH), βιοψία πολικών σωματίων, εξωσωματική γονιμοποίηση
Αλληλογραφία: Κ.Α. Οικονόμου, Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Εμβρυογένεσις» Κηφισίας 49 & Ζηρίδη, 151 23 Μαρούσι • e-mail: keconomou@gmail.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Λοίμωξη από άτυπο μυκοβακτηρίδιο και το σύνδρομο της Λαίδης Windermere
Β. Αναστασάκος (1), Α. Ζέτος (1), Δ. Μπισιρτζόγλου (1), Σ. Νικολάου (2), Σ. Παμπούκος (1), Γ. Πολίτης (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το σύνδρομο της Λαίδης Windermere αποτελεί μια ασυνήθη νοσολογική οντότητα, η οποία εμφανίζεται ως λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού προκαλούμενη από το Mycobacterium vium complex (MAC), η οποία αφορά αποκλειστικά τη γλωσσίδα και τον μέσο λοβό και συνοδεύεται από βρογχεκτασίες της αντίστοιχης περιοχής. Το σύνδρομο αυτό προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένους, μη καπνιστές, με προτίμηση στο γυναικείο φύλο και με ελεύθερο ιστορικό εκ του αναπνευστικού. Αρχικά η νόσος θεωρήθηκε αποκλειστική των ανοσοκατασταλμένων και των ασθενών με καταστροφή της αρχιτεκτονικής του πνευμονικού παρεγχύματος. Παρουσιάζουμε μια διαβητική ασθενή 80 ετών, μη καπνίστρια, η οποία προσήλθε στην κλινική μας αναφέροντας αιμόφυρτα πτύελα από δεκαπενθημέρου χωρίς συνοδό δύσπνοια, πυρετική κίνηση, απώλεια σωματικού βάρους ή λοιπή συμπτωματολογία στην οποία διαγνώσθηκε το σύνδρομο της λαίδης Windermere.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Πνευμονολογική Κλινική ΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας» Αθήνα, (2) Μικροβιολογικό Εργαστήριο, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Άτυπο μυκοβακτηρίδιο, σύνδρομο Λαίδης Windermere
Αλληλογραφία: Β. Αναστασάκος, 28ης Οκτωβρίου 69, 153 41 Αγία Παρασκευή, Αθήνα • e-mail: vasilis.anastasakos@gmail.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο Φερεκύδης, ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης. Οι ιστοριογράφοι ατενίζουν την Ιατρική
Γ. Τσουκαλάς (1), Α. Κουσούλης (1), Ι. Τσουκαλάς (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μέσα από τα ιστορικά κείμενα μεγάλων αρχαίων Ελλήνων ιστοριογράφων αντλούμε πληροφορίες για την ιατρική και τη φαρμακευτική της εποχής. Ο Φερεκύδης, ο οποίος είχε γνώσεις ιατρικής, πρώτος θέσπισε την ιατρική παρατήρηση. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πληθώρα ασθενειών και φαρμάκων, ενώ κάνει και την πρώτη γραπτή αναφορά στην ιστορία της ιατρικής περί καρκίνου. Ο Θουκυδίδης, ως έμπειρος κλινικός παθολόγος, περιγράφει με λεπτομέρειες τον λοιμό της Αθήνας. Υπάρχουν δε αναφορές πώς ο ίδιος περιποιήθηκε τους φίλους του κατά τη διάρκεια του λοιμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, (2) Ιδιώτης ιατρός, Χανιά
Λέξεις Κλειδιά: Φερεκύδης, Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, ιστοριογράφοι, λοιμός
Αλληλογραφία: Γ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 99 Τεύχη 5-6 Μάϊος-Ιούνιος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ομοιοστασία του φωσφόρου και αιτιοπαθογένεια των σχετιζόμενων γενετικών συνδρόμων. Πρόσφατες εξελίξεις
Δ.Ν. Μώρης, Κ.Ε. Καλλιανίδης, Αρ.Ι. Αντσακλής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η τεχνική του φρουρού-λεμφαδένα αποτελεί διαγνωστική προσέγγιση σε ολοένα και περισσότερα νεοπλάσματα, όπως ο καρκίνος του μαστού, το μελάνωμα και πρόσφατα ο γαστρικός καρκίνος. Όσον αφορά στους γυναικολογικούς καρκίνους, πέραν του μαστού, εφαρμόζεται η τεχνική με ενδιαφέροντα αποτελέσματα στον καρκίνο του αιδοίου, του ενδομητρίου και του τραχήλου της μήτρας. Οι πρώτες βιβλιογραφικές αναφορές για τον τελευταίο προσδιορίζονται το 2002–2003, ενώ μέχρι το 2007 τα αποτελέσματα της εφαρμογής της μεθόδου ήταν επουσιώδη. Τη διετία 2007–2008 παρουσιάστηκαν μελέτες που προσδιόριζαν κάποια πλεονεκτήματα, συνοδευόμενες με μεγάλο ποσοστό ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Η τεχνική του λεμφαδένα φρουρού είναι πιο ακριβής στον προσδιορισμό λεμφαδενικής μεταστατικής νόσου, κυρίως σε ασθενείς με ασυνήθεις ή μη αναμενόμενες περιοχές, καθώς επίσης βοηθά και στον εντοπισμό μικρομεταστάσεων και μεμονωμένων καρκινικών κυττάρων. Η παρουσία ή απουσία του HPV στο λεμφαδένα φρουρό επηρεάζει την αρνητική και θετική προγνωστική αξία για την ύπαρξη λεμφαδενικών μεταστάσεων και υποτροπών. Για την τεχνική εγείρονται εύλογες ανησυχίες για την εφαρμογή της, με κύριες ενστάσεις, την επαναληψιμότητα, την ασφάλεια καθώς και πιο τεχνικά θέματα, όπως το βάθος έγχυσης του ισοτόπου και τους ιχνηθέτες εκλογής. Γι’ αυτό προτείνεται, από μέρος της επιστημονικής κοινότητας, η ευρύτερη εφαρμογή της μεθόδου μόνο στα πλαίσια κλινικών δοκιμών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αλεξάνδρα», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φρουρός-λεμφαδένας, καρκίνος τραχήλου μήτρας, πρώιμο στάδιο, λεμφαγγειογένεση, ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, βιοψία.
Αλληλογραφία: Δ.Ν. Μώρης, Γενναδίου 56, 114 74 Αθήνα, e-mail: dimmoris@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπατίτιδα C και νεφρική νόσος
Χρ. Πιπιλή (1), Ευ. Χολόγκιτας (2), Γ. Ηλονίδης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η χρόνια ηπατίτιδα C εμπλέκεται στην παθογένεια της νεφρικής ανεπάρκειας με τη μεσολάβηση κρυοσφαιρινών που οδηγούν σε χρόνια νεφρική νόσο. Οι κύριες κλινικές εκδηλώσεις αφορούν στο σπείραμα με εμφάνιση πρωτεϊνουρίας και αιματουρίας με ή χωρίς επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας. Ωστόσο, οι κύριοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί για τη δημιουργία και εξέλιξη της νεφρικής βλάβης δεν έχουν πλήρως διευκρινισθεί και τα φαρμακευτικά σχήματα ποικίλλουν. Επιπλέον, η χρόνια ηπατίτιδα C είναι συχνή σε ασθενείς με υποκατάσταση νεφρικής λειτουργίας (ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου που βρίσκονται υπό αιμοκάθαρση ή έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση νεφρού) και ασκεί αρνητική επίδραση στη θνησιμότητά τους, αφού ασφαλή και αποτελεσματικά φαρμακευτικά δοσολογικά σχήματα δεν έχουν ακόμη τεκμηριωθεί και η νοσοκομειακή μετάδοση συνεχίζει να υφίσταται. Η μονοθεραπεία με ιντερφερόνη φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική από ό,τι στους μη ουραιμικούς ασθενείς, ενώ η ριμπαβιρίνη σπάνια δίνεται λόγω της αιμολυτικής της δράσης. Λόγω της έλλειψης νεφρικών μοσχευμάτων και με δεδομένο ότι οι λήπτες HCV θετικών νεφρικών μοσχευμάτων έχουν καλύτερη επιβίωση από ό,τι ήταν αιμοκαθαιρόμενοι ή περίμεναν στη λίστα, η παγκόσμια κοινότητα προτείνει την αξιοποίηση των HCV θετικών νεφρικών μοσχευμάτων επιφέροντας προβληματισμούς και αντικρουόμενες απόψεις. Στην παρούσα ανασκόπηση περιγράφονται οι κυριότερες νεφρικές εκδηλώσεις της ΗΠC, τα επιδημιολογικά και κλινικά χαρακτηριστικά της στο πληθυσμό των νεφροπαθών και σχολιάζονται οι περιορισμοί και οι ανεπάρκειες των σύγχρονων θεραπευτικών σχημάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νεφρολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΠΓΝΑ «Αρεταίειο», Αθήνα, (2) Δ΄ Παθολογική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, «Ιπποκράτειο» Γενικό Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Χρόνια ηπατίτιδα C, χρόνια νεφρική νόσος, αιμοκάθαρση, μεταμόσχευση νεφρού.
Αλληλογραφία: Χρ. Πιπιλή, Μεσολογγίου 42, 122 42 Αιγάλεω, Αθήνα • e-mail: chrisapi2001@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπατικές παθήσεις σχετιζόμενες με την εγκυμοσύνη-Μέρος Α
Σ.Π. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μέχρι το 5% των κυήσεων επιπλέκεται από κάποια ηπατοπάθεια. Τα ηπατικά προβλήματα της εγκυμοσύνης είτε είναι μοναδικά οφειλόμενα σε αυτήν, είτε αποδίδονται σε μη σχετιζόμενη με την κύηση ηπατική νόσο. Οι ηπατοπάθειες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη (Υπερεμεσία, Ενδοηπατική χολόσταση, Προεκλαμψία-εκλαμψία, Σύνδρομο HELLP, Έμφρακτο/Αιμάτωμα/Ρήξη, Οξύ λιπώδες ήπαρ) είναι οι συχνότερες και απειλούν την επιβίωση της μητέρας και του παιδιού. Οι ηπατικές αυτές νόσοι αποτελούν επιπλοκές της κύησης και κατατάσσονται αναλόγως της συνύπαρξης προεκλαμψίας. Με την προεκλαμψία συνυπάρχουν η ηπατική προσβολή από την ίδια, το σύνδρομο HELLP και το οξύ λιπώδες ήπαρ της κύησης. Δε συσχετίζονται με την προεκλαμψία η υπερεμεσία και η ενδοηπατική χολόσταση. Αυτές οι διαταραχές συμβαίνουν σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των παραπάνω νοσημάτων γίνεται με την πρόκληση τοκετού και τη συμπτωματική αντιμετώπιση. Η επιβίωση της μητέρας και του εμβρύου βελτιώθηκαν σημαντικά με την κατανόηση της παθογένειας των νοσημάτων και τη σωστή κλινική αντιμετώπιση από εξειδικευμένους ιατρούς σε ειδικά κέντρα. Στην ανασκόπηση αυτή αναφέρονται η επιδημιολογία, η παθοφυσιολογία, η διάγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση των ηπατοπαθειών που οφείλονται στην εγκυμοσύνη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΠΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Υπερεμεσία κύησης, ενδοηπατική χολόσταση κύησης, προεκλαμψία-εκλαμψία, σύνδρομο HELLP, αιμάτωμα ήπατος, έμφρακτο ήπατος, ρήξη ήπατος, οξύ λιπώδες ήπαρ κύησης, εγκυμοσύνη.
Αλληλογραφία: Σ.Π. Ντουράκης, Αχαΐας 28, 115 23 Αθήνα • e-mail: spdour@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Χοριοκαρκίνωμα. Σύγχρονη αντιμετώπιση και μελλοντικές προοπτικές
Κ. Πλοιαρχοπούλου, Δ. Πεκτασίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το χοριοκαρκίνωμα αποτελεί δυνητικά ιάσιμη νόσο που πρέπει να αντιμετωπίζεται από εξειδικευμένες ομάδες ιατρών. Η συνήθης κλινική εικόνα του είναι η μητρορραγία, το κοιλιακό άλγος και η ψηλαφητή μάζα, ενώ σε μικρό ποσοστό ασθενών τα ευρήματα σχετίζονται με την παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων. Η διάγνωσή του βασίζεται σε κλινικά δεδομένα και σε μετρήσεις της β-χοριακής γοναδοτροπίνης (b-HCG) ορού και ούρων, καθώς έχει φανεί ότι τα επίπεδά της είναι ενδεικτικά του φορτίου της νόσου, ενώ οι τιμές της επιτρέπουν την παρακολούθηση και την ανταπόκριση της νόσου στη θεραπεία. Τα δραστικότερα φάρμακα στο χοριοκαρκίνωμα είναι η ετοποσίδη, η υδροξυουρία, η 6-μερκαπτοπουρίνη, η μεθοτρεξάτη, η λευκοβορίνη, η ακτινομυκίνη-D, η βινκριστίνη και η κυκλοφωσφαμίδη. Τέλος, η αποτελεσματικότητα παραγόντων που αναστέλλουν μοριακές οδούς έχει φανεί σε πειραματικά μοντέλα και κυτταρικές σειρές, αλλά η χρησιμότητά τους στον άνθρωπο παραμένει να διερευνηθεί.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ογκολογική Μονάδα, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Τροφοβλαστική νόσος, χοριοκαρκίνωμα, β-χοριακή γοναδοτροπίνη, χημειοθεραπεία, στοχεύουσα θεραπεία.
Αλληλογραφία: Κ. Πλοιαρχοπούλου, Ρίμινι 1, 124 61 Χαϊδάρι, Aθήνα • e-mail: kpliarch@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ιστορική εξέλιξη της χειρουργικής του θυρεοειδούς. Από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα
Γ.Χ. Σακοράφας, Ειρ. Παππά
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι νόσοι του θυρεοειδούς (κυρίως η βρογχοκήλη) είναι γνωστές εδώ και 3500 έτη. Φυσικά, οι γνώσεις σχετικά με τη φυσιολογία των νόσων ήταν περιορισμένες εκείνη την εποχή. Η ιδέα της χειρουργικής του θυρεοειδούς γεννήθηκε στην αρχαιότητα αλλά περιορίσθηκε σε σπάνιες απόπειρες αφαίρεσης τμημάτων από διογκωμένους θυρεοειδείς αδένες, σε περιπτώσεις επικείμενου θανάτου από ασφυξία ή σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις διαπύησης του αδένα. Όπως και σε άλλους τομείς της χειρουργικής, έτσι και η χειρουργική του θυρεοειδούς περιορίσθηκε από πολλά προβλήματα, όπως έλλειψη αναισθησίας, αντισηψίας και κατάλληλων οργάνων, όπως οι αγγειολαβίδες (πολλοί θάνατοι μετά από επεμβάσεις θυρεοειδούς οφείλονταν σε μετεγχειρητική αιμορραγία ή λοίμωξη). Μεγάλη πρόοδος στη χειρουργική του θυρεοειδούς σημειώθηκε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, η πρόοδος επιταχύνθηκε, με τη συμβολή πρωτοπόρων Ευρωπαίων και Αμερικανών χειρουργών. Η σύγχρονη αντίληψη στη χειρουργική του θυρεοειδούς καθιερώθηκε το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, όπου νέες απεικονιστικές μέθοδοι και τεχνολογικές εξελίξεις (συμπεριλαμβανομένων και των εξελίξεων στη μοριακή βιολογία), οδήγησαν τη χειρουργική του θυρεοειδούς στη νέα χιλιετία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θυρεοειδής, καρκίνος, χειρουργική, αντισηψία, αιμορραγία, μόλυνση.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα • e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Συστροφή επιπλοϊκής απόφυσης. Κλινικά χαρακτηριστικά και αντιμετώπιση σε παιδιατρικούς ασθενείς. Περιγραφή δύο περιπτώσεων
Ι. Σκόνδρας, Κ. Βελαώρας, Ε. Χριστιανάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η συστροφή επιπλοϊκής απόφυσης αποτελεί μια ασυνήθη αιτία κοιλιακού άλγους στα παιδιά και τους ενήλικες. Η διαφορική διάγνωση καθώς και η κατάλληλη αντιμετώπιση αποτελεί δίλημμα για το χειρουργό κυρίως λόγω της απουσίας ειδικών παθογνωμικών σημείων και συμπτωμάτων. Η διάγνωση βασιζόμενη μόνο στην κλινική εξέταση είναι σχεδόν αδύνατη, γι’ αυτό επιπλέον απεικονιστικός έλεγχος που περιλαμβάνει υπερηχογράφημα, αξονική ή και μαγνητική τομογραφία είναι επιβεβλημένος. Παρουσιάζονται 2 περιπτώσεις θήλεων ασθενών, 7 και 8 χρονών αντίστοιχα, με σημεία και συμπτώματα οξείας κοιλίας. Η διάγνωση της συστροφής επιπλοϊκής απόφυσης και στις δυο περιπτώσεις έγινε διεγχειρητικά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Παιδοχειρουργικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Επιπλοϊκή απόφυση, οξεία κοιλία, παιδιά.
Αλληλογραφία: I.K. Σκόνδρας, Ήβης 11, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: skondras@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 99 Τεύχος 4 Απρίλιος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος των αντιμικροβιακών στην οξεία νεκρωτική παγκρεατίτιδα
Β.Α. Κομπορόζος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μεγάλος αριθμός εργασιών και μετα-αναλύσεων προσπάθησαν να απαντήσουν στο ερώτημα εάν πρέπει να χορηγούνται αντιμικροβιακά και ποια εξ αυτών, στην οξεία νεκρωτική παγκρεατίτιδα, με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Σημειωτέον ότι ο μεγαλύτερος αριθμός εργασιών που αναφέρονται στην προφυλακτική χορήγηση αντιμικροβιακών στη βαριά οξεία παγκρεατίτιδα, παρουσιάζει μεθοδολογικά προβλήματα σχεδιασμού, διαφορετικά κριτήρια εισαγωγής ασθενών στις μελέτες, έλεγχο διαφορετικών αντιμικροβιακών, και δεν καταφέρνει να καταδείξει σταθερό όφελος για τους ασθενείς. Ομοίως αντικρουόμενες είναι και οι οδηγίες συνεδρίων και επιστημονικών εταιρειών. Παρά ταύτα, η αντιμικροβιακή προφύλαξη έχει γίνει η καθιερωμένη πρακτική σε πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα. Η θέση της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικών Λοιμώξεων συνίσταται στα ακόλουθα: (α) Η χορήγηση αντιμικροβιακών δεν ενδείκνυται σε ασθενείς με οξεία οιδηματώδη παγκρεατίτιδα, εκτός εάν συνυπάρχει λοίμωξη χοληφόρων, (β) Η χορήγηση χημειοπροφύλαξης σε ασθενείς με νεκρωτική παγκρεατίτιδα ενδείκνυται σε ασθενείς με νέκρωση πάνω από 30%, SIRS, σήψη ή πολυοργανική ανεπάρκεια και σε επιβεβαιωμένη λοίμωξη με καλλιέργεια νεκρωμάτων, (γ) Τα αντιμικροβιακά πρέπει να επιτυγχάνουν επαρκή διείσδυση και βακτηριοκτόνες στάθμες στο φλεγμαίνον παρέγχυμα. Η διάρκεια χορήγησής τους κυμαίνεται από 7 έως 15 ημέρες. Η εμπειρική χορήγηση αντιμυκητιασικού θεωρείται ενδεδειγμένη μετά τη 2η εβδομάδα. Η εκλεκτική απομόλυνση του εντέρου, στην πρόληψη της μολύνσεως των παγκρεατικών νεκρωμάτων, έχει πρακτικώς εγκαταληφθεί, ενώ η χορήγηση προβιοτικών αντενδείκνυται.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):171—179
Κέντρο Προέλευσης: Γ΄ Χειρουργική Κλινική, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παγκρεατίτιδα, νεκρωτική παγκρεατίτιδα, προφυλακτική αντιμικροβιακή αγωγή, αντιβιοτικά
Αλληλογραφία: Β.Α. Κομπορόζος, Βοσπόρου 15, 151 24 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: vaskombo@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η χρήση των βλαστοκυττάρων στη θεραπεία των νοσημάτων της καρδιάς
Χρ. Πασχαλιώρη, Ν. Καβαντζάς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τις τελευταίες δεκαετίες η επιστημονική συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα ενίσχυσης της έρευνας στον τομέα των βλαστοκυττάρων, προκειμένου για την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών που συμβάλλουν στην αύξηση της θνησιμότητας, εντείνεται. Στόχος της προκείμενης μελέτης είναι, σε ένα πρώτο στάδιο, ο εννοιολογικός προσδιορισμός του όρου «βλαστοκύτταρα», η κατανόηση της λειτουργίας τους, καθώς και των ιδιαιτεροτήτων και δυνατοτήτων τους στην πρόληψη και καταστολή διαφόρων ασθενειών με ιδιαίτερη αναφορά στη δυναμική τους στην καρδιακή λειτουργία και αποκατάστασή της σε περίπτωση βλάβης. Σε ένα δεύτερο στάδιο, θα επιδιωχτεί μια κριτική επισκόπηση των εξελίξεων στο ερευνητικό πεδίο όσον αφορά στη χρήση των βλαστοκυττάρων στη θεραπεία των νοσημάτων της καρδιάς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):180—194
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Βλαστοκύτταρα, παντοδύναμα βλαστοκύτταρα, ολοδύναμα βλαστοκύτταρα, πολυδύναμα βλαστοκύτταρα, μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, καρδιακά βλαστοκύτταρα, καρδιακή ανεπάρκεια, έμφραγμα του μυοκαρδίου
Αλληλογραφία: Χρ. Πασχαλιώρη, Τ.Θ. 76 510 Αθήνα • e-mail: paschal@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Προγνωστική και βιολογική σημασία του βαθμού διαφοροποίησης (grade of differentation) στον καρκίνο του παχέος εντέρου
Π.Χ. Παπαγιώργης (1), Α.Ε. Ζίζη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι καρκίνοι του παχέος εντέρου διαιρούνται –με βάση τον βαθμό διαφοροποίησης (grade) του επιθηλίου του όγκου– σε νεοπλάσματα καλής, μέτριας και πτωχής διαφοροποίησης. Το grade αποτελεί ένα μέτρο της βιολογικής συμπεριφοράς και επιθετικότητας του όγκου, και επομένως αναμένεται να έχει αξιόλογη επίπτωση στην έκβαση της νόσου. Τέτοια επίπτωση έχει πράγματι διαπιστωθεί, αν και το μέγεθός της υπολείπεται αυτής του σταδίου της νόσου. Ανεξαρτήτως αυτού, το grade επηρεάζει τις θεραπευτικές αποφάσεις σε τουλάχιστον δύο κατηγορίες ασθενών: σε αυτούς με υποβλεννογόνιους όγκους (Τ1) –που διαγνώστηκαν με πολυπεκτομή– και σε αυτούς που υποβλήθηκαν σε θεραπευτική επέμβαση για νόσο σταδίου ΙΙ. Και στις δύο περιπτώσεις, η διαπίστωση πτωχής διαφοροποίησης αποτελεί κριτήριο (απόλυτο στην πρώτη και σχετικό στη δεύτερη) για πρόσθετη θεραπεία (κολεκτομή ή χημειοθεραπεία αντίστοιχα). Το grade συνδέεται στενά με το στάδιο αλλά και την εντόπιση του όγκου (όγκοι πτωχής διαφοροποίησης παρατηρούνται συχνότερα σε προχωρημένα στάδια και στο δεξιό κόλο). Επίσης συσχετίζεται με γενετικούς μηχανισμούς (η πτωχή διαφοροποίηση είναι συχνότερη σε όγκους με τον ογκογενετικό μηχανισμό MSI), αλλά και με συγκεκριμένους μοριακούς δείκτες (Bcl-2, Ki-67, p53). Η κλινική σημασία αυτών των συσχετίσεων χρειάζεται να διευκρινιστεί σε μελλοντικές έρευνες με στόχο την καθιέρωση εξατομικευμένων θεραπευτικών εφαρμογών με βάση το ιστολογικό και μοριακό profile του όγκου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):195—206
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργικό Τμήμα, «Ιατρικό Κέντρο» Αθηνών, Αθήνα, (2) Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, ΓΝ Πειραιά, «Τζάνειο» Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Kαρκίνος παχέος εντέρου, βαθμός διαφοροποίησης, πρόγνωση, ογκογενετικοί μηχανισμοί
Αλληλογραφία: Π.Χ. Παπαγιώργης, Νεοσοίκων 35, 185 36 Πειραιάς • e-mail: ppapagiorg@teiath.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λόγοι μη συμμόρφωσης στα προγράμματα πανδημικού εμβολιασμού έναντι του ιού της γρίπης A/H1N1
Γ. Σούλης, Ει. Αγγελιδάκη, Ε. Βελονάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια κατά τη διάρκεια των εθνικών προγραμμάτων πανδημικού εμβολιασμού έναντι του ιού της γρίπης Α/Η1Ν1 αφορούσε στην αποδοχή του πανδημικού εμβολίου από το κοινό και τελικά τον εμβολιασμό του πληθυσμού. Τα ποσοστά συμμετοχής κυμαίνονταν μεταξύ των διαφόρων χωρών, αλλά σε κάθε περίπτωση ήταν χαμηλότερα από τα προσδοκώμενα. Η κύρια αιτία περιορισμένης συμμετοχής που επισημάνθηκε, αφορούσε στην ελλειμματική, επιστημονικά τεκμηριωμένη, πληροφόρηση του κοινού αναφορικά με την ασφάλεια του εμβολίου και με την προστασία που παρείχε στον πληθυσμό. Ένα επιπλέον στοιχείο ήταν η περιορισμένης έκτασης συμμετοχή και εμπλοκή του ιατρικού κόσμου στην προώθηση του εμβολιασμού. Ως βασική πηγή ενημέρωσης ακόμα και των επαγγελματιών υγείας αναδείχθηκαν τα ΜΜΕ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται αναφορικά με τη διαμόρφωση στερεότυπων απόψεων σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού, και την καλλιέργεια κλίματος αμφισβήτησης του εμβολιαστικού προγράμματος. Πρακτικές λύσεις όπως η προώθηση του εμβολιασμού στον χώρο της εργασίας, ιδιαίτερα στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και η ύπαρξη ευέλικτης μεταφερόμενης μονάδας εμβολιασμού φαίνεται ότι αυξάνουν τη συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα. Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη ουσιαστικής ενημέρωσης του ιατρικού κόσμου, την ενεργό συμμετοχή αυτού σε τέτοιου είδους προγράμματα στα πλαίσια του δικτύου και των υποδομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):207—213
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πανδημικός εμβολιασμός, γρίπη Α/Η1Ν1, αποφυγή, μη συμμόρφωση
Αλληλογραφία: Γ. Σούλης, Αντιόπης 30, 173 43 Άγιος Δημήτριος, Αθήνα • e-mail: geosoulis@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Χειρουργική μέσω φυσιολογικών οπών (ΝΟΤΕS/NOS). Αποτελέσματα, ερωτηματικά και προοπτικές
Δ.Ν. Μώρης, Ν.Σ. Μακρής, Σ.Ν. Ξενογιάννης, Σ.Η. Γεωργόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι χειρουργικές τεχνικές NOTES (natural orifice transluminal endoscopic surgery) και NOS (natural orifice surgery) έχουν πρόσφατα προσελκύσει την προσοχή εξαιτίας της δυνατότητάς τους να επιτρέπουν τη διεξαγωγή παραδοσιακών χειρουργικών επεμβάσεων εξ ολοκλήρου διαμέσου φυσιολογικών οπών. Παρά τον ενθουσιασμό για επεμβάσεις χωρίς ουλές και μετεγχειρητικές επιπλοκές από το χειρουργικό τραύμα, πρέπει να αξιολογηθούν η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των νέων αυτών χειρουργικών τεχνικών. Οι τεχνικές αυτές βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο εξέλιξης και χρειάζονται πιο προηγμένες τεχνολογίες, ώστε να επιτευχθούν αξιόπιστα αποτελέσματα και να υποσκελιστούν οι τεχνικές δυσκολίες. Κρίνεται σκόπιμο να πραγματοποιηθούν, σε κλινικό επίπεδο, μελέτες σε ανθρώπους για τον προσδιορισμό της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των τεχνικών NOTES/NOS. Μεταξύ αυτών των δημοσιευμένων προσεγγίσεων, η διακολπική προσπέλαση φαίνεται λιγότερο πολύπλοκη, διότι καταργεί ουσιαστικά τις ανησυχίες για διαφυγές και συρίγγια. Επιπλέον, η διακολπική προσέγγιση επιτρέπει χειρουργικές επεμβάσεις στην άνω κοιλία καθώς εξασφαλίζει καθαρό χειρουργικό πεδίο και μεγαλύτερη ευελιξία χειρισμών στα όργανα αυτής. Ο στόμαχος θεωρείται ένα από τα πιο ελπιδοφόρα «όργανα-στόχους» ως οδός προσπέλασης, διότι παρασκευάζεται και αναστομώνεται κατά το δοκούν με τη βοήθεια των σύγχρονων χειρουργικών κοπτοραπτών (staplers). Η παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση μελετά την εφαρμογή των τεχνικών NOTES και NOS στην Γενική Χειρουργική και Ουρολογία, κυρίως μέσω της διακολπικής προσέγγισης, που είναι και η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη και μελετώμενη οδός προσέγγισης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):214—220
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Χειρουργική Κλινική, ΠΓΝΑ «Λαϊκό», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: NOTES, NOS, ενδοσκοπική, διακολπική, διαγαστρική, διεντερική, διαστοματική, θυρεοειδεκτομή
Αλληλογραφία: Σ.Ν. Ξενογιάννης, Ειρήνης 61 187 58, Κερατσίνι, Αθήνα • e-mail: stksenogiannis@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρόληψη καρκίνου του μαστού. Ο ρόλος των πεποιθήσεων των γυναικών στη συμπεριφορά πρόληψης
Κ. Μεράκου, Α. Παπαγιαννοπούλου, Μ. Χανιά, Α. Μπαρμπούνη, Δ. Α
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της μελέτης ήταν η εκτίμηση των πεποιθήσεων των γυναικών σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού και τις προληπτικές εξετάσεις. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Τριακόσιες γυναίκες από δύο νομούς της Νότιας Ελλάδας απάντησαν σε ανώνυμο ερωτηματολόγιο, βασισμένο στο Μοντέλο Πεποιθήσεων για την Υγεία (Health Belief Model, HBM). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το 58% των γυναικών δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να προσβληθεί από καρκίνο του μαστού, το 53% συμφώνησε ότι θα μπορούσε να συμβεί και σε εκείνες επειδή εμφανίστηκε σε μια άλλη γυναίκα, το 46,7% απάντησε ότι νιώθουν πιο ευάλωτες απέναντι στη συγκεκριμένη ασθένεια καθώς μεγαλώνουν και το 33,3% είχε μια μοιρολατρική στάση απέναντι στην ασθένεια. Το 66% συμφώνησε ότι η πρόληψη μπορεί να σώσει ζωές, παρόλ’ αυτά, το 45,7% των γυναικών θεωρεί ότι δεν είναι σε θέση να κάνει αυτοψηλάφηση μόνη της. Το 49% βρίσκει επώδυνη τη μαστογραφία και το 51% επικίνδυνη, ενώ το 53% ντρέπεται κατά τη διάρκεια της μαστογραφίας ή της ψηλάφησης από ειδικό. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το μοντέλο πεποιθήσεων για την Υγεία είναι χρήσιμο μεθοδολογικό εργαλείο για την εκτίμηση των πεποιθήσεων των γυναικών ως προς τον προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού και τη διαμόρφωση του περιεχομένου και των μεθόδων προγράμματος αγωγής υγείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):221—228
Κέντρο Προέλευσης: Τομέας Δημόσιας και Διοικητικής Υγιεινής, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Προληπτικός έλεγχος, καρκίνος μαστού, εκτίμηση αναγκών, αγωγή υγείας
Αλληλογραφία: Κ. Μεράκου, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: kmerakou@esdy.edu.gr
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Αναφορές στον Αριστοτέλη και Γαληνό του William Harvey στο έργο του De motu cordis (1628)
Δ. Καραμπερόπουλος, Γ. Ανδρούτσος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μελετήσαμε την Αγγλική μετάφραση της εργασίας του William Harvey, Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus (1628), με σκοπό να διαπιστώσουμε αναφορές του στον Γαληνό και Αριστοτέλη. Εντοπίστηκαν 29 και 24 αναφορές αντίστοιχα. Οι γνώσεις τους για τη λειτουργία της καρδιάς και του αίματος, που είχαν μεταφρασθεί κατά τον 16ο αιώνα στα λατινικά, απετέλεσαν τη βάση των ερευνών του Harvey για την τεκμηρίωση με τα σχετικά πειράματά του της κυκλοφορίας του αίματος. Παράλληλα, διαπιστώνεται ο θαυμασμός του Harvey για τον Αριστοτέλη, όπως γράφει στο Ημερολόγιό του: “in my opinion he remains the great founder of what we know about living creatures”, και τον Γαληνό, τον οποίο μάλιστα αποκαλούσε «πατέρα των ιατρών». Μάλιστα έγραφε ότι συνέχιζε τις έρευνες των δύο αυτών αρχαίων συγγραφέων: “I want to believe until my dying day that my work continues that of Aristotle and Galen”. Οι διαπιστώσεις μας αυτές θα πρέπει να είναι γνωστές ιδιαίτερα στους σημερινούς έλληνες ιατρούς, όταν αναφέρονται στην κυκλοφορία του αίματος του William Harvey.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(4):229—234
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Αριστοτέλης, Γαληνός, William Harvey, κυκλοφορία του αίματος
Αλληλογραφία: Δ. Καραμπερόπουλος, Μιλτιάδου 3, 145 62 Κηφισιά, Αθήνα • e-mail: karamber@otenet.gr
ΤΟΜΟΣ 99 Τεύχος 3 Μάρτιος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Υποθυρεοειδισμός. Από την υποκλινική στη θανατηφόρα μορφή, το μυξοιδηματικό κώμα
Ι. Κώστογλου-Αθανασίου (1), Κ. Ντάλλες (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο υποθυρεοειδισμός (ΥΘ) είναι η πιο συχνή μορφή ορμονικής ανεπάρκειας. Διαιρείται ανάλογα με τον χρόνο έναρξης σε συγγενή και επίκτητο, και ανάλογα με το επίπεδο της ενδοκρινικής δυσλειτουργίας σε πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή και υποκλινικό ή κλινικό, με τη βαρύτερη μορφή να εκδηλώνεται ως μυξοιδηματικό κώμα. Οφείλεται συνήθως σε αυτοάνοση νόσο (χρόνια αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα) ή σε έλλειψη του θυρεοειδούς λόγω θυρεοειδεκτομής ή σε όγκους στην περιοχή της υπόφυσης-υποθαλάμου. Ο υποκλινικός ΥΘ έχει πολύ ήπια ή και καθόλου συμπτώματα. Ο κλινικός ΥΘ χαρακτηρίζεται κυρίως από αύξηση του βάρους, κόπωση, δυσανεξία στο ψύχος, βράγχος φωνής, ελάττωση μνήμης, υποθερμία, βραδυκαρδία, ξηρό και τραχύ δέρμα, και απόπτωση τριχών. Το μυξοιδηματικό κώμα αποτελεί την πιο ακραία μορφή του ΥΘ, στο οποίο παρουσιάζεται ανεπάρκεια πολλών οργάνων με αποτέλεσμα ο ασθενής να πέφτει σε κώμα. Εκτός από την εικόνα του κλινικού ΥΘ παρουσιάζεται κυρίως βραδυκαρδία, υποθερμία, διαταραχή της αναπνοής και εργαστηριακά, εκτός από τα ευρήματα του ΥΘ, αναιμία, υπονατριαιμία και υπογλυκαιμία. Η θεραπεία του ΥΘ γίνεται με τη χορήγηση θυροξίνης, η οποία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή επειδή η απορρόφησή της επηρεάζεται από νοσήματα του πεπτικού συστήματος και τη συγχορήγηση άλλων φαρμάκων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(3):95—109
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο», ΕΕΣ, (2) Ιατρική Φυσική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Υποθυρεοειδισμός υποκλινικός και κλινικός, χρονία αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, μετά τοκετό θυρεοειδίτιδα, αντιθυρεοειδικά αντισώματα, μυξοιδηματικό κώμα
Αλληλογραφία: Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα • e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Πόσο ωφέλιμη είναι για την υγεία του ανθρώπου;
Α. Βαλαβανίδης, Θ. Βλαχογιάννη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η διατροφή του ανθρώπου αποτελεί σημαντικό παράγοντα που σχετίζεται με τη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Πολυάριθμες επιδημιολογικές, κλινικές και βιολογικές μελέτες των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν ότι η ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, φυτικά έλαια, δημητριακά ολικής άλεσης, και φτωχή σε κρέας, ζωικά λίπη και αλκοολούχα ποτά έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε πολλά χρόνια νοσήματα, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών νοσημάτων, διάφορων μορφών καρκίνου, νευροεκφυλιστικών ασθενειών, του σακχαρώδη διαβήτη και της οστεοπόρωσης. Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν αποδειχθεί ότι συμβάλλουν αποτελεσματικά στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων λόγω της παρουσίας μικροθρεπτικών ουσιών, όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες, αλλά ιδιαίτερα λόγω της πληθώρας αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών, αντιθρομβωτικών και αντικαρκινικών ουσιών που περιέχουν. Οι φυτοχημικές αυτές ουσίες είναι φλαβονοειδή, ισοφλαβονοειδή, φλαβανόνες, καροτενοειδή, θειούχες ενώσεις, ανθοκυανιδίνες και φυτοστερόλες. Ιδιαίτερα ευεργετικά για την υγεία του ανθρώπου έχουν αποδειχθεί ορισμένα λαχανικά, πολλά εκ των οποίων περιέχουν σημαντικές ποσότητες φυτοχημικών ουσιών με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντικαρκινική δράση. Στην ανασκόπηση αυτή παρουσιάζονται οι ευεργετικές επιπτώσεις των φρούτων και των λαχανικών, με ιδιαίτερη έμφαση στις φυτοχημικές ουσίες με την ισχυρότερη θεραπευτική δράση, τους πιθανούς βιοχημικούς μηχανισμούς και τις επιδημιολογικές έρευνες που επιβεβαιώνουν τα σημαντικότερα αποτελέσματα στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(3):110—124
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φρούτα, λαχανικά, φυτοχημικές ενώσεις, φλαβονοειδή, αντιοξειδωτικές ουσίες, αντιφλεγμονώδεις ουσίες, αντικαρκινικές ουσίες
Αλληλογραφία: A. Βαλαβανίδης, Αγίας Σοφίας 26, 171 23 Νέα Σμύρνη, Αθήνα • e-mail: valavanidis@chem.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Δεύτερης γραμμής χημειοθεραπεία στον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα
Α. Γρηγορίου (1), Π. Μπούρα (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πλέον χημειοευαίσθητη μορφή καρκίνου του πνεύμονα. Αν και η θεραπεία είναι υποστηρικτική, επιλεγμένες ομάδες ασθενών μπορούν να ωφεληθούν από τη δεύτερης γραμμής χημειοθεραπεία μετά από αποτυχία της θεραπείας πρώτης γραμμής, πρόοδο νόσου μετά από μερική απάντηση ή υποτροπή μετά από πλήρη ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία πρώτης γραμμής. Ασθενείς με καλούς προγνωστικούς παράγοντες μπορούν να ευνοηθούν από την επανεισαγωγή του ίδιου σχήματος που είχε αρχικά χρησιμοποιηθεί. Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της τοποτεκάνης, είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με σισπλατίνη. Υπό ανάλυση βρίσκονται μελέτες ανταπόκρισης σε σχήματα με τοποτεκάνη ή ιρινοτεκάνη, σε συνδυασμό με ετοποσίδη, πακλιταξέλη, amrubicin ή γεμσιταβίνη. Οι ταξάνες έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί στον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα ως θεραπεία δεύτερης γραμμής, κυρίως σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες. Σε συγκεκριμένες ομάδες ασθενών, η amrubicin, μια ανθρακυκλίνη με ανασταλτική δράση στην τοποϊσομεράση II, έχει επίσης σημαντικό ποσοστό ανταπόκρισης. Το μέλλον ενδεχομένως να αποκαλύψει νέες στοχευμένες θεραπείες με παράγοντες που αναστέλλουν το πρωτεάσωμα, υποδοχείς της κινάσης της τυροσίνης, τη φαρνεσυλτρανσφεράση, τις πρωτείνες Bcl-2 ή αγγειογενετικά μονοπάτια. Παράδειγμα αποτελεί η μπεβασιζουμάμπη, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που προσκολλάται στον αυξητικό παράγοντα του αγγειακού ενδοθηλίου. Υπό μελέτη βρίσκεται και η αποτελεσματικότητα των αναστολέων των μεταλλοπρωτεϊνασών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(3):125—131
Κέντρο Προέλευσης: (1) Πνευμονολογική Κλινική, «Θεαγένειο» Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, (2) Γ΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ογκολογική Μονάδα, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα, δεύτερης γραμμής χημειοθεραπεία, υποτροπή
Αλληλογραφία: A. Γρηγορίου, Αρετούσας 38, 712 02 Ηράκλειο, Κρήτη • e-mail: annagrigoriou@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μη επεμβατικές μέθοδοι αξιολόγησης της ηπατικής ίνωσης σε ενήλικες και παιδιά
Κ. Ρόκα, Β. Παπαδάκης, Σ. Πολυχρονοπούλου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα μειονεκτήματα της βιοψίας ήπατος επέτειναν την έρευνα για ανάπτυξη νέων, μη επεμβατικών τεχνικών εκτίμησης της ηπατικής ίνωσης. Έχει προταθεί ένα ευρύ φάσμα μεθόδων, που περιλαμβάνει τόσο τη μέτρηση της «σκληρότητας» του ηπατικού ιστού με τη χρήση transient elastography-διάμεσης ελαστογραφίας (ΔΕ) όσο και μετρήσεων ποικίλων ορολογικών δεικτών. Από τις ορολογικές μεθόδους, το Fibrotest έχει μελετηθεί και αξιολογηθεί περισσότερο ως προς τη βαρύτητα της ηπατικής ίνωσης. Η ΔΕ εμφανίζεται ως πολλά υποσχόμενη μέθοδος, έχει όμως αξιολογηθεί κυρίως σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C. Η συνεκτίμηση τόσο των ορολογικών δεικτών όσο και της ελαστογραφίας μπορεί να χρησιμεύσει ως πρώτης γραμμής προσέγγιση και εκτίμηση της ηπατικής ίνωσης, και να περιορίσει τη διενέργεια βιοψίας ήπατος στην πλειοψηφία των ασθενών με ηπατίτιδα C. Η ανωτέρω στρατηγική χρήζει περαιτέρω αξιολόγησης στους ασθενείς με ηπατίτιδα Β ή συλλοίμωξη με HIV- HCV ή με άλλες χρόνιες ηπατοπάθειες. Η διάμεση ελαστογραφία φαίνεται να μπορεί να αποτελέσει εξαίρετο εργαλείο για την πρώιμη ανίχνευση κίρρωσης και να έχει σημαντική προγνωστική αξία, όπως προκύπτει από την αυξανόμενη διεθνή βιβλιογραφία. Ως νέα, μη επεμβατική, μη χρονοβόρος μέθοδος απομένει να μελετηθεί και να αξιολογηθεί η αξία της τόσο σε ποικίλης αιτιολογίας ηπατοπάθειες στους ενήλικες όσο και στα παιδιά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(3):132—140
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Παιδιατρικής Αιματολογίας-Ογκολογίας, ΓΝ Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Hπατική ίνωση, βιοψία ήπατος, ορολογικοί δείκτες, διάμεση ελαστογραφία (ΔΕ), fibrotest
Αλληλογραφία: Κ. Ρόκα, Τμήμα Παιδιατρικής Αιματολογίας-Ογκολογίας, ΓΝ Παίδων «Η Αγία Σοφία», Θηβών & Λιβαδείας, 115 27 Αθήνα • e-mail: kleonikiroka@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οστεονέκρωση των γνάθων από διφωσφονικά. Ανασκόπηση του προβλήματος και των τακτικών αντιμετώπισης
Σ. Ζανάκης, Κ. Κόμης, Χ. Δενδρινός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η θεραπευτική χορήγηση διφωσφονικών, είτε για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης είτε των οστικών μεταστάσεων, φαίνεται να μειώνει τη δυνατότητα των οστών των γνάθων να αντεπεξέλθουν στο ελάχιστο χειρουργικό τραύμα, αλλά ενδεχομένως και στη φυσιολογική λειτουργική καταπόνηση. Η προκύπτουσα επαγόμενη από διφωσφονικά οστεονέκρωση των γνάθων (ΟΝΓΔ), αποτελεί μια σοβαρή και δύσκολα αντιμετωπίσιμη επιπλοκή, της οποίας ο ακριβής παθογενετικός μηχανισμός παραμένει άγνωστος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(3):141—148
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Οστεονέκρωση, διφωσφωνικά, πρόληψη, αντιμετώπιση
Αλληλογραφία: Σ. Ζανάκης, Κλινική Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο», Λεωφ. Βασ. Σοφίας 114, 115 27 Αθήνα • e-mail: zanakisns@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η επίδραση της ανοσοκαταστολής στα CD4+ Τ κύτταρα σταθεροποιημένων ληπτών νεφρικού μοσχεύματος
Α. Βιττωράκη,1 Μ. Δαρεμά,2 Ζ. Σκορδάκη,1 Ι.Σ. Ντόκου (1), Μ. Κα
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η διατήρηση επαρκούς ανοσοκαταστολής είναι σημαντική στην επιτυχία της μεταμόσχευσης νεφρού αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί η παράμετρος καθορισμού της επάρκειας της ανοσοκατασταλτικής αγωγής. Σκοπός της μελέτης ήταν η εκτίμηση της ανοσολογικής ικανότητας ληπτών νεφρικού μοσχεύματος (ΛΝΜ) με τον έλεγχο των ενδοκυττάριων επιπέδων ΑΤΡ (iATP). ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Τα επίπεδα iATP μετρήθηκαν σε 656 ΛΝΜ με σταθεροποιημένη νεφρική λειτουργία και σε 200 υγιείς αιμοδότες (OE). Δείγματα αίματος (n=1095) συγκεντρώθηκαν σε διάφορα χρονικά διαστήματα από τη μεταμόσχευση και τα επίπεδα iATP (ng/mL) μετρήθηκαν σε ενεργοποιημένα in vitro CD4+ T-κύτταρα με μέθοδο Cylex Immuknow. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Αν και η μέση τιμή iATP ήταν χαμηλότερη σε ΛΝΜ συγκριτικά με τους OE (P<0,001), παρατηρήθηκε σημαντική επικάλυψη μεταξύ των ομάδων (72,2% και 75%, αντίστοιχα) στις μέτριες ανοσολογικές απαντήσεις (iATP=226–524 ng/mL). Τα επίπεδα iATP συσχετίσθηκαν αρνητικά με την ηλικία (P<0,001) και τον χρόνο στην αιμοκάθαρση (P<0,007), και θετικά με τον χρόνο από τη μεταμόσχευση (P<0,001). Ασθενείς υπό FK506 είχαν χαμηλότερα επίπεδα iATP σε σχέση με εκείνους που ελάμβαναν κυκλοσπορίνη (P=0,012). Τα επίπεδα iATΡ ξεχώρισαν ασθενείς με διαφορετική ανοσολογική ικανότητα αλλά δεν συσχετίσθηκαν με απόρριψη ή λοίμωξη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μέθοδος δεν φαίνεται να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παράμετρος ρύθμισης της ανοσοκαταστολής αλλά θα μπορούσε να δώσει πληροφορίες για τη λειτουργία ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων ή σχημάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(3):149—158
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ανοσολογικό Τμήμα & Εθνικό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», (2) Νεφρολογικό Τμήμα & Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Νεφρού, ΠΓΝΑ «Λαϊκό», (3) Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών, Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μεταμόσχευση νεφρού, Cylex, CD4+T-κύτταρα, ATP
Αλληλογραφία: Α. Ινιωτάκη, Δαβάκη 34, 174 55 Άλιμος, Αθήνα • e-mail: a.iniotaki@gna-gennimatas.gr
ΤΟΜΟΣ 99 Τεύχη 1-2 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2011
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ β-Αναστολείς και στυτική δυσλειτουργία. Αλήθεια ή προκατάληψη;
Μ. Μιχαηλίδη, Π. Κληρίδης, Κ. Νικολαΐδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ένα από τα ιατρικά προβλήματα που σχετίζονται με τη θεραπεία των καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι η στυτική δυσλειτουργία. Πέρα από την άμεση σύνδεσή τoυ με εκλυτικά παθογενή και ψυχογενή αίτια, ο ρόλος των β-αναστολέων είχε κριθεί στη συνείδηση ασθενών και θεραπόντων ως καθοριστικός για την πρόκληση του προβλήματος. Το παρόν άρθρο φιλοδοξεί, βάσει της τελευταίας βιβλιογραφίας, να τροποποιήσει τη θέση αυτή, και να αποδείξει ότι η στυτική δυσλειτουργία δεν δημιουργείται από τη χρήση του φαρμάκου αλλά ουσιαστικά από τη φύση και πιο συγκεκριμένα από το ενδοθηλιακό υπόστρωμα των πολυπαραγοντικών καρδιαγγειακών νοσημάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):15—20
Κέντρο Προέλευσης: Καρδιολογικό Τμήμα, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Στυτική δυσλειτουργία, β-αναστολείς, καρδιαγγειακή νόσος, δυσλειτουργικό ενδοθήλιο
Αλληλογραφία: Μ. Μιχαηλίδη, Αχαΐας 4, 115 23 Αμπελόκηποι, Αθήνα • e-mail: mamihail@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τα προβιοτικά στην κλινική πράξη
Κ. Κοτζάμπαση (1), Π. Καζαμίας (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Υπάρχουν σήμερα ισχυρές ενδείξεις ότι τα προβιοτικά, όπως και τα πρεβιοτικά και ο συνδυασμός τους, τα συμβιοτικά, προκαλούν ευεργετικές μεταβολές στην εντερική χλωρίδα του ανθρώπου. Η γνώση αυτή πηγάζει από έναν τεράστιο αριθμό πειραματικών εργασιών που τεκμηριώνουν τα οφέλη τους, αλλά και από ένα όχι ευκαταφρόνητο αριθμό κλινικών μελετών που καταδεικνύουν τον θεραπευτικό και/ή τον προφυλακτικό ρόλο κάποιων στελεχών σε πολλές χρόνιες και οξείες καταστάσεις, όπως οι ιογενείς διάρροιες, η διάρροια από αντιβιοτικά, η διάρροια ταξιδιωτών και αυτή από Clostridium difficile, η γαστρίτιδα από Ηelicobacter-pylori, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η κίρρωση του ήπατος και η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ακόμη, υπάρχουν αρκετές κλινικές μελέτες σε χειρουργικούς ασθενείς με διάφορες παθήσεις, όπως και σε πολυτραυματίες για την πρόληψη των λοιμώξεων και της σήψης. Αυτή η ανάλυση έχει σκοπό να αναδείξει τις πλέον σημαντικές κλινικές μελέτες με σκοπό να γίνει σαφής η μέχρι σήμερα γνώση για τη χρήση και τα οφέλη των προβιοτικών στην καθ’ ημέρα κλινική πράξη. Αν και τα προβιοτικά προωθούνται ποικιλοτρόπως από τους ειδικούς στη διατροφή, χρειάζονται ακόμη και άλλες καλά σχεδιασμένες προοπτικές μελέτες με μεγάλους αριθμούς ασθενών, ώστε να καταδειχθεί επιστημονικά και να εδραιωθεί οριστικά ο προληπτικός και θεραπευτικός τους ρόλος σε κάθε νόσο ξεχωριστά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):21—41
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, ΑΠΘ, Νοσοκομείο «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη, (2) Aναισθησιολογικό Τμήμα & ΜΕΘ, 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Προβιοτικά, πρεβιοτικά, συμβιοτικά, πρόληψη, θεραπεία
Αλληλογραφία: Κ. Koτζάμπαση, Α΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, ΑΠΘ, Νοσοκομείο «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη, Στ. Κυριακίδη 1, 546 36 Θεσσαλονική • e-mail: kakothe@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εμβολιασμοί ενηλίκων
Ά. Πεφάνης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σκοπός της παρούσας βραχείας αναφοράς είναι η παρουσίαση του σχήματος εμβολιασμού των ενηλίκων, ανά εμβόλιο και ηλικιακή ομάδα. Προς τούτο, παρουσιάζονται οι πρόσφατες (2010) οδηγίες της Αμερικανικής Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, καθώς και μερικά νεότερα δεδομένα για τη χρήση των εμβολίων στους ενήλικες. Τα δεδομένα αφορούν στους εμβολιασμούς έναντι του τετάνου, της διφθερίτιδας, του κοκκύτη, του ανθρώπινου ιού των θηλωμάτων (HPV), της ανεμευλογιάς, της ιλαράς, της παρωτίτιδας, της ερυθράς, της γρίπης, του πνευμονιοκόκκου, του μηνιγγιτιδοκόκκου, της ηπατίτιδας Α και της ηπατίτιδας Β.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):42—48
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ενήλικες, εμβολιασμός
Αλληλογραφία: Ά. Πεφάνης, Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα • e-mail: pefan1@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Παράγοντας κινδύνου του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Τι νεότερο;
Μ. Ματτέ (1), Ε.Γ. Βελονάκης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) είναι μια πολύπλοκη πολυγονιδιακή διαταραχή, όπου ποικίλες γενετικές παραλλαγές απαιτούν την ταυτόχρονη παρουσία περιβαλλοντικών και συμπεριφορικών παραγόντων για την εμφάνιση της νόσου. H ραγδαία αύξηση του επιπολασμού και της επίπτωσης του ΣΔ2 τα τελευταία χρόνια, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με τη γενετική προδιάθεση, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των νέων περιπτώσεων της νόσου φαίνεται να οφείλεται στις αλλαγές του τρόπου ζωής και του περιβάλλοντος. Ισχυρό αιτιολογικό παράγοντα της νόσου αποτελεί η χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονώδης διαδικασία που οφείλεται κυρίως σε διατροφικούς παράγοντες, στο υπερβάλλον σωματικό βάρος, την κεντρικού τύπου παχυσαρκία, το κάπνισμα και την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Τα τελευταία χρόνια η αναγνώριση και κατανόηση επιπρόσθετων παραγόντων κινδύνου εμφάνισης του ΣΔ2, τροποποιήσιμων και μη, όπως είναι η κατάθλιψη, ο υποσιτισμός της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη με την επακόλουθη περιορισμένη ενδομήτρια ανάπτυξη και συγκεκριμένα μικροθρεπτικά συστατικά, καθώς και η ταυτοποίηση των υπεύθυνων γονιδίων, αποτελούν σημαντικό εργαλείο στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη της νόσου, μέσα από την εφαρμογή αποτελεσματικών και αποδοτικών παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής, τόσο σε κλινικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):49—59
Κέντρο Προέλευσης: (1) Γενικό Νοσοκομείο Αιγίου, Αίγιο, (2) Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, παχυσαρκία, φλεγμονώδης διαδικασία, διατροφικοί παράγοντες κινδύνου, διατροφικές παρεμβάσεις
Αλληλογραφία: Μ. Ματτέ, Τρικόρφου 20, 121 36 Περιστέρι Αθήνα • e-mail: mattemargarita@yahoo.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Αξιολόγηση παιδιών με ορθοπρωκτικές ανωμαλίες 10 χρόνια μετά τη χειρουργική αποκατάσταση με οπίσθια οβιλιαία ορθοπρωκτοπλαστική (PSARP), σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση κατά Krickenbeck
I. Σκόνδρας (1), A. Πουπάλου (1), O. Αχιλλέως (2), O. Ζέρβα (3),
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Οι ορθοπρωκτικές ανωμαλίες (ΟΑ) αποτελούν μια σπάνια συγγενή διαμαρτία με συχνότητα εμφάνισης 1 στις 4–5000 γεννήσεις. Η οπίσθια οβελιαία ορθοπρωκτοπλαστική (PSARP) αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη χειρουργική αντιμετώπιση ασθενών με ατρησία ορθού. Σκοπός της μελέτης είναι η καταγραφή του λειτουργικού αποτελέσματος τουλάχιστον 10 χρόνια μετά τη χειρουργική αποκατάσταση, σε σχέση με την ταξινόμηση κατά Krickenbeck, όπως και η καταγραφή της ποιότητας ζωής των παιδιών με ΟΑ. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Η λήψη των πληροφοριών από 27 παιδιά, 19 αγόρια και 8 κορίτσια, έγινε έπειτα από την ανάλυση λεπτομερών ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν από τους ασθενείς είτε τηλεφωνικώς είτε κατά την επίσκεψή τους στο νοσοκομείο. ΑποτελΕσματα Ανατομία κατά Krickenbeck: Τρία παιδιά χωρίς συρίγγιο, 9 με περινεϊκό, 10 με ορθοουρηθρικό, 3 με ορθοπροδρομικό και 2 με ορθοκυστικό συρίγγιο. Όλοι οι ασθενείς αντιμετωπίστηκαν με PSARP ή limited PSARP. Οχτώ παιδιά (80%) με περινεϊκό συρίγγιο είχαν πλήρη εγκράτεια. Από τα κορίτσια με προδρομικό συρίγγιο εγκράτεια επιτεύχθηκε σε 2 ασθενείς (66%). Τρίτου βαθμού δυσκοιλιότητα παρατηρήθηκε σε 1 περίπτωση. Στην ομάδα ασθενών με ορθοουρηθρικό συρίγγιο, 60% απέκτησαν πλήρη εγκράτεια. Δυσκοιλιότητα τρίτου βαθμού παρατηρήθηκε σε 1 παιδί. Από τους ασθενείς με ορθοκυστικό συρίγγιο κανείς δεν έχει πλήρη εγκράτεια. Συμπερασματα Η πρόγνωση των ασθενών με ΟΑ εξαρτάται άμεσα από τη σοβαρότητα της διαμαρτίας. Η υιοθέτηση της ταξινόμησης επιτρέπει την ομοιόμορφη καταγραφή, εκτίμηση και σύγκριση των λειτουργικών αποτελεσμάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):60—64
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Παιδοχειρουργικό Τμήμα, (2) Β΄ Παιδοχειρουργικό Τμήμα, (3) Τμήμα Κλινικής Διαιτολογίας, Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών Π & Α Κυριακού, Αθήνα, (4) Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Ορθοπρωκτικές ανωμαλίες, εγκράτεια, διαχρονική παρακολούθηση
Αλληλογραφία: Ι. Σκόνδρας, Ήβης 11, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: skondras@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η «Νάρκη». Το θεραπευτικό ηλεκτρικό ψάρι των αρχαίων ιατρών
Γρ. Τσουκαλάς (1), Ι. Τσουκαλάς (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι αρχαίοι ιατροί εφαρμόζοντας τον ηλεκτρισμό στη Θεραπευτική, χρησιμοποιούσαν μια ζωντανή ηλεκτρική συσκευή, το ψάρι «νάρκη» (torpedo fish, κοινώς μουδιάστρα, μαρμαιρούσα, προκαλεί 100 ηλεκτρικές εκκενώσεις/min). Η νάρκη ανήκει στην οικογένεια Torpedinidae της τάξης Raiiformes που περιλαμβάνει 40 είδη. Με σκοπό την καταγραφή των γνώσεων περί ηλεκτρισμού στην Αρχαία Ελλάδα, έγινε η αποδελτίωση των έργων αρχαίων συγγραφέων. Οι Αριστοτέλης, Θαλής και Θεόφραστος γνώριζαν αρκετά περί μαγνητισμού. Ο Σκριβώνιος Λάργος, αλλά και οι Πλίνιος και Διοσκουρίδης χρησιμοποιούν τη «νάρκη» σε πληθώρα ιατρικών εφαρμογών που περιλαμβάνει τις αρθρίτιδες, τη ρήξη του σπλήνα, τη γέννα και τις κεφαλαλγίες. Ο Γαληνός επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα της μεθόδου επί των κεφαλαλγιών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):65—68
Κέντρο Προέλευσης: (1) ΑΟΝΑ, «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (2) Ιδιώτης Ιατρός, Χανιά, Κρήτη
Λέξεις Κλειδιά: Θαλής, αρχαίοι έλληνες, ηλεκτρισμός, «νάρκη», κεφαλαλγία
Αλληλογραφία: Γ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι, Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΓΕΝΙΚΟ ΘΕΜΑ Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Από το χθες στο σήμερα
Π. Δημητριάδης, Α. Δημητριάδου (1), Γρ. Τσουκαλάς (2), Χ. Ψυλλάκη (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Περισσότερα από 100 χρόνια πριν λειτούργησε στην περιοχή Ιπποδρόμιο της Θεσσαλονίκης άσυλο φρενοπαθών. Η πρώτη ημερομηνία ίδρυσης του φρενοκομείου αναφέρεται το 1912, όταν ο τότε νομάρχης Θεσσαλονίκης αποφασίζει την ίδρυση φρενοκομείου, χωρίς όμως η απόφασή του αυτή να έχει συνέχεια. Τελικά, το 1917, ιδρύεται το πρώτο δημόσιο ψυχιατρείο, ως «Άσυλο φρενοβλαβών», στην περιοχή της πλατείας Βαρδαρίου, μία από τις κακόφημες περιοχές της Θεσσαλονίκης. Το 1925, μετά από τις επίπονες ενέργειες μιας Αγγλίδας ονόματι Patisson, θεσπίσθηκε ο πρώτος οργανισμός του νοσοκομείου. Ακολουθεί μία σειρά θέσπισης νέων οργανισμών, η ίδρυση δύο Πανεπιστημιακών κλινικών, η κατασκευή εξωνοσοκομειακών συνεταιριστικών εργασιοθεραπευτικών μονάδων και η ενασχόληση με νέους κλάδους της ιατρικής, όπως η Ψυχογηριατρική. Σήμερα, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης εκσυγχρονισμένο προσφέρει τις υπηρεσίες του για τη θεραπεία των νοσούντων ψυχών. Τα ψηλά τείχη με περίφραξη, που στο παρελθόν γκετοποίησαν τους πάσχοντες από ψυχική νόσο, δεν υπάρχουν πλέον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2011, 99(1–2):69—72
Κέντρο Προέλευσης: (1) ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη, (2) ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (3) Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Ψυχιατρείο, Θεσσαλονίκη, Patisson, Κουρέτας, εργασιοθεραπεία
Αλληλογραφία: Γρ. Τσουκαλάς, Κόνωνος 62–64, 116 33 Παγκράτι Αθήνα • e-mail: gregorytsoucalas@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 98 Τεύχος 6 Δεκέμβριος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Βιταμίνη D και καρκίνος
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Αν και η ανεπάρκεια βιταμίνης D ευθύνεται σημαντικά στη δημιουργία οστεοπενίας-οστεοπόρωσης, πρόσφατα αναγνωρίστηκε ότι η έλλειψη ή η ανεπαρκής δράση της (μεταλλάξεις του γονιδίου του υποδοχέα της) σχετίζεται με εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων (σακχαρώδης διαβήτης, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λεύκη κ.λπ.) αλλά και ορισμένων καρκίνων (κυρίως παχέος εντέρου-ορθού, μαστού, προστάτη, ωοθηκών). Η αντικαρκινική δράση της βιταμίνης D οφείλεται στη δυνατότητα πολλών ιστών, ακόμα και καρκινικών, που διαθέτουν το ένζυμο 1α-υδροξυλάση, να παράγουν ενδοκυτταρίως –εφόσον υπάρχει αρκετό υπόστρωμα [25(ΟΗ)βιταμίνη D]– τον δραστικό μεταβολίτη [1-25(ΟΗ)2 βιταμίνη D], με ποικίλους μηχανισμούς αντικαρκινικής δράσης. Πολλές μελέτες και μετα-αναλύσεις έδειξαν ότι επάρκεια υποστρώματος [25(ΟΗ)βιταμίνη D στο αίμα >30 ng/mL], μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης, την ταχύτητα προόδου και ακόμα και τη συχνότητα θανάτου ορισμένων καρκίνων, καθώς και το αντίθετο. Διαπιστώθηκε ακόμα και αρνητική γραμμική συσχέτιση μεταξύ επιπέδων 25(ΟΗ)βιταμίνης D και κινδύνου εμφάνισης ή θανάτων από τέτοιους καρκίνους. Σήμερα, που παγκοσμίως η ένδεια βιταμίνης D είναι πολύ συχνή, η επίτευξη επάρκειας του οργανισμού σε βιταμίνη D είναι απολύτως απαραίτητη (επαρκής έκθεση του σώματος στην ηλιακή ακτινοβολία και χορήγηση συμπληρωμάτων) με ελάχιστο κόστος και απουσία ανεπιθύμητων ενεργειών αλλά με τεράστια οφέλη (προστασία από οστική νόσο, αυτοάνοσα νοσήματα και –το σημαντικότερο– από αρκετούς καρκίνους).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(6):335—353
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Βιταμίνη D, 25(ΟΗ) βιταμίνη D, 1-25(ΟΗ)2 βιταμίνη D, καρκίνος παχέος εντέρου-ορθού, μαστού, προστάτη, ωοθηκών, μη Hodgkin λέμφωμα, αυτοάνοσα νοσήματα, σκλήρυνση κατά πλάκας, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιοαγγειακή νόσος.
Αλληλογραφία: Π.Ν. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Αθήνα • e-mail: p.singhellakis@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Φαρμακοοικονομία και λήψη αποφάσεων στο σύστημα υγείας. Παρόν και μέλλον
Ελ. Καραμπλή, Κ. Αθανασάκης, Γ. Κυριόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση του επιπολασμού των χρονίων νοσημάτων, οι αυξημένες προσδοκίες των πολιτών για πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φροντίδα και οι συνεχείς εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας υγείας οδηγούν σε αύξηση των δαπανών υγείας διεθνώς. Στο πλαίσιο αυτό, η ορθολογική, οικονομικά αποδοτική και δίκαιη κατανομή των διαθέσιμων πόρων έχει αναδειχθεί ως προτεραιότητα και η οικονομική αξιολόγηση έχει πλέον γίνει αποδεκτή ως ένα εκ των εργαλείων λήψης αποφάσεων προς αυτή την κατεύθυνση. Τα φάρμακα αποτελούν την τεχνολογία υγείας στην οποία έχει μέχρι στιγμής επικεντρωθεί η οικονομική αξιολόγηση. Τα αποτελέσματα της φαρμακοοικονομικής αξιολόγησης λαμβάνονται υπόψη στη διαδικασία τιμολόγησης και αποζημίωσης ενός φαρμάκου, καθώς και έκδοσης κατευθυντήριων οδηγιών για τη συνταγογράφηση. Στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, τα εργαλεία της οικονομικής αξιολόγησης και της αξιολόγησης της τεχνολογίας υγείας γενικότερα έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αντιθέτως στην Ελλάδα, η εισαγωγή της οικονομικής αξιολόγησης παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση. Στο εγγύς μέλλον, η πίεση στους προϋπολογισμούς υγείας θα εντείνει την ανάγκη διερεύνησης οικονομικά αποδοτικών τρόπων χρήσης των υγειονομικών πόρων, τοποθετώντας την οικονομική αξιολόγηση ως απαραίτητη παράμετρο της πολιτικής υγείας. Οι υψηλότερες απαιτήσεις προς τους οικονομολόγους της υγείας αναμένεται να δώσουν ώθηση στην περαιτέρω διερεύνηση και βελτίωση μεθοδολογικών ζητημάτων της οικονομικής αξιολόγησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(6):354—362
Κέντρο Προέλευσης: Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φαρμακοοικονομία, αξιολόγηση, φαρμακευτική πολιτική, τιμολόγηση, αποζημίωση.
Αλληλογραφία: Ελ. Καραμπλή, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα • e-mail: ekarabli@esdy.edu.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τι νεότερο στη θεραπεία του μεταστατικού μελανώματος;
Α.Ν. Χριστοπούλου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η επίπτωση του κακοήθους μελανώματος αυξάνει. Αναφέρονται πάνω από 50.000 περιπτώσεις ετησίως στις ΗΠΑ. Η πενταετής επιβίωση του σταδίου ΙΙΙ είναι 50% ενώ η επιβίωση ασθενών σταδίου IV δεν ξεπερνά τους 12 μήνες. H χημειοθεραπεία με βάση τη dacarbazine έχει δώσει, σε κάποιες μελέτες, ανταποκρίσεις από 12 έως 25%, ενώ η συνδυασμένη χημειοθεραπεία δε βελτιώνει τη συνολική επιβίωση. Η σχετική αντίσταση των μελανοκυττάρων στη χημειοθεραπεία οδήγησε σε εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η ανοσοθεραπεία, η οποία έχει μελετηθεί αρκετά με περιορισμένη όμως επιτυχία. Μέχρι σήμερα, η IL-2 και η INF άλφα 2b είναι οι μόνες εγκεκριμένες κυτταροκίνες που έχουν εφαρμογή στο μελάνωμα. Ενισχυμένη έκφραση συνδιεγερτικών μορίων στην επιφάνεια των δενδριτικών κυττάρων, ενισχυμένη ή παρατεταμένη ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων μέσω αναστολής σηματοδοτικών υποδοχέων, όπως CTLA-4, είναι νέες θεραπευτικές στρατηγικές που πιθανόν θα οδηγήσουν σε πιο αποτελεσματική ανοσοθεραπεία. Η ανάπτυξη δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων κατά του CTLA-4 (ipilimumab και tremelimumab) και η εφαρμογή τους στην κλινική πράξη έδωσε ικανοποιητικές ανταποκρίσεις με μεγάλη διάρκεια για κάποιους ασθενείς (>4 χρόνια) και βελτίωσε την ολική μέση επιβίωση (≈10,8 μήνες). Το Sorafenib, ένας αναστολέας κινάσης ενάντι της B-RAF πρωτεϊνικής κινάσης, έχει μελετηθεί εκτενώς με περιορισμένη όμως δράση ως μονοθεραπεία στο μεταστατικό μελάνωμα. Το PLX4032, εκλεκτικός από του στόματος αναστολέας της V600E μετάλλαξης BRAF κινάσης έδειξε ικανοποιητική ανταπόκριση σε μελέτη φάσης Ι.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(6):363—369
Κέντρο Προέλευσης: Μονάδα Χημειοθεραπείας, ΓΝ Πατρών «Άγ. Ανδρέας», Πάτρα
Λέξεις Κλειδιά: Μελάνωμα, ανοσοθεραπεία, σηματοδοτικές οδοί, αντιαγγειογενετικοί παράγοντες
Αλληλογραφία: A.N. Χριστοπούλου, Παπαδιαμάντη 2 & Λευκωσίας, 265 04 Άγιος Βασίλειος, Ρίον, Πάτρα • e-mail: athinachris@in.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σταδιοποίηση του καρκίνου του παχέος εντέρου
Π.Χ. Παπαγιώργης (1), Α.Ε. Ζίζη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το στάδιο αποτελεί τον σημαντικότερο προγνωστικό παράγοντα για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Από τις διάφορες ταξινομήσεις, γνωστότερες είναι η Dukes, η Astler-Coller και η νεότερη ΤΝΜ, η επικρατέστερη σήμερα, επειδή εξετάζει αναλυτικά και τις τρεις βασικές συνιστώσες του σταδίου (διήθηση τοιχώματος, λεμφαδενική διασπορά και μεταστάσεις), που αντιπροσωπεύουν τις αντίστοιχες οδούς επέκτασης της νόσου (κατά συνέχεια ιστού, λεμφογενή και αιματογενή). Κάθε μια από τις συνιστώσες αυτές φαίνεται να έχει ανεξάρτητη προγνωστική σημασία. Ενώ οι αναφερθείσες ταξινομήσεις χρησιμοποιούνται επίσης εκτός από τους πρωτοεμφανιζόμενους όγκους και σε περιπτώσεις υποτροπών, για την εκτίμηση της υπολειπόμενης νόσου εφαρμόζεται διαφορετικό σύστημα σταδιοποίησης (ταξινόμηση R). Στους παράγοντες που επηρεάζουν τη σταδιοποίηση περιλαμβάνονται η χειρουργική τεχνική, ο διαγνωστικός έλεγχος, η σχολαστική παθολογοανατομική εξέταση, καθώς επίσης και χαρακτηριστικά του όγκου (εντόπιση, Grade και γενετικοί μηχανισμοί). Πέρα από την πρόγνωση, το στάδιο αποτελεί μέχρι σήμερα και το βασικό κριτήριο στον σχεδιασμό και εφαρμογή της κατά περίπτωση ενδεδειγμένης θεραπείας, καθορίζοντας την έκταση και το είδος της χειρουργικής επέμβασης αλλά και την απόφαση μετεγχειρητικής χημειοθεραπείας. Συμπερασματικά, η ακριβής σταδιοποίηση αποτελεί σημαντική παράμετρο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Κατάλληλες χειρουργικές, διαγνωστικές και παθολογοανατομικές τακτικές και η υιοθέτηση της ΤΝΜ ταξινόμησης συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(6):370—378
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργικό Τμήμα, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Αθήνα, (2) Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, ΓΝ Πειραιώς «Τζάνειο», Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος παχέος εντέρου, στάδιο νόσου, σταδιοποίηση ΤΝΜ, σταδιοποίηση Dukes, πρόγνωση
Αλληλογραφία: Π.X. Παπαγιώργης, Νεοσοίκων 35, 185 36 Πειραιάς • e-mail: ppapagiorg@teiath.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιθηλιο-μεσεγχυματική μετατροπή και καρκινογένεση
Α.Φ. Μεντής (1), Ευ. Καραρίζου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στην παρούσα εργασία ανασκοπείται η σύγχρονη βιβλιογραφία με θέμα την «επιθηλιο-μεσεγχυματική μετατροπή (ΕΜΜ) στον καρκίνο». Δίνεται ο ορισμός της ΕΜΜ ενώ κατόπιν αναλύεται ο ρόλος της κυτταρικής σηματοδότησης για την ΕΜΜ, καθώς και η εμπλοκή της ΕΜΜ με τον καρκίνο. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση της ΕΜΜ αφενός με τα καρκινικά αρχέγονα κύτταρα, αφετέρου με τα microRNAs. Tέλος, διερευνάται η κλινική σημασία της ανίχνευσης δεικτών ΕΜΜ στο αίμα, καθώς και η δυνατότητα αξιοποίησης της ΕΜΜ στην αντικαρκινική θεραπεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(6):379—385
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Νευρολογική Κλινική, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος, επιθηλιο-μεσεγχυματική μετατροπή, καρκινογένεση
Αλληλογραφία: Eυ. Καραρίζου, Νευρολογική Κλινική, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 72–74, 115 28 Αθήνα • e-mail: ekarariz@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μνημόνιο θωρακοκαρδιοχειρουργικής
Θ. Δόσιος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο αριθμός των ιατρών που ασκούν την ειδικότητα της Θωρακο-καρδιοχειρουργικής (ΘΚΧ) στη χώρα μας είναι υπερτριπλάσιος και ο αριθμός των εκπαιδευόμενων στην ειδικότητα σχεδόν πενταπλάσιος του προβλεπόμενου από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Διεθνείς οργανισμοί κατατάσσουν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις του καταλόγου της διαφθοράς και θεωρούν τον τομέα παροχής ιατρικών υπηρεσιών έναν από τους πιο διεφθαρμένους της Ελληνικής κοινωνίας. Η ΘΚΧ δεν είναι αμέτοχη της διαφθοράς. Με σκοπό την εξυγίανση του υπάρχοντος ανορθολογικού, αντιπαραγωγικού και διεφθαρμένου συστήματος, που παρέχει υπηρεσίες υψηλού κόστους και χαμηλής ποιότητας, προτείνονται διαρθρωτικές αλλαγές που αναφέρονται στην εκπαίδευση, τον αριθμό των ιατρών που ασκούν την ειδικότητα, την πάταξη της διαφθοράς και την επανεξέταση των ηθικών αξιών μας. Αναλύεται το θέμα της διαφθοράς, για το οποίο οι επιστημονικές και επαγγελματικές Ενώσεις των ιατρών έχουν τηρήσει μέχρι σήμερα αιδήμονα σιωπή. Προτείνονται: εκχώρηση από την Πολιτεία στο Ιατρικό Σώμα όλων των διοικητικών αρμοδιοτήτων για τη μεταπτυχιακή ιατρική εκπαίδευση σύμφωνα με τις Συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ένωσης Ευρωπαίων Ειδικευμένων Ιατρών, σύνδεση των αμοιβών με την παραγωγικότητα και αξιολόγηση των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(6):386—394
Κέντρο Προέλευσης: Θωρακο-καρδιοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θωρακοκαρδιοχειρουργική, εκπαίδευση, διαφθορά, παραγωγικότητα, αξιολόγηση, ηθικές αξίες, ποιότητα ιατρικών υπηρεσιών
Αλληλογραφία: Θ. Δόσιος, Μακεδονίας 92, 156 69 Παπάγου, Αθήνα • e-mail: dosiosth@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 98 Τεύχος 5 Νοέμβριος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καρκινοειδείς όγκοι στομάχου
Χρ.Σ. Μπασαγιάννης (1), Γ. Παναγούλιας (2), Γ.Κ. Νίκου (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι καρκινοειδείς όγκοι του στομάχου αντιπροσωπεύουν μια κατηγορία νεοπλασιών, οι οποίες διαφέρουν από τα αδενοκαρκινώματα τόσο στην αιτιολογία τους όσο και στη βιολογική συμπεριφορά και στην πρόγνωση. Τα τελευταία 15 χρόνια έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση στην επίπτωση των γαστρικών καρκινοειδών τα οποία διακρίνονται σε τρεις κύριους τύπους (1, 2 και 3). Η υπερέκκριση της γαστρίνης είναι ένας από τους βασικούς παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς που συμβάλλουν στην εμφάνιση και ανάπτυξη των νευροενδοκρινικών αυτών όγκων. Η συμπτωματολογία τους είναι σχετικά άτυπη και οι βλάβες εμφανίζονται τις περισσότερες φορές τυχαία στη γαστροσκόπηση. Η διάγνωση τεκμηριώνεται με την ανάλυση των ιστοπαθολογικών ευρημάτων και τη μέτρηση των επιπέδων της γαστρίνης και της χρωμογρανίνης ορού των ασθενών. Οι βασικές στρατηγικές αντιμετώπισής τους εξαρτώνται από τον τύπο των όγκων και τον αριθμό των βλαβών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα:
Ιατρική 2010, 98(5):259—268
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ιατρείο Νευροενδοκρινολογίας Πεπτικού, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Λαϊκό», (2) 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκινοειδή, όγκοι στομάχου, νευροενδοκρινικοί όγκοι, γαστρίνη
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η ποιότητα ζωής των γυναικών με καρκίνο μαστού μετά από την αντιμετώπιση της νόσου
Μ. Σταματάκος (1), Α. Ελευθεριάδη (2), Κ. Κόντζογλου (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο στις γυναίκες. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί στη θεραπεία της συγκεκριμένης νόσου έχει αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των επιζωσών, με αποτέλεσμα το ενδιαφέρον της ιατρικής κοινότητας να μετατοπίζεται πλέον και προς τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μετά την επιτυχή θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου τους. Η εικόνα που έχουν για το σώμα τους οι γυναίκες μετά το χειρουργείο, η σεξουαλικότητα, το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο καλούνται να επανενταχθούν, η ψυχολογική τους κατάσταση αλλά και τα συμπτώματα της νόσου τους, αποτελούν παραμέτρους που χρήζουν προσοχής στην προσπάθεια κατανόησης των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η συγκεκριμένη ομάδα ασθενών. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η βιβλιογραφική ανασκόπηση νεότερων δεδομένων σχετικά με τους παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των γυναικών μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και να συμβάλουν στη βελτίωσή της.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(5):269—278
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νοσοκομείο «Νέον Αθήναιον», Αθήνα, (2) Ιατρός, (3) Β΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Λαϊκό», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος μαστού, ποιότητα ζωής, εικόνα σώματος, σεξουαλικότητα, ψυχολογική κατάσταση
Αλληλογραφία: Μ. Σταματάκος, 150 Ελ. Βενιζέλου, 163 41 Ηλιούπολη, Αθήνα • e-mail: mixalislak@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Προκαρκινικές καταστάσεις παχέος εντέρου και ορθού
Α. Φωτοπούλου (1), Δ. Δημητρουλόπουλος (2), Ι. Καραϊτιανός (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) παραμένει σημαντική νεοπλασματική νόσος, τόσο όσον αφορά στη συχνότητα όσο και τη θνητότητα. Το 2008 περισσότερες από 148.000 νέες περιπτώσεις διαγνώστηκαν στις ΗΠΑ και περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι κατέληξαν εξαιτίας της νόσου. Θεωρείται γενικώς αποδεκτό ότι το αδένωμα αποτελεί πρόδρομη βλάβη για τον ΚΠΕ. Υφίσταται δε η τυπική ακολουθία από το υπερπλαστικό επιθήλιο στις εστιακά δυσπλαστικές κρύπτες, στο μακροσκοπικά εμφανές σωληνώδες αδένωμα, στο αδένωμα με υψηλόβαθμη επιθηλιακή δυσπλασία και/ή στο λαχνωτό αδένωμα, και τελικά στο διηθητικό καρκίνωμα. Η ακολουθία αυτή προσφέρει ένα εξαιρετικό μοντέλο για την κατανόηση της βιολογίας της καρκινογένεσης των συμπαγών όγκων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(5):279—292
Κέντρο Προέλευσης: (1) Κέντρο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Νοσοκομείο «Υγεία», (2) Γαστρεντερολογική Κλινική, 3Γ΄ Χειρουργική Κλινική ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Peutz-Jeghers, σύνδρομο οικογενούς πολυποδιάσεως, σύνδρομο Lynch ή σύνδρομο οικογενούς μη πολυποδιασικού ΚΠΕ, σύνδρομο υπερπλαστικής πολυποδιάσεως, σύνδρομο Cronkhite-Canada, πολύποδες παχέος εντέρου, ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου (ΙΦΝΕ), ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn
Αλληλογραφία: Δ. Δημητρουλόπουλος, Παρνασσού 35, 152 34, Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: dimdim@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ινοπολυκυστικά νοσήματα ήπατος
Π. Μαυρογιάννη (1), Δ. Δημητρουλόπουλος (2), Μ. Τελάκης (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα ινοπολυκυστικά νοσήματα του ήπατος περιλαμβάνουν τη συγγενή ηπατική ίνωση, την αυτοσωματική επικρατούσα πολυκυστική νόσο ήπατος (νόσος ενηλίκων), το αμάρτωμα χοληφόρων (σύμπλεγμα Von Meyenburg), τη νόσο Caroli και τις κύστεις του χοληδόχου πόρου. Αποτελούν σπάνια, καλοήθη νοσήματα ήπατος και χοληφόρων σε συνδυασμό με άλλοτε άλλη νεφρική συμμετοχή και μεταξύ τους αλληλοεπικάλυψη. Ενδιαφέρον αποτελεί η κοινή παθοφυσιολογία τους που αφορά σε ανώμαλη εξέλιξη κατά την εμβρυογένεση των χοληφόρων πόρων. Ωστόσο, το κλινικό ενδιαφέρον των νοσημάτων αυτών έγκειται στην ποικιλομορφία των κλινικών τους εκδηλώσεων, που σε συνδυασμό με τη σπανιότητά τους συχνά καθιστά δυσχερή τη διαφοροδιαγνωστική προσέγγιση. Η επιλογή κατάλληλων απεικονιστικών μεθόδων συχνά παρέχει παθογνωμονικά σημεία επαρκή για τη διάγνωση. Σε ειδικές περιπτώσεις απαιτείται κατευθυνόμενη βιοψία ήπατος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(5):293—299
Κέντρο Προέλευσης: (1) Γαστρεντερολόγος, (2) Γαστρεντερολογική Κλινική ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ινοπολυκυστικά νοσήματα ήπατος, συγγενής ηπατική ίνωση, αυτοσωμική επικρατούσα πολυκυστική νόσος ήπατος, αμάρτωμα χοληφόρων, σύμπλεγμα Von Meyenburg, νόσος Caroli, χοληδοχοκήλες
Αλληλογραφία: Π. Μαυρογιάννη, Βρεσθένης 92, 117 45 Αθήνα • e-mail: titi_mav@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αντινεοπλασματικές ιδιότητες της σκόνης βάμβακος
Α. Σωτήρη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Από επιδημιολογικές μελέτες έχει καταδειχθεί ότι οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία κατεργασίας βάμβακος παρουσιάζουν μειωμένη θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονος. Το φαινόμενο αποδόθηκε κύρια στην εισπνοή ενδοτοξινών gram (–) βακτηριδίων, τα οποία εποικίζουν το βάμβακα. Οι μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι η σκόνη του βάμβακος είναι πολυπαραγοντική όσον αφορά στο περιεχόμενό της σε βιολογικά δραστικές ουσίες. Οι αντιδράσεις τις οποίες προκαλεί η εισπνοή σκόνης βάμβακος περιλαμβάνουν πλήρως ανεπτυγμένο ανοσολογικό καταρράκτη, αντίδραση οξείας φάσεως, κυψελιδίτιδα διαφόρου εντάσεως, ενεργοποίηση της κλασικής και εναλλακτικής οδού του συμπληρώματος, πιθανόν αιμόλυση, καθώς και αντίδραση υπερευαισθησίας τύπου ΙΙ, παρόμοια με αυτήν που προκαλείται από φάρμακα. Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες των μηχανισμών δράσης της σκόνης βάμβακος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(5):300—311
Κέντρο Προέλευσης: Πνευμονολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», Ιωάννινα
Λέξεις Κλειδιά: Σκόνη βάμβακος, αντινεοπλασματικές ιδιότητες, ενδοτοξίνες, gram (–) βακτήρια, αντίδραση υπερευαισθησίας τύπου ΙΙ
Αλληλογραφία: Α. Σωτήρη, Κιθαιρώνος 36–38, 112 55 Αθήνα • e-mail: agelsot@yahoo.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θωρακικές εκδηλώσεις σαρκοείδωσης. Ακτινολογικά ευρήματα σε 26 ασθενείς και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Χρ. Κολοφούση, Κ. Στεφανίδης, Ι. Καλογερόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η καταγραφή των απεικονιστικών ευρημάτων με απλή ακτινογραφία και Αξονική Τομογραφία (ΑΤ) θώρακος σε ασθενείς με πνευμονική σαρκοείδωση. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Πραγματοποιήθηκε αναδρομική μελέτη 26 ασθενών με διεγνωσμένη πνευμονική σαρκοείδωση. Μελετήθηκαν οι ακτινογραφίες και οι ΑΤ θώρακος που υπήρχαν στο φάκελο των ασθενών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τους 26 ασθενείς με πνευμονική σαρκοείδωση, πυλαία λεμφαδενοπάθεια αναδείχθηκε σε 22 ασθενείς (84%), η οποία αποτελεί και το συχνότερο απεικονιστικό εύρημα. Αλλοιώσεις και προσβολή του πνευμονικού παρεγχύματος παρατηρήθηκαν σε 15 ασθενείς (58%). Αυτές περιελάμβαναν: περιοχές θολής υάλου, παρουσία πολλαπλών μικρών οζιδίων, ανώμαλη πάχυνση του διάμεσου συνδετικού ιστού και των μεσολοβιδίων διαφραγμάτων και παρουσία μεγαλύτερων όζων. Επίσης, σε πέντε ασθενείς παρατηρήθηκαν βρογχιεκτασίες, ενώ σε δύο ασθενείς παρατηρήθηκε διαταραχή της αρχιτεκτονικής του πνευμονικού παρεγχύματος λόγω πνευμονικής ίνωσης και εικόνα μελικηρήθρας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η σαρκοείδωση εκδηλώνεται με μια ποικιλία ευρημάτων στην απλή ακτινογραφία και στην ΑΤ θώρακος. Η εξοικείωση με τα συχνότερα απεικονιστικά ευρήματα καθώς και η γνώση του μεγάλου εύρους των ακτινολογικών ευρημάτων είναι σημαντική για τον σύγχρονο ακτινολόγο τόσο για την αναγνώριση της νόσου όσο και για τη θεραπευτική αντιμετώπισή της.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(5):312—322
Κέντρο Προέλευσης: Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σαρκοείδωση, απλή ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία θώρακος
Αλληλογραφία: Χρ. Κολοφούση, Επιδαύρου 16, 104 44 Κολωνός, Αθήνα • e-mail: chrisafoula@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 98 Τεύχη 3-4 Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Αποτελεί κίνδυνο για την υγεία; Οι πιθανές επιπτώσεις στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα
Γ. Λιακάκης (1), Κ. Πόταγας (2), Α. Λινού (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ύπαρξη ενδείξεων ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία προάγει την εμφάνιση της παιδικής λευχαιμίας είναι λογικό να δημιουργεί ανησυχία για τις πιθανές βλαβερές επιπτώσεις της, σε ό,τι αφορά στην εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου και άλλων νόσων, ιδιαίτερα σήμερα που ο γενικός πληθυσμός εκτίθεται στο συγκεκριμένο παράγοντα με αυξανόμενη ένταση και διάρκεια τόσο στο εργασιακό, όσο και στο οικιακό περιβάλλον. Η έρευνα των τελευταίων δεκαετιών για όλο το φάσμα της μη ιονίζουσας ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας προσπαθεί να αποκαλύψει πιθανούς μηχανισμούς αλλοίωσης της δομής των ιστών και παρεμβολής στη λειτουργία τους, με ιδιαίτερη έμφαση στο κεντρικό νευρικό σύστημα, το οποίο λειτουργεί με συχνότητες όμοιες με των πεδίων των ραδιοσυχνοτήτων (RF). Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα παρουσιάζουν πιθανή στατιστική συσχέτιση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων με μορφές καρκίνου, και ειδικότερα των πεδίων εξαιρετικά χαμηλών συχνοτήτων (ELF) με νευροεκφυλιστικές νόσους. Η επιστημονική κοινότητα πρότεινε το 2009 τη μείωση του ορίου έκθεσης του γενικού πληθυσμού στα στατικά ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Παράλληλα, η ύπαρξη ενός συνδρόμου υπερευαισθησίας στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία δεν μπόρεσε να αποκλειστεί και ήδη λαμβάνονται μέτρα προστασίας των ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στον προσεκτικό σχεδιασμό και αποτελεσματική εφαρμογή της μελλοντικής επιστημονικής έρευνας, έτσι ώστε να ξεπεραστούν οι όποιοι περιορισμοί και αδυναμίες των εργασιών που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):179—191
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, (2) Τμήμα Νευρολογίας, (3) Τμήμα Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηλεκτρομαγνητικά πεδία, καρκίνος, όγκος, νευροτοξικότητα
Αλληλογραφία: Γ. Λιακάκης, Διός 11, 152 35 Βριλήσσια • e-mail: g_liakakis@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τραύμα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος στα παιδιά. Αντιμετώπιση-Ο ρόλος των απεικονιστικών εξετάσεων
Α. Τσιώτου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι εξελίξεις στην αντιμετώπιση του τραύματος στο ΚΝΣ στα παιδιά είναι μεγάλες κατά την τελευταία δεκαετία. Η συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες οδηγίες και τους αλγόριθμους της θεραπευτικής διαχείρισης των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων (ΚΕΚ), και η γνώση των ανατομικών και παθοφυσιολογικών ιδιαιτεροτήτων των παιδιών είναι απαραίτητη στους κλινικούς ιατρούς που φροντίζουν τραυματισμένα παιδιά σε οποιαδήποτε φάση της νοσηλείας τους, αλλά κυρίως κατά την αρχική φροντίδα των πρώτων ωρών, και εξασφαλίζει την ευνοϊκότερη δυνατή έκβαση. Επιπλέον, έχει καταβληθεί ιδιαίτερη προσπάθεια με σκοπό την ταυτοποίηση εκείνων των ασθενών που θα ωφεληθούν ουσιαστικά από τις διαθέσιμες απεικονιστικές εξετάσεις για τον εντοπισμό τραύματος στο ΚΝΣ. Η χρήση των κλινικών κανόνων από τους υπεύθυνους ιατρούς, έχει ως αποτέλεσμα την αποφυγή των κινδύνων από τη διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων σε ασθενείς τόσο ευάλωτους ηλικιακά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):192—202
Κέντρο Προέλευσης: Αναισθησιολογικό Τμήμα, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Τραύμα, παιδιά, Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, αξονική τομογραφία, απεικονιστικός έλεγχος, αντιμετώπιση
Αλληλογραφία: Α. Τσιώτου, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα • e-mail: adeltsiotou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ληκυθίτιδα-στενώσεις νεοληκύθου. Επιδημιολογία, αιτιοπαθογένεια, κλινική εικόνα, διάγνωση και επιτήρηση για νεοπλασία
Π.Κ. Τσιμπούρης, Χρ.Ν. Καλαντζής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η πρωκτοκολεκτομή με νεολήκυθο είναι η επέμβαση εκλογής για την αντιμετώπιση: (α) της ανθεκτικής στη συντηρητική θεραπεία ελκώδους κολίτιδας, (β) της ελκώδους κολίτιδας με νεοπλασία ή δυσπλασία και (γ) της οικογενούς πολυποδίασης. Η επέμβαση μπορεί να συνοδεύεται από φλεγμονώδεις, μηχανικές και λειτουργικές επιπλοκές. Η ληκυθίτιδα αποτελεί τη συχνότερη από τις επιπλοκές. Αναπτύσσεται σε ποσοστό πάνω από το 50% όσων χειρουργήθηκαν για ελκώδη κολίτιδα και το 6% όσων χειρουργήθηκαν για οικογενή πολυποδίαση. Αλλαγές στην εντερική χλωρίδα πυροδοτούν παθολογικές ανοσολογικές απαντήσεις σε ασθενείς με κατάλληλη γενετική προδιάθεση, οδηγώντας στην ανάπτυξη ληκυθίτιδας. Η κλινική εικόνα της ληκυθίτιδας χαρακτηρίζεται από αύξηση της συχνότητας και της ρευστότητας των κενώσεων, από κολικοειδή κοιλιακά άλγη, έπειξη προς αφόδευση ή τεινεσμό, ενώ δε λείπουν και οι εξωεντερικές εκδηλώσεις που είναι ανάλογες με αυτές της ελκώδους κολίτιδας. Η διάγνωση βασίζεται στη ληκυθοσκόπηση, συνεπικουρούμενη από το ληκυθογράφημα. Η ανάπτυξη δυσπλασίας ή νεοπλασίας στο βλεννογόνο της νεοληκύθου, παρότι είναι γενικά σπάνια, επιτάσσει τη συστηματική παρακολούθηση με ληκυθοσκόπηση και βιοψίες σε χρονικά διαστήματα που καθορίζονται από τη συνύπαρξη ή όχι παραγόντων κινδύνου για την ανάπτυξη νεοπλασίας. Οι στενώσεις της νεοληκύθου αποτελούν τις συνηθέστερες μηχανικές επιπλοκές. Σχετίζονται με την παρουσία νόσου Crohn και την εμφάνιση περιεγχειρητικών επιπλοκών. Η διάγνωση βασίζεται στη ληκυθοσκόπηση, συνεπικουρούμενη από το ληκυθογράφημα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):203—216
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πρωκτοκολεκτομή με νεολήκυθο, ληκυθίτιδα, στενώσεις νεοληκύθου, ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
Αλληλογραφία: Π.K. Τσιμπούρης, Μπισκίνη 29, 157 71 Ζωγράφου • e-mail: tsibofam@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Συστροφή σιγμοειδούς. Διάγνωση και θεραπεία
Μ. Σταματάκος (1), Θ. Στασινού (2), Κ. Κόντζογλου (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H συστροφή του σιγμοειδούς είναι σπάνια κατάσταση. Η εγχειρητική θνητότητα έχει μειωθεί σήμερα και η μείωση αυτή πιθανότατα οφείλεται στην πρώιμη διάγνωση της νόσου, στην πρόοδο της ενδοσκοπικής αντιμετώπισής της και των χειρουργικών τεχνικών. Είναι δύσκολο να αποτυπώσουμε μία συγκεκριμένη αιτία ή παθοφυσιολογική βάση για τη νόσο αυτή, γιατί η συστροφή του σιγμοειδούς παρουσιάζεται με ποικίλη κλινική εικόνα ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, το φύλο και την ηλικία του ασθενούς. Η πρώιμη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας και γι’ αυτό πρέπει να είναι γνωστοί οι προδιαθεσικοί παράγοντες και τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα αυτής της οντότητας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):217—223
Κέντρο Προέλευσης: (1) Χειρουργικό Τμήμα, Νοσοκομείο «Νέον Αθήναιον», Αθήνα, (2) Ιατρός, (3) Β΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Λαϊκό», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Συστροφή σιγμοειδούς, διάγνωση, θεραπεία
Αλληλογραφία: Μ. Σταματάκος, Αιγύπτου 153, 165 62 Άνω Γλυφάδα, Αθήνα • e-mail: mixalislak@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πρωτεϊνική σύνδεση των φαρμάκων. Κλινικές επιπτώσεις
Α. Κώτσιου (1), Χρ. Τεσσερομμάτη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η σύνδεση των φαρμάκων με πρωτεΐνες αίματος και ιστών είναι καθοριστική για το μεταβολισμό, την απέκκριση, τη φαρμακολογική δράση και την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών και τοξικότητας. Οι κυριότερες πρωτεΐνες του πλάσματος στις οποίες προσδένονται τα φάρμακα είναι η λευκωματίνη, η α1-όξινη γλυκοπρωτεÀνη και οι λιποπρωτεÀνες. Η λευκωματίνη έχει μεγάλη συγγένεια με όξινα μόρια, η α1- όξινη γλυκοπρωτεΐνη με βασικά μόρια και οι λιποπρωτεΐνες με λιπόφιλα καθώς και βασικά μόρια. Η παρουσία εξωγενών και ενδογενών ουσιών επηρεάζει τη σύνδεση των φαρμάκων τόσο στο πλάσμα, όσο και στους ιστούς. Η παρουσία νόσου επηρεάζει την πρωτεϊνική σύνδεση είτε λόγω πτώσης των επιπέδων λευκωματίνης και α1-όξινης γλυκοπρωτεΐνης είτε μέσω άλλων ενδογενών ουσιών και συνθηκών. Το stress οδηγεί σε αύξηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων (free fatty acids, FFA), τα οποία καταλαμβάνουν ανταγωνιστικά θέσεις σύνδεσης στη λευκωματίνη. Δυνητικές κλινικές συνέπειες αναμένονται όταν ένα φάρμακο μπορεί να εκτοπίζει κάποιο άλλο από τις θέσεις σύνδεσής του με τις πρωτεΐνες, π.χ. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ή όξινα αντιμικροβιακά (β-λακτάμες) εκτοπίζουν τη βαρφαρίνη από τις θέσεις σύνδεσής της στο μόριο της λευκωματίνης. Η ελάττωση της συνδετικής ικανότητας ενός φαρμάκου λόγω εκτόπισης από άλλο μόριο δεν οδηγεί πάντα σε αύξηση του φαρμακολογικού αποτελέσματος, διότι υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες όπως η κάθαρση και κυρίως το εκάστοτε θεραπευτικό εύρος του φαρμάκου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):224—231
Κέντρο Προέλευσης: (1) Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αρεταίειο», (2) Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φάρμακα, σύνδεση, πρωτεΐνες πλάσματος, φαρμακοδυναμική, φαρμακοκινητική
Αλληλογραφία: Χρ. Τεσσερομμάτη, Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μ. Ασίας 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: ctesser@med.uoa.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Επιπολασμός της ηπατίτιδας Β σε νεοσύλλεκτους άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού
Μ. Σταμούλη (1), Ι. Παναγιώτου (1), Γρ. Τότος (1), Εμ. Βελονάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η διερεύνηση της ορολογικής κατάστασης των στρατεύσιμων ανδρών του Πολεμικού Ναυτικού και η εκτίμηση του επιπολασμού της ηπατίτιδας Β, 10 έτη μετά την ένταξη του σχετικού εμβολίου στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Υλικo-μEθοδος Έγινε προσδιορισμός τριών δεικτών της ηπατίτιδας Β, HBsAg, αντι-HBs και αντι-HBc, σε 1000 δείγματα ορού, προερχόμενα από νεοσύλλεκτους άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού ηλικίας 18 ως 28 ετών. Αποτελeσματα 745 (74,5%) δείγματα έδωσαν θετικό αποτέλεσμα για anti-HBs και 255 (25,5%) αρνητικό αποτέλεσμα. Τα θετικά δείγματα χωρίστηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με τον τίτλο των αντισωμάτων: μια ομάδα περιελάμβανε τα δείγματα με τίτλο αντισωμάτων 10 ως 100 IU/L και η άλλη τα δείγματα με τίτλο αντισωμάτων 100 ως 1000 IU/L. Tο 30,5% των θετικών δειγμάτων είχε αναπτύξει πολύ υψηλούς τίτλους αντισωμάτων (>900 IU/L). Θετικό HBsAg ανιχνεύθηκε μόνο σε ένα δείγμα, ενώ θετικό αντι-HBc σε εννέα δείγματα. Ο επιπολασμός του HBsAg στο δείγμα μας υπολογίστηκε στο 0,1%, ενώ του αντι-HBc στο 0,9%. Τα δείγματά μας χωρίστηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με την ηλικία των εξεταζομένων και εντοπίστηκαν οι μεταξύ τους διαφοροποιήσεις. Συμπερaσματα Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν σαφή, σημαντική και διαχρονική μείωση του επιπολασμού της ηπατίτιδας Β στη χώρα μας μετά την εφαρμογή του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Η εκτεταμένη μετακίνηση μεταναστών, ειδικά από χώρες μεγάλης ενδημικότητας, τα τελευταία δέκα έτη, ενδέχεται να επιφέρει ανάσχεση της μείωσης του επιπολασμού της χρόνιας ηπατίτιδας Β, γεγονός που επιβάλλει την επιδημιολογική επιτήρηση και τη γενίκευση της εμβολιαστικής κάλυψης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):232—236
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Βιοπαθολογίας, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα, (2) Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Hπατίτιδα Β, αντι-HBs, εμβολιασμός, HBsAg, αντι-HBc
Αλληλογραφία: Μ. Σταμούλη, Αδραμυττίου 31, 171 21 Νέα Σμύρνη • e-mail: mixalodimitrakis@yahoo.com
ΓΕΝΙΚΟ ΘΕΜΑ Όταν ο ιατρός εμπνέει το ντετέκτιβ περισσότερο από όσο ο ντετέκτιβ τον ιατρό. Σέρλοκ Χολμς, ο αιώνιος μύθος
Θ.Α. Πέππας (1), Α.Σ. Στεφανίδης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Είναι συχνή η αναφορά σε χαρακτηρισμό λήψης ιστορικού ότι ο ιατρός επέδειξε «ικανότητες όπως ο Σέρλοκ Χολμς». Στην πραγματικότητα, ο πλέον διάσημος, ίσως, από τους μυθιστορηματικούς ήρωες, χρωστάει πολύ περισσότερα στην ιατρική από το αντίθετο. Ο δημιουργός του, Σερ Αρθουρ Κόναν Ντόϋλ, ιατρός στο επάγγελμα, εμπνεύστηκε τις σπάνιες επαγωγικές ικανότητες του θρυλικού ντετέκτιβ, από το πρότυπο των δασκάλων του στην ιατρική, και ιδιαίτερα του καθηγητή Μπελ στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Oι αναφορές στην ιατρική είναι συχνές στις περιπέτειες του Χολμς, αλλά τίποτε δεν είναι πιο συναρπαστικό για τους ιατρούς από το ότι ένας συνάδελφός τους έδωσε το έναυσμα για το αρχέτυπο του μυθικού δαιμόνιου που λέγεται Σέρλοκ Χολμς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(3–4):237—242
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Παθολογική Κλινική, (2) A΄ Καρδιολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας, Πειραιά
Λέξεις Κλειδιά: Ιατρική, ιστορία ιατρικής, 19ος αιώνας, διασημότητες, λογοτεχνία, τροπική ιατρική
Αλληλογραφία: Θ.Α. Πέππας, Ι. Χρυσοστόμου 24, 171 22 Ν. Σμύρνη • e-mail: theopeppas@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 98 Τεύχος 2 Αύγουστος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Το παράδοξον της παχυσαρκίας. Κριτική θεώρηση μιας αμφιλεγόμενης υπόθεσης
Χ. Κολιάκη, Ν. Κατσιλάμπρος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παχυσαρκία αποτελεί αναμφισβήτητα ισχυρό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών, μεταβολικών, νεοπλασματικών, εκφυλιστικών και άλλων νοσημάτων. Η αντιμετώπισή της πρέπει να αποτελεί απόλυτη ιατρική προτεραιότητα στα πλαίσια της πρωτογενούς πρόληψης αυτών των νοσημάτων. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τη δευτερογενή πρόληψη, δηλαδή από τη στιγμή που θα εκδηλωθεί κλινικά κάποιο σοβαρό χρόνιο νόσημα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι υπέρβαροι και μετρίως παχύσαρκοι ασθενείς εμφανίζουν παραδόξως καλύτερη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη κλινική έκβαση σε σχέση με τους λιποβαρείς και λεπτόσωμους ασθενείς. Η υπόθεση αυτή καλείται «παράδοξον της παχυσαρκίας» και έχει περιγραφεί ιδιαίτερα σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, τελικού σταδίου χρόνια νεφρική ανεπάρκεια υπό αιμοκάθαρση, στεφανιαία νόσο, υπέρταση, κολπική μαρμαρυγή, οξέα στεφανιαία σύνδρομα μετά από επεμβάσεις επαναγγείωσης, περιφερική αγγειοπάθεια, καθώς επίσης στους ηλικιωμένους και σε όσους υποβάλλονται σε γενικές (μη βαριατρικές) χειρουργικές επεμβάσεις. Η παρούσα ανασκόπηση συνοψίζει τα κυριότερα κλινικά δεδομένα που αφορούν στο παράδοξον της παχυσαρκίας σε συγκεκριμένους πληθυσμούς ασθενών, αναλύει τους πιθανούς υποκείμενους μηχανισμούς που θα μπορούσαν σε κάποιο βαθμό να ερμηνεύσουν το παρατηρούμενο πλεονέκτημα επιβίωσης των υπέρβαρων και παχύσαρκων ασθενών, και επισημαίνει πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες που υπεισέρχονται στις παράδοξες αυτές συσχετίσεις και εγείρουν προβληματισμό στην προσπάθεια αξιολόγησης των κλινικών προεκτάσεων της πολυσυζητημένης αυτής υπόθεσης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(2):99—108
Κέντρο Προέλευσης: «Ευγενίδειο» Θεραπευτήριο, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παράδοξον της παχυσαρκίας, πρωτογενής πρόληψη νοσημάτων, δευτερογενής πρόληψη νοσημάτων, χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσος, υπέρταση, κολπική μαρμαρυγή, πλεονέκτημα επιβίωσης, συγχυτικοί παράγοντες
Αλληλογραφία: X. Kολιάκη, Γαβριηλίδου 38, 111 41 Αθήνα • e-mail: ckoliaki@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι οικονομικές επιπτώσεις του καπνίσματος για τα συστήματα υγείας. Μια εκτίμηση για την ελληνική υγειονομική πραγματικότητα
Κ. Αθανασάκης (1) Κ. Σουλιώτης (1,2), Γ. Κυριόπουλος (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το κάπνισμα έχει αναδειχθεί ως ένας σημαντικότατος παράγοντας θνησιμότητας καθώς η επίπτωσή του παγκοσμίως έχει υπολογισθεί σε περίπου 3 εκατομμύρια θανάτους κατ’ έτος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι θάνατοι ετησίως που αποδίδονται σε νοσήματα που σχετίζονται αιτιολογικά με το κάπνισμα ανέρχονται σε 500.000 ενώ, στην Ελλάδα σε 20.000. Η επιβάρυνση που προκαλεί στα οικονομικά των συστημάτων υγείας και ασφάλισης υγείας το υψηλό φορτίο νοσηρότητας, καθώς και η σοβαρότητα και πολυπλοκότητα των καταστάσεων υγείας με τις οποίες σχετίζεται αιτιολογικά το κάπνισμα, έχουν απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό τη σχετική επιστημονική συζήτηση τα τελευταία χρόνια. Ερευνητικά ευρήματα καταδεικνύουν ότι η δαπάνη από το κάπνισμα υπερβαίνει το 1% του ΑΕΠ σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ, συνολικά, σε απόλυτες τιμές, η σχετική επιβάρυνση έχει υπολογισθεί ότι ξεπερνά τα 130 δισ. € (τιμές 2000). Στην Ελλάδα οι σχετικές ερευνητικές προσπάθειες είναι περιορισμένες, ωστόσο, αδρές εκτιμήσεις προσεγγίζουν της δαπάνες υγείας ως συνέπεια του καπνίσματος στα 3,3 εκατ. € ετησίως, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 15% περίπου των δαπανών υγείας. Η σημαντική επίπτωση του καπνίσματος στις δαπάνες υγείας στη χώρα μας, υπογραμμίζει την ανάγκη τόσο για τη λήψη μέτρων περιορισμού του, όσο και για την εντατικοποίηση των ερευνητικών προσπαθειών στο πεδίο της οικονομικής αξιολόγησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(2):109—115
Κέντρο Προέλευσης: (1) Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, (2) Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Λέξεις Κλειδιά: Κάπνισμα, δαπάνες υγείας, κόστος της νόσου, άμεσο κόστος, έμμεσο κόστος, αόρατο κόστος
Αλληλογραφία: Κ. Σουλιώτης, Αμαρ. Αρτέμιδος 36–38, 151 24 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: soulioti@hol.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οφθαλμικές εκδηλώσεις της ιδιοπαθούς φλεγμονώδους νόσου του εντέρου
Π.Κ. Τσιμπούρης, Χρ.Ν. Καλαντζής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου ως πολυσυστηματική νόσος μπορεί να εμφανίσει εκδηλώσεις από όλα σχεδόν τα συστήματα του οργανισμού. Οι οφθαλμικές εκδηλώσεις αποτελούν την πιο συχνή εξωεντερική εκδήλωση, με συχνότητα γύρω στο 10%. Συνδυάζονται με προσβολή των αρθρώσεων και διακρίνονται σε πρωτογενείς δευτερογενείς και συμπαρομαρτούσες. Πιο συχνές είναι οι εκδηλώσεις από τον πρόσθιο θάλαμο του οφθαλμού: επισκληρίτιδα, σκληρίτιδα και ραγοειδίτιδα, που χαρακτηρίζονται από ερυθρότητα του σκληρού, πόνο και ευαισθησία στην ψηλάφηση του βολβού και μπορούν να αντιμετωπιστούν και με τοπική θεραπεία. Πιο σοβαρές είναι οι σχετικά σπάνιες επιπλοκές του οπίσθιου θαλάμου, που μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια όρασης και απαιτούν συστηματική θεραπεία με κορτικοστεροειδή και ανοσοκατασταλτικά. Ιδιαίτερα συχνές είναι οι δευτερογενείς οφθαλμικές εκδηλώσεις της ιδιοπαθούς φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, από τις οποίες ξεχωρίζουν ο καταρράκτης και το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας, αλλά και μια σειρά ιογενών λοιμώξεων, που μπορεί να αναζωπυρωθούν από την ανοσοκατασταλτική αγωγή. Τέλος οι συμπαρομαρτούσες διαταραχές (επιπεφυκίτιδα, βλεφαρίτιδα), αν και πολύ συχνές δε διαφέρουν στην κλινική τους πορεία από το γενικό πληθυσμό. Η διάγνωση εκτός από την οφθαλμολογική εξέταση μπορεί να περιλαμβάνει πηκτολογικό έλεγχο, ρευματολογικό προφίλ, αγγειογραφία του βυθού με φλουροσεÀνη και υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία του βολβού. Η θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική αν εφαρμοστεί έγκαιρα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2010, 98(2):116—125
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική, Νοσοκομείο «ΝΙΜΤΣ», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, οφθαλμικές εκδηλώσεις, επισκληρίτιδα, σκληρίτιδα, ραγοειδίτιδα
Αλληλογραφία: Π. Τσιμπούρης, Μισκίνη 29, 157 71 Ζωγράφος, Αθήνα • e-mail: tsibofam@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 98 Τεύχος 1 Ιούλιος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η αιτιοπαθογένεια της αλκοολικής ηπατικής νόσου
Α. Σουλτάτη, Σ.Π. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σύμφωνα με τη σύγχρονη θεώρηση η ανάπτυξη της αλκοολικής ηπατικής νόσου υπόκειται σε πολύπλοκους ρυθμιστικούς-προδιαθεσικούς παράγοντες οι οποίοι αλληλεπιδρούν αθροιστικά. Ως βασικός παράγων αναγνωρίζεται η συγκέντρωση της αιθυλικής αλκοόλης στο αίμα, όπως καθορίζεται από περιβαλλοντικούς (ποσότητα και είδος καταναλωμένου αλκοόλ, συχνότητα κατανάλωσης, παρουσία φαγητού στο στομάχι) και γενετικούς παράγοντες [παραλλαγές στην κυτταροπλασματική αλκοολική δεϋδρογενάση, στη μιτοχονδριακή δεϋδρογενάση της αλδεΰδης και στην ισομορφή P450 2E1 (CYP2E1) του κυτοχρώματος P450]. Άλλες συνιστώσες είναι το φύλο με ιδιαίτερη επιβάρυνση για τις γυναίκες, η εθνικότητα και τέλος η συνύπαρξη χρόνιας ηπατοπάθειας. Εκτός των προδιαθεσικών παραγόντων γίνεται προσπάθεια να αποσαφηνιστεί η παθογένεια του συνδρόμου με απώτερο σκοπό στην ανάπτυξη αποτελεσματικών θεραπευτικών προσεγγίσεων. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνουν μηχανισμοί όπως το οξειδωτικό stress, η βλάβη που προκαλεί η ακεταλδεàδη και οι μεταβολίτες της, οι δομικές και λειτουργικές διαταραχές των μιτοχονδρίων, το stress του ενδοπλασματικού δικτύου, οι διαταραχές στο μεταβολισμό των λιπιδίων, η διαταραχή της ισορροπίας των κυτταροκινών, με κυριότερο τον παράγοντα νέκρωσης του όγκου, η συμμετοχή του λιπώδους ιστού και του ανοσολογικού συστήματος και η ηπατική ίνωση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: B΄ Παθολογική Kλινική, Iατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Aθηνών, ΠΓΝΑ «Iπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Αλκοολική ηπατική νόσος, περιβαλλοντικός προδιαθεσικός παράγων, γενετικός προδιαθεσικός παράγων, αλκοολική δεϋδρογενάση, παθογένεια, οξειδωτικό stress, ακεταλδεΰδη, κυτταροκίνες.
Αλληλογραφία: Σ.Π. Ντουράκης, Αχαΐας 28, 115 23 Αθήνα • e-mail: spdour@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Θεραπευτική υποθερμία-Ενδείξεις και εφαρμογές
Γ. Κουκουλίτσιος, Α. Καραμπίνης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η θεραπευτική χρήση της υποθερμίας εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τον Ιπποκράτη ως εμπειρική μέθοδος. Σήμερα, η εφαρμογή της στηρίζεται στα αποτελέσματα πειραματικών ερευνών, τυχαιοποιημένων πολυκεντρικών μελετών και σε μεγάλο αριθμό μη τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών. Το European Resuscitation Council, το Advanced Life Support Task Force of the International Liaison Committee on Resuscitation, το National Institute of Child Health and Human Development Workshop και το Brain Trauma Foundation έχουν δημοσιεύσει συστάσεις για την εφαρμογή της στους ασθενείς με κρανιοεγκεφαλική κάκωση, καρδιακή ανακοπή, νεογνική υποξική ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια. Στην παρούσα ανασκόπηση θα περιγράψουμε τους μηχανισμούς που ενεργοποιούνται στην τραυματική και ισχαιμική βλάβη του εγκεφάλου, το μηχανισμό δράσης της θεραπευτικής υποθερμίας, τις ενδείξεις και συστάσεις εφαρμογής της σύμφωνα με την ιατρική τεκμηρίωση. Αποτελεί ισχυρή ένδειξη και σύσταση η χρήση της στους ασθενείς μετά από καρδιακή ανακοπή εκτός νοσοκομείου, σε νεογέννητα με μετρίου βαθμού νεογνική υποξική ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια, στη μείωση της ενδοκράνιας πίεσης και στον έλεγχο του πυρετού στις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Για την εφαρμογή της διεγχειρητικά σε θωρακο-κοιλιακά ανευρύσματα, ενδοεγκεφαλικά ανευρύσματα, καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, κατά τη διάρκεια στεφανιογραφίας και αγγειοπλαστικής, μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου και σε ασθενείς με ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, ηπατική εγκεφαλοπάθεια, κακώσεις νωτιαίου μυελού, επί του παρόντος δεν μπορεί να εκδοθεί σύσταση υπέρ ή ενάντια της χρήσης ήπιας θεραπευτικής υποθερμίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θεραπευτική υποθερμία, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, καρδιακή ανακοπή, ισχαιμικό εγκεφαλικό, νεογνική υποξική ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια
Αλληλογραφία: Γ. Κουκουλίτσιος, Αμισσού 10, 142 31 Αθήνα • e-mail: gvkoukoulitsios@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λεγιονέλλα. Ένα αναδυόμενο υδατογενές παθογόνο;
Α. Φράγκου, Ι. Αλαμάνος, Α. Βανταράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η λεγιονέλλωση είναι μια λοιμώδης νόσος που αναγνωρίσθηκε το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Προκαλείται από το βακτήριο Legionella με πιο συχνά απομονωμένο το βακτήριο Legionella pneumophila. Η σοβαρότητα της νόσου ποικίλει από μια ήπια εμπύρετη νόσο (Pontiac fever) μέχρι σοβαρής μορφής πνευμονία (νόσος των λεγεωναρίων) με σημαντική θνητότητα. Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν οι ηλικιωμένοι άνδρες, οι καπνιστές και οι ανοσοκατασταλμένοι. Το υδάτινο περιβάλλον αποτελεί την κυριότερη πηγή μόλυνσης. Η λεγιονέλλα έχει ανιχνευθεί σε πολλά διαφορετικά φυσικά και τεχνητά υδάτινα περιβάλλοντα όπως σε πύργους ψύξης, στο δίκτυο πόσιμου νερού, σε ξενοδοχεία, σε νοσοκομεία, σε σπίτια, σε υδατόλουτρα, σε εργοστάσια, σε πλοία, σε συστήματα αναπνευστικής υποστήριξης, σε σιντριβάνια. Επίσης, περίπου το 20% των περιστατικών λεγιονέλλωσης που αναφέρονται στην Ευρώπη συσχετίζονται με τα ταξίδια. Η λεγιονέλλα ανιχνεύεται ευρέως στο υδάτινο περιβάλλον και είναι απαραίτητος ο έλεγχος των δικτύων χρήσης ή της παροχής νερού για την πρόληψη της εμφάνισης επιδημιών της νόσου των λεγεωνάριων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα
Λέξεις Κλειδιά: Λεγιονέλλα, υδατοσταγονίδια, επιδημιολογία, πνευμονία, νόσος λεγεωναρίων
Αλληλογραφία: Α. Βανταράκης, Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα • e-mail: avantar@med.upatras.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας στις αναπτυγμένες χώρες και στην Ελλάδα. «Βιομηχανικός πολιτισμός» ή «αλλαγές τρόπου ζωής»;
Α. Βαλαβανίδης, Θ. Βλαχογιάννη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Πολυάριθμες στατιστικές μελέτες σε διεθνή κλίμακα και ιδιαίτερα σε αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες, τεκμηρίωσαν τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας από χρόνιες ασθένειες φθοράς και κακοήθεις νεοπλασίες στον άνθρωπο. Η περιβαλλοντική αφύπνιση που προκλήθηκε από τη δεκαετία του 1960 δημιούργησε την εντύπωση σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού ότι τα χημικά προϊόντα και οι νέες τεχνολογίες της καθημερινής ζωής συμβάλλουν στην αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, ιδιαίτερα από τις κακοήθεις νεοπλασίες στον άνθρωπο. Αν και το προσδόκιμο επιβίωσης αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια και η προληπτική διάγνωση και οι φαρμακολογικές και θεραπευτικές αγωγές έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, ο μέσος πολίτης παραμένει δύσπιστος και με ατεκμηρίωτη ενημέρωση. Μέσα από την επιλεκτική και «παραπλανητική» παρουσία στατιστικών από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), αποδίδει την αυξημένη θνησιμότητα στα «προϊόντα του βιομηχανικού πολιτισμού». Αντίθετα, ο η μακροβιότητα, οι αλλαγές κουλτούρας και ο μοντέρνος «τρόπος ζωής» (διατροφή, κάπνισμα, παχυσαρκία, έλλειψη άσκησης, αλκοολούχα ποτά) δεν προβάλλονται στο βαθμό που αντιπροσωπεύουν τις βασικές πρωτογενείς αιτίες στις χρόνιες ασθένειες, κακοήθεις νεοπλασίες και πρόωρους θανάτους. Οι εκστρατείες όμως ενημέρωσης σε διεθνές και εθνικό επίπεδο για αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, η διακοπή του καπνίσματος και οι πρόοδοι στην πρόληψη και φαρμακολογική θεραπεία καρκίνων έχουν ήδη αποδώσει σημαντικά οφέλη. Οι στατιστικές της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν εμφανώς μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας, ιδιαίτερα για τις κακοήθεις νεοπλασίες. Το γεγονός αυτό δεν έχει προβληθεί με ιδιαίτερη έμφαση από τα ΜΜΕ με αποτέλεσμα να αμφισβητούνται σημαντικές προληπτικές εφαρμογές και πρακτικές υγιεινής της καθημερινής ζωής. Αντίθετα, προβάλλονται δευτερεύουσες και μικρής εμβέλειας κίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου από μοντέρνα χημικά προϊόντα, εκθέσεις στην περιβαλλοντική ρύπανση και ηλεκτρονικές συσκευές με παραπλανητικές και υπερβολικές εκτιμήσεις. Στην ανασκόπηση αυτή καταγράφονται οι κυριότερες αιτίες θνησιμότητας και νοσηρότητας σε διεθνή κλίμακα, στις αναπτυγμένες χώρες, στη Ευρώπη και στην Ελλάδα, με έμφαση στις κακοήθεις νεοπλασίες, καθώς και τα νοσήματα που προκαλούν χρόνιες αναπηρίες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Διαχρονικές τάσεις, θνησιμότητα, νοσηρότητα, κακοήθεις νεοπλασίες, αναπτυγμένες χώρες, χρόνιες ασθένειες, αναπηρίες
Αλληλογραφία: Α. Βαλαβανίδης, Αγίας Σοφίας 26, 171 23 Ν. Σμύρνη, Αθήνα • e-mail: valavanidis@chem.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η επίδραση της σωματικής άσκησης στα επίπεδα των λιπιδίων του ορού
Χρ. Τεσσερομμάτη (1), Α. Κώτσιου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η σωματική άσκηση αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόληψης και αντιμετώπισης των νόσων τρόπου ζωής (life style) –υπερλιπιδαιμία, διαβήτης, υπέρταση, καρδιαγγειακές νόσοι– ελαττώνοντας την ολική χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, αυξάνοντας τις λιποπρωτεÀνες υψηλής πυκνότητας στον ορό και βελτιώνοντας την αγγειακή αιματική ροή. Ποσοτικά οι ευνοϊκές μεταβολές φαίνεται να είναι συνάρτηση της έντασης και της διάρκειας της άσκησης. Η σωματική δραστηριότητα δρα προληπτικά στην ανάπτυξη παχυσαρκίας ιδιαίτερα στους εφήβους. Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα αυξάνονται κατά τη διάρκεια της άσκησης με δυνητικές επιπτώσεις στη φαρμακοκινητή ορισμένων φαρμάκων με όξινη pKa (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ή αντιβιοτικά π.χ. β-λακτάμες) λόγω ανταγωνιστικής σύνδεσης με τη λευκωματίνη του ορού. Η έντονη σωματική καταπόνηση προκαλεί οξειδωτικό stress και διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ κινητοποιούνται αμυντικοί και αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί για την προστασία του οργανισμού. Η βαρειά σωματική άσκηση προκαλεί διαταραχές και στο ισοζύγιο των πρωτεϊνών, μεταξύ αυτών και της α1-όξινης γλυκοπρωτεϊνης επηρεάζοντας τη σύνδεση και φαρμακοκινητική των αλκαλικών φαρμάκων π.χ. των β-αναστολέων. Φαίνεται ότι η μέτριας έντασης αλλά τακτική προπόνηση δρα ευεργετικά τόσο στις λιπιδαιμικές παραμέτρους όσο και στους ανοσοποιητικούς, αντιοξειδωτικούς και αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Η σωματική άσκηση είναι ευεργετική μόνο εάν είναι συχνή και διηνεκής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) «Aρεταίειο» Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σωματική άσκηση, λιπίδια ορού
Αλληλογραφία: Χρ. Τεσσερομμάτη, Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μ. Ασίας, 75, 115 27 Αθήνα • e-mail: ctesser@med.uoa.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Εμβρυϊκό ραβδομυοσάρκωμα προστάτη σε νεαρό ανήλικα ασθενή. Παρουσίαση ενδιαφέρουσας περίπτωσης και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Σ. Απέργης (1), Δ.Κ. Φιλιππιάδης (2), Μ.Γ. Γκέλη (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το προστατικό εμβρυϊκό ραβδομυοσάρκωμα συναντάται σπάνια σε ενήλικες. Νεαρός ασθενής, ηλικίας 18 ετών, προσήλθε στο νοσοκομείο αναφέροντας άλγος στην περιοχή του περινέου και δυσουρία από διμήνου. Ο απεικονιστικός έλεγχος με υπερηχογράφημα και μαγνητική τομογραφία ανέδειξε την παρουσία μάζας στον προστάτη αδένα και διογκωμένους λαγόνιους λεμφαδένες. Η ιστολογική εξέταση ταυτοποίησε τη μάζα ως εμβρυϊκό ραβδομυοσάρκωμα του προστάτη. Η υπολογιστική τομογραφία θώρακος ανέδειξε πλευριτική συλλογή και οζώδεις αλλοιώσεις στους πνεύμονες που αποδόθηκαν σε μεταστάσεις. Έγινε συνδυασμός χειρουργικής εξαίρεσης, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Το προστατικό εμβρυϊκό ραβδομυοσάρκωμα είναι μια σπάνια κλινική οντότητα σε ενήλικες, ενώ λιγότερες από δεκαπέντε περιπτώσεις έχουν αναφερθεί στη βιβλιογραφία μέχρι σήμερα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Ακτινολογικό Τμήμα, Μονάδα Υπερηχοτομογραφίας, Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (2) Β΄ Εργαστήριο Ακτινολογίας, ΠΓΝΑ «Αττικό», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Προστάτης, εμβρυϊκό ραβδομυοσάρκωμα, απεικονιστικές μέθοδοι, συνδυαστική θεραπεία
Αλληλογραφία: Μ.Γ. Γκέλη, Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αμπελόκηποι, Αθήνα • e-mail: myrgel@gmail.com
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο Μπετόβεν και οι θεράποντες ιατροί του
Θ.Α. Πέππας (1), Α.Σ. Στεφανίδης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο Μπετόβεν, μια από τις μεγαλύτερες μορφές στην ιστορία της ανθρωπότητος, χρειάστηκε συχνά να καταφύγει σε ιατρούς, συνήθως τους πλέον εξέχοντες της εποχής του. Παρά το ότι τον αντιμετώπισαν με σεβασμό, δέος και κατέβαλαν κάθε προσπάθεια με τα τότε διαθέσιμα φαρμακευτικά και ιατρικά μέσα, η δύσκολη ιδιοσυγκρασία του συνθέτη, η εκρηκτικότητά του και, μερικές φορές, η αγένεια που εξέφραζε έθεσαν τη σχέση ιατρού-ασθενούς σε μεγάλη δοκιμασία. Μολαταύτα, η σύνδεση των ονομάτων τους με εκείνο του Τιτάνα της Μουσικής τους εξασφάλισε μια θέση στην Ιστορία της Ιατρικής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Γ΄ Παθολογικό Τμήμα, (2) Α΄ Καρδιολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας, Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Διασημότητες, Ιστορία Ιατρικής, 19ος αιώνας, κίρρωση ήπατος, κώφωση, ασκίτης
ΤΟΜΟΣ 97 Τεύχη 5–6 Μάϊος-Ιούνιος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις στα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος
Γ. Διονέλλης (1), Γ. Χαρδαβέλλα (1), Χ. Κωστόπουλος (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Με την πρόοδο της τεχνολογίας και τα αλματώδη βήματα στη φαρμακευτική έρευνα, έχουν εφευρεθεί νέοι φαρμακευτικοί παράγοντες και θεραπευτικές παρεμβάσεις που διευκολύνουν και σε άλλες περιπτώσεις επιταχύνουν τη θεραπεία και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των αναπνευστικών ασθενών. Η συγκεντρωτική αξιολόγηση αυτών των μεταδιδόμενων πληροφοριών καθίσταται απαραίτητη και χρήσιμη τόσο για τους ειδικούς όσο και για τους γενικούς ιατρούς. Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι να παρουσιάσει τις νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις του τελευταίου έτους (2009) στο χώρο της Πνευμονολογίας και συγκεκριμένα στα ακόλουθα νοσήματα: χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, βρογχικό άσθμα, φυματίωση, γρίπη Η1Ν1, κυστική ίνωση, πνευμονική ίνωση, πνευμονική υπέρταση, σύνδρομο απνοιών στον ύπνο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων Αναπνευστικού, Α΄ Πνευμονολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», (2) Πνευμονολογικό Τμήμα, Θεραπευτική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αλεξάνδρα», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Νοσήματα αναπνευστικού, θεραπευτικές εξελίξεις, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, βρογχικό άσθμα, φυματίωση, γρίπη Η1Ν1, κυστική ίνωση, πνευμονική ίνωση, πνευμονική υπέρταση, σύνδρομο απνοιών στον ύπνο.
Αλληλογραφία: Γ. Χαρδαβέλλα, Γαρυτού 122, 153 43 Αγία Παρασκευή, Αθήνα • e-mail: georgiahardavella@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπατικές παθήσεις συνυπάρχουσες με την εγκυμοσύνη
Σ.Π. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μέχρι το 5% των κυήσεων επιπλέκονται από κάποια ηπατοπάθεια. Τα ηπατικά προβλήματα της εγκυμοσύνης είτε είναι μοναδικά οφειλόμενα σε αυτήν, είτε οφείλονται σε προϋπάρχουσα ηπατική νόσο, είτε οφείλονται σε οξεία ηπατοπάθεια ανεξάρτητα από την εγκυμοσύνη. Χρόνια ηπατικά νοσήματα που περιλαμβάνουν χολοστατικές ηπατοπάθειες, αυτοάνοση ηπατίτιδα, νόσο του Wilson, ιογενή ηπατίτιδα, όγκοι του ήπατος και κίρρωση μπορεί να συνυπάρχουν με την εγκυμοσύνη. Η φυσική πορεία των χρόνιων ιογενών ηπατιτίδων (Β, C και D) δεν επηρεάζεται ιδιαιτέρως από την κύηση. Ο κίνδυνος περιγεννητικής μετάδοσης εξαρτάται κυρίως από τα επίπεδα ιαιμίας της μητέρας ή την HIV συλλοίμωξη για την HCV λοίμωξη. Η εγκυμοσύνη σε γυναίκες με ηπατική κίρρωση είναι ασυνήθης. Τα ποσοστά πρόωρων τοκετών και νεογνικών θανάτων είναι αυξημένα. Σε καλώς αντιρροπούμενη ηπατική κίρρωση και σε ήπια πυλαία υπέρταση η κύηση έχει συνήθως καλή πορεία και δεν επιδρά δυσμενώς στη νόσο. Σε μη αντιρροπούμενη κίρρωση, επιβάλλεται άμεση διακοπή της κύησης αφού το 50% των γυναικών εμφανίζουν επιπλοκές. Η κύηση μετά από μεταμόσχευση ήπατος είναι γενικά ασφαλής για τη μητέρα και το παιδί όταν η προ επέμβασης λειτουργία του μοσχεύματος είναι επαρκής και η ανοσοκασταλτική θεραπεία συνεχίζεται ανελλιπώς. H αντιμετώπιση των ηπατικών νοσημάτων απαιτεί συνεργασία μαιευτήρων και γαστρεντερολόγων/ηπατολόγων. Η παρούσα ανασκόπηση αναφέρεται στις ηπατοπάθειες που μπορεί να υπάρξουν κατά την εγκυμοσύνη και δε συσχετίζονται με αυτή.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΠΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Eγκυμοσύνη, χρονία ηπατίτιδα, κίρρωση, πυλαία υπέρταση, μεταμόσχευση ήπατος, νεοπλάσματα ήπατος.
Αλληλογραφία: Σ.Π. Ντουράκης, Αχαΐας 28, 115 23 Αθήνα • e-mail: spdour@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Φυματίωση και ανοσοκαταστολή
Ν. Παΐσιος (1), Β. Αντωνοπούλου (2), Ά. Πεφάνης (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανοσοκαταστολή αποτελεί μείζονα παράγοντα ενεργοποίησης λανθάνουσας φυματίωσης (LTBI), γιατί πλήττει τους φυσικούς ανοσολογικούς μηχανισμούς ενάντια στη φυματίωση (ΤΒ). Οι ανοσοκατασταλμένοι έχουν 10% ετήσια πιθανότητα ΤΒ λοίμωξης. Κύριοι παράγοντες ανοσοκαταστολής είναι η λήψη κορτικοειδών και αντι-TNFα παραγόντων και ο HIV. Η διάρκεια και η δοσολογία της κορτικοθεραπείας ευθύνονται για την αύξηση του σχετικού κινδύνου ανάπτυξης ΤΒ, που στους κορτικοεξαρτώμενους εκδηλώνεται ως κεγχροειδής, με υψηλή θνητότητα, ή με εξωπνευμονικές μορφές. Η σχέση της ΤΒ με τους αντι-TNFα παράγοντες είναι περισσότερο μελετημένη και εξηγείται από τη συμμετοχή του TNF στους μηχανισμούς άμυνας στην ΤΒ. Πρόκειται συνήθως για αναζωπύρωση LTBI με άτυπες εξωπνευμονικές μορφές. Πριν από την έναρξη θεραπείας με αντι-TNFα προηγείται έλεγχος για LTBI και επί θετικότητάς του γίνεται έναρξη αντιφυματικής θεραπείας. Προς τούτου έχουν προταθεί θεραπευτικοί αλγόριθμοι από τη Βρετανική Πνευμονολογική Εταιρεία (BTS). Το 1/3 των ατόμων με HIV έχουν συλλοίμωξη από ΤΒ. Η προκαλούμενη, από τον HIV, ανεπάρκεια λεμφοκυττάρων/μονοκυττάρων ευθύνεται για την επίπτωση της ΤΒ στους HIV+ ασθενείς. Η κλινική εικόνα εξαρτάται από το βαθμό της ανοσοκαταστολής. Στα αρχικά στάδια προσομοιάζει εκείνης των μη ανοσοκατασταλμένων. Σε προχωρημένα στάδια προέχουν οι άτυπες μορφές. Το φλεγμονώδες σύνδρομο ανοσολογικής αποκατάστασης (IRIS) είναι παράδοξη επιδείνωση μετά από ισχυρή αντιρετροϊκή αγωγή, λόγω αποκατάστασης της άμυνας του οργανισμού. Εκδηλώνεται και ως αποκάλυψη ενεργού νόσου σε μη προηγουμένως διαγνωσθείσα ΤΒ.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα, (2) Μικροβιολογικό Εργαστήριο, Νοσοκομείου Καλαμάτας, Καλαμάτα
Λέξεις Κλειδιά: Φυματίωση, λανθάνουσα φυματική λοίμωξη, ανοσοκαταστολή, κορτικοειδή, αντι-TNFα, HIV, νοσήματα κολλαγόνου, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, μεταμόσχευση, IRIS, LTBI.
Αλληλογραφία: Ν.Π. Παΐσιος, Παθολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος «Η Σωτηρία», Λ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα • e-mail: paissios@gmail.com
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Προγράμματα συντοσνισμού μεταξύ ΜΕΘ και τμημάτων για την εκτίμηση και τη διαχείριση ασθενών που χρήζουν αυξημένης φροντίδας
Α. Παπαδόπουλος (1), Κ. Μπαρτζιώκας (1), Ε. Ζακυνθινός (2), Δ. Μ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο η τάση για αντιμετώπιση των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση, έξω από τα ‘φυσικά’ όρια των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, στα τμήματα δηλαδή που ήδη νοσηλεύονται οι ασθενείς αυτοί, με τη συμμετοχή έμπειρου και εξειδικευμένου ιατρικού και νοσηλευτικού κυρίως προσωπικού. Έτσι, ιδρύθηκαν οι ομάδες αντιμετώπισης κρίσιμων περιστατικών οι οποίες έχουν ως κύριο σκοπό την αποφυγή –εάν αυτό είναι εφικτό– διακομιδής του ασθενούς στη μονάδα εντατικής θεραπείας και την εξασφάλιση παροχής της κατάλληλης φροντίδας στο τμήμα το οποίο νοσηλεύεται. Μέσα από τη δημοσιευμένη μέχρι σήμερα βιβλιογραφία προκύπτουν σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς και τα συστήματα υγείας και ταυτόχρονα όμως αναδεικνύονται διάφορα προβλήματα μέσα από τη λειτουργία του θεσμού αυτού. Η ίδρυση αυτών των ομάδων αντιμετώπισης κρίσιμων περιστατικών είναι πιθανό να συμβάλει στην αύξηση της ενδονοσοκομειακής επιβίωσης, έχοντας σημαντικά κοινωνικο-οικονομικά οφέλη για τον ασθενή και το σύστημα υγείας, κυρίως μέσα από τη μείωση του αριθμού των ασθενών που εισάγονται στις ΜΕΘ από τα διάφορα τμήματα του νοσοκομείου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Πνευμονολογικό Τμήμα, ΓΝ «Αμαλία Φλέμινγκ», Αθήνα, (2) Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, Περιφεριακό Πανεπιστημιακό ΓΝ Λάρισας, Λάρισα
Λέξεις Κλειδιά: Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ΜΕΘ, ομάδα κρίσης, βαρέως πάσχων ασθενής.
Αλληλογραφία: Α. Παπαδόπουλος, Ανθίμου Γαζή 13, 151 25 Μαρούσι, Αθήνα
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Μεκέλλειος απόφυση. Ο μεγάλος μίμος της κοιλίας. Παρουσίαση δύο περιστατικών σε βρέφη
Ά. Πουπάλου, Γ. Σκόνδρας, Π. Νικολαΐδης, Μ. Σκλάβος, Γ. Πετούσης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H απόφυση του Meckel (ΑΜ) αποτελεί την πιο συχνή συγγενή ανωμαλία του γαστρεντερικού συστήματος. Αν και συνήθως ασυμπτωματική, μπορεί να δώσει συμπτωματολογία στο 4% του πληθυσμού. Λόγω της ποικιλομορφίας των κλινικών εκδηλώσεων συνήθως είναι δύσκολο να διαγνωσθεί προεγχειρητικά. Οι συγγραφείς παρουσιάζουν δύο βρέφη, 5 και 6 μηνών, τα οποία εμφάνισαν επιπλοκή της ΑΜ, συγκεκριμένα, αιμορραγία κατώτερου πεπτικού με αιμοδυναμική αστάθεια και οξεία κοιλία λόγω φλεγμονής και ρήξης αντίστοιχα. Παρουσιάζονται τα κλινικά ευρήματα και συζητείται η διαγνωστική προσπέλαση και η τελική, χειρουργική αντιμετώπιση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: A΄ Παιδοχειρουργικό Tμήμα, Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Π & Α Κυριακού», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μεκέλλειος απόφυση, βρέφος, οξεία κοιλία, αιμορραγία γαστρεντερικού
Αλληλογραφία: Ά. Πουπάλου, Μυκόνου 3–5, 157 72 Ζωγράφου, Αθήνα • e-mail: apoupalou@gmail.com
ΤΟΜΟΣ 97 Τεύχος 4 Απρίλιος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος του φρουρού-λεμφαδένα στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Νέα δεδομένα-μελλοντικές προκλήσεις
Δ.Ν. Μώρης, Κ.Ε. Καλλιανίδης, Αρ.Ι. Αντσακλής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η τεχνική του φρουρού-λεμφαδένα αποτελεί διαγνωστική προσέγγιση σε ολοένα και περισσότερα νεοπλάσματα, όπως ο καρκίνος του μαστού, το μελάνωμα και πρόσφατα ο γαστρικός καρκίνος. Όσον αφορά στους γυναικολογικούς καρκίνους, πέραν του μαστού, εφαρμόζεται η τεχνική με ενδιαφέροντα αποτελέσματα στον καρκίνο του αιδοίου, του ενδομητρίου και του τραχήλου της μήτρας. Οι πρώτες βιβλιογραφικές αναφορές για τον τελευταίο προσδιορίζονται το 2002–2003, ενώ μέχρι το 2007 τα αποτελέσματα της εφαρμογής της μεθόδου ήταν επουσιώδη. Τη διετία 2007–2008 παρουσιάστηκαν μελέτες που προσδιόριζαν κάποια πλεονεκτήματα, συνοδευόμενες με μεγάλο ποσοστό ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Η τεχνική του λεμφαδένα φρουρού είναι πιο ακριβής στον προσδιορισμό λεμφαδενικής μεταστατικής νόσου, κυρίως σε ασθενείς με ασυνήθεις ή μη αναμενόμενες περιοχές, καθώς επίσης βοηθά και στον εντοπισμό μικρομεταστάσεων και μεμονωμένων καρκινικών κυττάρων. Η παρουσία ή απουσία του HPV στο λεμφαδένα φρουρό επηρεάζει την αρνητική και θετική προγνωστική αξία για την ύπαρξη λεμφαδενικών μεταστάσεων και υποτροπών. Για την τεχνική εγείρονται εύλογες ανησυχίες για την εφαρμογή της, με κύριες ενστάσεις, την επαναληψιμότητα, την ασφάλεια καθώς και πιο τεχνικά θέματα, όπως το βάθος έγχυσης του ισοτόπου και τους ιχνηθέτες εκλογής. Γι’ αυτό προτείνεται, από μέρος της επιστημονικής κοινότητας, η ευρύτερη εφαρμογή της μεθόδου μόνο στα πλαίσια κλινικών δοκιμών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αλεξάνδρα», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φρουρός-λεμφαδένας, καρκίνος τραχήλου μήτρας, πρώιμο στάδιο, λεμφαγγειογένεση, ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, βιοψία.
Αλληλογραφία: Δ.Ν. Μώρης, Γενναδίου 56, 114 74 Αθήνα, e-mail: dimmoris@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπατίτιδα C και νεφρική νόσος
Χρ. Πιπιλή (1), Ευ. Χολόγκιτας (2), Γ. Ηλονίδης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η χρόνια ηπατίτιδα C εμπλέκεται στην παθογένεια της νεφρικής ανεπάρκειας με τη μεσολάβηση κρυοσφαιρινών που οδηγούν σε χρόνια νεφρική νόσο. Οι κύριες κλινικές εκδηλώσεις αφορούν στο σπείραμα με εμφάνιση πρωτεϊνουρίας και αιματουρίας με ή χωρίς επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας. Ωστόσο, οι κύριοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί για τη δημιουργία και εξέλιξη της νεφρικής βλάβης δεν έχουν πλήρως διευκρινισθεί και τα φαρμακευτικά σχήματα ποικίλλουν. Επιπλέον, η χρόνια ηπατίτιδα C είναι συχνή σε ασθενείς με υποκατάσταση νεφρικής λειτουργίας (ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου που βρίσκονται υπό αιμοκάθαρση ή έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση νεφρού) και ασκεί αρνητική επίδραση στη θνησιμότητά τους, αφού ασφαλή και αποτελεσματικά φαρμακευτικά δοσολογικά σχήματα δεν έχουν ακόμη τεκμηριωθεί και η νοσοκομειακή μετάδοση συνεχίζει να υφίσταται. Η μονοθεραπεία με ιντερφερόνη φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική από ό,τι στους μη ουραιμικούς ασθενείς, ενώ η ριμπαβιρίνη σπάνια δίνεται λόγω της αιμολυτικής της δράσης. Λόγω της έλλειψης νεφρικών μοσχευμάτων και με δεδομένο ότι οι λήπτες HCV θετικών νεφρικών μοσχευμάτων έχουν καλύτερη επιβίωση από ό,τι ήταν αιμοκαθαιρόμενοι ή περίμεναν στη λίστα, η παγκόσμια κοινότητα προτείνει την αξιοποίηση των HCV θετικών νεφρικών μοσχευμάτων επιφέροντας προβληματισμούς και αντικρουόμενες απόψεις. Στην παρούσα ανασκόπηση περιγράφονται οι κυριότερες νεφρικές εκδηλώσεις της ΗΠC, τα επιδημιολογικά και κλινικά χαρακτηριστικά της στο πληθυσμό των νεφροπαθών και σχολιάζονται οι περιορισμοί και οι ανεπάρκειες των σύγχρονων θεραπευτικών σχημάτων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Νεφρολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΠΓΝΑ «Αρεταίειο», Αθήνα, (2) Δ΄ Παθολογική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, «Ιπποκράτειο» Γενικό Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Χρόνια ηπατίτιδα C, χρόνια νεφρική νόσος, αιμοκάθαρση, μεταμόσχευση νεφρού.
Αλληλογραφία: Χρ. Πιπιλή, Μεσολογγίου 42, 122 42 Αιγάλεω, Αθήνα • e-mail: chrisapi2001@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπατικές παθήσεις σχετιζόμενες με την εγκυμοσύνη-Μέρος Α
Σ.Π. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μέχρι το 5% των κυήσεων επιπλέκεται από κάποια ηπατοπάθεια. Τα ηπατικά προβλήματα της εγκυμοσύνης είτε είναι μοναδικά οφειλόμενα σε αυτήν, είτε αποδίδονται σε μη σχετιζόμενη με την κύηση ηπατική νόσο. Οι ηπατοπάθειες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη (Υπερεμεσία, Ενδοηπατική χολόσταση, Προεκλαμψία-εκλαμψία, Σύνδρομο HELLP, Έμφρακτο/Αιμάτωμα/Ρήξη, Οξύ λιπώδες ήπαρ) είναι οι συχνότερες και απειλούν την επιβίωση της μητέρας και του παιδιού. Οι ηπατικές αυτές νόσοι αποτελούν επιπλοκές της κύησης και κατατάσσονται αναλόγως της συνύπαρξης προεκλαμψίας. Με την προεκλαμψία συνυπάρχουν η ηπατική προσβολή από την ίδια, το σύνδρομο HELLP και το οξύ λιπώδες ήπαρ της κύησης. Δε συσχετίζονται με την προεκλαμψία η υπερεμεσία και η ενδοηπατική χολόσταση. Αυτές οι διαταραχές συμβαίνουν σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των παραπάνω νοσημάτων γίνεται με την πρόκληση τοκετού και τη συμπτωματική αντιμετώπιση. Η επιβίωση της μητέρας και του εμβρύου βελτιώθηκαν σημαντικά με την κατανόηση της παθογένειας των νοσημάτων και τη σωστή κλινική αντιμετώπιση από εξειδικευμένους ιατρούς σε ειδικά κέντρα. Στην ανασκόπηση αυτή αναφέρονται η επιδημιολογία, η παθοφυσιολογία, η διάγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση των ηπατοπαθειών που οφείλονται στην εγκυμοσύνη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΠΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Υπερεμεσία κύησης, ενδοηπατική χολόσταση κύησης, προεκλαμψία-εκλαμψία, σύνδρομο HELLP, αιμάτωμα ήπατος, έμφρακτο ήπατος, ρήξη ήπατος, οξύ λιπώδες ήπαρ κύησης, εγκυμοσύνη.
Αλληλογραφία: Σ.Π. Ντουράκης, Αχαΐας 28, 115 23 Αθήνα • e-mail: spdour@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Χοριοκαρκίνωμα. Σύγχρονη αντιμετώπιση και μελλοντικές προοπτικές
Κ. Πλοιαρχοπούλου, Δ. Πεκτασίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το χοριοκαρκίνωμα αποτελεί δυνητικά ιάσιμη νόσο που πρέπει να αντιμετωπίζεται από εξειδικευμένες ομάδες ιατρών. Η συνήθης κλινική εικόνα του είναι η μητρορραγία, το κοιλιακό άλγος και η ψηλαφητή μάζα, ενώ σε μικρό ποσοστό ασθενών τα ευρήματα σχετίζονται με την παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων. Η διάγνωσή του βασίζεται σε κλινικά δεδομένα και σε μετρήσεις της β-χοριακής γοναδοτροπίνης (b-HCG) ορού και ούρων, καθώς έχει φανεί ότι τα επίπεδά της είναι ενδεικτικά του φορτίου της νόσου, ενώ οι τιμές της επιτρέπουν την παρακολούθηση και την ανταπόκριση της νόσου στη θεραπεία. Τα δραστικότερα φάρμακα στο χοριοκαρκίνωμα είναι η ετοποσίδη, η υδροξυουρία, η 6-μερκαπτοπουρίνη, η μεθοτρεξάτη, η λευκοβορίνη, η ακτινομυκίνη-D, η βινκριστίνη και η κυκλοφωσφαμίδη. Τέλος, η αποτελεσματικότητα παραγόντων που αναστέλλουν μοριακές οδούς έχει φανεί σε πειραματικά μοντέλα και κυτταρικές σειρές, αλλά η χρησιμότητά τους στον άνθρωπο παραμένει να διερευνηθεί.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ογκολογική Μονάδα, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Τροφοβλαστική νόσος, χοριοκαρκίνωμα, β-χοριακή γοναδοτροπίνη, χημειοθεραπεία, στοχεύουσα θεραπεία.
Αλληλογραφία: Κ. Πλοιαρχοπούλου, Ρίμινι 1, 124 61 Χαϊδάρι, Aθήνα • e-mail: kpliarch@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ιστορική εξέλιξη της χειρουργικής του θυρεοειδούς. Από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα
Γ.Χ. Σακοράφας, Ειρ. Παππά
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι νόσοι του θυρεοειδούς (κυρίως η βρογχοκήλη) είναι γνωστές εδώ και 3500 έτη. Φυσικά, οι γνώσεις σχετικά με τη φυσιολογία των νόσων ήταν περιορισμένες εκείνη την εποχή. Η ιδέα της χειρουργικής του θυρεοειδούς γεννήθηκε στην αρχαιότητα αλλά περιορίσθηκε σε σπάνιες απόπειρες αφαίρεσης τμημάτων από διογκωμένους θυρεοειδείς αδένες, σε περιπτώσεις επικείμενου θανάτου από ασφυξία ή σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις διαπύησης του αδένα. Όπως και σε άλλους τομείς της χειρουργικής, έτσι και η χειρουργική του θυρεοειδούς περιορίσθηκε από πολλά προβλήματα, όπως έλλειψη αναισθησίας, αντισηψίας και κατάλληλων οργάνων, όπως οι αγγειολαβίδες (πολλοί θάνατοι μετά από επεμβάσεις θυρεοειδούς οφείλονταν σε μετεγχειρητική αιμορραγία ή λοίμωξη). Μεγάλη πρόοδος στη χειρουργική του θυρεοειδούς σημειώθηκε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, η πρόοδος επιταχύνθηκε, με τη συμβολή πρωτοπόρων Ευρωπαίων και Αμερικανών χειρουργών. Η σύγχρονη αντίληψη στη χειρουργική του θυρεοειδούς καθιερώθηκε το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, όπου νέες απεικονιστικές μέθοδοι και τεχνολογικές εξελίξεις (συμπεριλαμβανομένων και των εξελίξεων στη μοριακή βιολογία), οδήγησαν τη χειρουργική του θυρεοειδούς στη νέα χιλιετία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θυρεοειδής, καρκίνος, χειρουργική, αντισηψία, αιμορραγία, μόλυνση.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα • e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Συστροφή επιπλοϊκής απόφυσης. Κλινικά χαρακτηριστικά και αντιμετώπιση σε παιδιατρικούς ασθενείς. Περιγραφή δύο περιπτώσεων
Ι. Σκόνδρας, Κ. Βελαώρας, Ε. Χριστιανάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η συστροφή επιπλοϊκής απόφυσης αποτελεί μια ασυνήθη αιτία κοιλιακού άλγους στα παιδιά και τους ενήλικες. Η διαφορική διάγνωση καθώς και η κατάλληλη αντιμετώπιση αποτελεί δίλημμα για το χειρουργό κυρίως λόγω της απουσίας ειδικών παθογνωμικών σημείων και συμπτωμάτων. Η διάγνωση βασιζόμενη μόνο στην κλινική εξέταση είναι σχεδόν αδύνατη, γι’ αυτό επιπλέον απεικονιστικός έλεγχος που περιλαμβάνει υπερηχογράφημα, αξονική ή και μαγνητική τομογραφία είναι επιβεβλημένος. Παρουσιάζονται 2 περιπτώσεις θήλεων ασθενών, 7 και 8 χρονών αντίστοιχα, με σημεία και συμπτώματα οξείας κοιλίας. Η διάγνωση της συστροφής επιπλοϊκής απόφυσης και στις δυο περιπτώσεις έγινε διεγχειρητικά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Παιδοχειρουργικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Επιπλοϊκή απόφυση, οξεία κοιλία, παιδιά.
Αλληλογραφία: I.K. Σκόνδρας, Ήβης 11, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: skondras@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 97 Τεύχος 3 Μάρτιος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Προγνωσιακή αξία της Lp-PLA2 στην πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβάντων
Π. Αντωνοπούλου,(1) Ι.Παπασωτηρίου,(2) Γ. Μαστοράκος(3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι καρδιαγγειακές νόσοι είναι η κύρια αιτία θανάτου στο δυτικό κόσμο, ενώ τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι από τους κυρίαρχους λόγους αναπηρίας. Η αθηροσκλήρωση δεν θεωρείται πλέον μια εστιασμένη νόσος που προκαλείται από σοβαρή αγγειακή στένωση, αλλά μια συστηματική νόσος που χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία του ενδοθηλίου και αγγειακή φλεγμονή με επακόλουθο την πιθανή θραύση της αθηρωματικής πλάκας και το σχηματισμό θρόμβου. Υπάρχουν πολλοί βιοχημικοί δείκτες που σχετίζονται με την αυξημένη επικινδυνότητα για καρδιαγγειακή νόσο. Η λιποπρωτεΐνη-φωσφολιπάση A2 (Lp-PLA2) είναι μια λιπάση της σερίνης που δεν εξαρτάται από το ασβέστιο, σχετίζεται με τη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (LDL), παράγεται από τα μακροφάγα και τα αφρώδη κύτταρα και εκφράζεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στις ευάλωτες αθηρωματικές πλάκες. Σε πολλές μελέτες η Lp-PLA2 σχετίζεται σταθερά με αυξημένη επικινδυνότητα για καρδιαγγειακή νόσο, ανεξάρτητα από τους υπόλοιπους παράγοντες. Επιπρόσθετα, έχει αποδειχθεί ότι η Lp-PLA2 είναι ανεξάρτητη και συμπληρωματική της υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (hs-CRP). Τα αποτελέσματα των μελετών σε συνδυασμό με τις συστάσεις της AHA/CDC (American Heart Association/Centers for Disease Control) και του NCEP III (National Cholesterol Education Programm III) των ΗΠΑ καθιστούν την Lp-PLA2 κατάλληλη για τη λεπτομερέστερη εκτίμηση της επικινδυνότητας για καρδιαγγειακό νόσημα ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και την ανάγκη για εντατικοποίηση της θεραπευτικής παρέμβασης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Alapis Μedical Diagnostics SA, Άλιμος, (2)Βιοχημικό Τμήμα, ΓΝΠΑ «Η Αγία Σοφία», Αθήνα, (3)Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική, Iατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδη Διαβήτη και Μεταβολισμού, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο
Λέξεις Κλειδιά: Καρδιαγγειακή νόσος, βιοδείκτες, Lp-PLA2.
Αλληλογραφία: Γ. Μαστοράκος, Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδη Διαβήτη και Μεταβολισμού, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 76, 115 28 Αθήνα e-mail: mastorakg@ath.forthnet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιδημιολογία του ηποτοκυτταρικού καρκίνου
Κλ. Τσαμακίδης, Δ. Δημητρουλόπουλος, Δ. Ξυνόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ) είναι ο συχνότερος πρωτοπαθής κακοήθης όγκος του ήπατος. Αποτελεί τον πέμπτο κατά σειρά συχνότερο καρκίνο και την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Είναι νεόπλασμα υψηλής κακοήθειας με πτωχή επιβίωση. Η επίπτωση του ΗΚΚ χαρακτηρίζεται από ευρεία γεωγραφική ποικιλομορφία. Το υψηλότερο ποσοστό της κατανομής του απαντάται στην υποσαχάρια Αφρική και στη ΝΑ Ασία, με την Κίνα να εμφανίζει περισσότερες από το 50% των συνολικών περιπτώσεων. Ο κίνδυνος εμφάνισης του συγκεκριμένου νεοπλάσματος στους άνδρες είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο στις γυναίκες. Η επίπτωση του ΗΚΚ σχετίζεται με την ηλικία, μολονότι η ηλικιακή κατανομή του ποικίλλει στις διάφορες περιοχές του κόσμου. Μελέτες σε οικονομικούς μετανάστες, από περιοχές υψηλής επίπτωσης σε χαμηλής του ΗΚΚ, έδειξαν ότι η πρώτη γενεά των μεταναστών διατηρεί τον υψηλό κίνδυνο της χώρας προέλευσης. Ωστόσο, στη δεύτερη και τις επόμενες γενεές παρατηρείται φθίνουσα πορεία του κινδύνου. Το ΗΚΚ στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αναπτύσσεται σε κιρρωτικό έδαφος. Οι μείζονες παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ΗΚΚ είναι η χρόνια HBV και HCV λοίμωξη όπως και η χρόνια αλκοολική νόσος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηπατοκυτταρικός καρκίνος, επιδημιολογία, παράγοντες κινδύνου.
Αλληλογραφία: Κλ. Τσαμακίδης, Δροσίνη 24, 143 43 Νέα Χαλκηδόνα, Αθήνα e-mail: tsamdis@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Νεανικό αγγειοϊνωμα Νεότερες διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις
Θ.Α. Παπαδάς, Α.Μ. Μωραΐτη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το νεανικό αγγειοΐνωμα είναι ένας σπάνιος, καλοήθης ιστολογικώς, εξαιρετικά αγγειοβριθής και τοπικά διαβρωτικός όγκος. Εντοπίζεται συνήθως στο οπίσθιο και πλάγιο τοίχωμα του ρινοφάρυγγα και στο σύστοιχο τμήμα της ρινικής θαλάμης. Χαρακτηριστικά προσβάλλει έφηβους άνδρες και συνήθως εμφανίζεται με υποτροπιάζουσα ρινορραγία και ρινική απόφραξη. Η παθογένειά του δεν είναι επακριβώς γνωστή. Εκφράζει ποικίλες ποσότητες κολλαγόνου τύπου Ι, ΙΙΙ και VI, γεγονός που υποστηρίζει τη θεωρία προέλευσής του από υπολείμματα της αρτηρίας του 1ου βραγχιακού τόξου. Στην επιφάνεια των κυττάρων του εκφράζονται υποδοχείς προγεστερόνης και ανδρογόνων, ενώ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή του παίζουν αυξητικοί και αγγειογενετικοί παράγοντες. Για τη σταδιοποίησή του χρησιμοποιούνται πολλά συστήματα όπως η κλίμακα Radkowski (1996) και το σύστημα σταδιοποίησης κατά Carrillo et al (2008). H διάγνωση της παρουσίας του γίνεται με CT και MRI που συνοδεύονται πάντα από αγγειογραφία, με τη διεύρυνση του σφηνοϋπερωίου τρήματος στη CT να είναι παθογνωμονική. Επίσης, σημαντική είναι η άμεση ενδοσκόπηση, η βιοψία στο χειρουργείο και το σπινθηρογράφημα με 99mTc που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του όγκου. Λόγω των υψηλών ποσοστών υποτροπής μετά τη θεραπεία θα πρέπει να ακολουθείται συγκεκριμένο πρωτόκολλο για απεικονιστικό follow-up των ασθενών και αυτοί ν’ αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση. Ο προεγχειρητικός εμβολισμός χρησιμοποιείται για να διακοπεί η κυκλοφορία του αίματος στον όγκο. Θεραπεία εκλογής παραμένει η χειρουργική εκτομή του όγκου, με την ενδοσκοπική τεχνική να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος λόγω των πλεονεκτημάτων που προσφέρει. Η επιλογή της χειρουργικής παρέμβασης εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Λιγότερο επεμβατικές τεχνικές έχουν χρησιμοποιηθεί όπως η χημειοθεραπεία με φλουταμίδη, η κλασική ακτινοθεραπεία, η ακτινοχειρουργική με ακτίνες γ, η ρομποτική ακτινοχειρουργική και η θερμοθεραπεία με ραδιοσυχνότητες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική, ΠΠΓΝΠ, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα
Λέξεις Κλειδιά: Nεανικό αγγειοΐνωμα, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, χειρουργική αφαίρεση, απεικόνιση.
Αλληλογραφία: Θ.Α. Παπαδάς, Στεφάνου Γρανίτσα 24, 264 43 Πάτρα e-mail: papadas@med.upatras.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Θυρεοειδεκτομή χωρίς ουλή στον τράχηλο
Ε. Πούλιος, Δ. Λινός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στη μελέτη αυτή γίνεται αναφορά και ανάλυση των υπαρχόντων τεχνικών, με τις οποίες επιτυγχάνεται θυρεοειδεκτομή χωρίς ουλή στον τράχηλο, με αναδρομή στη βιβλιογραφία καθώς και παρουσίαση της δικής μας εμπειρίας, που αφορά σε 8 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ρομποτικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή διά της μασχάλης, χωρίς εμφύσηση CO2. Έχουν περιγραφεί ρομποτικές και ενδοσκοπικές τεχνικές και έχουν παρουσιαστεί τα αποτελέσματά τους. Η θυρεοειδεκτομή χωρίς ουλή στο λαιμό είναι εφικτή και πραγματοποιείται με ασφάλεια. Είναι, τουλάχιστον στην αρχή, πιο χρονοβόρος μέθοδος που απαιτεί καμπύλη εκμάθησης και μπορεί να επιπλέκεται με μεγαλύτερο πόνο. Το αισθητικό επακόλουθο είναι άριστο και τα αποτελέσματα εφάμιλλα της κλασικής θυρεοειδεκτομής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Χειρουργική Κλινική, Τμήμα ΔΘΚΑ «Υγεία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή, ενδοσκοπική θυρεοειδεκτομή, ρομποτική θυρεοειδεκτομή, θυρεοειδεκτομή χωρίς ουλή στον τράχηλο, θυρεοειδεκτομή με προσπέλαση από τη μασχάλη, θυρεοειδεκτομή με προσπέλαση από τους μαστούς.
Αλληλογραφία: Δ. Λινός, Φραγκοκκλησιάς 7, 151 25 Μαρούσι e-mail: dlinos@hms.harvard.edu
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, σακχαρώδης διαβήτης και καρδιοκυκλοφοριακό σύστημα Διαγνωστικές παρακλίνιες δοκιμασίες για την εκτίμησή της
Αθ. Αντωνόπουλος, Εμ. Πιτταράς
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η διαταραχή του αυτόνομου νευρικού συστήματος σε διαβητικούς ασθενείς αποτελεί συχνό φαινόμενο το οποίο κυρίως επηρεάζει το καρδιο-κυκλοφορικό σύστημα. Επειδή η ανωτέρω υποομάδα ασθενών διαρκώς αυξάνεται στις δυτικές κοινωνίες, η διερεύνηση των παραπάνω διαταραχών κρίνεται αναγκαία για την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Η δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος επισυμβαίνει περίπου στο 25% των διαβητικών ασθενών. Από προηγούμενες μελέτες δε, προκύπτει, ότι η θνησιμότητα στα 5 έτη είναι πέντε φορές πιο αυξημένη σε ασθενείς με δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος σε σχέση με εκείνους που δεν εμφάνιζαν την ανωτέρω διαταραχή. Κατά συνέπεια, η διερεύνηση της ανωτέρω νοσολογικής οντοτητας θα βοηθήσει τόσο στην εμβάθυνση των υποκείμενων παθοφυσιολογικών μηχανισμών όσο και στην καλύτερη αντιμετώπιση των συγκεκριμένων ασθενών. Επιπλέον, ο συνδυασμός της θνησιμότητας με την ύπαρξη διαταραχής του αυτόνομου νευρικού συστήματος υποδεικνύει ότι οι ασθενείς οι οποίοι εμφανίζουν παθολογικές δοκιμασίες για διαταραχή του αυτόνομου νευρικού συστήματος αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου και χρήζουν στενότερης παρακολούθησης. Κατά καιρούς έχουν περιγραφεί διάφορες δοκιμασίες οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη διαστρωμάτωση κινδύνου στους διαβητικούς ασθενείς. Επειδή η ταξινόμησή τους και ο τρόπος εκτέλεσής τους δεν έχει περιγραφεί ικανοποιητικά και με σαφήνεια, στην παρούσα ανασκόπηση γίνεται προσπάθεια ορθολογικής ταξινόμησης ανά ομάδες, η οποία θα βοηθήσει τον κλινικό ιατρό ώστε να γίνει κατανοητή η σημασία και ο τρόπος εφαρμογής τους στην καθημερινή κλινική πράξη. Επίσης, περιγράφονται με σαφήνεια οι κλινικές εκδηλώσεις της συγκεκριμένης διαταραχής και το πώς αυτές επηρεάζουν το καρδιο-αγγειακό σύστημα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Καρδιολογική Κλινική, 7ο Νοσοκομείο ΙΚΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης, δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, καρδιοκυκλοφορικό σύστημα, παρακλίνιες δοκιμασίες.
Αλληλογραφία: Αθ. Αντωνόπουλος, Καρδιολογική Κλινική, 7ο Νοσοκομείο ΙΚΑ, Καυτατζόγλου 11, 111 44 Αθήνα e-mail: athadon@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Υπάρχει θεραπεία στη νόσο με οσμή ούρων σαν σιρόπι σφενδάμου; Σύγχρονα δεδομένα και προοπτικές
Ν.Σ. Μακρής, Π.Κ. Μητσικώστας, Δ.Ν. Μώρης, Δ.Α. Καφετζής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η νόσος με οσμή ούρων σαν σιρόπι σφενδάμου (MSUD) αποτελεί μια γενετική διαταραχή του μεταβολισμού η οποία προκύπτει από την ανεπάρκεια του συμπλέγματος της αφυδρογονάσης των διακλαδισμένων αμινοξέων (BCKDH). Μεταβιβάζεται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τύπο κληρονομικότητας και στο γενικό πληθυσμό είναι σπάνια. Ο μεταβολισμός των διακλαδισμένων αμινοξέων διακόπτεται στο επίπεδο των α-κετοξέων τα οποία συσσωρεύονται και προκαλούν την κλινική εικόνα της νόσου. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της MSUD περιλαμβάνει διάφορες στρατηγικές οι οποίες έχουν ως γενικό στόχο την αποκατάσταση και διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διατήρηση της συγκέντρωσης της λευκίνης, της ισολευκίνης, της βαλίνης και των παραγώγων τους εντός φυσιολογικών ορίων. Μέσω διαιτητικής αγωγής επιχειρείται περιορισμός της πρόσληψης των συγκεκριμένων αμινοξέων, ο μεταβολισμός των οποίων είναι διαταραγμένος. Επιπλέον, έχουν γίνει προσπάθειες να χορηγηθεί N-καρβαμυλο-γλουταμινικό οξύ. Τέλος, τα τελευταία χρόνια η προσοχή επικεντρώνεται στη μεταμόσχευση ήπατος, θεραπευτική προσέγγιση η οποία αναμένεται να ανοίξει νέους ορίζοντες στη θεραπεία και πρόγνωση της νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παιδιατρική Κλινική, Nοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Νόσος με οσμή ούρων σαν σιρόπι σφενδάμου, διακλαδισμένα αμινοξέα, λευκίνη, μεταμόσχευση ήπατος.
Αλληλογραφία: N.Σ. Μακρής, Λουΐζης Ριανκούρ 32, 115 23 Athens, Greece e-mail: nikolasmak@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Μοσχεύματα στην αγγειοχειρουργική Ιστορική αναδρομή, ταξινόμηση και νέοι ορίζοντες
Δ.Ν. Μώρης,(1) Σ.Η. Γεωργόπουλος,(2) Ι.Π. Μπράμης (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η εκρηκτική ανάπτυξη που παρουσιάζει η αγγειοχειρουργική από τα μέσα του εικοστού αιώνα, συνδέεται αρρήκτως με την εξέλιξη και την ευρεία διαθεσιμότητα των αγγειακών μοσχευμάτων, που χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία για την αντικατάσταση ή την παράκαμψη των νοσούντων αρτηριακών τμημάτων. Τα μοσχεύματα ταξινομούνται ανάλογα με την προέλευσή τους σε βιολογικά και συνθετικά υποκατάστατα. Τα βιολογικά, αρτηριακά ή φλεβικά, διακρίνονται σε αυτόλογα (ταύτιση δότη-δέκτη), αλλομοσχεύματα (ο δότης με το δέκτη διαφέρουν, αλλά ανήκουν στο ίδιο είδος) και ξενομοσχεύματα όπου ο δότης με το δέκτη ανήκουν σε άλλο είδος. Τα συνθετικά μοσχεύματα κατασκευάζονται από υλικό Dacron και PTFE. Τέλος, τα νέα μοσχεύματα αναμένεται να μειώσουν την επαναστένωση, διατηρώντας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ικανοποιητική βατότητα στο αγγείο. Τα νέα βιοσυνθετικά μοσχεύματα αναμένεται να βελτιώσουν τη θεραπευτική προσέγγιση των αγγειακών παθήσεων λόγω των πλεονεκτημάτων που παρουσιάζουν. Οι micro-RNAs αλληλουχίες είναι πολλά υποσχόμενες, ως ερευνητικό πεδίο της αθηρωματικής νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Αγγειοχειρουργική Μονάδα, Α΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο», (2)A΄ Χειρουργική Κλινική, ΠΓΝΑ «Λαϊκό», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Φλεβικό και αρτηριακό μόσχευμα, συνθετικά μοσχεύματα, ιστική βιοτεχνολογία, microRNAs, stem cells.
Αλληλογραφία: Δ.Ν. Μώρης, Αγγειοχειρουργική Μονάδα, Α΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο», Αναστασίου Γενναδίου 56, 114 74 Αθήνα e-mail: dimmoris@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 97 Τεύχος 2 Φεβρουάριος 2010
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καθετηριασμός κεντρικών φλεβών με τη βοήθεια υπερήχων Μια σύγχρονη πρόκληση
Μ. Φράγκου,(1) Γ. Κουράκλης,(2) Α. Καραμπίνης (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η υπερηχογραφία τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί σε ένα απαραίτητο εργαλείο στα χέρια του ιατρού που ασχολείται με την αντιμετώπιση του βαρέως πάσχοντα. Έχει προταθεί ότι η χρήση των υπερήχων μπορεί να βοηθήσει και στην τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών καθετήρων, μια διαδικασία ρουτίνας που όμως συχνά επιπλέκεται όταν διεξάγεται με την κλασική τεχνική της τυφλής παρακέντησης βάσει οδηγών σημείων. Τρία είδη κεντρικών φλεβών μπορούν να καθετηριαστούν με τη βοήθεια υπερηχογραφικής καθοδήγησης: η έσω σφαγίτιδα φλέβα, η μηριαία φλέβα και η υποκλείδιος φλέβα. Τα πλεονεκτήματα της τεχνικής είναι πολλά: o ιατρός έχει τη δυνατότητα να ελέγξει αρχικά την ηχοανατομία της περιοχής και να εντοπίσει τυχόν δυσκολίες πρόσβασης, να παρακολουθήσει όλη την πορεία της βελόνας του ενώ εισέρχεται εντός του αγγειακού αυλού, να αποφύγει άμεσα παρακείμενες δομές και τέλος να επιβεβαιώσει την ορθή θέση του καθετήρα του. Κατά συνέπεια, μειώνεται αισθητά ο αριθμός των ανεπιτυχών προσπαθειών, ελαττώνεται ο συνολικός χρόνος καθετηριασμού και πολλαπλασιάζεται η καθολική ασφάλεια της ιατρικής πράξης. Έτσι, ακόμη και σε συνθήκες επείγουσες και μη ιδανικές, όταν η ανεύρεση αγγειακής πρόσβασης οφείλει να γίνει άμεσα και ανεπίπλεκτα, είναι σαφές ότι ο καθετηριασμός κεντρικών φλεβών με τη βοήθεια υπερηχογραφικής καθοδήγησης υπερέχει.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Mονάδα Εντατικής Θεραπείας, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», (2) Β΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο «Λαϊκό», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Yπέρηχοι, κεντρικές φλέβες, καθετηριασμός, τεχνική.
Αλληλογραφία: M. Φράγκου, Λεωφ. Μεσογείων 154, 115 27, Αθήνα e-mail: mariantinaf@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύγχρονες απόψεις για την παιδική επιληψία
Θ. Τόλη, Α. Καλοκαιρινού
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Την επιστημονική βάση για την ορθή προσέγγιση του ζητήματος της επιληψίας έθεσε πρώτος ο Ιπποκράτης. Η επιληψία, σήμερα, είναι η συχνότερη από τις χρόνιες νευρολογικές ασθένειες και εκτιμάται ότι παγκοσμίως, περίπου 50.000.000 άνθρωποι πάσχουν από αυτή. Μετά την αλματώδη άνοδο που σημειώθηκε στον τομέα της νευρολογίας τις τελευταίες δεκαετίες γνωρίζουμε πλέον ότι η επιληψία δεν είναι απλά μια νοσολογική οντότητα. Το παρόν άρθρο εστιάζει στις επιληψίες και τα επιληπτικά σύνδρομα που εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία. Στα ζητήματα που αναπτύσσονται περιλαμβάνονται: τα επιδημιολογικά στοιχεία, τα χαρακτηριστικά των επιληψιών και οι επιπτώσεις τους στην ανάπτυξη, η αντιμετώπιση του παιδιού στα επείγοντα και οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Θέματα που χρειάζονται περισσότερη διερεύνηση στην παιδική επιληψία, είναι ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς αντιμετωπίζουν το επιληπτικό παιδί, η ακριβής διάγνωση του τύπου επιληψίας ή συνδρόμου, η έγκαιρη αντιμετώπιση της ανθεκτικής επιληψίας κροταφικού λοβού και η κατάλληλη ηλικία για χειρουργική επέμβαση σε έναν εγκέφαλο που αναπτύσσεται. Το θεραπευτικό κενό που υπάρχει σήμερα σε ό,τι αφορά στις ανθεκτικές επιληψίες ευελπιστούμε να καλύψουν στο άμεσο μέλλον τεχνικές όπως η γονιδιακή θεραπεία, η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων, η παραγωγή εμβολίων και άλλες εξατομικευμένες θεραπείες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Κοινοτικής Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παιδική επιληψία, επιδημιολογία, πρώτες βοήθειες, κρίσεις, συμπεριφορά, επιληπτικά σύνδρομα, θεραπείες.
Αλληλογραφία: Θ. Τόλη, Καραϊσκάκη 12, Θέρμη Θεσσαλονίκης 570 01, Θεσσαλονίκη
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Θεραπευτική προσέγγιση θυρεοειδικού καρκινώματος
Ι.Δ. Σπηλιώτης, Η. Ευσταθίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η διάγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση του θυρεοειδικού καρκίνου παραμένει ένα αμφιλεγόμενο θέμα και τα τελευταία χρόνια παραμένουν διλήμματα ως προς τη χειρουργική αντιμετώπιση και την έκταση της εκτομής. Υπάρχει αύξηση στη συχνότητα διάγνωσης που οφείλεται σε παράγοντες περιβαλλοντολογικούς, σε καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις λόγω της ιατρικής τεχνολογίας (υπέρηχοι), σε πιο εκτεταμένες χειρουργικές εκτομές και σε πιο ενδελεχή παθολογοανατομική διάγνωση. Η χειρουργική εκτομή παραμένει η βασική θεραπεία και η ολική θυρεοειδεκτομή η επέμβαση εκλογής για τα καλά διαφοροποιημένα νεοπλάσματα. Ο λεμφαδενικός καθαρισμός σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να είναι επιλεκτικός και να αποφασίζεται μετά από ενδείξεις. Στο μυελοειδές καρκίνωμα η ολική θυρεοειδεκτομή και ο αμφοτερόπλευρος λεμφαδενικός καθαρισμός είναι η εξέταση εκλογής. Ενώ στο αναπλαστικό καρκίνωμα η χειρουργική συνήθως προσφέρει παρηγορητική προσέγγιση. Γίνεται αναφορά στη συμπληρωματική θεραπεία και τον έλεγχο για την ανίχνευση υποτροπής ή μετάστασης. Παρουσιάζεται επίσης, η θεραπευτική προσέγγιση της υποτροπής και της μεταστατικής νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Χειρουργικό Τμήμα, ΕΑΝΠ «Μεταξά», Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Θυρεοειδικό καρκίνωμα, θηλώδες, χειρουργική θυρεοειδούς, μυελοειδές καρκίνωμα, αναπλαστικό καρκίνωμα.
Αλληλογραφία: Ι.Δ. Σπηλιώτης, Α΄ Χειρουργικό Τμήμα, ΕΑΝΠ «Μεταξά», Μπόταση 51, 185 37 Πειραιάς e-mail:jspil@in.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας στην κίρρωση
Χ. Πιπιλή,(1) Ε. Χολόγκιτας (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ακριβής εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας σε ασθενείς με κίρρωση αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, επειδή η νεφρική δυσλειτουργία αποτελεί σημαντικό προγνωστικό δείκτη πριν και μετά τη μεταμόσχευση ήπατος και επειδή συμπεριλαμβάνεται στο ΜΕLD score (μοντέλο καθορισμού προτεραιότητας στην κατανομή ηπατικών μοσχευμάτων στις λίστες αναμονής των ΗΠΑ). Αν και ο προσδιορισμός της κρεατινίνης ορού είναι ευρέως διαδεδομένος, η συγκέντρωση της κρεατινίνης στον ορό δεν είναι αξιόπιστη για την εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας στους κιρρωτικούς. Επιπλέον, ο υπολογισμός της κάθαρσης κρεατινίνης με τη συλλογή ούρων 24ώρου συνήθως υπερεκτιμά τη GFR (λόγω της σωληναριακής απέκκρισης της κρεατινίνης), ενώ οι διάφορες εξισώσεις εκτίμησης της GFR (όπως Cockcroft-Gault, ΜDRD) αν και θεωρούνται πιο ακριβείς και ευαίσθητες, παρουσιάζουν αρκετούς περιορισμούς και βασίζονται στην κρεατινίνη ορού. Κρίνεται απαραίτητο να επανεξεταστεί η ορθότητα των δεικτών για την αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας σε ασθενείς με κίρρωση, ενώ είναι επιθυμητοί νέοι δείκτες στον ορό, όπως η συστατίνη C και νέοι μαθηματικοί τύποι ως εναλλακτική λύση. Επίσης, είναι ανάγκη να τεκμηριωθεί ένα αξιόπιστο υποκατάστατο της GFR για τη δίκαιη κατανομή των ηπατικών μοσχευμάτων σε ασθενείς με κίρρωση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) «Αρεταίειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Αθήνα, (2) Παθολογική Κλινική Γενικό Νοσοκομείο Σητείας, Σητεία
Λέξεις Κλειδιά: Κίρρωση, μεταμόσχευση ήπατος, κρεατινίνη, συστατίνη C, GFR.
Αλληλογραφία: Ε. Χολόγκιτας, Μαρκαντωνάκη 5, 723 00 Σητεία, Κρήτη e-mail: cholongitas@yahoo.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Προοπτική μελέτη 287 διαδοχικών λαπαροσκοπικών Επιμήκης γαστρεκτομή με σκοπό τη χειρουργική αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας
E. Μενενάκος, K.M. Στάμου, M. Νατούδη, Λ. Αλεβίζος, Γ. Ζάβρας, Ε
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός είναι η μελέτη της λαπαροσκοπικής επιμήκους γαστρεκτομής (laparoscopic sleeve gastrectomy, LSG) ως κύρια χειρουργική θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας. Δευτερεύοντα συμπεράσματα αφορούν στην ασφάλεια της διαδικασίας. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Πρόκειται για προοπτική κλινική μελέτη που αφορά στην προσωπική εμπειρία δύο χειρουργών στη LSG . Τα κριτήρια εισόδου στη μελέτη ήταν Δείκτης Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) μεγαλύτερος από 40 kg/m2 ή μεγαλύτερος από 35 kg/m2, εφόσον συνυπήρχαν νοσήματα σχετιζόμενα με τη νοσογόνο παχυσαρκία. Οι επισκέψεις επανελέγχου καθορίστηκαν σε διαστήματα τριών μηνών και κατά την ολοκλήρωση της μελέτης. Αποτελεσματα 287 ασθενείς (αναλογία γυναικών-ανδρών 2,2/1, με μέσο όρο ηλικίας τα 38,2 έτη) υπεβλήθησαν σε λαπαροσκοπική επιμήκη γαστρεκτομή. Ο μέσος προεγχειρητικός ΔΜΣ ήταν 46,0 kg/m.2 Η μετεγχειρητική θνητότητα ανήλθε σε 0,3%. Η συνολική μετεγχειρητική νοσηρότητα ήταν 15,3%. Παράγοντες κινδύνου για μετεγχειρητικές επιπλοκές ήταν σε οριακό βαθμό ο υψηλός ΔΜΣ και ο σακχαρώδης διαβήτης. Προστατευτικό ρόλο έχει η ενίσχυση της γραμμής συρραφής. Μετά από διάμεση μετεγχειρητική παρακολούθηση 14 μηνών (εύρος 1–33 μήνες) ο ΔΜΣ στο τέλος της μελέτης ήταν σημαντικά μειωμένος (p<0,01). Το αντίστοιχο ποσοστό απώλειας πλεονάζοντος βάρους (% EWL) στο τέλος της παρακολούθησης ήταν 65,7% (εύρος: 33,8–102,3). Το ποσοστό επιτυχίας έφθασε το 81,7% Ως μόνος παράγοντας που επιδρά στην απώλεια βάρους αναγνωρίστηκε ο ΔΜΣ. Συγκεκριμένα, ΔΜΣ>50 kg/m2 συνδέεται με μεγαλύτερη απώλεια βάρους. ΣυμπEρασμαTA Η λαπαροσκοπική επιμήκης γαστρεκτομή αποτελεί ικανοποιητική πρώτη επιλογή στη θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Ενδοσκοπικής Χειρουργικής, Α΄ Προπαι-δευτική Χειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παχυσαρκία, νοσογόνος, λαπαρασκοπική επιμήκης γαστρεκτρομή, χειρουργική θεραπεία.
Αλληλογραφία: Κ.Μ. Στάμου, Λυκείου 15, 106 74 Αθήνα e-mail: cstamou@hotmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Χειρουργικά εργαλεία στο μουσείο της βιβλιοθήκης των Τυπάλδων-Ιακωβάτων στο Ληξούρι Κεφαλληνίας
Γ. Mεσσάρης,(1) Α. Χριστοφοράτου(2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σκοπoς Η δημοσιοποίηση μέρους της συλλογής των χειρουργικών εργαλείων του Κεφαλλονίτη ιατροχειρουργού Χαράλαμπου Τυπάλδου-Ιακωβάτου. Υλικo-μeθοδος Βασική πηγή πληροφοριών αποτέλεσε η έρευνα στην Ιακωβάτειο βιβλιοθήκη στο Ληξούρι Κεφαλληνίας και συγκεκριμένα στο ιδιωτικό Αρχείο του Οίκου των Τυπάλδων-Ιακωβάτων. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε οργανώθηκε επαγωγικά με αρχικό στάδιο τη μελέτη εξαιρετικά μεγάλου αριθμού ιδιωτικών εγγράφων, χειρογράφων, κωδίκων, επίσημων φυλλαδίων και κατά βάση της ιδιωτικής συλλογής των χειρουργικών εργαλείων του ιατροχειρουργού Χαραλάμπη. Αποτελeσματα Η συλλογή, οργάνωση και μελέτη του υλικού οδήγησε στη συγκέντρωση πλήθους πληροφοριών για την επαγγελματική δράση του Χαραλάμπου Τυπάλδου-Ιακωβάτου, τη σκιαγράφηση του χαρακτήρα του, το ύψος των επιστημονικών του γνώσεων, τη μέθοδο άσκησης του επαγγέλματός του, τις σχέσεις που διατηρούσε με τους συναδέλφους του, το ενδιαφέρον του για τη διά βίου ανανέωση των επιστημονικών του γνώσεων. Συμπερασματα Τα συμπεράσματα της έρευνας δίνουν το στίγμα της ασκούμενης ιατρικής της εποχής στην Ελλάδα, η οποία αγωνίζεται να ορθοποδήσει ως ελεύθερο πλέον κράτος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Τμήμα Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Αθήνα (2)Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Λέξεις Κλειδιά: Χαράλαμπος Τυπάλδος-Ιακωβάτος, Ιατροχειρουργός, βιογραφία, 19ος αιώνας, Κεφαλληνία, χειρουργικά εργαλεία.
Αλληλογραφία: Γ. Mεσσάρης, Τερτσέτη 5, 111 41, Άνω Πατήσια, Αθήνα
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Κύστη παραθυρεοειδούς αδένα Παρουσίαση περιστατικού και ανασκόπηση βιβλιογραφίας
Γ. Κασσάρας,(1) Χρ. Νησωτάκης,(1) Ι. Σπυριδάκης,(1) Γ. Τολούμης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι κύστεις παραθυρεοειδών είναι σπάνιες κυστικές βλάβες, που παρουσιάζονται ως μάζες τραχήλου ή (σπανιότερα) μεσοθωρακίου, συνηθέστατα χωρίς άλλα συνοδά ειδικά συμπτώματα. Συνήθως είναι μη λειτουργικές και διαγιγνώσκονται τυχαία μετά από εκτομή για υποτιθέμενο κυστικό όζο θυρεοειδούς. Η προεγχειρητική διάγνωση μπορεί να τεθεί με τη μέτρηση της παραθορμόνης στο υγρό που αναρροφάται κατά την κατευθυνόμενη με υπερήχους FNA. H θεραπεία συνίσταται σε διαδερμική παρακέντηση και αναρρόφηση της κύστης (πιθανόν σε συνδυασμό με έγχυση σκληρυντικού παράγοντα) ή σε χειρουργική εκτομή, που ενδείκνυται σε συμπτωματικές ή λειτουργικές κύστεις, όταν η διάγνωση παραμένει ασαφής (ιδιαίτερα σε κύστεις του μεσοθωρακίου) ή για αισθητικούς λόγους (σε ευμεγέθεις ορατές κύστεις). Παρουσιάζουμε νεαρή ασθενή με κύστη παραθυρεοειδούς που διαγνώσθηκε τυχαία. Με την ευκαιρία γίνεται και μία σύντομη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Β΄ Χειρουργική Κλινική, (2)Ενδοκρινολογική Κλινική, 3Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Παραθυρεοειδείς, κύστη, υπερπαραθυρεοειδισμός, χειρουργική, FNA, αναρρόφηση.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Επαγγελματική έκθεση στο μαγγάνιο και νευρολογικά επακόλουθα
Ι.Δ. Χατζιδάκης, Γ. Χειλάκος, Π. Καρακάσης, Π. Κωστάρας, Μ. Μαλτ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο μαγγανισμός είναι μια εξωπυραμιδική διαταραχή που διαφέρει από τη νόσο Parkinson και εισβάλλει με διαταραχές της βάδισης, «βάδισμα πετεινού», βραδυκινησία, μικρογραφία και υπομιμία. Παρουσιάζουμε ένα περιστατικό ενός ηλεκ¬τροσυγκολλητή με αστάθεια και πτώσεις. Η νευρολογική εξέταση αποκάλυψε την αμφοτερόπλευρη βραδυκινησία, την υπομιμία και τα συμμετρικά και αμφοτερόπλευρα αυξημένα εν τω βάθει τενόντια αντανακλαστικά. Η συγκέντρωση μετάλλων στο αίμα ήταν φυσιολογική. Το ΕΝΥ ήταν φυσιολογικό ενώ η κυτταρολογική εξέταση ήταν αρνητική για κακοήθεια. Το ΗΕΓ, το ΗΜΓ και το ΗΝΓ ήταν φυσιολογικά. Οι εικόνες υπό ακολουθία T1W της μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου ανέδειξαν συμμετρικά αυξημένο σήμα στους φακοειδείς πυρήνες, ενώ οι εικόνες υπό ακολουθία πρωτονίων επίσης ανέδειξαν αυξημένο σήμα στους κερκοφόρους πυρήνες και το μεσεγκέφαλο. Η διάγνωση του μαγγανισμού τέθηκε από το επαγγελματικό ιστορικό, την κλινική εικόνα, το αμφοτερόπλευρο και συμμετρικά αυξημένης έντασης σήμα στις ακολουθίες Τ1 της μαγνητικής τομογραφίας στην ωχρά σφαίρα και στο μεσεγκέφαλο, καθώς και από τα αρνητικά ευρήματα τόσο στην υπολογιστική τομογραφία (CT) εγκεφάλου όσο και στις υπό ακολουθία T2 εικόνες της μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Νευρολογική Κλινική, 1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ, Μελίσσια, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μαγγανισμός, εξωπυραμιδική συνδρομή, επαγγελματική νόσος
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Αντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία μετά από επαφή με γαλακτώδες υλικό φύλλων συκιάς
Π. Αθανασίου,(1) Δ. Νικηφόρου,(1) Ιφ. Κώστογλου-Αθανασίου,(2) Ν
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H αντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία ή ατροφία Sudeck οφείλεται σε διαταραχή της λειτουργίας του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και τοπική φλεγμονή. Σχετίζεται με ριζίτιδα, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, νεοπλάσματα, αρθροσκόπηση και θρομβώσεις, αλλά ο συχνότερος εκλυτικός παράγοντας είναι το τραύμα του άκρου ή του αντίστοιχου περιφερικού νεύρου. Τα κύρια συμπτώματα είναι ο έντονος πόνος και τα οφειλόμενα σε δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως τοπικό οίδημα και αγγειοκινητικές διαταραχές. Περιγράφεται περίπτωση ασθενούς άνδρα ηλικίας 71 ετών, με ιστορικό ήπιας χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας, υπερουριχαιμίας, στεφανιαίας νόσου, υπερλιπιδαιμίας και αρτηριακής υπέρτασης που παρουσίασε προ 4μήνου, μετά επαφή με γαλακτώδες υγρό φύλλων συκιάς έγκαυμα αριστεράς άκρας χειρός και ακολούθως έντονο οίδημα και άλγος. Αντιμετωπίστηκε με τοπικά σκευάσματα και κεφαλοσπορίνη από το στόμα. Κατόπιν εμφάνισε στο ίδιο χέρι έρπητα ζωστήρα και προοδευτική επιδείνωση του άκρου. Χορηγήθηκαν αντιβιoτικά και βηταμεθαζόνη καθώς και καλσιτονίνη για την αντιμετώπιση της τοπικής οστεοπόρωσης με αποτέλεσμα ύφεση των συμπτωμάτων. Το σπινθηρογράφημα οστών τριών φάσεων με 99mTc με γ-camera επιβεβαίωσε τη διάγνωση της αντανακλαστικής συμπαθητικής δυστροφίας. Η εμφάνιση της αντανακλαστικής συμπαθητικής δυστροφίας προκαλείται από πληθώρα αιτιών με κύριο τον τραυματισμό, έστω και αν αυτός είναι πολύ μικρός σε βαρύτητα. Ο ασθενής ανέπτυξε το σύνδρομο μετά επαφή με γαλακτώδες υγρό φύλλων συκιάς και τον έρπητα ζωστήρα που ακολούθησε. Έχει αναφερθεί αντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία μετά έγκαυμα όπως και μετά έρπητα ζωστήρα. Ωστόσο, η εμφάνιση του συνδρόμου μετά έγκαυμα από γαλακτώδες υγρό φύλλων συκιάς είναι ιδιαίτερα σπάνια.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη, (2)Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝ Αθηνών «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Aντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία, ατροφία Sudeck, τραύμα, έγκαυμα, γαλακτώδες υγρό φύλλων συκιάς, έρπης ζωστήρ.
Αλληλογραφία: Π. Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα e-mail: pathanassiou@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 97 Τεύχος 1 Ιανουάριος 2010
Μελατονίνη και ρευματοειδής αρθρίτιδα
Π. Αθανασίου,(1) Ι. Κώστογλου-Αθανασίου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η μελατονίνη είναι μια μεθοξυϊνδόλη που συντίθεται στο κωνάριο. Η ορμόνη φαίνεται ότι έχει πολλαπλές δράσεις στον οργανισμό. Δρα σε όλα τα κύτταρα μέσω πολλών υποδοχέων, επιφανειακών και πυρηνικών. Σχετίζεται με την αναπαραγωγή στα ζώα αλλά και στον άνθρωπο. Φαίνεται ότι έχει ισχυρή αντιοξειδωτική και αντικαρκινική δράση. Συμβάλλει στην πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου, αλλά μπορεί να συμμετέχει και στη φαρμακευτική αντιμετώπιση των νεοπλασματικών νοσημάτων είτε συμπληρωματικά είτε συμβάλλοντας στην πρόληψη της εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών από τους φαρμακευτικούς παράγοντες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Η μελατονίνη φαίνεται ότι έχει δράση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορεί να έχει ανοσοενισχυτική δράση. Η σχέση της με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα δεν είναι διεξοδικά μελετημένη και παραμένει αμφιλεγόμενη. Έχουν παρατηρηθεί υψηλότερα νυκτερινά επίπεδα μελατονίνης σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Έχει ακόμη διατυπωθεί η υπόθεση ότι η κιρκάδια διακύμανση των συμπτωμάτων της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, κύρια έκφανση της οποίας είναι η πρωινή δυσκαμψία που οφείλεται στην αυξημένη έκκριση κυτταροκινών κατά τη νύκτα και νωρίς το πρωί, μπορεί να σχετίζεται με τη νυκτερινή έκκριση της μελατονίνης. Έχει ακόμη παρατηρηθεί ότι σε χώρες στη βόρεια Ευρώπη, όπου η συνολική έκκριση της μελατονίνης είναι μεγαλύτερη λόγω μεγαλύτερης διάρκειας της νύκτας, τα επίπεδα του παράγοντα νέκρωσης των όγκων-α είναι υψηλότερα και αυτό μπορεί να σχετίζεται με τη βαρύτητα της νόσου. Η μελατονίνη χορηγήθηκε σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα σαν συμπληρωματική θεραπεία και διαπιστώθηκε ότι και στους ασθενείς αυτούς η μελατονίνη έχει αντιοξειδωτική δράση, χωρίς ωστόσο να παρατηρηθεί βελτίωση των συμπτωμάτων της νόσου. Φαίνεται ότι η συμβολή της μελατονίνης στην παθοφυσιολογία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και η επίδραση της μελατονίνης σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα χρήζουν περαιτέρω μελέτης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη, (2) Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝ Αθηνών «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μελατονίνη, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ανοσοποιητικό σύστημα, ανοσοενισχυτική δράση, ανοσοτροποποιητική δράση, αντιοξειδωτική δράση.
Αλληλογραφία: Π. Αθανασίου, Εθνικής Αντιστάσεως 161, 551 34 Θεσσαλονίκη e mail: pathanassiou@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εποχική και νέα γρίπη A(H1N1) 2009 Θεραπεία και προφύλαξη
Δ. Κατρίνης, Ά. Πεφάνης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι λοιμώξεις από τους ιούς της γρίπης χαρακτηρίζονται, παγκοσμίως, από σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα. Στην παρούσα ανασκόπηση επιχειρείται η παράθεση των σύγχρονων οδηγιών για τη θεραπεία και τη χημειοπροφύλαξη, με αντι-ιικά φάρμακα, τόσο της εποχικής όσο και της νέας γρίπης A(H1N1), 2009. Για την εποχική γρίπη παρουσιάζονται, περιληπτικά, οι κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Λοιμωδών Νόσων (IDSA). Για τη νέα γρίπη A(H1N1), 2009 παρατίθενται οι οδηγίες του Αμερικανικού Κέντρου Έλεγχου Νόσων (CDC) και του ΚΕΕΛΠΝΟ. Αναφέρονται τα άτομα υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη επιπλοκών, τα οποία πρέπει να λάβουν θεραπεία. Συζητείται ποιοι ασθενείς πρέπει να λάβουν θεραπεία και ποια φάρμακα πρέπει να χορηγηθούν, καθώς επίσης ποια άτομα πρέπει να λάβουν χημειοπροφύλαξη για γρίπη και πότε πρέπει να γίνει έναρξη αυτής. Επίσης, παρουσιάζονται η διάρκεια χορήγησης και το είδος των αντι-ιικών φαρμάκων, ανάλογα με το είδος του υπευθύνου για τη γρίπη ιού. Όσον αφορά στην αντιμετώπιση της γρίπης σε ιδρύματα, γίνεται αναφορά για το πότε πρέπει να τίθεται η υποψία επιδημίας σε ένα ίδρυμα, ποιοι τρόφιμοι πρέπει να θεραπεύονται ή να λαμβάνουν χημειοπροφύλαξη, με ποια φάρμακα και για πόσο χρονικό διάστημα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Εποχική γρίπη, νέα γρίπη Α(Η1Ν1) 2009, θεραπεία, προφύλαξη, αντι-ιικά.
Αλληλογραφία: Ά. Πεφάνης, Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα e-mail: pefan1@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η συμβολή των υπερηχογραφικών ενισχυτών ηχογένειας στην απεικόνιση των εστιακών ηπατικών αλλοιώσεων
Δ. Τσιόλιας, Δ.Δ. Κόκκινος, Π.Ν. Πιπερόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι ενδοφλέβιοι ενισχυτές ηχογένειας (υπερηχογραφικές σκιαγραφικές ουσίες) χρησιμοποιούνται σήμερα σε μια ποικιλία υπερηχογραφικών διαγνωστικών εξετάσεων. Η συχνότερη εφαρμογή τους στην ακτινολογία είναι η ανάδειξη και ο χαρακτηρισμός των εστιακών ηπατικών αλλοιώσεων. Στην ανασκόπηση αυτή παρουσιάζεται η φυσική και τεχνολογική θεωρία των υπερηχογραφικών σκιαγραφικών και αναλύεται η μεταβολή των αιμοδυναμικών χαρακτηριστικών ενισχύσεως του φυσιολογικού ηπατικού παρεγχύματος σε διάφορες παθολογικές οντότητες. Τέλος, αναφέρονται χαρακτηριστικά παραδείγματα των συχνότερων εστιακών ηπατικών αλλοιώσεων και τα υπερηχογραφικά ευρήματά τους μετά από τη χορήγηση ενισχυτών ηχογένειας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ακτινοδιαγνωστικό Εργαστήριο, Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Υπέρηχοι, ενισχυτές ηχογένειας, εστιακές ηπατικές αλλοιώσεις.
Αλληλογραφία: Δ. Τσιόλιας, Πανδοσίας 35, Αθήνα 111 42 e-mail: dtsiolias@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κύτταρα Langerhans του βλεννογόνου του στόματος Μορφολογία, λειτουργία και σημασία για την παθολογία του στόματος
A. Σαριγγέλλου, Δ. Ανδρεάδης, Μ. Μπελάζη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα κύτταρα Langerhans (LCs) αποτελούν μία ιδιαίτερη κυτταρική ομάδα του βλεννογόνου του στόματος, που προέρχονται από το μυελό των οστών και ανευρίσκονται στην ακανθωτή στιβάδα του πολύστιβου πλακώδους επιθηλίου του στόματος, στο δέρμα αλλά και σε άλλα επιθήλια. Μαζί με τα μελανινοκύτταρα και τα κύτταρα Merkel ανήκουν στα λεγόμενα διαυγή κύτταρα ή μη κερατινοκύτταρα. Τα LCs αποτελούν αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, σχετίζονται με την επεξεργασία και παρουσίαση αντιγόνων στα κύτταρα του αμυντικού συστήματος και στην πυροδότηση της ανοσιακής απάντησης, ενώ επιπλέον πιθανή θεωρείται και η συμμετοχή τους στην αντίδραση υπερευαισθησίας τύπου IV. Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί τροποποίηση της μορφολογίας και οι μεταβολές του αριθμού των LCs, σε διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα, νεοπλασίες, αλλά και λοιμώξεις που μπορεί να προσβάλλουν το στοματικό βλεννογόνο. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με το σημαντικό ρόλο των LCs στη φυσιολογική άμυνα, καθώς και στον παθογενετικό μηχανισμό διαφόρων παθήσεων του στοματικού βλεννογόνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Στοματολογίας, Τομέας Παθολογίας-Χειρουργικής Στόματος, Οδοντιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Κύτταρα Langerhans, αντιγονοπαρουσίαση, στοματικό επιθήλιο, δενδριτικά κύτταρα.
Αλληλογραφία: Μ. Μπελάζη, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη e-mail: mbelazi@med.auth.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Οικονομική αξιολόγηση της επέκτασης του ποσοστού κάλυψης των από του στόματος χορηγούμενων αντιυπεργλυκαιμικών παραγόντων
Κ. Αθανασάκης, Α.Γ. Σκρουμπέλος, Β. Τσιάντου, Κ. Μυλωνά, Γ. Κυρ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Στην Ελλάδα, οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ υποχρεούνται σε συμμετοχή 25% επί της τιμής των χορηγούμενων φαρμακευτικών σκευασμάτων, εκτός της ινσουλίνης, η οποία καλύπτεται πλήρως. Η παρούσα μελέτη διεξήχθη με σκοπό την αποτίμηση των οικονομικών ωφελειών των ασφαλιστικών οργανισμών, οι οποίες θα μπορούσαν να προκύψουν από την πλήρη κάλυψη των per os χορηγούμενων αντιυπεργλυκαιμικών παραγόντων. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Για τη διεξαγωγή της μελέτης κατασκευάστηκε ένα μοντέλο, το οποίο με αφετηρία μια δυνητική μεταβολή στην τιμή των per os παραγόντων υπολόγισε, μέσω της ελαστικότητας ζήτησης, τη μεταβολή στο επίπεδο συμμόρφωσης των ασθενών και τα συνεπαγόμενα, ως αποτέλεσμα αυτής, κλινικά και οικονομικά οφέλη. Το μοντέλο παραμετροποιήθηκε με δεδομένα από την ελληνική και τη διεθνή βιβλιογραφία. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με το υπόδειγμα, η πλήρης κάλυψη του ποσοστού συμμετοχής των ασθενών στο κόστος θεραπείας θα οδηγούσε σε αύξηση της συμμόρφωσης στη φαρμακευτική αγωγή κατά 30,5 ποσοστιαίες μονάδες με επακόλουθο μια μέση μείωση της HbA1c ίση με 0,58 ποσοστιαίες μονάδες και αύξηση του ποσοστού των ρυθμισμένων ασθενών στο σύνολο των ασθενών με διαβήτη τύπου ΙΙ κατά 18,5%. Με βάση τα παραπάνω, η εν λόγω παρέμβαση αποδεικνύεται οικονομικά αποτελεσματική επιστρέφοντας στους ασφαλιστικούς οργανισμούς σε ορίζοντα τριετίας 324,3 € ανά ασθενή και δίνοντας παράλληλα μια απόδοση επένδυσης της τάξης του 123%. Κατά τη διεξαγωγή της ανάλυσης ευαισθησίας η παρέμβαση παρέμεινε επικερδής καθώς η απόδοση της επένδυσης κυμάνθηκε από 69% έως 167%. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η συχνά εφαρμοζόμενη πολιτική της μετακύλισης μέρους του κόστους θεραπείας στον ασθενή, ως μέσο περιστολής της φαρμακευτικής δαπάνης, αποδεικνύεται ότι πρέπει να εξετάζεται ειδικά για κάθε θεραπευτική κατηγορία και φαρμακολογική υποκατηγορία, δεδομένων των εν δυνάμει αντίστροφων οικονομικών και κλινικών αποτελεσμάτων, όπως αυτά που παρουσιάστηκαν για την περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου II στη χώρα μας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Συμμετοχή στο κόστος, συμμόρφωση, ρύθμιση ΗbA1c, σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ.
Αλληλογραφία: Α.Γ. Σκρουμπέλος, Λεωφ. Αλεξάνδρας 196, 115 21 Αθήνα e-mail: skroubelos@gmail.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Πολυεστιακή νόσος του Castleman και σάρκωμα Kaposi σε HIV-αρνητικό και HHV-8 θετικό ασθενή Αρκεί μόνο η χημειοθεραπεία;
Π. Κωνσταντινίδης,(1) Α. Κωστούρου,(2) Θ. Δρόσος,(1) Β. Κυριαζή
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο ανθρώπινος ερπητοϊός 8 (HHV-8) σχετίζεται απόλυτα με όλες τις κλινικές παραλλαγές του σαρκώματος Kaposi καθώς και με δύο λεμφοϋπερπλαστικές οντότητες: το λέμφωμα των κοιλοτήτων (primary effusion lymphoma, PEL) και τη νόσο του Castleman. Παρόλο που παρατηρείται συχνότερα σε ασθενείς με AIDS, έχει περιγραφεί και σε HIV αρνητικά άτομα. Ασθενείς που πάσχουν από πολυεστιακή νόσο του Castleman, μια σπάνια λεμφοϋπερπλαστική διαταραχή αγνώστου αιτιολογίας, έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σαρκώματος Kaposi και λεμφώματος των Β-κυττάρων. Ο HHV-8 έχει βρεθεί σε 40% των HIV αρνητικών ασθενών με πολυεστιακή νόσο του Castleman. Η συνύπαρξη δύο οντοτήτων που σχετίζονται με τον ανθρώπινο ερπητοϊό-8 (HHV-8) σε HIV αρνητικό ασθενή είναι ένα γεγονός που αναφέρεται σπάνια στη βιβλιογραφία. Περιγράφεται περίπτωση πολυεστιακής νόσου του Castleman σε HIV αρνητικό άντρα 68 ετών με αρχική συμπτωματολογία σαρκώματος Kaposi, που αντιμετωπίστηκε με τη χορήγηση R-CHOP. Ο παθογενετικός ρόλος του HHV-8 και η εκρίζωσή του δημιουργούν ερωτηματικά για την ενδεικνυόμενη θεραπεία. Παρατίθεται σύντομη βιβλιογραφική ανασκόπηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Παθολογική Κλινική, (2) Αιματολογικό Τμήμα, Νοσοκομείο «H Παμμακάριστος», Αθήνα, (3)Αιμοπαθολογοανατομικό Τμήμα, ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πολυεστιακή νόσος του Castleman, σάρκωμα Kaposi, ανθρώπινος ερπητοϊός 8, ριτουξιμάμπη.
Αλληλογραφία: Π. Κωνσταντινίδης, Απόλλωνος 21, Ν. Ηράκλειο, 141 21 Αθήνα e-mail: polidorosK@hotmail.com
ΤΟΜΟΣ 96 Τεύχος 6 Δεκέμβριος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο
Ι. Παπαϊωάννου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το Σύνδρομο της aποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο (ΣΑΥ) είναι μια διαταραχή της αναπνοής κατά τον ύπνο και ορίζεται από τον αριθμό απνοιών/υποπνοιών ανά ώρα ύπνου και την παρουσία συμπτωμάτων όπως η ημερήσια υπνηλία. Η επίπτωση του ΣΑΥ στο γενικό πληθυσμό είναι 2% στις γυναίκες και 4% στους άνδρες, σύμφωνα με μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες. Η χαρακτηριστική παθοφυσιολογική διαταραχή του ΣΑΥ είναι ο κύκλος άπνοια-υποξυγοναιμία-αφύπνιση, που επαναλαμβάνεται κατά τον ύπνο και διαταράσσει τη συνέχειά του, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία μας. Είναι γνωστό ότι η διαλείπουσα υποξυγοναιμία και οι συχνές αφυπνίσεις έχουν ως συνέπεια την αυξημένη ημερήσια υπνηλία, ενώ έχει αποδειχθεί ότι το ΣΑΥ είναι αιτιολογικός παράγων για την ανάπτυξη της αρτηριακής υπέρτασης. Αντιθέτως, ενώ υπάρχει συσχέτιση του ΣΑΥ με άλλα καρδιαγγειακά νοσήματα όπως η στεφανιαία νόσος, τα αγγειακά εγκεφαλικά αλλά και ο σακχαρώδης διαβήτης, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν αιτιολογική σχέση. Η εφαρμογή συνεχόμενης θετικής πίεσης στους ανώτερους αεραγωγούς με το CPAP εξαλείφει πλήρως και αποτελεσματικά τις άπνοιες και τις υπόπνοιες.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, “Sleep & Ventilation Unit”, Royal Brompton Hospital, National Heart & Lung Institute, Λονδίνο, Κέντρο Διαταραχών Ύπνου, Γενική Κλινική, Νοσοκομείο «Μητέρα», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο (ΣΑΥ), Continuous positive airway pressure (CPAP)
Αλληλογραφία: I. Παπαϊωάννου, Δ. Σούτσου 41, Πλ. Μαβίλη, 115 21 Αθήνα e-mail: j_papaioanou@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η φυσική ιστορία της HPV-λοίμωξης Μια γνώση σημαντική για την υγεία μας
Μ. Σταματάκος, Β. Τζανετάκου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι η πιο συχνή σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη και ανιχνεύεται στο 99,7% των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Μετά από λοίμωξη με HPV, μπορεί να επέλθει κάθαρση, όπως συμβαίνει στο 90% όπου ο ιός δεν ανιχνεύεται μετά από 2 έτη, ή να επιμείνει και να εξελιχθεί σε προκαρκινική βλάβη. Η προκαρκινική βλάβη με τη σειρά της μπορεί να υποχωρήσει ή να εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου. Έτσι, η HPV λοίμωξη αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή αιτία του καρκίνου του τραχήλου. Ο προφυλακτικός εμβολιασμός αναμένεται να μειώσει την επίπτωση της HPV λοίμωξης και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αττικόν» Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: HPV, προκαρκινική βλάβη, τράχηλος μήτρας, λοίμωξη.
Αλληλογραφία: Μ. Σταματάκος, Αιγύπτου 153, Άνω Γλυφάδα 165 62, Αθήνα e-mail: stamatakosmih@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αυτοφαγία/κυτταρικός «αυτοκανιβαλισμός» και καρκίνος
Α. Γιατρομανωλάκη, Ε. Σιβρίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η αυτοφαγία αποτελεί μηχανισμό κυτταρικής αυτο-αποδόμησης, μέσω του οποίου τα κύτταρα, ανακυκλώνοντας τα κυτταροπλασματικά τους συστατικά, αντλούν ενέργεια –πρωτεΐνες και αδενοσινοτριφωσφορικό οξύ (ATP)– ενώ αποβάλλουν πλεονάζοντα ή ελαττωματικά οργανύλλια. Τα φυσιολογικά κύτταρα χρησιμοποιούν την αυτοφαγία ως ένα μηχανισμό προσαρμογής στα διάφορα stress, κυρίως στη στέρηση οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών, ενώ η αποδόμηση αλλοιωμένων/μεταλλαχθέντων μιτοχονδρίων συμβάλλει στη διατήρηση της ακεραιότητας του γονιδιώματος. Μορφολογικά, τα στοιχειώδη γνωρίσματα της αυτοφαγίας είναι οι «μεμβράνες απομόνωσης» –ημισεληνοειδούς σχήματος μονήρεις μεμβράνες με ικανότητα παγίδευσης κυτταροπλασματικών συστατικών– και τα «αυτοφαγοσώματα»/«αυτολυσοσώματα»– κυστίδια περιβαλλόμενα από διπλή μεμβράνη με ικανότητα κατακράτησης και επεξεργασίας του κυτταροπλασματικού φορτίου. Τα νεοπλασματικά κύτταρα, επωφελούμενα της δυνατότητας ανακύκλωσης κυτταροπλασματικών συστατικών, επιβιώνουν και αυτά δυσμενών μικρο-περιβαλλοντικών συνθηκών, αν και υπέρμετρη ενεργοποίηση της αυτοφαγίας μπορεί να οδηγήσει σε ατελή αποδόμηση/συσσώρευση αλλοιωμένου κυτταρικού φορτίου και μαζική καταστροφή, αντί επιβίωσης, των νεοπλασματικών κυττάρων. Το φαινόμενο της αυτοφαγίας διερευνάται, με τη βοήθεια της ηλεκτρονικής μικροσκοπίας κυρίως, αν και προσφάτως η ανίχνευσή της κατέστη εφικτή με συνήθεις ανοσοϊστοχημικές τεχνικές, χάρις στην παρασκευή πολυκλωνικών και μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι ειδικών πρωτεϊνών σχετιζομένων με την αυτοφαγία (autophagy-related proteins ή Atg).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Αλεξανδρούπολη
Λέξεις Κλειδιά: Αυτοφαγία, LC3A, Beclin I, ανοσοϊστοχημεία, απλή μικροσκόπηση.
Αλληλογραφία: Α. Γιατρομανωλάκη, ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Αλεξανδρούπολη e-mail: agiatrom@med.duth.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Προγνωστικοί παράγοντες καρκίνου παχέος εντέρου
Π. Παπαγιώργης,(1) Σ. Τσελένη,(2) Ν. Νικητέας (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Με δεδομένη την υψηλή συχνότητα και θνητότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου στις Δυτικές χώρες, η ανάγκη καθορισμού αξιόπιστων προγνωστικών δεικτών έχει οδηγήσει σε εκτεταμένες μελέτες πληθώρας παραμέτρων. Κλινικοπαθολογικοί, ιστολογικοί, περιεγχειρητικοί και αμιγώς κλινικοί παράγοντες έχουν προταθεί, ενώ τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον έχει στραφεί στους μοριακούς (γενετικούς) παράγοντες. Οι τελευταίοι περιλαμβάνουν ένα ευρύτατο φάσμα δεικτών, όπως τους σχετιζόμενους με τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, την απόπτωση, τα ογκογονίδια και τα κατασταλτικά γονίδια, τη μικροδορυφορική αστάθεια του DNA, το καθεστώς πλοειδικότητος του όγκου κ.ά. Με εξαίρεση το καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο (CEA), που έχει καθιερωθεί σαν δείκτης μετεγχειρητικής παρακολούθησης και ανταπόκρισης στη χημειοθεραπεία, κανένας άλλος μοριακός παράγοντας δεν προσφέρεται μέχρι στιγμής για κλινική αξιοποίηση. Επίσης, η προγνωστική σημασία της εντόπισης του πρωτοπαθούς όγκου (ιδιαίτερα μεταξύ δεξιού και αριστερού τμήματος) δεν έχει ακόμη σαφώς καθοριστεί, αν και οι δυο κατηγορίες διαφέρουν σε μια σειρά κλινικών, ιστολογικών και γενετικών χαρακτηριστικών που πιθανότατα συσχετίζονται με την έκβαση. Συμπερασματικά, το στάδιο της νόσου με τις επιμέρους συνιστώσες του (τοιχωματική επέκταση, διήθηση λεμφαδένων, μεταστάσεις) εξακολουθούν να καθορίζουν την έκβαση της νόσου και την ακολουθούμενη θεραπευτική στρατηγική στην παρούσα φάση, αν και διαφαίνονται προοπτικές κλινικών εφαρμογών και για άλλες παραμέτρους.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Χειρουργικό Τμήμα, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, (2) Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Ιατρική Σχολή Αθηνών, (3) Β΄ Χειρουργική Προπαιδευτική Κλινική, «Λαϊκό» Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Προγνωστικοί παράγοντες, παχύ έντερο, στάδιο νόσου, βαθμός διαφοροποίησης, εντόπιση όγκου, μοριακοί δείκτες
Αλληλογραφία: Π. Παπαγιώργης, Νεοσοίκων 35, 185 36 Πειραιάς, e-mail: entos_1@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αντοχή του Helicobacter pylori στα αντιβιοτικά Μηχανισμοί αντοχής και μοριακές τεχνικές
Π. Τσιμπούρης, Χρ.Ν. Καλαντζής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποτελεί τον κυριότερο αιτιολογικό παράγοντα των περισσότερων γαστροδωδεκαδακτυλικών νοσημάτων. Η πιστή εφαρμογή των ενδείξεων θεραπείας μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη αντοχής του βακτηρίου στα αντιβιοτικά, η οποία στην Ελλάδα το 2004 ήταν 21% στην κλαριθρομυκίνη, 32% στη μετρονιδαζόλη και 3% στη λεβοφλοξασίνη. Η αντοχή στα αντιβιοτικά σχετίζεται με σημειακές μεταλλάξεις στο γονιδίωμα του βακτηρίου, πλην της αντοχής στη μετρονιδαζόλη, που αποδίδεται σε διαταραχές στην παραγωγή της NADPH νιτρορεδουκτάσης. Για το λόγo αυτό μπορούν να μελετηθούν ευχερώς με τη βοήθεια μοριακών τεχνικών. Οι μοριακές τεχνικές πλεονεκτούν της καλλιέργειας στο ότι δεν απαιτούν μεγάλη προσοχή στη λήψη και μεταφορά των δειγμάτων, στο ότι δεν απαιτούν τόσο μεγάλη εξειδίκευση και μπορούν να δώσουν αξιόπιστο αποτέλεσμα σε 24 ώρες από τη λήψη του δείγματος, όταν η καλλιέργεια χρειάζεται 10–14 ημέρες. Οι κυριότερες μοριακές τεχνικές είναι αυτές που βασίζονται στην PCR με ανάλυση του γονιδιώματος, χρήση περιοριστικών ενζύμων ή ολιγονουκλεοτιδικών προτύπων και αυτές που βασίζονται στον in situ υβριδισμό. Κάποιες από αυτές μάλιστα είναι αυτοματοποιημένες και δεν απαιτούν μεγάλη τεχνική εξειδίκευση ή υψηλό κόστος, όπως η DPO bases multiplex PCR ή η GenoType?HelicoDR.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική, NIMTΣ Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αντοχή στα αντιβιοτικά, μετρονιδαζόλη, κλαριθρομυκίνη, λεβοφλοξασίνη, μοριακές μέθοδοι ανίχνευσης.
Αλληλογραφία: Π. Τσιμπούρης, Μπισκίνη 29, 157 71 Ζωγράφου, Aθήνα e-mail: tsibofam@yahoo.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ρυπαρά φλεβικά έλκη κάτω άκρων Αντιμετώπιση με αφρώδη επιθέματα αργύρου
Ε. Δημακάκος,(1) Ι. Καλεμικεράκης,(2) Κ. Κατσένης,(1) Ε. Κοσμά,
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Τα φλεβικά έλκη των κάτω άκρων χαρακτηρίζονται από καθυστερημένη επούλωση και συχνά εμφανίζουν λοιμώξεις. Με την παρούσα μελέτη διερευνάται η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του αφρώδους επιθέματος με άργυρο έναντι της χρήσης αφρώδους επιθέματος χωρίς άργυρο για την προαγωγή της επούλωσης σε ρυπαρά φλεβικά έλκη ή έλκη με λοίμωξη. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήθηκαν για εννέα εβδομάδες 42 ασθενείς με ρυπαρά φλεβικά έλκη και έλκη με κλινική εικόνα λοίμωξης, οι οποίοι ταξινομήθηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Συγκρίθηκε η επούλωση των ελκών, η ένταση του πόνου και οι ανεπιθύμητες ενέργειες, και των δύο υλικών, στη διάρκεια της θεραπείας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η ομάδα Α είχε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό επούλωσης (p=0,02) έναντι της ομάδας Β. Η ένταση του πόνου μειώθηκε σημαντικά στους ασθενείς της ομάδας Α έναντι της ομάδας Β κατά τη διάρκεια της μελέτης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Φαίνεται ότι η χρήση αφρώδους επιθέματος αργύρου έχει πλεονεκτήματα έναντι της χρήσης απλού επιθέματος αφρώδους πολυουρεθάνης στη φροντίδα ρυπαρών ή/και με λοίμωξη ελκών, φλεβικής αιτιολογίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Αγγειολογική-Αγγειοχειρουργική Μονάδα, Β΄ Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, Αθήνα, (2) Τμήμα Εφαρμογών, Νοσηλευτική Β΄, ΤΕΙ Αθήνας, Αθήνα, (30 Β΄ Χειρουργική Κλινική, ΕΑΝΠ «Μεταξά», Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Ρυπαρά φλεβικά έλκη κάτω άκρων, αφρώδες επίθεμα αργύρου, αφρώδες επίθεμα.
Αλληλογραφία: Ε. Δημακάκος, Αισώπου 10, 151 22 Μαρούσι, Αθήνα e-mail: edimakakos@yahoo.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Ανδρική οστεοπόρωση πολλαπλής φαρμακευτικής αιτιολογίας
Ι. Κώστογλου-Αθανασίου,(1) Π. Αθανασίου,(2) Γ. Κλάγκος,(1) Α. Χρ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ανδρική οστεοπόρωση αναγνωρίζεται σήμερα σαν μια συχνή κατάσταση που συχνά διαφεύγει της διάγνωσης, λόγω του ότι η οστεοπόρωση θεωρείται γυναικεία νόσος. Περιγράφεται η περίπτωση άνδρα που είχε λάβει στο παρελθόν θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα για την αντιμετώπιση διπολικής διαταραχής, με θειαζολιδινεδιόνες για τη ρύθμιση σακχαρώδους διαβήτου τύπου 2 και με αντιεπιληπτικά φάρμακα για τη σταθεροποίηση του συναισθήματος στη διπολική διαταραχή και προσήλθε στο νοσοκομείο με αυτόματα κατάγματα. Κατά τον έλεγχο διαπιστώθηκε βαριά ανεπάρκεια της βιταμίνης D. Η οστική μάζα ήταν πολύ ελαττωμένη. Χορηγήθηκε βιταμίνη D για την αναπλήρωση της έλλειψης και κατόπιν βιταμίνη D, ασβέστιο και παραθορμόνη για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης. Η περίπτωση του ασθενούς που περιγράφεται αποτελεί ένδειξη της επίδρασης που μπορεί να έχει η χορήγηση πολλών φαρμάκων στον οστικό μεταβολισμό και υποδεικνύει ότι ίσως όλοι οι ασθενείς με κατάθλιψη και χρόνια χορήγηση φαρμάκων θα πρέπει να ελέγχονται για την τυχόν ύπαρξη οστεοπόρωσης και να αντιμετωπίζονται ανάλογα, προληπτικά και θεραπευτικά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1)Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα, (2)Ρευματολογική Κλινική, ΓΝ Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Θεσσαλονίκη
Λέξεις Κλειδιά: Οστεοπόρωση, ανδρική οστεοπόρωση, βιταμίνη D, ανεπάρκεια βιταμίνης D, θειαζολιδινεδιόνες, αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αντιεπιληπτικά.
Αλληλογραφία: Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα e-mail: ikostoglouathanassiou@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 96 Τεύχος 5 Νοέμβριος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εξελίξεις στον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό
Π.Ν. Συγκελλάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σήμερα, ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός (ΥΠΘ), χάρις στη δυνατότητα πρώιμης διάγνωσης (προληπτικός βιοχημικός έλεγχος), αποτελεί συχνή πλέον ενδοκρινοπάθεια, με τα 3/4 πλέον των ασθενών να εμφανίζουν ασυμπτωματική νόσο. Ακόμα, η διαπίστωση παθολογικών μεταλλάξεων ορισμένων γονιδίων ερμηνεύει την εμφάνιση πρωτοπαθούς ΥΠΘ (σποραδικού, οικογενούς, ως μέρος συνδρόμου ΜΕΝ 1, ΜΕΝ 2Α, πρωτοπαθούς ΥΠΘ με όγκο της κάτω γνάθου) στο 60% των ασθενών, καθώς και τη συχνότερη –απ’ ότι εθεωρείτο– εμφάνιση πολλαπλών αδενωμάτων (συχνά ετερόχρονων) και υπερπλασίας (συνήθως μετάχρονης). Θεραπευτικά, στο 55% των ασθενών με πρωτοπαθή ΥΠΘ (25% με συμπτωματική και 30% με ασυμπτωματική νόσο και ένα τουλάχιστον από τα θεσπισθέντα κριτήρια για εγχείρηση), η παραθυρεοειδεκτομή (κλασική ή οι νεότερες ελάχιστα επεμβατικές) αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Όμως, το ενδεχόμενο υποτροπής (εμφάνιση νέου-ων αδενώματος-ων ή υπερπλασίας, συνήθως μετάχρονης) είναι πάντα πιθανό. Για το υπόλοιπο 45% των ασθενών με ασυμπτωματική νόσο που δεν πληροί τις ενδείξεις για παραθυρεοειδεκτομή, καθώς και για εκείνους με συμπτωματική νόσο που δεν είναι δυνατόν να υποβληθούν σε παραθυρεοειδεκτομή, σκόπιμη και αναγκαία, αντίστοιχα, κρίνεται η συντηρητική αντιμετώπιση με τα νεότερα ασβεστιομιμητικά που ελαττώνουν τόσο το ασβέστιο όσο και την παραθορμόνη. Η ανάγκη αυτή συντηρητικής αντιμετώπισης είναι επιτακτική πλέον μετά τις πρόσφατες διαπιστώσεις καρδιαγγειακών επιπλοκών στον βαρύ-ήπιο πρωτοπαθή ΥΠΘ, που φαίνεται πως επεκτείνονται και στους ασθενείς με ασυμπτωματική νόσο. Ασφαλώς οι πρόσφατες αυτές εξελίξεις δημιουργούν πολλά νέα ερωτηματικά και αντιπαραθέσεις που αναμένουν οριστικές απαντήσεις από τους ερευνητές στο άμεσο μέλλον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός, γονιδιακές μεταλλάξεις, ασβεστιομιμητικά, διφωσφονικά, σύνδρομο ΜΕΝ 1, σύνδρομο ΜΕΝ 2Α, όγκος κάτω γνάθου, οικογενής υποασβεστιουρική υπερασβεστιαιμία, μετάχρονη υπερπλασία, αδενώματα πολλαπλά.
Αλληλογραφία: Π.N. Συγκελλάκης, Γράμμου 2, 172 34 Αθήνα, e-mail:agsavpre@agsavvas-hosp.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ιογενών ηπατιτίδων
Σπ. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παρούσα ανασκόπηση αναφέρεται στις σύγχρονες προσεγγίσεις στη θεραπεία των χρονίων ηπατιτίδων Β και C. Στόχος της θεραπείας της χρονίας ηπατίτιδας Β είναι η αναστολή της προόδου της νόσου, που επιτυγχάνεται με την ανοσοτροποποιητικώς δρώσα ιντερφερόνη (κλασική και πεγκυλιωμένη) και τα αντι-ιικώς δρώντα νουκλεοσιδικά (λαμιβουντίνη, τελμπιβουδίνη, εντεκαβίρη) και νουκλεοτιδικά (αδεφοβίρη, τενοφοβίρη) ανάλογα. Η θεραπεία με λαμιβουδίνη συσχετίζεται με εκδήλωση ιικής αντίστασης στο 70% των ασθενών στα 5 χρόνια, με αδεφοβίρη 29% στα 5 χρόνια, με εντεκαβίρη <1% (αλλά σε 57% στα 6 χρόνια σε ασθενείς με προϋπάρχουσα αντίσταση στη λαμιβουδίνη), με τελμπιβουδίνη 22% στα 2 χρόνια, ενώ με τενοφοβίρη δεν εκδηλώνεται ιική αντίσταση στα 3 χρόνια χορήγησής της. Σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β, η χορήγηση ανοσοκατασταλτικής αγωγής μπορεί να προκαλέσει ενεργοποίηση του ιού. Γι’ αυτό, συνιστάται η προφυλακτική αγωγή με νουκλεοσ(τ)ιδικό ανάλογο. Οι ασθενείς με οξεία ηπατίτιδα C θεραπεύονται με 6μηνη αγωγή με ιντερφερόνη με ή χωρίς ριμπαβιρίνη, ασχέτως ιικού γονοτύπου. Στη χρόνια ηπατίτιδα C η θεραπεία με πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη και ριμπαβιρίνη είναι αποτελεσματική στο 50% των περιπτώσεων. Η διάρκεια της θεραπείας, η δόση των φαρμάκων και η παρατεινόμενη ιολογική ανταπόκριση (αφορά την ίαση από τη νόσο) εξαρτάται από το γονότυπο (στους γονότυπους 2 και 3 φθάνει το 80%). Νέα φάρμακα μελετώνται για την αντιμετώπιση των ανθεκτικών περιπτώσεων αλλά μάλλον θα συγχορηγηθούν με τα υπάρχοντα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, «Ιπποκράτειο» ΠΓΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, λαμιβουδίνη, αδεφοβίρη, εντεκαβίρη, τελμπιβουδίνη, τενοφοβίρη, πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη, ριμπαβιρίνη.
Αλληλογραφία: Σπ. Ντουράκης, Aχαΐας 28, 115 23 Αθήνα e-mail: spdour@med.uoa
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Υπό έρευνα φαρμακευτικά προϊόντα για τη νόσο Alzheimer
Χ. Κανή, Ζ. Παπαδοπούλου-Νταϊφώτη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H νόσος Alzheimer (AD) είναι μια χρόνια, βραδεία, εξελικτική, μη αναστρέψιμη, νευροεκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου και η συνηθέστερη μορφή της άνοιας, η οποία έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα πιο σημαντικά ιατρικά προβλήματα για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Η πρόοδος που σημειώθηκε στην κατανόηση της παθογένειας και η κοινωνικό/οικονομική επίδραση της AD οδήγησαν στην προσπάθεια ανάπτυξης καινοτόμων φαρμακευτικών θεραπειών τις τελευταίες δύο δεκαετίες, στοχεύοντας στην πρόληψη ή στην παρεμπόδιση της εξέλιξης της νόσου. Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι η παρουσίαση των διαφόρων υπό έρευνα θεραπειών για την AD που βρίσκονται σε κλινικές μελέτες φάσης Ι-ΙΙΙ. Σε αυτές περιλαμβάνονται φάρμακα που έχουν ως στόχο το αμυλοειδές, την ανεπάρκεια νευροδιαβιβαστών, το οξειδωτικό στρες, τη φλεγμονή, τη νευρογένεση, την τροποποίηση της κυτταρικής μεταγωγής σήματος και το σχηματισμό νευροϊνιδιακών δικτύων.Όπως αναμένεται από την πληθώρα των παθοφυσιολογικά (αιτιολογικά) προσανατολισμένων υπό δοκιμή θεραπειών, η ελπίδα να προκύψουν ουσίες που θα μειώνουν το ρυθμό εξέλιξης της νόσου είναι βάσιμη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Νόσος Alzheimer, ανασκόπηση, κλινικές μελέτες, αμυλοειδές, νευρομεταβιβαστής, αντιοξειδωτικά, αντιφλεγμονώδη.
Αλληλογραφία: Z. Παπαδοπούλου-Νταϊφώτη, Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μ. Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα e-mail: zdaifoti@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κληρονομικό μυελοειδές καρκίνωμα θυροειδούς Η θέση της προφυλακτικής θυρεοειδεκτομής και η σημασία του γενετικού ελέγχου
Γ.Χ. Σακοράφας, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς (ΜΚΘ) μπορεί να εμφανισθεί είτε σποραδικά είτε σε κληρονομική βάση. Το κληρονομικό ΜΚΘ μπορεί να παρατηρηθεί είτε στα πλαίσια συνδρόμου πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας (ΜΕΝ, 2 Α και 2Β) είτε στα πλαίσια οικογενούς ΜΚΘ. Παρά τη σπανιότητα των συνδρόμων αυτών, η έγκαιρη διάγνωσή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι το ΜΚΘ είναι μία θανατηφόρα πάθηση αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και ριζικά. Οι πρόοδοι της μοριακής βιολογίας την τελευταία δεκαπενταετία έχουν καταστήσει εφικτή την αναγνώριση των ασυμπτωματικών ασθενών-φορέων ειδικών μεταλλάξεων του RET γονιδίου. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο προφυλακτικής χειρουργικής (θυρεοειδεκτομής) προκειμένου να προληφθεί η ανάπτυξη ΜΚΘ. Με βάση το είδος των ειδικών μεταλλάξεων είναι σήμερα δυνατή η επιλογή τόσο των ασυμπτωματικών ασθενών-φορέων που θα υποβληθούν σε προφυλακτική θυρεοειδεκτομή όσο και του ιδανικού χρόνου για την εκτέλεση της επέμβασης. Το ΜΚΘ αποτελεί ένα μοντέλο καρκίνου με ισχυρή γενετική βάση στον οποίο η ανίχνευση ειδικών μεταλλάξεων έχει τόσο διαγνωστική όσο και θεραπευτική αξία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θυρεοειδής, καρκίνωμα, μυελοειδές, χειρουργική, γενετική βάση, προφυλακτική χειρουργική.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Επιστημονικά τεκμηριωμένες κατευθυντήριες οδηγίες για την προαγωγ’η υγείας των ηλικιωμένων (HealthPROelderly-GR)
Β.Σ. Βελονάκη,(1) Β. Ρόκα-Σκαφιδάκη,(2) Π. Σουρτζή,(1) Α. Καλοκαιρινού
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣκοπΟς Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα “healthPROelderly” έχει ως σκοπό την προαγωγή υγείας των ηλικιωμένων, μέσω της δημιουργίας κατευθυντήριων οδηγιών με συστάσεις για ενδεχόμενες δράσεις σε αυτόν τον τομέα σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Για τη σύνταξη των κατευθυντήριων οδηγιών έγινε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που αφορά στην προαγωγή υγείας των ηλικιωμένων και αξιολόγηση των εφαρμοσμένων μοντέλων προαγωγής υγείας βάσει κριτηρίων, κοινών για όλες τις χώρες. Για τον εντοπισμό των χαρακτηριστικών που κάνουν τα προγράμματα προαγωγής υγείας των ηλικιωμένων ατόμων επιτυχή και βιώσιμα, χρησιμοποιήθηκαν 4 εργαλεία: ημι-δομημένες συνεντεύξεις, ανάλυση του έντυπου υλικού, SWOT ανάλυση και ανάλυση κόστους-οφέλους. ΑποτελΕσματα Ο αριθμός των βιβλιογραφικών καταγραφών στην ελληνική βάση δεδομένων ανήλθε στις 144. Tα κριτήρια ένταξης πληρούσαν 8 ελληνικά προγράμματα προαγωγής υγείας ηλικιωμένων. Από αυτά επιλέχθηκαν 3 ως τα ελληνικά προγράμματα προαγωγής υγείας των ηλικιωμένων βέλτιστης πρακτικής. Τα χαρακτηριστικά αυτών των προγραμμάτων, καθώς και των προγραμμάτων των άλλων συμμετεχόντων χωρών που επελέγησαν με την ίδια μεθοδολογία, αποτέλεσαν γνώμονα για τη σύνταξη 16 κατευθυντήριων οδηγιών. ΣυμπερΑσματα Οι οδηγίες που παρήχθησαν είναι βασισμένες σε ενδείξεις από την πρακτική και μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο για τους δημιουργούς προγραμμάτων, τους επαγγελματίες που τα υλοποιούν, τους ίδιους τους ηλικιωμένους και άλλους εμπλεκόμενους ειδικούς, σε όλη την Ευρώπη.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Εργαστήριο Κοινοτικής Νοσηλευτικής, Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Σχολή Αξιωματικών Νοσηλευτικής, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Προαγωγή υγείας, ηλικιωμένοι, κατευθυντήριες οδηγίες, αξιολόγηση, προγράμματα προαγωγής υγείας.
Αλληλογραφία: Β.Σ. Βελονάκη, Στουρνάρη 32, 104 33, Αθήνα e-mail: venetia_vel@yahoo.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Υπερηχογραφική απεικόνιση και υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη βιοψία πρωτοπαθούς λεμφώματος του θυροειδούς
Β. Καρτσούνη, Στ. Μανουβέλου, Σ. Απέργης, Μ. Γκέλη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Περιγράφονται τα υπερηχογραφικά ευρήματα σε ασθενή με ταχέως αυξανόμενη μάζα του θυρεοειδή, ο οποίος υποβλήθηκε σε κατευθυνόμενη υπερηχογραφικά βιοψία με λεπτή βελόνα, και διαγνώσθηκε πρωτοπαθές λέμφωμα του αδένα. Αποτελεί σπάνια περίπτωση νεοπλάσματος και με απεικονιστικά ευρήματα κρινόμενα μερικές φορές χαρακτηριστικά και άλλοτε μη ειδικά. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να συμπεριλαμβάνεται στη διαφορική διάγνωση σε περίπτωση ταχείας διόγκωσης του θυρεοειδή αδένα, εξαιτίας της ιδιαίτερης κλινικοεργαστηριακής προσέγγισης και της συντηρητικής θεραπείας του.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α´ Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα, Μονάδα Υπερηχοτομογραφίας ΑΟΝΑ, «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θυρεοειδής, πρωτοπαθές λέμφωμα, κατευθυνόμενη υπερηχογραφικά βιοψία με λεπτή βελόνη, υπερηχοτομογραφία.
Αλληλογραφία: Στ. Μανουβέλου, Μυκάλης 8, 187 55 Κερατσίνι, Πειραιάς e-mail: smanouvelou@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 96 Τεύχος 4 Οκτώβριος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οξεία πνευμονική εμβολή Ένα σύντομο ταξίδι από την υποψία ως την οριστικοποίηση της διάγνωσης
Ν. Μπαλταγιάννης,(1) Χρ. Σοφούδης,(2) Κ. Καλογεράκος(2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η πνευμονική εμβολή αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι περισσότεροι θάνατοι οφείλονται σε ανεπιτυχή διάγνωση παρά σε ανεπαρκή θεραπεία. Τα 2/3 των ασθενών καταλήγουν μέσα σε μία ώρα (χρυσή ώρα) από την έναρξη των συμπτωμάτων. Η διάγνωση της πνευμονικής εμβολής αποτελεί δίλημμα για τους κλινικούς οι οποίοι πρέπει να ξεχωρίσουν τους ασθενείς με αυτή τη νόσο και να τους αντιμετωπίσουν, από τους ασθενείς που είναι ύποπτοι να έχουν οξεία πνευμονική εμβολή αλλά δεν πάσχουν από αυτήν. Καθώς τα αντικειμενικά ευρήματα και τα ενοχλήματα της πνευμονικής εμβολής είναι μη ειδικά, πολλοί ασθενείς που προσέρχονται με αναπνευστικά συμπτώματα διερευνώνται λεπτομερώς. Ορισμένοι κανόνες πρόβλεψης είναι πλέον στη διάθεσή μας στην κλινική πράξη αλλά οι θεραπευτικές αποφάσεις δεν μπορούν να ληφθούν στη βάση αυτών των κανόνων μόνον. Η διαγνωστική ισχύς της δοκιμασίας D-dimer επί ασθενών με υποψία οξείας πνευμονικής εμβολής έγκειται στον αποκλεισμό και μόνον της νόσου. Η πνευμονική αγγειογραφία είναι κατά παράδοση η διαγνωστική εξέταση αναφοράς για την πνευμονική εμβολή. Αλλά η μέθοδος είναι αιματηρή, απαιτεί καθετηριασμό των δεξιών καρδιακών κοιλοτήτων, έγχυση σκιαγραφικής ουσίας και προϋποθέτει εμπειρία. Το σπινθηρογράφημα αερισμού-αιμάτωσης έχει γίνει μέθοδος εκλογής και αντικατέστησε την πνευμονική αγγειογραφία για πολλά χρόνια. Η υπολογιστική τομογραφία θώρακος με σκιαγραφικό έχει καταστεί διαγνωστική εξέταση εκλογής τα τελευταία χρόνια. Η αξονική σπειροειδής αγγειογραφία με πολυανιχνευτικούς τομογράφους φαίνεται ότι πληρεί τις προϋποθέσεις να αντικαταστήσει το σπινθηρογράφημα αερισμού-αιμάτωσης και την πνευμονική αγγειογραφία ως διαγνωστική εξέταση αναφοράς στη διάγνωση της νόσου. Η παρούσα ανασκόπηση αποτελεί σύντομη και περιεκτική περιήγηση από το πρώτο σύμπτωμα στην έγκαιρη διάγνωση της οξείας πνευμονικής εμβολής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Θωρακοχειρουργική Κλινική, 2Μονάδα Μαστού ΕΑΝ Πειραιά «Μεταξά», Πειραιά
Λέξεις Κλειδιά: Πνευμονική εμβολή, διάγνωση, κανόνες πρόβλεψης
Αλληλογραφία: Ν. Μπαλταγιάννης, Σωκράτους 14, 174 55 Άλιμος, Αθήνα e-mail: baltayiannisn@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Νοσοκομειακές και σοβαρές ουρολοιμώξεις από την κοινότητα
Ά. Πεφάνης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι λοιμώξεις του ανώτερου ουροποιητικού από τη κοινότητα αποτελούν συχνό αίτιο σοβαρής νοσηρότητας και επακόλουθης εισαγωγής στο νοσοκομείο. Επιπροσθέτως, οι ουρολοιμώξεις αποτελούν το δεύτερο αίτιο νοσοκομειακής λοίμωξης. Οι σοβαρότερες μορφές ουρολοίμωξης φέρονται σήμερα υπό τον όρο ουροσήψη ο οποίος χαρακτηρίζει τη σήψη που προκαλείται από λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος (και στα δύο φύλα) και/ή του γεννητικού συστήματος του άνδρα (π.χ. από οξεία προστατίτιδα). Σκοπός της παρούσας βραχείας ανασκόπησης είναι η παρουσίαση σύγχρονων δεδομένων που αφορούν τόσο στις σοβαρές ουρολοιμώξεις που αποκτήθηκαν στην κοινότητα όσο και στις νοσοκομειακές ουρολοιμώξεις, όπως η οξεία νοσοκομειακή πυελονεφρίτιδα, οι ουρολοιμώξεις σε ασθενείς με ουροκαθέτηρα και η καντιντουρία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ουρολοίμωξη, νοσοκομειακή, κοινότητας, ουροσήψη, πυελονεφρίτιδα, καντιντουρία, ουροκαθετήρας.
Αλληλογραφία: Ά. Πεφάνης, Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα e-mail: pefan1@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου στο θηλώδες καρκίνωμα του θυροειδούς Σύγχρονες τάσεις και υπάρχουσες αβεβαιότητες
Γ.Χ. Σακοράφας, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες είναι αρκετά συνήθεις σε ασθενείς με θηλώδες καρκίνωμα του θυρεοειδούς (ΘηΚΘ). Παρά το ότι το ΘηΚΘ έχει καλή πρόγνωση, η λεμφαδενική του διασπορά συνδυάζεται με αυξημένη πιθανότητα τοπικής υποτροπής, που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς και να επιδεινώσει την πρόγνωση. Επομένως, η αναγνώριση των λεμφαδενικών μεταστάσεων προεγχειρητικά έχει ιδιαίτερη σημασία για τον χειρουργό, προκειμένου να σχεδιάσει τη βέλτιστη χειρουργική επέμβαση για κάθε συγκεκριμένο ασθενή. Στις δυτικές χώρες, ο λεμφαδενικός καθαρισμός του τραχήλου (ΛΚΤ) γίνεται εκλεκτικά, επί παρουσίας μόνον τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας, ενώ αντίθετα σε αρκετές χώρες της ανατολής, όπως η Ιαπωνία (όπου η χρήση ραδιοϊσοτόπων είναι εξαιρετικά περιορισμένη διά νόμου) αρκετοί χειρουργοί προτιμούν τον προφυλακτικό (συστηματικό) ΛΚΤ. Σήμερα, ο ΛΚΤ γίνεται με βάση το χωρισμό του τραχήλου σε ανατομικά διαμερίσματα λεμφαδένων. Πρόσφατα, εντούτοις, ακόμη και στις δυτικές χώρες, λόγω της αυξημένης συχνότητας τραχηλικών λεμφαδενικών μεταστάσεων υπάρχει μία τάση υπέρ της εκτέλεσης περιορισμένου (κεντρικού) ΛΚΤ ακόμη και στους ασθενείς χωρίς κλινικά ή υπερηχογραφικά εμφανή τραχηλική λεμφαδενοπάθεια. Με την τακτική αυτή προλαμβάνεται η υποτροπή της νόσου. Η εμπειρία από την πλευρά του χειρουργού είναι απαραίτητη, ώστε να είναι σε θέση να εκτελέσει τον ΛΚΤ με ασφάλεια, όποτε αυτό κριθεί απαραίτητο, στο χρόνο της αρχικής επέμβασης (θυρεοειδεκτομής).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Δ΄ Χειρουργική Κλινική Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αττικόν» ΠΓΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Θυρεοειδής, καρκίνος, θηλώδες, χειρουργική, υπερηχογράφημα, μετάσταση. λεμφαδενικός καθαρισμός.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ανάπτυξη εμβολίου έναντι του H. Pylori Δυσκολίες και προοπτικές
Π.Κ. Τσιμπούρης, Β. Καλαβέτση, Χρ.Ν. Καλαντζής
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, σχετίζεται αποδεδειγμένα με την ανάπτυξη πεπτικού έλκους, και πιθανόν του γαστρικού καρκίνου και του MALT λεμφώματος του στομάχου. Η ανάπτυξη εμβολίου έναντι του ελικοβακτηριδίου αποτελεί την καλύτερη και την οικονομικότερη αντιμετώπιση για τα νοσήματα αυτά ειδικά μετά την ανάπτυξη αντοχής στα περισσότερα αντιβιοτικά, που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του ελικοβακτηριδίου. Μέχρι σήμερα δεν έχει παραχθεί αποτελεσματικό εμβόλιο, καθώς το ελικοβακτηρίδιο αναπτύσσει μια σειρά από μηχανισμούς, που του επιτρέπουν να παρακάμπτει τόσο την εγγενή, όσο και την ειδική ανοσία, όπως η δυνατότητα του να διεισδύει στο χόριο, η εξουδετέρωση του ΝΟ από την ουρεάση, η επαγωγή απόπτωσης των μακροφάγων, των δενδριτικών κυττάρων και των λεμφοκυττάρων. Το κυριότερο ζωικό μοντέλο για την ανάπτυξη εμβολίου είναι το μοντέλο του Mongolian gerbil, αν και δοκιμές έχουν γίνει σε διάφορα ζώα, με διαφορετικούς συνδυασμούς αντιγόνων, ανοσοενισχυτικών μορίων και με διαφορετικά οχήματα μεταφοράς των αντιγόνων. Περισσότερο υποσχόμενοι συνδυασμοί αντιγόνων είναι ο συνδυασμός των κυριότερων τοξινών CagA, VacA και ΝΑΡ και ο συνδυασμός των τριών μορίων προσκόλλησης BabA, BabB και SabΑ. Οι συνδυασμοί αυτοί με χρήση οξειδίου του αργιλίου ως ανοσοενισχυτικού έχουν εφαρμοστεί σε μελέτες φάσης ΙΙ και Ι αντίστοιχα στους ανθρώπους με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογική Κλινική ΝΙΜΤΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: H. pylori, εμβόλιο, πρόληψη, MALT λέμφωμα, πεπτικό έλκος, γαστρικός καρκίνος.
Αλληλογραφία: Π. Τσιμπούρης, Μπισκίνη 29, 157 71 Ζωγράφου e-mail: tsibofam@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Πλευρίωση, ανατομικές παραλλαγές της εγκεφαλικής κυκλοφορίας και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια Υπάρχει συσχέτιση;
Δ.Ν. Μώρης, Σ.Η. Γεωργόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Έχουν περιγραφεί πολλές ανατομικές παραλλαγές που αφορούν την ύπαρξη, την έκφυση, και την θέση της έσω καρωτίδας. Η διάμετρος και το πάχος της φαίνεται ότι εξαρτώνται από το φύλο και το επικρατούν ημισφαίριο, το οποίο σχετίζεται με την πλευρίωση (δεξιοχειρία ή αριστεροχειρία). Η αιμάτωση του εγκεφάλου ολοκληρώνεται με τον κύκλο του Willis, του οποίου οι παραλλαγές σχετίζονται με την ύπαρξη ελλειμμάτων σε κάποιο μέρος του κύκλου και συσχετίζονται με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ). Οι παραλλαγές σχετίζονται με την ύπαρξη ελλειμμάτων σε κάποιο μέρος του κύκλου. Οι φλεβώδεις κόλποι συμμετέχουν στην φλεβική παροχέτευση του εγκεφαλικού παρεγχύματος. Συμβάλλουν στον Ληνό του Ηροφίλου (συμβολή των κόλπων), ο οποίος εμφανίζει αρκετές παραλλαγές, όπως απλασία, διχασμό, έκτοπη εκβολή. Το αίμα διέρχεται από τη συμβολή των κόλπων στην έσω σφαγίτιδα, η οποία παρουσιάζει παραλλαγές και ανεπάρκειες που σχετίζονται με παροδική νευρολογική συμπτωματολογία. Η αιματική ροή σε αυτούς εξαρτάται από την πλευρίωση, το αναπνευστικό πρότυπο, το φύλο, την ηλικία και τη φυλή. Η αιματική ροή στον Ληνό του Ηροφίλου δεν επηρεάζεται άμεσα από την πλευρίωση, όμως φαίνεται πως επηρεάζεται η ροή στους συμβάλλοντες κόλπους. Οι ανατομικές παραλλαγές εξαρτώνται από την ημισφαιρική επικράτηση καθώς επίσης και η ακριβής φύση των συμπτωμάτων μετά από ΑΕΕ. Η αξία των παρατηρήσεων έγκειται στην εκτίμηση του αυξημένου κινδύνου αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, που μπορεί να τεκμηριωθεί μέσω της πραγματοποίησης στατιστικών αναλύσεων για τη συσχέτιση της δεξιοχειρίας ή της αριστεροχειρίας με τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, καθώς και με το σχεδιασμό θεραπειών επανένταξης με βάση την ημισφαιρική επικράτηση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Λαϊκό» ΠΓΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Έσω καρωτίδα, φλεβώδεις κόλποι, κύκλος Willis, Ληνός του Ηροφίλου, ανατομικές παραλλαγές, πλευρίωση, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Αλληλογραφία: Δ.Ν. Μώρης, Αναστασίου Γενναδίου 56, 114 74 Αθήνα e-mail: dimmoris@yahoo.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Προΰπαρξη Νευρολογικών νοσημάτων σε ασθενείς με κάταγμα ισχίου
Κ.Γ. Γιαννοπούλου,(1) Α. Καραβασίλη,(1) Μ. Μάτη,(2) Κ.Σ. Κανέλλ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Να διερευνήσουμε εάν οι ηλικιωμένοι ασθενείς με κάταγμα ισχίου πάσχουν συχνότερα από άλλους χειρουργικούς ασθενείς της αντίστοιχης ηλικίας και φύλου, από συγκεκριμένα νευρολογικά νοσήματα (άνοια, παρκινσονισμό, κατάθλιψη). ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Όλοι οι ασθενείς με κάταγμα ισχίου άνω των 65 ετών που νοσηλεύθηκαν στην ορθοπαιδική κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου εντός του 2008 υποβλήθηκαν σε νευρολογική εξέταση και νευροψυχολογικές δοκιμασίες. Την ίδια χρονική περίοδο εξετάστηκαν με τον ίδιο τρόπο χειρουργικοί ασθενείς της Α΄ χειρουργικής και της ουρολογικής κλινικής. Δημιουργήσαμε 80 ζεύγη ασθενών (με κάταγμα ισχίου) – μαρτύρων (χειρουργικών ασθενών χωρίς κάταγμα ισχίου) σύντονα ως προς το φύλο και την ηλικία. Συγκρίναμε τις δύο ομάδες ως προς την ύπαρξη άνοιας, εξωπυραμιδικής συνδρομής και κατάθλιψης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η ομάδα των ασθενών με κάταγμα ισχίου,έπασχε σε στατιστικά σημαντικότερο βαθμό από άνοια (P=0,002) και/ή εξωπυραμιδική συνδρομή (P<0,001). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Προτείνουμε κάθε ηλικιωμένος με κάταγμα ισχίου να εξετάζεται νευρολογικά έτσι ώστε να ελαττωθούν οι επιπτώσεις ενός συνυπάρχοντος νευρολογικού νοσήματος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Νευρολογικό Τμήμα, 2Ειδικό Ιατρείο Άνοιας, ΓΝΑ «Λαϊκό», Αθήνα, 3Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα, 4Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Λαμίας, Λαμία
Λέξεις Κλειδιά: Κάταγμα ισχίου, άνοια, νόσος Parkinson, JEL Classification I19.
Αλληλογραφία: Κ.Γ. Γιαννοπούλου, Αγ. Θωμά 17, 115 27 Γουδί Αθήνα, e-mail: ekati2@otenet.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Διάρκεια ύπνου συναρτήσει μετρήσεων λίπους και δραστηριότητας σε παιδιά και ενήλικες
Χ. Παπανδρέου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Τα τελευταία χρόνια ο επιπολασμός της παχυσαρκίας ολοένα και αυξάνεται, επιβαρύνοντας την υγεία των πασχόντων. Η μελέτη των παραγόντων που οδηγούν στην υπερβολική συσσώρευση λίπους είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη της παχυσαρκίας, ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία. Η μικρή διάρκεια ύπνου έχει βρεθεί ότι συνδέεται με την αυξανόμενη λιπώδη μάζα, εύρημα που χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Έτσι, σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εξακριβώσει τη σχέση αυτή καθώς και το σχετικό μηχανισμό σε επίπεδο σωματικής δραστηριότητας. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Στην έρευνα συμμετείχαν οικογένειες (113 γονείς και 89 παιδιά 2–6 ετών) από την περιοχή του Αμπερντίν της Σκωτίας. Οι μετρήσεις περιελάμβαναν ανθρωπομετρικές παραμέτρους (βάρος-ύψος), μετρήσεις σύστασης σώματος (DEXA), διάρκειας ύπνου (actigraphy) και σωματικής δραστηριότητας (actigraphy-ερωτηματολόγια). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑTA Δε βρέθηκε σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στη διάρκεια ύπνου και το σωματικό λίπος σε γονείς και παιδιά. Μια αρνητική συσχέτιση μεταξύ διάρκειας ύπνου και σωματικής δραστηριότητας βρέθηκε στους άρρενες γονείς και στα θηλυκού φύλου τέκνα (P<0,05). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Υπήρξε τάση αναδείξεως της σχέσης μεταξύ μικρής διάρκειας ύπνου και αυξημένου σωματικού βάρους. Τα πορίσματα έρχονται σε αντίθεση με την υπόθεση της θετικής συσχέτισης μεταξύ διάρκειας ύπνου και σωματικής δραστηριότητας. Η μελέτη αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για περαιτέρω έρευνα, με παρακολούθηση περισσότερων ατόμων για κάποιο χρονικό διάστημα και εφαρμόζοντας τη μέθοδο actigraphy με επίκεντρο τους μικρούς σε διάρκεια ύπνους μέσα στην ημέρα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ερευνητικό Ινστιτούτο του Rowett, Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν, Αμπερντίν, Σκωτία
Λέξεις Κλειδιά: Διάρκεια ύπνου, σωματική δραστηριότητα, λιπώδης μάζα, ΔΜΣ, DEXA, actigraphy.
Αλληλογραφία: Χ. Παπανδρέου, Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Αγ. Παρασκευής 10, 715 00 Γούβες, Ηράκλειο, Κρήτη, e-mail: papchris10@gmail.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η πυελιπλαστική κατά Hyenes-Anderson σε βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών, 10ετής εμπειρία
Ι. Σκόνδρας,(1) Μ. Βερβερίδης,(1) Ο. Αχιλλέως,(1) Ν. Στεφανίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ Η περιγραφή των περιστατικών υδρονέφρωσης λόγω στένωσης της πυελοουρητηρικής συμβολής (ΣΠΟΣ), σε βρέφη που υπεβλήθησαν σε πυελοπλαστική κατά Hynes-Anderson (ΗΑ) το χρονικό διάστημα 1997–2007. ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Τριάντα βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών που υπεβλήθησαν σε πυελοπλαστική ΗΑ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Είκοσι (66%) είχαν προγεννητική διάγνωση της νόσου ενώ σε δέκα βρέφη (34%) η διάγνωση τέθηκε μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Η μέση προεγχειρητική νεφρική λειτουργία (ΝΛ) ήταν 41% (20–48%). Είκοσι δύο ασθενείς (73%) είχαν καλή ΝΛ≥40%, 6(20%) είχαν μέτρια ΝΛ 30–40% και 2(7%) είχαν κακή ΝΛ<30%. Εκτός από μια περίπτωση, όλοι οι ασθενείς εκδήλωσαν βελτίωση της νεφρικής λειτουργίας κατά τον μετεγχειρητικό έλεγχο. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με την εμπειρία μας, η πυελοπλαστική μπορεί να διενεργηθεί με ασφάλεια στα μικρά βρέφη που παρουσιάζουν επιδείνωση της υδρονέφρωσης με συνοδές μορφολογικές αλλοιώσεις και αποφρακτική καμπύλη ούρων, έστω και αν η νεφρική λειτουργία είναι >40%.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Β΄ Παιδοχειρουργικό Τμήμα, Νοσοκομείο Παίδων «Π & Α Κυριακού», 2Νεφρολογικό Τμήμα, Νοσοκομείο Παίδων «Π & Α Κυριακού», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Στένωση πυελοουρητηρικής συμβολής, βρέφος, πυελοπλαστική Hynes-Anderson.
Αλληλογραφία: Ι. Σκόνδρας, Ήβης 11, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα, e-mail: skondras@yahoo.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Συναντήσεις ιατρικής και τέχνης στη Βιέννη του 19ου αιώνα
Θ.Α. Πέππας,(1) Α. Στεφανίδης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η συνύπαρξη στη Βιέννη κατά το 19ο αιώνα εξεχουσών ιατρικών προσωπικοτήτων, αλλά και μεγάλων μορφών των Τεχνών, είχε ως αποτέλεσμα να διασταυρωθούν συχνά τα βήματα σπουδαίων επιστημόνων, που σφράγισαν με το όνομά τους την εξέλιξη της ιατρικής, αλλά και ανακαλύψεων, μεθόδων, σημείων και νόσων που ευρίσκονται σε χρήση και σήμερα, με διάσημους καλλιτέχνες που κατέχουν ανάλογη θέση στο δικό τους Πάνθεον.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Α΄ Παθολογική Κλινική, 2A΄ Καρδιολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας, Πειραιά
Λέξεις Κλειδιά: Ιατρική, μουσική, τέχνη, Βιέννη, 19ος αιώνας.
Αλληλογραφία: Θ.Α. Πέππας, Ι. Χρυσοστόμου 24, 171 22 Ν. Σμύρνη e-mail: theopeppas@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 96 Τεύχος 3 Σεπτέμβριος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Το παρόν και το μέλλον της ποζιτρονικης τομογραφίας (PET/CT SCAN)
Δ. Παπαμιχαήλ, Ε. Γεωργίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ένωση της ποζιτρονικής και υπολογιστικής τομογραφίας δημιούργησε ένα αξιοθαύμαστο εργαλείο (PET/CT) που απεικονίζει ταυτόχρονα λειτουργικά και ανατομικά στοιχεία. Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι η ανάδειξη της τεχνολογίας και των εφαρμογών της PET/CT, όπως και των μελλοντικών δυνατοτήτων της. Οι εφαρμογές της επεκτείνονται σε πολλούς τομείς, με κυρίαρχη την εφαρμογή της στην Ογκολογία. Η αρχική σταδιοποίηση, η εκτίμηση του θεραπευτικού αποτελέσματος, η καθοδήγηση μιας ακτινοθεραπείας ή μιας βιοψίας και η επανασταδιοποίηση μετά από τη θεραπεία, είναι μερικές από τις ενδείξεις της χρήσης της που αποδεικνύουν πως αποτελεί ένα χρήσιμο κλινικό εργαλείο. Η δυνατότητα νέων ραδιοφαρμάκων να ενώνονται εκλεκτικά σε νευροϋποδοχείς τα καθιστά χρήσιμα στη διάγνωση νευρολογικών και ψυχιατρικών ασθενειών, στη μελέτη της πορείας τους και στην αποτελεσματικότητα μιας φαρμακευτικής αγωγής. Νέα ραδιοφάρμακα επεκτείνουν τις εφαρμογές της PET, για παράδειγμα σε καρδιαγγειακές παθήσεις και λοιμώξεις. Καινούργιες τεχνολογίες ήταν απαραίτητες για την επίτευξη της λειτουργίας ενός PET/CT, ενώ νέες προσεγγίσεις υπόσχονται καλύτερα αποτελέσματα. Παραμένει να απαντηθεί σύντομα το ερώτημα αν το καινούργιο υβριδικό σύστημα (PET/MRI) θα αντικαταστήσει την ήδη πετυχημένη PET/CT ή θα αποτελέσει ένα συμπλήρωμα στη σύγχρονη απεικόνιση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ποζιτρονική τομογραφία, PET/CT, PET/MRI, ραδιοφάρμακα, ογκολογία, καρδιολογία, νευρολογία, ιατρική απεικόνιση, νέες τεχνολογίες
Αλληλογραφία: Δ. Παπαμιχαήλ, Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα e-mail: dimitris.papamihail@gmail.com
Διαγνωστική προσπέλαση των καρκινοειδών όγκων του γαστρεντερικου σωλήνα
Α. Φωτοπούλου,(1) Δ. Δημητρουλόπουλος,(2) Εμ. Παρασκευάς (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα καρκινοειδή (Argentaffinomas) ανήκουν σε μια ευρύτερη οικογένεια νεοπλασιών, γνωστών ως νευροενδοκρινείς όγκοι, οι οποίοι προέρχονται από τα κύτταρα APUD (Amine Precursor Uptake and Decarboxylation). Καρκινοειδείς όγκοι απαντώνται σχεδόν σε κάθε όργανο και σύστημα προερχόμενο από το αρχέγονο ενδόδερμα, αλλά συχνότερα εξορμώνται από τη γαστρεντερική οδό, και κατά προσέγγιση αναλογούν στο ήμισυ όλων των ενδοκρινών όγκων του γαστρεντερικού σωλήνα. Σε ποσοστό άνω του 95% εντοπίζονται σε 3 κυρίως θέσεις: σκωληκοειδής απόφυση, ορθό και λεπτό έντερο. Ανεξαρτήτως εντόπισης, οι καρκινοειδείς όγκοι έχουν τη δυνατότητα παραγωγής διαφόρων πεπτιδίων. Κλινικά, είναι δυνατόν να εκδηλωθούν σε διάφορα στάδια της νόσου με ορμονικά ή σχετιζόμενα με ορμόνες συμπτώματα/σύνδρομα ή και χωρίς αυτά. Δυνατόν να εμφανιστούν είτε σποραδικά είτε ως επιμέρους εκδηλώσεις κληρονομικών συνδρόμων. Η κλινική τους πορεία είναι συχνά ήπια, αλλά μπορεί επίσης να είναι επιθετική και ανθεκτική στη θεραπεία. Η παρούσα ανασκόπηση παρέχει ένα ευρύ φάσμα των εξελίξεων που έχουν σημειωθεί στην αποσαφήνιση της κλινικής και εργαστηριακής διάγνωσης, συμπεριλαμβανομένης και της προόδου στους τομείς της Γενετικής, της Μοριακής Βιολογίας, της Ιστοπαθολογίας, των βιοχημικών δεικτών, της ακτινολογικής και σπινθηρογραφικής απεικόνισης και της ενδοσκόπησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1 ΚΑΟ, Νοσοκομείο «Υγεία», 2 Γαστρεντερολογική Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκινοειδές, νευροενδοκρινείς όγκοι, καρκινοειδές πεπτικού, σωματοστατίνη, Octreoscan.
Αλληλογραφία: Δ. Δημητρουλόπουλος, Παρνασσού 35, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα e-mail: dimdim@otenet.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αντιοξειδωτικά της Μεσογειακής διατροφής στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων και των διαφόρων μορφών καρκίνου
Χ. Παπανδρέου, Χ.Μ. Χατζής, Ν. Τζανάκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα υγιή κύτταρα παράγουν συνεχώς ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, που διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα μέσω πολλαπλών αντιοξειδωτικών συστημάτων. Ανισορροπία ανάμεσα στην παραγωγή και εξουδετέρωσή τους οδηγεί στη δημιουργία οξειδωτικού στρες, που εμπλέκεται σε αρκετές παθήσεις. Οι επιβλαβείς επιδράσεις των ριζών αυτών αντισταθμίζονται από την αντιοξειδωτική δράση των αντιοξειδωτικών ενζύμων και μη-ενζυματικών αντιοξειδωτικών. Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι η μείωση του κινδύνου διαφόρων ασθενειών, κυρίως καρδιαγγειακών παθήσεων και κάποιων μορφών καρκίνου, σχετίζεται με διατροφή πλούσια σε φυτικές τροφές που περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες. Επειδή η Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από αφθονία στις τροφές αυτές (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά με όλο το πίτουρο, ξηροί καρποί, ελαιόλαδο και κόκκινο κρασί), οι ερευνητές έχουν αποδώσει μια πληθώρα προστατευτικών ιδιοτήτων στα αντιοξειδωτικά που περιέχονται σε αυτές. Πρόσφατα, χρησιμοποιείται η κλίμακα ORAC που αποτελεί δείκτη της αντιοξειδωτικής ικανότητας αρκετών τροφίμων. Αντίθετα, η πλειονότητα των μελετών υποστηρίζει τον αρνητικό ρόλο της χορήγησης αντι¬οξειδωτικών συμπληρωμάτων στη μείωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Κλινική Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής, Πανεπιστημίου Κρήτης, Κρήτη
Λέξεις Κλειδιά: Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, οξειδωτικό στρες, καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνος, αντιοξειδωτικά, συμπληρώματα διατροφής, μεσογειακή διατροφή.
Αλληλογραφία: Χ. Παπανδρέου, Αγ. Παρασκευής 10, 715 00 Γούβες, Ηράκλειο e-mail: papchris10@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σχολικό περιβάλλον και ψυχολογική καταπόνηση
Κ. Παπαγεωργίου,(1) Ε. Τσιβίκη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
To στρες είναι μια κατάσταση που στις σημερινές κοινωνίες εμφανίζεται όλο και συχνότερα. Τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλει και στη ζωή των παιδιών, με αποτέλεσμα να επηρεάζει ιδιαίτερα τη σχολική τους επίδοση. Η μεγάλη αύξηση του αριθμού των παιδιών που παρουσιάζουν συμπτώματα στρες προκαλεί την ανησυχία των γονιών, των δασκάλων και της ιατρικής κοινότητας. Το άρθρο αυτό ασχολείται με τις αιτίες, τις συνέπειες και τις στρατηγικές πρόληψης των στρεσογόνων γεγονότων στη διαδικασία εκπαίδευσης των παιδιών και των εφήβων. Το σχολείο μπορεί να είναι στρεσογόνος παράγοντας, ξεκινώντας από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, συνεχίζοντας στη δευτεροβάθμια και καταλήγοντας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δυσάρεστα γεγονότα προκαλούν συχνά άγχος, κατάθλιψη και θυμό. Οι καλύτεροι τρόποι πρόληψης του άγχους σε παιδιά και εφήβους είναι η αναζήτηση οικογενειακής και κοινωνικής υποστήριξης, που αποσκοπεί στην επίλυση των προβλημάτων, τη μείωση και την αποφυγή των εντάσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1 Ιδιώτης Παιδίατρος, Καστοριά, 2 Παιδιατρική Κλινική, «Μποδοσάκειο» Γενικό Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας, Πτολεμαΐδα
Λέξεις Κλειδιά: Ψυχολογική καταπόνηση, πηγές, σχολείο, συνέπειες, πρόληψη, μαθητές
Αλληλογραφία: Κ. Παπαγεωργίου, Άννης Κομνηνού 1, 52 100 Καστοριά, Ελλάδα e-mail: kokis@boxer.com.gr
ΤΟΜΟΣ 96 Τεύχος 2 Αύγουστος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ανασκόπηση δεδομένων για τους στρωματικούς όγκους του γαστρεντερικού συστήμστος (GIST)
Π. Κοσμίδης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι στρωματικοί όγκοι του γαστρεντερικού (GIST) είναι οι πιο συχνοί μεσεγχυματικοί όγκοι της γαστρεντερικής οδού. Η πρωτεΐνη KIT αποτελεί έναν αξιόπιστο ανοσοϊστοχημικό δείκτη με καθοριστικό ρόλο στη διάγνωση των GIST. Για τη διάγνωση και την εκτίμηση της νόσου χρησιμοποιούνται απεικονιστικές μέθοδοι, όπως η αξονική τομογραφία (CT), η μαγνητική τομογραφία (MRI), ενώ η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) μπορεί να δώσει περισσότερες πληροφορίες για το μέγεθος και την κακοήθεια των όγκων αυτών. Εξελίξεις στη μοριακή βιολογία έφεραν επανάσταση το 2001, όταν η πρώτη μοριακή θεραπεία κατά του καρκίνου προσέφερε κλινικό όφελος στην περίπτωση των GIST. Με τη χορήγηση imatinib (αναστολέας τυροσινικής κινάσης) επιτυγχάνεται παράταση της διάμεσης επιβίωσης, που φθάνει τους 57 μήνες σε μεταστατικό GIST. Στην περίπτωση των GIST με μετάλλαξη στο εξώνιο 9, κλινικές συστάσεις προτείνουν χορήγηση υψηλής δόσης imatinib, λόγω μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας στην επιβίωση χωρίς επιδείνωση (PFS). Η καθιερωμένη προσέγγιση σε περίπτωση επιδείνωσης είναι η αύξηση της δόσης του imatinib. Το sunitinib αποτελεί την εγκεκριμένη θεραπεία δεύτερης γραμμής σε περίπτωση επιδείνωσης ή δυσανεξίας υπό imatinib. Στην περίπτωση των GIST, που έχουν πλήρως εξαιρεθεί χειρουργικά, η υποτροπή είναι συνήθης. Μια νέα κατηγοριοποίηση των GIST, που υποδεικνύει τον κίνδυνο υποτροπής με βάση το μιτωτικό δείκτη, το μέγεθος και την εντόπιση, έχει προταθεί. Η επικουρική χορήγηση του imatinib έδειξε όφελος στην επιβίωση χωρίς υποτροπή (RFS) και για αυτό πρόσφατα εγκρίθηκε από τις υγειονομικές αρχές. Υπάρχουν πλέον συστάσεις για τουλάχιστον 1 έτος επικουρικής χορήγησης imatinib σε ασθενείς με GIST ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου υποτροπής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παθολογική – Ογκολογική Κλινική, ΔΘΚΑ Νοσοκομείο «Υγεία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Στρωματικοί όγκοι, γαστρεντερικό, αναστολέας τυροσινικής κινάσης
Αλληλογραφία: Π. Κοσμίδης, Λεωφ. Κηφισίας & Ερυθρού Σταυρού 4, 151 23 Αθήνα
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ηπατικές διαταραχές στη δρεπανοκυτταρική νόσο
Δ.Γ. Ηλιόπουλος, Σ.Π. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σε ασθενείς με δρεπανοκυτταρική νόσο παρατηρούνται συχνά ηπατικές διαταραχές, οι οποίες σχετίζονται με την παθογένεια της νόσου καθώς και με επιπλοκές της θεραπευτικής αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της. Η παρούσα ανασκόπηση περιγράφει το φάσμα της ηπατικής συμμετοχής, όπως κυμαίνεται από την ασυμπτωματική ηπατομεγαλία, με ή χωρίς διαταραχές στις παραμέτρους της ηπατικής λειτουργίας, μέχρι τις σοβαρές οξείες εκδηλώσεις των αγγειοαποφρακτικών κρίσεων, αποτέλεσμα του πολυμερισμού της παθολογικής αιμοσφαιρίνης στο εσωτερικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της ενσφήνωσης των δρεπανοκυττάρων στα ηπατικά κολποειδή. Τα οξεία κλινικά σύνδρομα περιλαμβάνουν τις επώδυνες ηπατικές κρίσεις, με οξύ άλγος στο δεξιό υποχόνδριο και ίκτερο, τα επεισόδια του ηπατικού εγκλωβισμού, με αιφνίδια ηπατομεγαλία και ραγδαία πτώση του αιματοκρίτη, και την επιμένουσα οξεία ή χρόνια ενδοηπατική χολόσταση με προεξέχον σημείο τον ίκτερο. Οι συχνές μεταγγίσεις και η χρόνια αιμόλυση σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο χολολιθίασης, χοληδοχολιθίασης, αιμοσιδήρωσης και σε σπάνιες πλέον περιπτώσεις, μετάδοσης ιών της ηπατίτιδας. Ασυνήθη ηπατικά σύνδρομα που περιγράφονται στους ασθενείς με δρεπανοκυτταρική νόσο αποτελούν η αυτοάνοση ηπατίτιδα, τα πυογενή ηπατικά αποστήματα, το ηπατικό έμφρακτο, το ηπατικό χόλωμα, το σύνδρομο Budd-Chiari και η υπεραμμωνιαιμία λόγω ένδειας ψευδαργύρου. Η διάγνωση στηρίζεται στην κλινική εξέταση, στον εργαστηριακό έλεγχο, στα απεικονιστικά ευρήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις, στην ιστολογική διερεύνηση. Η θεραπεία με μεταγγίσεις αίματος, αφαιμαξομεταγγίσεις και χορήγηση υδροξυουρίας στοχεύει να προληφθεί η μη αντιστρεπτή βλάβη του ηπατικού παρεγχύματος. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των επιπλοκών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θετικής έκβασης της δρεπανοκυτταρικής ηπατοπάθειας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Δρεπανοκυτταρική νόσος, δρεπανοκυτταρική ηπατοπάθεια, επώδυνη ηπατική κρίση, ηπατική κρίση εγκλωβισμού, επιμένουσα ενδοηπατική χολόσταση, αιμοσιδήρωση, χολολιθίαση, ηπατίτιδα Α, ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, σύνδρομο Budd-Chiari, αυτοάνοση ηπατίτιδα, ηπατικά αποστήματα, υδροξυουρία, αφαιμαξομεταγγίσεις.
Αλληλογραφία: Σ.Π. Ντουράκης, Αχαΐας 28, 115 23 Αθήνα e-mail: spdour@med.uoa.gr
3
Γ.Χ. Σακοράφας, Αικ. Μαστωράκη, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι όζοι θυρεοειδούς είναι ένα συχνό πρόβλημα στην κλινική πράξη. Αν και οι περισσότεροι από αυτούς αντιστοιχούν σε καλοήθεις βλάβες, σε ποσοστό περίπου 10% υποκρύπτεται κακοήθεια. Οι όζοι αυτοί θα πρέπει να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση. Στην πράξη, η συνήθης διαγνωστική διερεύνηση (που περιλαμβάνει παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) της ύποπτης βλάβης) εφαρμόζεται σε όζους διαμέτρου άνω των 10 mm. Εντούτοις, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και σε μικρούς όζους (<10 mm) είναι δυνατόν να απαιτηθεί επιθετική διαγνωστική διερεύνηση και θεραπευτική αντιμετώπιση. Ο κλινικός γιατρός θα πρέπει να αναγνωρίσει ύποπτα ευρήματα από το ιστορικό, την κλινική και εργαστηριακή διερεύνηση και τον απεικονιστικό έλεγχο. Η FΝΑ θα πρέπει να γίνεται (συνήθως κάτω από υπερηχογραφική καθοδήγηση) σε κάθε όζο θυρεοειδούς, ασχέτως μεγέθους, εφόσον από τον παραπάνω έλεγχο αναγνωρισθούν ύποπτα για κακοήθεια ευρήματα. Αν και η συνηθέστερη μορφή κακοήθειας στους μικρούς όζους είναι το θηλώδες καρκίνωμα, εντούτοις θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και το σπανιότερο ενδεχόμενο να υποκρύπτεται άλλη σπανιότερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς, όπως το μυελοειδές καρκίνωμα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Αττικόν» ΠΓΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος, θυρεοειδής, χειρουργική, υπερηχογράφημα, βιοψία διά λεπτής βελόνης, όζοι, θυρεοειδεκτομή.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 96 Τεύχος 1 Ιούλιος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ενδοκρινικές εκδηλώσεις παρα-νεοπλασματικών συνδρόμων
Σ.Θ. Κούτμος (1), Β. Μπεκιάρη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Nευροενδοκρινικά (ΝΕ) κύτταρα βρίσκονται διάσπαρτα πρακτικά σε κάθε ιστό του οργανισμού και αυτό έχει δύο συνέπειες στην ογκογένεση. Η πρώτη είναι ότι ΝΕ όγκοι μπορούν να αναπτυχθούν σε κάθε ιστό και η δεύτερη ότι ΝΕ στοιχεία μπορούν να συνοδεύουν τους όγκους κάθε οργάνου. Το τελευταίο σημαίνει πως κάθε όγκος έχει τη θεωρητική δυνατότητα να παράγει και ουσίες που χαρακτηρίζουν ΝΕ ιστούς. Οι ουσίες αυτές μπορούν πρακτικά να καταταγούν σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη είναι αυτές που ανευρίσκονται σε μικρές ποσότητες ενδοκυτταρικά. Η παρουσία τους χαρακτηρίζει τους νευρικούς ή ΝΕ ιστούς και η ανίχνευσή τους, είτε σαν νουκλεοτίδια είτε σαν πρωτεΐνες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ιστολογική ταξινόμηση του όγκου, τη λεπτή κατάταξή του και κάποτε, στην επιλογή της θεραπείας και την πρόγνωση. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν ουσίες που παράγονται σε μεγαλύτερες ποσότητες, εξέρχονται από το κύτταρο και έχουν δυνητικά παρακρινική ή και ορμονική δράση, σε μακρινούς ιστούς και όργανα. Τέτοιες ουσίες είναι υπεύθυνες για τα ενδοκρινικά και άλλα σύνδρομα, που μπορεί να συνοδεύουν τον όγκο ή τις μεταστάσεις του. Μερικά από τα συχνότερα σύνδρομα της τελευταίας αυτής κατηγορίας, όπως η υπερ- και υπ-ασβεστιαιμία, η υπογλυκαιμία, το σύνδρομο Cushing, η υπερ- και υπο-νατριαιμία και η υποκαλιαιμία, αποτελούν το αντικείμενο αυτής της ανασκόπησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1 Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», 2 Ογκολογικό Τμήμα, Γ΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Eνήλικες, παρανεοπλασματικά σύνδρομα, νεόπλασμα, οστικά νεοπλάσματα.
Αλληλογραφία: Σ.Θ. Κούτμος, Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς» Λεωφ. Μεσογείων 154, 115 27 Αθήνα e-mail: spiroskoutmos@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Παθογένεια και διάγνωση του συνδρόμου Marfan
Α.Κ. Τζωρτζοπούλου (1), Σ.Θ. Κανακάρης (1), Ν.Γ. Μπαϊκούσης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το σύνδρομο Marfan (ΣΜ) είναι μία διαταραχή του συνδετικού ιστού που προκαλείται κυρίως από μεταλλάξεις στο γονίδιο της ινιδίνης-1 (FBN1). Πρόσφατα, αναδείχθηκε ότι μεταλλάξεις στο γονίδιο του υποδοχέα του αυξητικού παράγοντα μετασχηματισμού-β 2 (transforming growth factor-β receptor 2, TGFBR2) έχουν ως συνέπεια την εμφάνιση συμπτωμάτων ΣΜ. Οι εκδηλώσεις του ΣΜ αφορούν κυρίως στο ερειστικό, στο οπτικό και στο καρδιαγγειακό σύστημα και οι περισσότερες φαίνεται ότι είναι αποτέλεσμα διαταραχών στη ρύθμιση του TGFβ. Η ευαισθησία μοριακών τεχνικών ανίχνευσης μεταλλάξεων FBN1 δεν είναι υψηλή, με αποτέλεσμα η διάγνωση του ΣΜ να παραμένει κλινική και να απαιτεί συνεργασία πολλών ιατρικών ειδικοτήτων. Η διάγνωση του ΣΜ βασίζεται στο συνδυασμό μειζόνων και ελασσόνων κριτηρίων, γνωστών ως «κριτήρια της Γάνδης». Μεταλλάξεις στο γονίδιο FBN1 έχουν αναδειχθεί και σε ασθενείς που δεν πληρούν αυτά τα κριτήρια, και ως εκ τούτου το ΣΜ θεωρείται ότι ανήκει στις ινιδινοπάθειες τύπου 1. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στη διάγνωση και θεραπεία του ΣΜ είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των ασθενών. Παρόλ’ αυτά, συχνά το ΣΜ δεν διαγιγνώσκεται έγκαιρα, με συνέπεια η νοσηρότητα και πρόωρη θνησιμότητα να παραμένει υψηλή. Η ανάδειξη σύγχρονων τεχνικών για την έγκαιρη διάγνωση του ΣΜ είναι αναγκαία, έτσι ώστε να παρέχεται η βέλτιστη θεραπεία και παρακολούθηση στους πάσχοντες και ο απαραίτητος έλεγχος στην οικογένειά τους.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1 Εργαστήριο Ιστολογίας & Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 2 Καρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα
Λέξεις Κλειδιά: Ινιδίνη-1, σύνδρομο Marfan, αυξητικός παράγοντας μετασχηματισμού β, κλινική εικόνα, διάγνωση.
Αλληλογραφία: Ντ.Γ. Τηνιακού, Εργαστήριο Ιστολογίας & Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μ. Ασίας 75, Γουδή 115 27 Αθήνα e-mail: dtiniak@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος της κυτταρολογικής εξέτασης υλικού παρακέντησης δια λεπτής βελόνης στην προεγχειρητική διάγνωση αλλοιώσεων του παγκρέατος
Ι.Γ. Καραϊτιανός (1), Στ.Κ. Αρχοντάκης (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ανασκοπείται η βιβλιογραφία σχετικά με τις νεότερες απόψεις για την ακρίβεια, την αξιοπιστία και την κλινική εφαρμογή της Κυτταρολογίας στη διαγνωστική προσέγγιση αλλοιώσεων του παγκρέατος. Μέσω του Pubmed/ Medline αναζητήθηκαν άρθρα, κατά το χρονικό διάστημα 1985–2009, που να αναφέρονται στην κυτταρολογική διάγνωση αλλοιώσεων του παγκρέατος. Συνολικά ανασκοπήθηκαν 50 ιατρικά άρθρα. Σε περίπτωση που δεν γινόταν αναφορά σε επαρκή αριθμό τυχαιοποιημένων μελετών, η έρευνα επεκτάθηκε σε άρθρα που αναφέρονταν σε κλινικές μελέτες, ανασκοπήσεις και αναφορές μεμονωμένων περιστατικών. H ευαισθησία της παρακέντησης στη διάγνωση παγκρεατικών νεοπλασμάτων είναι 86–98%, όταν γίνεται διαδερμικά και 75–94% όταν γίνεται ενδοσκοπικά Η κυτταρολογική εξέταση αλλοιώσεων του παγκρέατος αποτελεί μια ασφαλή, ελάχιστα επεμβατική και σχετικά οικονομική μέθοδο διάγνωσης, η οποία μπορεί, εφόσον συνδυάζεται με τα απεικονιστικά και τα λοιπά εργαστηριακά ευρήματα, να εξασφαλίσει ικανοποιητικά ποσοστά διαγνωστικής ακρίβειας, συγκρίσιμα με τα αντίστοιχα της ιστολογικής εξέτασης. Η εμπειρία του εξεταστή, τόσο όσον αφορά στη λήψη κυτταρολογικού υλικού όσο και στην αξιολόγηση των ευρημάτων, αποτελεί κύριο παράγοντα για την υψηλή αξιοπιστία της μεθόδου. Η επιτυχής ερμηνεία των κυτταρολογικών ευρημάτων μπορεί να επιτευχθεί μόνο κατόπιν συνεκτίμησης των λοιπών κλινικών και εργαστηριακών ευρημάτων, υπό το πρίσμα μιας πλήρους και ενδελεχούς προεγχειρητικής διαφοροδιαγνωστικής προσέγγισης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1 Γ΄ Χειρουργική Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, 2 Κυτταρολογικό Εργαστήριο, 401 ΓΣΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος παγκρέατος, όγκοι παγκρέατος, παρακέντηση διά λεπτής βελόνης, παρακέντηση υπό την καθοδήγηση αξονικού τομογράφου, FNA.
Αλληλογραφία: I.Γ. Καραϊτιανός, Στουρνάρα 32, 104 33 Αθήνα e-mail: igkaraitianos@hotmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ HPV λοίμωξη και ορθροπρωκτικά κονδυλώματα από την πλευρά των γαστρεντερολόγων
Π. Μαυρογιάννη (1), Γ. Αλεξανδράκης (1), Η. Νικολαΐδου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Τα οξυτενή κονδυλώματα πρωκτογεννητικής περιοχής αποτελούν στις μέρες μας την πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσο. Ως αιτιολογικός παράγοντας φέρεται ο ιός των κονδυλωμάτων HPV, ο οποίος συνδέεται ισχυρά με την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Με ανάλογους μηχανισμούς καρκινογένεσης (αδρανοποίηση ογκοκατασταλτικών πρωτεϊνών, αναστολή του κυτταρικού κύκλου και της απόπτωσης, αύξηση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού, ενσωμάτωση στο DNA του ξενιστή) φαίνεται ότι επιδρά η λοίμωξη HPV και στην ορθοπρωκτική περιοχή, οδηγώντας σε δυσπλασία, ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία και τελικά σε καρκίνο του πρωκτού. Δεδομένης της αύξησης του επιπολασμού της νόσου σε ειδικές ομάδες πληθυσμού (ομοφυλόφιλοι, HIV οροθετικοί) κρίνεται αναγκαία η σωστή διαχείριση των ασθενών με ορθοπρωκτικά οξυτενή κονδυλώματα και η υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων διερεύνησης, συμπεριλαμβανομένων της διαγνωστικής ενδοσκόπησης, κυτταρολογικής και ιστοπαθολογικής εξέτασης και των εφαρμογών της μοριακής βιολογίας (PCR γονοτυπική ανάλυση).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1 Γαστρεντερολογική Κλινική, Νοσοκομείο «ΝΙΜΤΣ», 2 Διαγνωστικό Εργαστήριο και Κέντρο Αναφοράς Αφροδισίων Νόσων και AIDS, Νοσοκομείο «Α. Συγγρός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Οξυτενή ορθοπρωκτικά κονδυλώματα, HPV-λοίμωξη, ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία πρωκτού, καρκίνος πρωκτού.
Αλληλογραφία: Π. Μαυρογιάννη, Βρεσθένης 92, 117 45, Αθήνα e-mail: titi_mav@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού Μέρος ΙΙΙ: Από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του21ου αιώνα
Γ.Χ. Σακοράφας, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
O 20ός αιώνας χαρακτηρίζεται από δραματικές μεταβολές στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Αν και αρχικά επιχειρήθηκαν πλέον επιθετικές μέθοδοι θεραπείας, τελικά καθιερώθηκαν οι πλέον συντηρητικές μέθοδοι αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Έτσι, αρχικά η τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή αντικατέστησε τη ριζική μαστεκτομή, ενώ τις τελευταίες δύο δεκαετίες του 20ού αιώνα καθιερώθηκε η συντηρητική χειρουργική (ογκεκτομή ή τεταρτεκτομή σε συνδυασμό με λεμφαδενικό καθαρισμό μασχάλης και μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία) σαν μέθοδος εκλογής για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα άρχισε να κερδίζει έδαφος η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα σε μία προσπάθεια αποφυγής των επιπλοκών του λεμφαδενικού καθαρισμού της μασχάλης. Ορόσημα στην εξέλιξη της χειρουργικής (συμπεριλαμβανομένης και της χειρουργικής του καρκίνου του μαστού) στον 20ό αιώνα είναι η διάδοση της μετάγγισης αίματος, η προσεκτική παρακολούθηση των ασθενών (για την αξιόπιστη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων της θεραπείας), η ανάπτυξη συστημάτων σταδιοποίησης της νόσου, η εισαγωγή της ταχείας βιοψίας, η ανάπτυξη της ακτινοθεραπείας, της χημειοθεραπείας και της ορμονοθεραπείας. Νεότερες μέθοδοι θεραπείας (όπως η in-situ καταστροφή μικρών όγκων του μαστού με laser ή ραδιοκύματα, γονιδιακή θεραπεία κ.λπ.) αποτελούν αντικείμενα εντατικής έρευνας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος μαστού, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, γονιδιακή θεραπεία, συντηρητική χειρουργική.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Υπομαγνησιαιμία επί εδάφους πρωτοπαθούς υποπαραθυρεοειδισμού
Π. Παπακυριάκου, Μ. Γιασεμίδου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H σοβαρή υπομαγνησιαιμία (Μg<1 mg/dL, <0,8 meq/L, <0,4 mmol/L) μειώνει την έκκριση ΡΤΗ με αποτέλεσμα την ανάπτυξη δευτεροπαθούς υποπαραθυρεοειδισμού. Σε αυτήν την περίπτωση έχει παρατηρηθεί θετική συμβολή της χορήγησης μαγνησίου τόσο όσον αφορά στη βελτίωση της κλινικής εικόνας όσο και στην αποκατάσταση σε φυσιολογικά επίπεδα της συγκέντρωσης ασβεστίου στο πλάσμα. Στην παρούσα εργασία καταγράφουμε τα συμπτώματα και τη θεραπευτική αγωγή 43χρονης γυναίκας, η οποία διαγνώστηκε με υπομαγνησιαιμία επί εδάφους πρωτοπαθούς υποπαραθυρεοειδισμού. Σκοπός της εργασίας είναι να εξετάσει αν υπάρχει όφελος από τη χορήγηση μαγνησίου σε υπομαγνησιαιμία επί εδάφους πρωτοπαθούς υποπαραθυρεοειδισμού, κατ’ αντίστοιχο τρόπο που έχει καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία σε περιπτώσεις δευτεροπαθούς υποπαραθυρεοειδισμού οφειλόμενου σε υπομαγνησιαιμία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Πάφου, Κύπρος
Λέξεις Κλειδιά: Yποπαραθυρεοειδισμός, υπομαγνησιαιμία, παραθορμόνη, PTH
Αλληλογραφία: Π. Παπακυριάκου, Σπετσών 11, Spetson Complex, Block B, αρ. 3, 80 21 Πάφος, Κύπρος e-mail: panikcos@cytanet.com.cy
ΤΟΜΟΣ 95 Τεύχος 6 Ιούνιος 2009
ΣΥΜΠΟΣΙΟ Λοιμώξεις σε ηλικιωμένους και σε τροφίμους οίκων ευγηρίας Εισαγωγή
Α. Πεφάνης
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Αλληλογραφία: A. Πεφάνης, Παθολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα e-mail: pefan1@otenet.gr
ΣΥΜΠΟΣΙΟ Πνευμονία σε ηλικιωμένους και τροφίμων ιδρυμάτων μακράς φροντίδας
Π. Μπακάκος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι τρόφιμοι ιδρυμάτων μακράς φροντίδας αποτελούν ομάδα αυξημένου κινδύνου για λοιμώξεις. Συνήθως πρόκειται για ηλικιωμένους που έχουν σοβαρούς λειτουργικούς περιορισμούς και υποκείμενα νοσήματα. Η πνευμονία είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνητότητας σε αυτήν την ομάδα. Ατυχώς, ο απλοϊκός διαχωρισμός σε πνευμονία της κοινότητας και νοσοκομειακή πνευμονία δεν είναι πια επαρκής, κυρίως εξαιτίας των δημογραφικών μεταβολών των ασθενών αλλά και μεταβολών στους παράγοντες κινδύνου για πνευμονία από δυνητικά ανθεκτικά παθογόνα. Οι κατευθυντήριες οδηγίες για την νοσοκομειακή πνευμονία που δημοσιεύτηκαν το 2005 από την ATS/IDSA περιέλαβαν έναν καινούργιο όρο, «Πνευμονία σχετιζόμενη με τη φροντίδα υγείας», για να αναγνωρίσει εκείνους τους ασθενείς που προέρχονται από χώρους, όπως ιδρύματα, που εκτίθενται σε ανθεκτικά παθογόνα και μπορεί να αναπτύξουν πνευμονία από αυτά τα παθογόνα. Η πνευμονία που σχετίζεται με τη φροντίδα υγείας μοιάζει περισσότερο στη νοσοκομειακή απ’ ότι με αυτή της κοινότητας αναφορικά με τα υπεύθυνα παθογόνα, τη θνητότητα και τις συννοσηρότητες. Η πνευμονία σε τροφίμους ιδρυμάτων μακράς φροντίδας μπορεί να εκδηλωθεί με άτυπη κλινική εικόνα, όπως μεταβολή στο νοητικό, επικοινωνιακό επίπεδο ή μείωση της φυσικής δραστηριότητας. Οι αρχές της αντιμικροβιακής θεραπείας που θεωρούνται σημαντικές για την έκβαση της νοσοκομειακής πνευμονίας και της πνευμονίας του αναπνευστήρα προτείνονται και για την πνευμονία που σχετίζεται με τη φροντίδα υγείας και περιλαμβάνουν: πρώιμη έναρξη εμπειρικής αντιβιοτικής θεραπείας, χρήση ευρέος φάσματος εμπειρικής αντιβιοτικής αγωγής και αποκλιμάκωση της εμπειρικής αντιβιοτικής αγωγής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πνευμονία, ηλικιωμένοι, τρόφιμοι ιδρυμάτων.
Αλληλογραφία: Π. Μπακάκος, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» Λεωφ. Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα e-mail: petros44@hotmail.com
ΣΥΜΠΟΣΙΟ Λοιμώξεις ουροποιητικού σε τροφίμους ιδρυμάτων μακράς φροντίδας
Στ. Πεντέα (1), Α.Μ. Καλοβιδούρη (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι λοιμώξεις ουροποιητικού στους ηλικιωμένους τροφίμους οίκων ευγηρίας έχουν ιδιαιτερότητες οι οποίες επισημαίνονται στις πρόσφατες οδηγίες της Infectious Diseases Society of America. Οι ασθενείς αυτοί είναι επιρρεπείς σε λοιμώξεις ουροποιητικού και η θνητότητα από αυτές είναι μεγαλύτερη εν σχέσει με νεότερους με ίδια προβλήματα υγείας, ενώ οι ανεπιθύμητες δράσεις των φαρμάκων είναι συχνότερες. Η αξιολόγηση πολλές φορές των ασθενών με λοίμωξη είναι δυσχερής και λοίμωξη ουροποιητικού μπορεί να εμφανίζεται με μικρή αύξηση της θερμοκρασίας τους ή με αλλαγή του επιπέδου συνειδήσεως. Η πυουρία στους ηλικιωμένους ασθενείς οίκων ευγηρίας είναι συχνή, δεν σημαίνει πάντοτε λοίμωξη και δεν πρέπει να θεραπεύεται. Η χρήση των ουροκαθετήρων πρέπει να περιορίζεται βάσει αυστηρών ενδείξεων χρήσεως. Αλλαγή ουροκαθετήρα και χρήση αντιμικροβιακών διέπονται από τους ίδιους κανόνες που εφαρμόζονται σε όλους τους άλλους ασθενείς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Γ΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, ΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα, 2Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα
Λέξεις Κλειδιά: Λοίμωξη ουροποιητικού, ουρολοίμωξη, ηλικιωμένοι, οίκοι ευγηρίας, ιδρύματα μακράς φροντίδας.
Αλληλογραφία: Στ. Πεντέα, Στράβωνος 13, 116 34 Αθήνα e-mail: geclopsa@otenet.gr
ΣΥΜΠΟΣΙΟ Λοιμώξεις μαλακών μορίων, οστών και αρθρώσεων σε ηλικιωμένους και σε τροφίμους οίκων ευγηρίας
Α. Παπαδόπουλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι λοιμώξεις μαλακών μορίων (SSTI) στους τροφίμους οίκων ευγηρίας αποτελούν την τρίτη συχνότερη αιτία λοίμωξης με συνολική συχνότητα 1–9% και επίπτωση 0,9–2,1 περιπτώσεις/1000 ασθενείς-έτη. Οι πιο συχνές πρωτογενείς SSTI είναι το ερυσίπελας, η κυτταρίτιδα και το μολυσματικό κηρίο, ενώ οι νεκρωτικές λοιμώξεις είναι γενικότερα σπάνιες. Κύρια αίτια, όπως και στο γενικό πληθυσμό, είναι ο Staphylococcus aureus και ο Streptococcus pyogenes. Το 20% των τροφίμων οίκων ευγηρίας θα εμφανίσουν λοίμωξη σε έλκος κατακλίσεως μέσα στα 2 πρώτα έτη παραμονής τους στο ίδρυμα. Για τη διάγνωση προτιμότερο είναι να αναρροφείται υλικό από τα πλάγια του έλκους, διαμέσου υγιούς δέρματος. Επιφανειακές καλλιέργειες δεν συνιστώνται. Η αντιμετώπιση των μολυσμένων ελκών κατακλίσεως είναι πολυδιάστατη και συμπεριλαμβάνει: (1) θεραπεία της λοίμωξης, (2) άρση της τοπικής πίεσης, (3) χειρουργικό καθαρισμό, (4) διατροφική υποστήριξη και (5) τοπικά επιθέματα και άλλα τοπικά μέσα. Οι περισσότερες περιπτώσεις οστεομυελίτιδας στους ηλικιωμένους παρουσιάζονται κάτωθεν των μολυσμένων ελκών κατακλίσεως. Το 25% των ασθενών με σηπτική αρθρίτιδα είναι >60 ετών, ενώ το πιο συχνό παθογόνο είναι ο S. aureus και ακολουθούν τα Gram αρνητικά.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Κυτταρίτιδα, έλκη κατακλίσεων, οστεομυελίτιδα, ηλικιωμένοι.
Αλληλογραφία: A. Παπαδόπουλος, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Ρίμινι 1, 124 62 Χαϊδάρι, Αθήνα e-mail: antpapa1@otenet.gr
ΣΥΜΠΟΣΙΟ Λοιμώξεις σε ηλικιωμένους και σε τροφίμους οίκων ευγηρίας Άλλες λοιμώξεις (βακτηριαιμία, γαστρεντερικές και ιογενείς λοιμώξεις) και εμβολιασμοί
Θ.Α. Πέππας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
H βακτηριαιμία είναι πολύ συχνότερη και με δυσμενέστερη έκβαση στους ηλικιωμένους. Οι κλινικές εκδηλώσεις ποικίλλουν από απλή καταβολή και ανεξήγητες πτώσεις, έως διαταραχές του επιπέδου συνειδήσεως. H Escherichia coli αποτελεί το συχνότερο αίτιο. Επίσης, οι ηλικιωμένοι αποτελούν πλέον του 50% των προσβαλλόμενων από ενδοκαρδίτιδα, με πρόγνωση συγκρίσιμη αυτής των ασθενών μέσης ηλικίας. Σε τροφιμογενείς επιδημίες σε ιδρύματα μακράς φροντίδας, οι υπερήλικες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από τον γενικό πληθυσμό αν αναπτύξουν λοίμωξη από Campylobacter jejuni, Clostridium perfringens και Salmonella spp. Αν ο ασθενής έχει υψηλό πυρετό, κοιλιακό άλγος ή/και αιμορραγικές κενώσεις, χωρίς ιστορικό λήψης αντιβιοτικών τις τελευταίες 30 ημέρες, επιβάλλεται η μεταφορά στο νοσοκομείο και η λήψη καλλιεργειών κοπράνων και αίματος. Αν ο ασθενής έχει λάβει αντιμικροβιακά τις προηγούμενες 30 ημέρες, πρέπει να γίνει έλεγχος για τοξίνη του Clostridium difficile στα κόπρανα. Αν και σχεδόν κάθε ιογενές νόσημα μπορεί να εμφανισθεί σε ηλικιωμένους, ιδιαίτερη σημασία έχει ο έρπης ζωστήρ, λόγω του μεγαλύτερου κινδύνου ανάπτυξης μεθερπητικής νευραλγίας. Οι ηλικιωμένοι οφείλουν να εμβολιασθούν ετησίως με το κυκλοφορούν εμβόλιο της γρίπης, με το εμβόλιο κατά του πνευμονιοκόκκου άπαξ, ή να επανεμβολιασθούν αν είχαν εμβολιασθεί 5 ή περισσότερα έτη πριν, όντας κάτω των 65 ετών την εποχή του πρώτου εμβολιασμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Γ΄ Παθολογική Κλινική, ΓΝ Νίκαιας-Πειραιά, «Άγιος Παντελεήμων», Nίκαια, Πειραιάς
Λέξεις Κλειδιά: Βακτηριαιμία, γαστρεντερικές λοιμώξεις, ιογενείς λοιμώξεις, εμβολιασμοί, ηλικιωμένοι.
Αλληλογραφία: Θ.Α. Πέππας, Ιωάννου Χρυσοστόμου 24, 171 22 Ν. Σμύρνη, Αθήνα e-mail: th.a.peppas@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Καρδιαγγειακή νόσος και περιοδοντίτιδα
Χρ. Τεσσερομμάτη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι καρδιαγγειακές νόσοι (ΚΑΝ), κυρίως στεφανιαία νόσος, αποτελούν τον συχνότερο παράγοντα νοσηρότητας και θνητότητας στις Δυτικές κοινωνίες. Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου που δύνανται να περιοριστούν είναι υπερλιπιδαιμία, υπέρταση, κάπνισμα και σακχαρώδης διαβήτης, ενώ η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό δεν επιδέχονται παρέμβαση. Ενδιαφέρουσα έρευνα είναι η συσχέτιση περιοδοντικής νόσου με τις διεργασίες ανάπτυξης αθηροσκλήρυνσης. Η Porphyromonas gingivalis (Pg) σχετίζεται απόλυτα με την εμφάνιση περιοδοντίτιδας στους ενήλικες και προσβάλλει μεγάλο αριθμό ασθενών με απώλεια περιοδοντικού οστίτη ιστού. Οι λιποπολυσακχαρίτες (LPS) της P. gingivalis, εντόνως παθογόνοι, επάγουν τις κυτταροκίνες της φλεγμονής στους ινοβλάστες των ούλων του ανθρώπου (human gingival fibroblasts, HGFs) και προκαλούν απορρόφηση οστού που σχετίζεται απόλυτα με την εμφάνιση περιοδοντικής νόσου. Η βλάβη του ενδοθηλίου των αγγείων από μικροοργανισμούς και η παρουσία παραγόντων φλεγμονής όπως οι κυτταροκίνες υποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ ειδικών αντισωμάτων έναντι του λοιμογόνου παράγοντα και της αθηροσκλήρυνσης. Η βακτηριαιμία δρα συνεργιστικά με τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου. Τελικά φαίνεται ότι οι εμμένουσες λοιμώξεις συμβάλλουν στην εμφάνιση φλεγμονής, με συνοδό υπερπηκτικότητα και διαταραχές της ινωδόλυσης, που προδιαθέτουν σε μελλοντική καρδιαγγειακή νόσο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Περιοδοντίτις, Porphyromonas gingivalis, καρδιαγγειακή νόσος.
Αλληλογραφία: Χρ. Τεσσερομμάτη, Μικράς Ασίας 75, 115 27 Γουδή, Αθήνα e-mail: ctesser@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού Μέρος ΙΙ: 18ος και 19ος αιώνας
Γ.Χ. Σακοράφας, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα σημειώθηκαν κάποιες εξελίξεις όσον αφορά την κατανόηση της ανατομίας και της παθοφυσιολογίας των νόσων, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του μαστού. Η σημαντική όμως ώθηση στην πρόοδο της χειρουργικής σημειώθηκε κατά τον 19ο αιώνα και κυρίως στο δεύτερο ήμισυ αυτού, κυρίως χάρη στην επινόηση της αναισθησίας, της αντισηψίας και της μικροσκόπησης (που επέτρεψε την κατανόηση της αληθούς φύσης του καρκίνου). Σημαντική ήταν η προσφορά του Halsted που καθιέρωσε τη ριζική μαστεκτομή ως μέθοδο θεραπείας του καρκίνου του μαστού στα τέλη του 19ου αιώνα. Εξίσου σημαντική, αν και λιγότερο γνωστή, ήταν η προσφορά του Willy Meyer, που και αυτός περιέγραψε την ίδια εποχή την ίδια σχεδόν επέμβαση με την επέμβαση Halsted για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝΑ «Αττικόν», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος μαστού, χειρουργική, αντισηψία, αναισθησία.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ανάπτυξη ειδικών έναντι του δότη HLA αντισωμάτων και έκβαση της νεφρικής μεταμόσχευσης
Ι.-Σ. Ντόκου (1) Μ. Δαρεμά (20, Β. Βράνη (1) Α. Βιττωράκη (1)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Σκοπός της μελέτης ήταν η αναζήτηση ειδικών έναντι νεφρικού μοσχεύματος HLA-αντισωμάτων (ΕΜΑ) και η σημασία τους στην πορεία της μεταμόσχευσης. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Σε 605 λήπτες νεφρικού μοσχεύματος αναζητήθηκαν de novo παραχθέντα ΕΜΑ. Για τη μελέτη των ανοσογονικών HLA μορίων οι ασθενείς χωρίσθηκαν στην ομάδα Α (n=451) με HLA τάξης Ι και ΙΙ ασύμβατο μόσχευμα και στην ομάδα Β (n=154) με HLA τάξης Ι ασύμβατο μόσχευμα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σε 86/605 ασθενείς ανιχνεύθηκαν ΕΜΑ, 74 (16,4%) ήταν ασθενείς της ομάδας Α και 12 (7,8%) ήταν ασθενείς της ομάδας Β (p=0,01). HLA-DQ ΕΜΑ είχαν 64/74 (86,4%) ΕΜΑ θετικοί ασθενείς. Η παρουσία HLA τάξης ΙΙ ΕΜΑ συσχετίσθηκε με επίπεδα κρεατινίνης >2 mg/dL (p=0,0001), ενώ δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση με το φύλο του λήπτη, την προέλευση του μοσχεύματος ή το βαθμό ευαισθητοποίησης πριν τη μεταμόσχευση. Εξάπλωση της αλλοαπάντησης παρατηρήθηκε σε 23,3% των ΕΜΑ θετικών ασθενών. Ασθενείς με de novo ΕΜΑ είχαν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα επανένταξης στην αιμοκάθαρση ή ανάπτυξης δυσλειτουργίας του μοσχεύματος συγκρινόμενοι με ασθενείς χωρίς ΕΜΑ (p=0,0001 και p=0,05 αντίστοιχα) και με ασθενείς χωρίς καθόλου αντισώματα μετά τη μεταμόσχευση (p=0,0001 και p=0,01 αντίστοιχα). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συμπερασματικά η παραγωγή de novo ΕΜΑ αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την κλινική πορεία του μοσχεύματος και απαιτεί την επιλογή κατάλληλης ανοσοκαταστολής.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Ανοσολογικό Εργαστήριο και Εθνικό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας, ΠΝ «Γ. Γεννηματάς», 2Nεφρολογικό Τμήμα και Μονάδα Μεταμοσχεύσεων «Λαϊκό» Νοσοκομείο, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Μεταμόσχευση νεφρού, HLA-τάξης ΙΙ αντισώματα, HLA-DQ αντισώματα, πορεία της μεταμόσχευσης.
Αλληλογραφία: Α. Ινιωτάκη, Δαβάκη 34, 174 55 Άλιμος, Aθήνα e-mail: a.iniotaki@gna-gennimatas.gr
ΤΟΜΟΣ 95 Τεύχος 5 Μαιος 2009
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Ευθανασία Η μεγάλη χίμαιρα
Α.Γ. Κάτσας
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Αλληλογραφία: Αλληλογραφία: Α.Γ. Κάτσας, Βρασίδα 7–9, 115 28 Αθήνα
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Αίτια και διαφορική διάγνωση της ηωσινοφιλίας
Ε.Γ. Σιαμά, Μ.Δ. Σιώνη, Σ.Π. Ντουράκης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ηωσινοφιλία είναι εύρημα που απασχολεί συχνά τον κλινικό γιατρό. Βάσει του αριθμού των ηωσινοφίλων στο αίμα διακρίνεται σε ήπια, μέτρια ή σοβαρή. Αιτιολογικά, η ηωσινοφιλία μπορεί να είναι είτε οικογενής είτε συνηθέστερα επίκτητη, πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής. Στις αναπτυσσόμενες χώρες η πιο συχνή αιτία δευτεροπαθούς αύξησης των ηωσινοφίλων είναι οι παρασιτώσεις, ενώ στις ανεπτυγμένες οι αλλεργικές διαταραχές με βασικό εκπρόσωπο το βρογχικό άσθμα. Η διάγνωση του υπερηωσινοφιλικού συνδρόμου (ΗΕS) τίθεται εξ αποκλεισμού. Η πρόσφατη ανακάλυψη του γονιδίου FIP1L1- PDGFRA οδήγησε στη συζήτηση κατά πόσον θα πρέπει ο μυελοϋπερπλαστικός υπότυπος του ΗΕS να θεωρηθεί μορφή Χρόνιας Ηωσινοφιλικής Λευχαιμίας. Το εύρημα της αύξησης των ηωσινοφίλων έχει αναφερθεί επίσης σε αρκετές περιπτώσεις κακοήθων αιματολογικών νοσημάτων αλλά και συμπαγών νεοπλασμάτων. Αρκετές παθήσεις με κύρια εντόπιση των διαταραχών στο δέρμα, τους πνεύμονες ή το γαστρεντερικό μπορεί να συνοδεύονται από ηωσινοφιλία. Η σωστή προσέγγιση του ασθενούς περιλαμβάνει τη λεπτομερή λήψη του αναμνηστικού του, τον ενδελεχή αντικειμενικό έλεγχο, γενικές και βιοχημικές εξετάσεις αίματος και την απλή ακτινογραφία. Ακολουθούν ειδικές κατά περίπτωση ορολογικές και ιστολογικές εξετάσεις. Σκοπός της ανασκόπησης αυτής είναι η διερεύνηση των αιτιών ηωσινοφιλίας και του τρόπου προσέγγισης ασθενών με αυτό το εύρημα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Β΄ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Ιπποκράτειο» ΠΓΝΑ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ηωσινοφιλία, ηωσινόφιλα, υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο.
Αλληλογραφία: Σ.Π. Ντουράκης, Αχαΐας 28, 115 23 Αθήνα e-mail: spdour@med.uoa.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ο ρόλος της PET στην απεικόνιση νευροενδοκρινών όγκων
Λ. Γώγου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι νευροενδοκρινείς όγκοι είναι μια ετερογενής ομάδα νεοπλασμάτων. Οι περισσότεροι είναι καλά διαφοροποιημένοι, αλλά ένα τμήμα αυτών είναι πτωχά διαφοροποιημένοι όγκοι με επιθετική συμπεριφορά. Η απεικόνιση γίνεται με τις ακτινολογικές απεικονιστικές τεχνικές (u/s, CT, MRI). Η Πυρηνική Ιατρική με τη λειτουργική απεικόνιση υποδοχέων σωματοστατίνης προσφέρει επιπλέον διαγνωστική πληροφορία και εκτίμηση για περαιτέρω δυνατότητα των αναλόγων Σωματοστατίνης για θεραπευτικούς σκοπούς. Η Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (ΡΕΤ) με 18F-FDG έχει περιορισμένη χρήση για όγκους χαμηλής διαφοροποίησης και υψηλής αναγεννητικής ικανότητας. Η απεικόνιση υποδοχέων Σωματοστατίνης με 68Ga-DOTA NOC PET/CT είναι μια πολύ καλή διαγνωστική τεχνική για σταδιοποίηση και επανασταδιοποίηση της νόσου. Ακόμη και μικρές βλάβες (πρωτοπαθής όγκος ή μετάσταση) που είναι δύσκολο να απεικονιστούν με CT, MRI ή u/s μπορούν να ανιχνευθούν με την τεχνική αυτή, αν η πυκνότητα των υποδοχέων είναι υψηλή. Η 18F-L-DOPA PET απεικονίζει λειτουργικά καρκινοειδή που παράγουν βιογενείς αμίνες. Η 11C-5 HTP PET απεικονίζει όγκους που εκκρίνουν σεροτονίνη και εμφανίζει υψηλότερη ευαισθησία συγκριτικά με CT και SRS για ανίχνευση μικρών βλαβών. Η χορήγηση Carbidopa βελτιώνει την απεικόνιση τόσο σε 18F-L-DOPA όσο και σε 11C-5 HTP. Οι τεχνικές Πυρηνικής Ιατρικής, η μεταβολική απεικόνιση με PET/CT και η ανάπτυξη ειδικών ραδιοφαρμάκων για ΡΕΤ μελέτες προσφέρουν πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα με υψηλή διαγνωστική ευαισθησία για την παρακολούθηση των νευροενδοκρινών όγκων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα PET/CT, Nοσοκομείο «Υγεία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Νευροενδοκρινείς όγκοι, PET/CT, 18F-FDG, 68Ga DOTA NOC, 18F-L-DOPA, 11C-5 HTP
Αλληλογραφία: Λ. Γώγου, Λ. Κηφισίας & Ερ. Σταυρού 4, 151 23 Μαρούσι, Αθήνα
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού Μέρος Ι: Από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι και την αναγέννηση
Γ.Χ. Σακοράφας, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο καρκίνος του μαστού απετέλεσε σοβαρό πρόβλημα υγείας ήδη από την αρχαιότητα. Αναφορές για τη νόσο υπάρχουν στον πάπυρο Edwin Smith. Στην αρχαιότητα διάφοροι ιατροί ασχολήθηκαν με τον καρκίνο του μαστού, όπως ο Ιπποκράτης ο Κώος και στη συνέχεια ο Γαληνός, ο Κέλσος κ.λπ. Οι αντιλήψεις του Γαληνού κυριάρχησαν στη σκέψη των γιατρών για αρκετούς αιώνες, αποτελώντας τελικά τροχοπέδη στην εξέλιξη των γνώσεών μας. Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού παρέμεινε γενικά στάσιμη στη διάρκεια των πρώτων χριστιανικών χρόνων και του μεσαίωνα, ενώ στην αναγέννηση η εξέλιξη των βασικών επιστημών δυστυχώς δεν συνοδεύθηκε από αντίστοιχη πρόοδο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 4η Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αττικόν» ΠΓΝ Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος μαστού, ιστορική αναδρομή, θεραπεία, χειρουργική, αρχαιότητα.
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΤΟΜΟΣ 95 Τεύχος 4 Απρίλιος 2009
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Στρατηγική διαγνωστικής και θεραπευτικής αντιμετώπισης του ασθενούς με δερματικό μελάνωμα
Κ. Λασιθιωτάκης, O. Ζώρας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η έγκαιρη διάγνωση του κακοήθους μελανώματος αποτελεί βασικό μέρος στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της νεοπλασματικής αυτής νόσου. Η διάγνωση του μελανώματος είναι κατά βάση κλινική, εξαρτάται από την εμπειρία του ιατρού και φαίνεται ότι μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά με τη χρήση της δερματοσκόπησης. Η χειρουργική αφαίρεση του μελανώματος σε πρώιμο στάδιο, με επαρκή όρια εκτομής, οδηγεί στην ίαση σε μεγάλο ποσοστό. Το εύρος εκτομής του μελανώματος εξαρτάται από το βάθος διήθησης κατά Breslow και δεν επηρεάζει την πιθανότητα εμφάνισης απομακρυσμένων μεταστάσεων και την ολική επιβίωση από τη νόσο. Σχετίζεται, όμως, με την πιθανότητα τοπικής υποτροπής. Σε μελανώματα υψηλού κινδύνου συνιστάται η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού, η οποία έχει σημαντική προγνωστική αξία και ελαττώνει σημαντικά το ποσοστό μη απαραίτητων λεμφαδενεκτομών. Η συμπληρωματική θεραπεία με IFN-α προτείνεται για ασθενείς με μελάνωμα υψηλού μεταστατικού κινδύνου. Σε αυτούς τους ασθενείς η IFN-α βελτιώνει τη βραχυπρόθεσμη επιβίωση και την επιβίωση χωρίς νόσο. Σε περιπτώσεις λεμφαδενικών μεταστάσεων, συνιστάται ριζική λεμφαδενεκτομή με ή χωρίς συμπληρωματική θεραπεία. Η «πλήρης» μεταστασεκτομή είναι η μόνη θεραπεία, που σχετίζεται θετικά με την ολική επιβίωση στη μεταστατική νόσο. Η συστηματική χημειοθεραπεία ενδείκνυται σε ασθενείς με ανεγχείρητες μεταστάσεις και σχετίζεται με ποσοστά ανταπόκρισης έως 50%, χωρίς όμως να μεταβάλλει το διάστημα της συνολικής επιβίωσης. Η ακτινοθεραπεία έχει περιορισμένο ρόλο σε περιπτώσεις ανεγχειρήτων υποτροπών μελανώματος, που δεν ανταποκρίνονται στη συστηματική θεραπεία, σε συμπτωματικές οστικές μεταστάσεις και σε μεταστάσεις στον εγκέφαλο. Η απομονωμένη διά¬χυση μέλους με μελφαλάνη, με ή χωρίς TNF-α, υπό ήπια υπερθερμία αποτελεί καλή θεραπευτική επιλογή σε περιπτώσεις ανεγχειρήτων υποτροπών στα μέλη και σχετίζεται με υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης και με διά¬σωση του μέλους. Η παρακολούθηση των ασθενών με δερματικό μελάνωμα, χρησιμοποιώντας απεικονιστικές εξετάσεις, φαίνεται ότι είναι πιο αποτελεσματική και ενδείκνυται σε ασθενείς με πρωτοπαθείς όγκους υψηλού κινδύνου, καθώς και σε ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Γενική Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, Ιατρικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Κρήτη
Λέξεις Κλειδιά: Mελάνωμα, διάγνωση, θεραπεία, παρακολούθηση
Αλληλογραφία: Ο. Ζώρας, Γενική Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηράκλειου, Ιατρικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 711 10 Κρήτη e-mail: ozoras@med.uoc.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Σύγχρονες εξελίξεις στην ινσουλινοθεραπεία Παρελθόν και μέλλον
Ρ.Α. Μπαντίλα, Ι. Κώστογλου-Αθανασίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ινσουλινοθεραπεία είναι μορφή θεραπευτικής αντιμετώπισης του σακχαρώδους διαβήτου που καθίσταται όλο και συχνότερα αναγκαία. Η ινσουλινοθεραπεία έχει υποστεί δραματικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια και γίνεται όλο και πιο εύχρηστη και αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτου. Η ανασυνδυασμένη ανθρώπινη ινσουλίνη αποτέλεσε μεγάλη θεραπευτική εξέλιξη που έλυσε τα προβλήματα της αλλεργίας και της μη ανοχής της. Τα ανάλογα της ινσουλίνης είναι μεγάλη πρόοδος καθώς μετέβαλαν τη διάρκεια δράσης της ινσουλίνης, το χρόνο ημιζωής της και το χρόνο έναρξης της δράσης της. Η εισπνεόμενη ινσουλίνη εισήλθε στη θεραπεία και λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών και μεγάλου κόστους απομακρύνθηκε από την κυκλοφορία, αλλά γίνονται ερευνητικές προσπάθειες για τη βελτίωσή της με σκοπό την επαναφορά της. Η από του στόματος χορηγούμενη ινσουλίνη είναι ήδη μια πραγματικότητα σε μερικά μέρη του κόσμου και αναμένεται να αποτελέσει τη μεγάλη θεραπευτική επανάσταση. Η ανακάλυψη των έξυπνων ινσουλινών που θα αποδεσμεύονται όταν είναι αναγκαίες θα καταστήσει την ινσουλινοθεραπεία ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη. Οι ερευνητικές και φαρμακολογικές αυτές πρόοδοι έχουν ήδη επιφέρει μια θεραπευτική επανάσταση στο χώρο του σακχαρώδους διαβήτου και αναμένεται να καταστήσουν τη δύσκολη αυτή και χρόνια νόσο μια εύκολα αντιμετωπιζόμενη κατάσταση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΓΝ Αθηνών « Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ινσουλίνη, ανάλογα ινσουλίνης, ινσουλινοθεραπεία, μεταμόσχευση β-κυττάρων παγκρέατος, σακχαρώδης διαβήτης
Αλληλογραφία: Ι. Κώστογλου-Αθανασίου, Κορινθίας 7, 115 26 Αθήνα
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Επιδράσεις της φαρμακευτικής θεραπείας της ιδιοπαθούς φλεγμονώδους νόσου του εντέρου στη γονιμότητα, εγκυμοσύνη και θηλασμό
Π.Κ. Τσιμπούρης (1), Χρ.Ν. Καλαντζής(2), Ελ.Γ. Αναστασάκης (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Δεδομένου ότι η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΙΦΝΕ) ξεκινά συνήθως σε νεαρή ηλικία, το 25% των ασθενών με ΙΦΝΕ θα τεκνοποιήσει μετά τη διάγνωση της νόσου. Εκτός της σουλφασαλαζίνης, της μετρονιδαζόλης και της σιπροφλοξασίνης, τα υπόλοιπα φάρμακα για τη θεραπεία της ΙΦΝΕ δεν επηρεάζουν σημαντικά τη γονιμότητα. Στην εγκυμοσύνη η ίδια η νόσος και οι κυριότερες θεραπείες της σχετίζονται με πρόωρο τοκετό και μικρό βάρος και ύψος νεογνού. Τα παράγωγα του 5-αμινοσαλικυλικού οξέος (5-ASA) επιτρέπονται σε ημερήσιες δόσεις ως 3 g μεσαλαζίνης ή σουλφασαλαζίνης, η αζαθειοπρίνη ως 125 mg και η 6-μερκαπτοπουρίνη ως 75 mg. Η κυκλοσπορίνη, το τακρόλιμους και τα αντιβιοτικά θεωρούνται σχετικά ασφαλή. Το infliximab, αν και γενικά θεωρείται ασφαλές κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, ίσως να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης συγγενών διαμαρτιών. Τα κορτικοστεροειδή, εκτός από τα τοπικά σκευάσματα, καλό είναι να αποφεύγονται, ενώ η μεθοτρεξάτη αντενδείκνυται απόλυτα. Στο θηλασμό τα δεδομένα είναι ελάχιστα. Εκτός από τα ανοσοκατασταλτικά, στα οποία ο θηλασμός είναι καλό να αποφεύγεται, τα υπόλοιπα φάρμακα μάλλον είναι ασφαλή. Ο θηλασμός πρέπει να αναβάλλεται για 3 ώρες μετά τη χορήγηση πρεδνιζολόνης όταν η δόση ξεπερνά το 20 mg ημερησίως, ενώ στα 5-ASA η δόση να περιορίζεται στα 3 g μεσαλαζίνης ημερησίως.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝ «ΝΙΜΤΣ» Αθηνών, 2Γαστρεντερολογική Κλινική, «Γ. Γεννηματάς» Νοσοκομείο Αθηνών, 3Μαιευτήριο «Λητώ», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Iδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Crohn, γονιμότητα, εγκυμοσύνη, γαλουχία.
Αλληλογραφία: Π.Κ. Τσιμπούρης, Μπισκίνη 29, 157 71 Ζωγράφου e-mail: tsibofam@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η συμβολή της απεικόνισης με PET στην παρακολούθηση του καρκίνου του θυροειδούς
Λ. Γώγου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Στο διαφοροποιημένο καρκίνο του θυρεοειδούς (ΔΚΘ) που εμφανίζει συνήθως καλή πρόγνωση, η παρακολούθηση της νόσου γίνεται με την πρόσληψη 131I, το ολόσωμο σπινθηρογράφημα (WBS) με 131I ή με 123I και ιδιαίτερα με τη μέτρηση της θυρεοσφαιρίνης (Tg) ορού και των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων. Σε περιπτώσεις αποδιαφοροποίησης της νόσου καθώς και σε ειδικούς ιστολογικούς υποτύπους όταν οι τιμές Τg είναι αυξημένες και το WBS με 131I αρνητικό, η PET και ιδιαίτερα η PET/CT έχει ενδιαφέροντα ρόλο. Λόγω της ειδικής χωρικής διακριτικής ικανότητας του συστήματος και του ευρέως γνωστού ιχνηθέτου (δηλαδή της 18F-FDG) δίνεται η δυνατότητα απεικόνισης μικρής λεμφαδενικής υποτροπής στον τράχηλο ή μετάστασης στο υπόλοιπο σώμα. Μικρές πνευμονικές μεταστάσεις που συνήθως διέφευγαν με την PET απεικόνιση, απεικονίζονται με την PET/CT μέσω της σύντηξης των εικόνων. Η ευαισθησία της μεθόδου αναλόγως του υλικού συνολικά κυμαίνεται στο 75–90%, η ειδικότητα σε 90% και η διαγνωστική ακρίβεια 89%. Σε δύσκολους ιστολογικούς υποτύπους όπως το Hürthle cell καρκίνωμα τα ποσοστά ευαισθησίας κυμαίνονται από 92–100% και η διαγνωστική ακρίβεια σε 96%. Η παράλληλη χρήση της ανασυνδυασμένης (rh) TSH βοήθησε να απεικονιστούν περισσότερες βλάβες ακόμη και με χαμηλές τιμές Tg. Ο μυελοειδής καρκίνος του Θυρεοειδούς είναι πιο σπάνια αλλά πιο επιθετική μορφή της νόσου, που εκκρίνει καλσιτονίνη. Αν και η 18F-FDG δεν είναι ο ειδικός ιχνηθέτης εν τούτοις η ευαισθησία κυμαίνεται από 60–80% και η ειδικότητα στο 85%. Δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ επιπέδων καλσιτονίνης και απεικόνισης βλαβών. Υποστηρίζεται ότι η πλέον αποδιαφοροποιημένη μορφή της νόσου εκκρίνει λιγότερη καλσιτονίνη και εμφανίζει υψηλότερη πρόσληψη 18F-FDG. Ο μυελοειδής καρκίνος, που έχει συχνά συμπεριφορά νευροενδοκρινών όγκων, απεικονίζεται και με άλλους ιχνηθέτες όπως 18F-DOPA PET με υψηλότερη ευαισθησία έναντι της 18F-FDG και αναδεικνύει περισσότερες βλάβες τόσο στον τράχηλο όσο και στο μεσοθωράκιο. Τέλος, η χρήση του 124I PET – αν και περιορισμένη– συμβάλλει περισσότερο στην καλύτερη απεικόνιση και εκτίμηση της δοσιμετρίας των θυρεοειδικών υπολειμμάτων ή της μεταστατικής νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα PET/CT, Νοσοκομείο «Υγεία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος θυρεοειδούς, παρακολούθηση, PET positron emission tomography, (ποζιτρονιακή τομογραφική απεικόνιση), SUV, 18F-FDG, 18F-DOPA, 124I.
Αλληλογραφία: Λ. Γώγου, Λ. Κηφισίας & Ερ. Σταυρού 4, 151 23 Μαρούσι, Αθήνα
ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Ανθρωπιστικές σπουδές και ιατρική προπτυχιακή εκπαίδευση
Nτ. Τηνιακού (1), Α. Mπατιστάτου (2), Κ. Χαραλαμπόπουλος (3),
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο ιατρικός ανθρωπισμός αφορά σε ένα πολυεπιστημονικό πεδίο αποτελούμενο από ανθρωπιστικές επιστήμες (θεωρία λογοτεχνίας και τέχνης, φιλοσοφία, ηθική, ιστορία και θρησκειολογία), κοινωνικές επιστήμες (ανθρωπολογία, ψυχολογία και κοινωνιολογία) και τέχνες (λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος, μουσική και εικαστικές τέχνες), και τη διδασκαλία του στις Ιατρικές Σχολές με ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης σε θεωρητικό και εφαρμοσμένο κλινικό επίπεδο. Όλες οι επιστήμες του Ιατρικού Ανθρωπισμού συμβάλλουν στην υψηλής ποιότητας εκπαίδευση των μελλοντικών γιατρών. Η παρακολούθηση μαθημάτων εικαστικών τεχνών βελτιώνει την παρατηρητικότητα και τη διαγνωστική ικανότητα των φοιτητών ιατρικής. Η λογοτεχνία επάγει τη φαντασία και είναι πηγή πληροφοριών για τη φύση και την πηγή των ανθρώπινων συναισθημάτων, της συμπεριφοράς και της έκφρασης του λόγου. Η φιλοσοφία βοηθά στην ανάπτυξη αναλυτικής και συνθετικής σκέψης. Η διδασκαλία της ιστορίας της ιατρικής συντελεί στην αποφυγή επανάληψης λαθών και αναδεικνύει ερευνητικούς και θεραπευτικούς προβληματισμούς. Η ιατρική ηθική και δεοντολογία καθοδηγεί και οριοθετεί τις σχέσεις γιατρού-ασθενή και τις σχέσεις του γιατρού με τους συναδέλφους του και το περιβάλλον του ασθενή. Το μάθημα του Ιατρικού Ανθρωπισμού διδάσκεται σε Πανεπιστήμια της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Αυστραλίας συνήθως για ένα εξάμηνο στα πρώτα έτη προπτυχιακών σπουδών. Στόχος του μαθήματος είναι η καλλιέργεια της φαντασίας και της κατανόησης δεδομένων μέσω αναλυτικών και συνθετικών διεργασιών, η ανάπτυξη δεξιοτήτων παρακολούθησης και προσεκτικής ερμηνείας της «γλώσσας» των ασθενών και της συμπεριφοράς τους, η ανάπτυξη σωστών σχέσεων ιατρού-ασθενούς και, τέλος, η ανάδειξη προσωπικών και επαγγελματικών αξιών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, 2Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, 3Εργαστήριο Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα, 4Καρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο
Λέξεις Κλειδιά: Iατρική εκπαίδευση, ανθρωπιστικές επιστήμες.
Αλληλογραφία: Ντ.Γ. Τηνιακού, Μ. Ασίας 75, Γουδή, 115 27 Αθήνα e-mail: dtiniak@med.uoa.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Γαστρικές μεταστάσεις από πλακώδες καρκίνωμα πνεύμονα
I. Tουρκαντώνης (1), N. Μακριλιά (1) Π. Καλκανδή (2) Μ. Μερίκας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Λιγότερο από 70 περιπτώσεις μη-μικροκυτταρικού καρκίνου πνεύμονα με γαστρικές μεταστάσεις έχουν αναφερθεί στη βιβλιογραφία, καθώς η επίπτωσή τους κυμαίνεται από 0.2 έως 0.4%. Οι περισσότερες γαστρικές μεταστάσεις βρίσκονται τυχαία κατά τη νεκροτομή, δεδομένου ότι οι ασθενείς έχουν συχνά μη ειδικά συμπτώματα. Ο πιο συχνός ιστολογικός τύπος καρκίνου του πνεύμονα που εμπλέκεται είναι το μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα, ενώ οι δευτεροπαθείς γαστρικές μεταστάσεις στο πλακώδες καρκίνωμα του πνεύμονα είναι σπάνιες. Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζουμε δύο περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι διαγνώσθηκαν στο Γενικό Νοσοκομείο Σωτηρία και είχαν υποβληθεί αρχικά σε χειρουργική εξαίρεση όγκου πνεύμονα λαμβάνοντας στη συνέχεια συμπληρωματική χημειοθεραπεία και οι οποίοι παρουσίασαν αρκετά έτη αργότερα μέλαινες κενώσεις λόγω γαστρικής μετάστασης. Τα ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά του αρχικού όγκου του πνεύμονα και του γαστρικού όγκου ήταν ίδια, παρουσιάζοντας μορφολογία από πλακώδη κύτταρα πνεύμονα. Συμπερασματικά, οι νοσοκομειακοί γιατροί πρέπει να είναι προσεκτικοί για να μην παρερμηνεύσουν τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα ως παρενέργειες της χημειοθεραπείας ή ως συμπτώματα των εγκεφαλικών μεταστάσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: 1Ογκολογική Μονάδα, Γ΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Αθηνών, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», 2Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Γαστρική μετάσταση, πλακώδες καρκίνωμα πνεύμονα
Αλληλογραφία: Ι. Τουρκαντώνης, Ογκολογική Μονάδα ΓΠΠΚ, Γενικό Νοσοκομείο «Η Σωτηρία», Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα e-mail: tourkantonis@hotmail.com/itourkant@med.uoa.gr
ΤΟΜΟΣ 95 Τεύχος 3 Μάρτιος 2009
ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΘΕΜΑ: Σενάρια διαχείρισης ογκολογικών ασθενών με τις σύγχρονες υπολογιστικές εφαρμογές. Επικέντρωση στην ιατρική εικόνα
Μ. Γκέλη (1), Α.Ν. Χαλαζωνίτης (2), Ι.Α. Αποστολάκης (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο τομέας της εφαρμογής της Ιατρικής Πληροφορικής στην Ελλάδα γενικότερα αλλά και στο ογκολογικό νοσοκομείο ειδικότερα, είναι ακόμη στην αρχή. Επίσης, όσον αφορά την εφαρμογή πληροφοριακών συστημάτων στα Ελληνικά νοσοκομεία, τα ποσοστά είναι επίσης πολύ χαμηλά σε σχέση με τα αντίστοιχα των υπολοίπων Ευρωπαϊκών χωρών. Μία από τις σημαντικές διαδικασίες, που ανήκει κατά το πλείστον στο χώρο των απεικονιστικών πληροφοριακών εφαρμογών και χρήζει σχεδιασμού, είναι αυτή της διαχείρισης των ιατρικών εικόνων μέσα στο χώρο του ογκολογικού νοσοκομείου. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να προταθεί ένα μοντέλο το οποίο να θέτει τις προδιαγραφές για την ανάπτυξη ενός πληροφοριακού συστήματος που θα αναφέρεται στη διαχείριση (παραγωγή, αποθήκευση, επεξεργασία και επικοινωνία) της ιατρικής εικόνας στο περιβάλλον του ογκολογικού νοσοκομείου. Το προτεινόμενο μοντέλο συνοδεύεται από τρία υποθετικά σενάρια εφαρμογών διαχείρισης της ιατρικής εικόνας στην καθημερινή κλινική πράξη ενός ογκολογικού νοσοκομείου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(3):187—199
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Ακτινολογικό Τμήμα, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα, (2 Ακτινοδιαγνωστικό Εργαστήριο, ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», Αθήνα, (3) Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ιατρική εικόνα, διαχείριση, αρχειοθέτηση, ιατρική πληροφορική, ογκολογικό νοσοκομείο, ογκολογική απεικόνιση
Αλληλογραφία: Μ. Γκέλη, Λεωφ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αμπελόκηποι, Αθήνα • e-mail: mvrgel@gmail.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Παθογένεση της ιδιοπαθούς φλεγμονώδους εντερικής νόσου (ελκώδους κολίτιδα και νόσου Crohn). Ανασολογικοί παράγοντες
I.K. Τριανταφυλλίδης, Γ. Μαλγαρινός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η νόσος Crohn και η ελκώδης κολίτις χαρακτηρίζονται από αυξημένη άθροιση και κατακράτηση δραστικών μακροφάγων, ουδετεροφίλων και T-κυττάρων στο φλεγμαίνον εντερικό τοίχωμα, όπου και ενεργοποιούνται απελευθερώνοντας φλεγμονώδεις κυτταροκίνες. Αυτό είναι αποτέλεσμα αυξημένης προσέλευσης και αυξημένης επιβίωσης λόγω της μειωμένης απόπτωσης. Η νόσος Crohn είναι κατά κύριο λόγο αντίδραση τύπου TH1- και TH17, ενώ η ελκώδης κολίτις φαίνεται να αποτελεί άτυπη αντίδραση τύπου TH2. Αν και άμεση ένδειξη μειονεκτικής λειτουργίας των ρυθμιστικών Τ-κυττάρων στην Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Εντερική Νόσο (ΙΦΕΝ) δεν έχει αποδειχθεί, εντούτοις υπάρχουν διαρκώς αυξανόμενες ενδείξεις που συνηγορούν στο ότι οι φυσικές ανοσιακές αποκρίσεις στη νόσο του Crohn είναι μειονεκτικές. Η θεραπεία αποσκοπεί ευθέως στον αποκλεισμό της ενεργοποίησης των δραστικών κυττάρων, στον αποκλεισμό των φλεγμονωδών κυτταροκινών και των υποδοχέων τους, στην αναστολή των αλληλεπιδράσεων T-κυττάρων και αντιγονοπαρουσιαστικών κυττάρων μέσω εκλεκτικής αναστολής των ενεργών κυττάρων, στην ευόδωση των αποπτωτικών διεργασιών και τέλος στην αύξηση της δραστικότητος των ρυθμιστικών κυττάρων. Επιπλέον αυτοπεριοριζόμενες, μη ειδικές λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονή ή να ενεργοποιήσουν προϋπάρχουσα ανενεργό φλεγμονώδη νόσο. Είναι πιθανό ότι επιμένουσα λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει ΙΦΕΝ σε άτομα τα οποία αδυνατούν να εκριζώσουν τη λοίμωξη (π.χ. άτομα με ορισμένους CARD15 πολυμορφισμούς). Είναι πολύ πιθανό ότι στο εγγύς μέλλον θα διαπιστωθούν υποομάδες ασθενών με ΙΦΕΝ με ειδικούς παθογενετικούς μηχανισμούς πρόκλησης της νόσου και προβλέψιμες αποκρίσεις στη θεραπεία
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(3):200—223
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογικό Τμήμα, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας, Νίκαια
Λέξεις Κλειδιά: Ελκώδης κολίτις, νόσος Crohn, ιδιοπαθής φλεγμονώδης εντερική νόσος, αιτιοπαθογένεια, ανοσολογικοί παράγοντες
Αλληλογραφία: I.K. Tριανταφυλλίδης, Ιερά Οδός 354, 124 61 Χαϊδάρι, Αθήνα • e-mail: jkt@vodafone.net.gr
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η συνοσηρότητα από καρκίνο συστηματικά παρακολουθούμενων ασθενών με σκχαρώδη διαβήτη
Α. Θανοπούλου, Μ. Νούτσου, Α. Κοφίνης, Ε. Σπανού, Β. Καραμάνος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
ΣΚΟΠΟΣ της μελέτης ήταν να εκτιμηθεί η συνοσηρότητα από καρκίνο και οι σχετιζόμενοι μ’ αυτήν παράγοντες σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2), διάρκειας τουλάχιστον 10 ετών, που παρακολουθούνται συστηματικά στο Διαβητολογικό Κέντρο (ΔΚ) της Κλινικής μας και εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια του 2008. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήθηκαν 765 ασθενείς με μέσο όρο ηλικίας 68,6+0,3, διάρκειας διαβήτη 19,5+0,3, δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) 28,5+0,7 και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνη (HbA1c) 7,0+0,0. Το 59,2% των ασθενών λάμβανε αντιδιαβητικά δισκία, 9,4% δισκία και βασική ινσουλίνη και 31,4% αποκλειστικά ινσουλίνη. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι ασθενείς με καρκίνο ήταν το 11,6% του συνόλου. Συγκριτικά με τους ασθενείς που δεν έπασχαν από καρκίνο ήταν γηραιότεροι (71,1+1,0 έναντι 68,3+0,4, p<0,01), εμφάνισαν διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία (51,2+1,1 έναντι 48,9+0,4, p<0,05), αλλά είχαν μεγαλύτερη διάρκεια διαβήτη (21,2+1,0 έναντι 19,3+0,3, p<0,05) και κάπνιζαν συχνότερα (66,7% έναντι 51,1%, p<0,05). Δεν διέφεραν ως προς το φύλο, την αντιδιαβητική αγωγή, το μεταβολικό έλεγχο ή το BMI. Παρά τα αναμενόμενα, ο καρκίνος του προστάτη ήταν ο συχνότερα παρατηρηθείς τύπος (22,5%), ενώ ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του πνεύμονα δεν ήταν συχνοί (9,0% και 5,6% αντίστοιχα). ΣυμπερAσματα (α) Οι ασθενείς με ΣΔ2 που παρακολουθούνται στο ΔΚ παρουσιάζουν μεγάλη συνοσηρότητα από καρκίνο, (β) Δεν διακρίνονται μέσω συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, συνεπώς (γ) Πρέπει να τονίζονται εμφατικά οι στρατηγικές πρόληψης και η σημασία της προσυμπτωματικής ανίχνευσης του καρκίνου στους ασθενείς μας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(3):224—232
Κέντρο Προέλευσης: Διαβητολογικό Κέντρο, Β΄ Παθολογική Κλινική Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, κακοήθεια, συνοσηρότητα, προσυμπτωματική ανίχνευση
Αλληλογραφία: Α. Θανοπούλου, Βασ. Σοφίας 114, 115 27 Αθήνα
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Γνώσεις και απόψεις του ιατρικού προσωπικού Γενικού Περιφερειακού Νοσοκομείου σε θέματα Βιοηθηκής
Α. Κόιος (1), Τ. Γκαράνη-Παπαδάτου (2), Ν. Κόιος (3)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό τη διερεύνηση και αξιολόγηση των γνώσεων και απόψεων του ιατρικού προσωπικού του Γενικού Νοσοκομείου Σερρών σε θέματα Βιοηθικής. Το ποσοστό συμμετοχής ανήλθε στο 65,3% των ερωτηθέντων. Τα σημαντικότερα ευρήματα της έρευνας είναι τα εξής: Τα βιοηθικά ζητήματα απασχολούν το ιατρικό προσωπικό, με συχνότητα τουλάχιστον μία φορά το μήνα σε ποσοστό 70%. Η νομική πλευρά των ζητημάτων αυτών απασχολεί τους ιατρούς περισσότερο από ότι η ηθική (78% και 63% αντίστοιχα). Κατά την επαφή τους με ένα βιοηθικό πρόβλημα, οι γιατροί πράττουν κυρίως σύμφωνα με τη συνείδησή τους (61%) και δευτερευόντως ζητούν βοήθεια από τους προϊσταμένους τους (46%). Ως κυριότερες πηγές γνώσης για τη Βιοηθική εμφανίζονται οι συζητήσεις με συναδέλφους (46%) και ακολούθως ειδικά βιβλία και περιοδικά (40%). Παρόλο που το 84% βλέπει θετικά τη δημιουργία μίας Επιτροπής Βιοηθικής στο νοσοκομείο, μόνο ένας στους τρεις γνωρίζει ότι το ρόλο της επιτροπής αυτής έχει το Επιστημονικό Συμβούλιο του Νοσοκομείου. Μεγάλο και έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζεται για επιμόρφωση σε θέματα Βιοηθικής. Τα σημαντικότερα βιοηθικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ιατροί είναι οι αποφάσεις αναφορικά με το τέλος της ζωής, ο χειρισμός δύσκολων καταστάσεων σε σχέση με τη συμπεριφορά προς τους ασθενείς και οι δυσκολίες στην εφαρμογή θεραπευτικών ή διαγνωστικών μεθόδων λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Κέντρο Προέλευσης: (1) Βιοκλινική Θεσσαλονίκης, (2) Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, (3) Τμήμα Ορθόδοξης Θεολογίας Πανεπιστήμιο Μονάχου Ludwigs-Maximilian
Λέξεις Κλειδιά: Βιοηθική, τέλος ζωής, επικοινωνία με ασθενείς, εκπαίδευση, λήψη αποφάσεων
Αλληλογραφία: Α. Κόιος, Δελφών 17, 555 35 Πυλαία Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη • e-mail: thakoios@gmail.com
ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Κοινωνική διάσταση της υγείας και ασθένειας σε ιατρική προοπτική
Α.Κ. Καδδά
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο τη διερεύνηση της κοινωνικής διάστασης της υγείας και της ασθένειας στην πορεία της ιστορίας, δεδομένου του σημαντικού ρόλου των κοινωνικών παραγόντων στην πρόκληση της ασθένειας και στην προστασία της υγείας σε όλες τις κοινωνίες και εποχές. Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση της ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας. Τα αποτελέσματα της ανασκόπησης έδειξαν τα εξής: (i) στις πρωτόγονες κοινωνικές ομάδες, η υγεία βασίζεται στην πλήρη συμμετοχή του ανθρώπου στην κοινότητα και θεωρείται ένδειξη αρμονίας των σχέσεων του ατόμου, της κοινωνίας και των δυνάμεων του σύμπαντος, ενώ η ασθένεια ως δυσαρμονία αυτών, (ii) στην αρχαία Ελλάδα, οι αντιλήψεις για την υγεία και την ασθένεια είναι προσανατολισμένες γύρω από το ευρύτερο εξωτερικό περιβάλλον, (iii) κατά την ελληνορωμαϊκή εποχή, ο Γαληνός υποστηρίζει τις επιδράσεις του περιβάλλοντος και της ατομικής συμπεριφοράς στην υγεία, (iv) στους μετέπειτα αιώνες, οι επιδημίες αποτελούν παράγοντα δημογραφικών αλλαγών και κοινωνικής απόγνωσης, (v) κατά το 17–18ο αιώνα, τα κινήματα του μερκαντιλισμού και του Διαφωτισμού παρουσιάζουν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, (vi) στη σύγχρονη εποχή, με την ανάδυση του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου και του ορισμού του ΠΟΥ για την υγεία, αναγνωρίζεται η επίδραση του ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος στην υγεία και στην ασθένεια.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(3):245—250
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Νοσηλευτικής, Διοίκηση Μονάδων Υγείας, Κοινωνιολογία της Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σπάρτη, Πελοπόννησος
Λέξεις Κλειδιά: Υγεία, ασθένεια, κοινωνική διάσταση, ιστορία, εξωτερικό περιβάλλον
Αλληλογραφία: Α.Κ. Καδδά, Αθηνάς 3, 121 37 Κηπούπολη, Αθήνα • e-mail: natasa12@in.gr
ΤΟΜΟΣ 95 Τεύχος 2 Φεβρουάριος 2009
ANAΣΚΟΠΗΣΗ: Οι νέες μελέτες στο σακχαρώδη διαβήτη (ACCORD, ADVANCE, VADT, STENO-2). Τροποποιούν τις κατευθύνσεις για τη γλυκαιμική ρύθμιση στην κλινική πράξη;
Θ. Παναγιώτου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται από τη σχέση υπεργλυκαιμίας και μικροαγγειακών επιπλοκών. Επίσης, συνυπάρχει διπλάσιος έως τετραπλάσιος κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου (ΚΑΝ), η οποία αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου. Ενώ πολλές επιδημιολογικές μελέτες και μετα-αναλύσεις δείχνουν άμεση σχέση μεταξύ HbA1c και ΚΑΝ, η δυνατότητα της αυστηρής γλυκαιμικής ρύθμισης να μειώσει τα καρδιαγγειακά συμβάματα είναι λιγότερο ξεκάθαρη. Λόγω της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας αρκετές μακροχρόνιες μελέτες σχεδιάστηκαν να συγκρίνουν την επίδραση της αυστηρής έναντι της λιγότερο αυστηρής γλυκαιμικής ρύθμισης σε καρδιαγγειακά καταληκτικά σημεία σε σχετικά υψηλού κινδύνου άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Τρεις από αυτές, ACCORD, ADVANCE, VADT, δεν έδειξαν σημαντική μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων με την αυστηρή γλυκαιμική ρύθμιση. Όμως, επί μέρους αναλύσεις δείχνουν ότι ασθενείς με μικρότερης διάρκειας διαβήτη χωρίς εγκατεστημένη αθηρωματική νόσο μπορεί να έχουν όφελος από την αυστηρή γλυκαιμική ρύθμιση. Αντίθετα, είναι πιθανόν οι δυνητικοί κίνδυνοι της αυστηρής γλυκαιμικής ρύθμισης να εξουδετερώνουν τα οφέλη της σε ασθενείς με μεγάλη διάρκεια διαβήτη, γνωστό ιστορικό σοβαρών υπογλυκαιμιών, σοβαρή αθηρωματική νόσο και μεγάλη ηλικία. Ο χαμηλότερος, από τον προβλεπόμενο, ρυθμός της ΚΑΝ στις τρεις μελέτες, όπως και στην πρόσφατα ανακοινωθείσα μελέτη παρακολούθησης της STENO-2, επιβεβαιώνει την πεποίθηση ότι πολυπαραγοντική παρέμβαση, και όχι μόνον η αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας, αποτελεί την ενδεδειγμένη θεραπευτική τακτική στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου-2.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):103—108
Κέντρο Προέλευσης: Γ΄ Παθολογική Κλινική, Διαβητολογικό Ιατρείο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: ACCORD, ADVANCE, VADT, STENO-2, διαβήτης τύπου 2, γλυκαιμική ρύθμιση
Αλληλογραφία: Θ. Παναγιώτου, Γ΄ Παθολογική Κλινική, Διαβητολογικό Ιατρείο, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Λεωφ. Μεσογείων 152, 117 27 Αθήνα
AΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Oρισμός και ταξινόμηση της χρόνιας παγκρεατίτιδας
Γ.Χ. Σακοράφας, Μ. Σαφιολέας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η χρόνια παγκρεατίτιδα (ΧΠ) χαρακτηρίζεται από τη χρόνια φλεγμονή και ίνωση του παγκρεατικού παρεγχύματος, που μπορεί να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμη αλλοίωση της φυσιολογικής δομής αυτού και καταστροφή της ενδοκρινούς και εξωκρινούς του μοίρας, με πιθανή την εμφάνιση παγκρεατικής ανεπάρκειας που εκδηλώνεται με σακχαρώδη διαβήτη και στεατόρροια αντίστοιχα. Κατά καιρούς επιχειρήθηκαν διάφορες ταξινομήσεις της ΧΠ (Μασσαλία 1963, Cambridge 1983, Μασσαλία 1984, Ρώμη 1988). Στις πλέον πρόσφατες προσπάθειες ταξινόμησης λαμβάνονται υπόψη επιπλέον διάφοροι μορφολογικοί χαρακτήρες της νόσου, που σήμερα είναι δυνατόν να μελετηθούν λεπτομερώς, κυρίως χάρη στην εξέλιξη των σύγχρονων διαγνωστικών και απεικονιστικών μεθόδων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):109—113
Κέντρο Προέλευσης: Δ΄ Χειρουργική Κλινική Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν« Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Πάγκρεας, παγκρεατική ανεπάρκεια, διαβήτης, στεατόρροια, ταξινόμηση, χρόνια παγκρεατίτιδα, παγκρεατίτιδα
Αλληλογραφία: Γ.Χ. Σακοράφας, Αρκαδίας 19–21, 115 26 Αθήνα • e-mail: georgesakorafas@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Η σχέση των στατινών με τον καρκίνο
Π.Α. Κληρίδης (1), Ε.Κ. Παπαγεωργίου (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι στατίνες είναι υπολιπιδαιμικά φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας. Η χορήγηση των στατινών έχει αυξηθεί θεαματικά τα τελευταία χρόνια, μετά τα αποτελέσματα κλινικών μελετών τα οποία τεκμηριώνουν τη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι οι στατίνες μπορεί να είναι χρήσιμες στην πρόληψη ή και θεραπεία του καρκίνου μέσω των επιδράσεων σε βασικές κυτταρικές λειτουργίες, όπως ο πολλαπλασιασμός και η διαφοροποίηση των κυττάρων. Πολλές in vitro και in vivo μελέτες έδειξαν ότι οι στατίνες αναστέλλουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, ευοδώνουν την απόπτωση, επιδρούν στην αγγειογένεση και παρεμβαίνουν στους μηχανισμούς μετάστασης. Ωστόσο, τα μέχρι στιγμής δεδομένα από κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες δεν συνιστούν τη χορήγηση στατινών για την πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου. Απαιτούνται περαιτέρω κλινικές μελέτες, κατάλληλα σχεδιασμένες για τη διερεύνηση της προφυλακτικής ή/και της θεραπευτικής δράσης των στατινών έναντι του καρκίνου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):114—119
Κέντρο Προέλευσης: (1) Καρδιολογικό Τμήμα, Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα (2) Ιδιωτικό Πνευμονολογικό Ιατρείο, Ν. Σμύρνη, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Yπερχοληστερολαιμία, νεοπλασία, αγγειογένεση, απόπτωση
Αλληλογραφία: Π. Κληρίδης, Μυριοφύτου 52, 171 23 Ν. Σμύρνη, Αθήνα • e-mail: pkliridis@in.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Παθογένεση της ιδιοπαθούς φλεγμονώδους εντερικής νόσου (ελκώδους κολίτιδος-νόσου Crohn). Περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες
Ι.Κ. Τριανταφυλλίδης, Α. Σταματάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η ελκώδης κολίτις και η νόσος του Crohn (ιδιοπαθής φλεγμονώδης εντερική νόσος) αποτελούν χρόνιες, ιδιοπαθείς, υποτροπιάζουσες φλεγμονώδεις καταστάσεις στην αιτιοπαθογένεια των οποίων ανοσολογικές αποκρίσεις, σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Όμως αν και η ακριβής αιτιοπαθογένεια τους παραμένει και σήμερα ακόμη εν πολλοίς αδιευκρίνιστη, δεδομένα από πειραματικά μοντέλα, δεδομένα γενετικών μελετών σε ανθρώπους καθώς και δεδομένα κλινικών μελετών και μελετών βασικής έρευνας υποστηρίζουν ότι τα νοσήματα αυτά είναι ετερογενή, χαρακτηριζόμενα από ποικίλλες γενετικές ανωμαλίες οι οποίες προκαλούν επιθετικές αποκρίσεις των Τ-λεμφοκυττάρων έναντι φυσιολογικών βακτηριδιακών ενοίκων του εντερικού αυλού. Οι παράγοντες του περιβάλλοντος θεωρείται ότι συμμετέχουν στην έναρξη και τις υποτροπές της νόσου μεταβάλλοντας παροδικώς τον βλεννογονικό εντερικό φραγμό, διεγείροντας τις ανοσολογικές αποκρίσεις ή μεταβάλλοντας την ισορροπία μεταξύ ωφελίμων και παθογόνων εντερικών βακτηριδίων. Διάφορες γενετικές διαταραχές οδηγούν σε παρόμοιους νοσολογικούς φαινότυπους. Οι γενετικές ανωμαλίες θεωρείται επί πλέον ότι προκαλούν διαταραχές στην εντερική διαπερατότητα καθώς και διαταραχές στην ανοσορύθμιση και εξουδετέρωση των βακτηριδίων. Οι διαπιστώσεις αυτές μπορεί ενδεχομένως στο μέλλον να έχουν ως αποτέλεσμα βελτίωση των διαγνωστικών προσεγγίσεων τουλάχιστον σε υποομάδες ασθενών στις οποίες η φυσική ιστορία της νόσου αλλά και η θεραπευτική ανταπόκριση θα μπορούσαν εν μέρει τουλάχιστον να προβλεφθούν. Στην ανασκόπηση αυτή επιχειρείται η παράθεση των σύγχρονων απόψεων σχετικώς με τον ρόλο των περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων στην παθογένεση της αινιγματικής αυτής νόσου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):120—140
Κέντρο Προέλευσης: Γαστρεντερολογικό Τμήμα «Κέντρο Ιδιοπαθούς Φλεγμονώδους Εντερικής Νόσου», Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ελκώδης κολίτις, νόσος Crohn, ιδιοπαθής φλεγμονώδης εντερική νόσος, αιτοπαθογένεια, γενετική, περιβάλλον
Αλληλογραφία: Ι.Κ. Τριανταφυλλίδης, Ιερά Οδός 354, Χαϊδάρι, 124 61 Χαϊδάρι, Αθήνα • e-mail: jkt@vodafone.net.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Τοποθέτηση ενδοπροθέσεων (stents) παχέος εντέρου. Πώς. πότε και γιατί;
Δ.Ν. Ξυνόπουλος (1), Στ.Π. Μπασιούκας (2), Δ. Κυπραίος (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η οξεία κακοήθης εντερική απόφραξη αποτελεί μια συχνή και επείγουσα χειρουργική κατάσταση. Η χειρουργική αποσυμπίεση με κολοστομία με ή χωρίς εκτομή της πρωτοπαθούς εστίας και η επανασύνδεση της κολοστομίας σε δεύτερο χρόνο αποτελεί την παραδοσιακή μέθοδο αντιμετώπισης, αν και έχει συσχετισθεί με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας. Η προεγχειρητική τοποθέτηση εντερικών ενδοπροθέσεων αποτελεί μια εναλλακτική και αποτελεσματική μέθοδο για την αποσυμπίεση της εντερικής απόφραξης, επιτρέποντας τη χειρουργική αντιμετώπιση σε προγραμματισμένη βάση. Αν και τυχαιοποιημένα κλινικά δεδομένα λείπουν, ο ρόλος της προεγχειρητικής τοποθέτησης εντερικών ενδοπροθέσεων σε επείγουσες καταστάσεις με οξεία κακοήθη εντερική απόφραξη έχει αποδειχθεί από οικονομοτεχνικές μελέτες και συγκεντρωτικές αναλύσεις. Η παρούσα ανασκόπηση αξιολογεί τις πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία των εντερικών ενδοπροθέσεων και τις ενδείξεις που υποστηρίζουν την τοποθέτησή τους στην προεγχειρητική ή και παρηγορητική αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):141—148
Κέντρο Προέλευσης: (1) Ενδοσκοπική Μονάδα Γαστρεντερολογικής Κλινικής, (2) Γαστρεντερολογική Κλινική, ΑΟΝΑ “Άγιος Σάββας”, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Καρκίνος παχέος εντέρου, εντερική απόφραξη, ενδοπρόθεση παχέος εντέρου
Αλληλογραφία: Στ.Π. Μπασιούκας, Αγίας Σοφίας 10Α, 152 36 Νέα Πεντέλη, Αθήνα • e-mail: stevenbassioukas@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: H συμβολή της υστεροσκόπησης στη διάγνωση και θεραπεία γυναικολογικών παθήσεων
Σ.Μ. Στασινού, Μ. Λίτος, Στ. Αντωνίου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η υστεροσκόπηση είναι μία ήπια επεμβατική μέθοδος που χρησιμοποιείται για διάγνωση, αλλά και θεραπεία, παθήσεων του ενδομητρίου. Προσφέρει άμεση επισκόπηση της ενδομήτριας κοιλότητας και χρησιμοποιείται στη διάγνωση των παθήσεων αυτής, εναλλακτικά ή συμπληρωματικά με τις άλλες μεθόδους διερεύνησης. Επίσης επιτρέπει τη λήψη κατευθυνόμενων βιοψιών, την αφαίρεση μορφωμάτων όπως πολύποδες και υποβλεννογόνια ινομυώματα, τη διατομή διαφραγμάτων και την καταστροφή (ablation) ή την εκτομή (resection) του ενδομητρίου. Όπως με κάθε επεμβατική μέθοδο, απαιτείται σωστή προεγχειρητική προετοιμασία, καλή τεχνική κατάρτιση και εγρήγορση μετεγχειρητικά. Το τεχνικό και επιστημονικό υπόβαθρο η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των υστεροσκοπικών επεμβάσεων εξετάζονται αναλυτικά στο παρόν άρθρο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):149—155
Κέντρο Προέλευσης: Γυναικολογική Κλινική Γενικό Νοσοκομείο Αθη-νών «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Υστεροσκόπηση, υστεροσκόπιο, ινομύωμα, μηνορραγία, μητρορραγία
Αλληλογραφία: Σ.Μ. Στασινού, Αετιδέων 17, 155 61 Χολαργός, Αθήνα
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Συνοπτική παρουσίαση ιατρικού χειρογράφου στην ελληνική κοινωνία του 16ου–17ου αιώνα
Α.Κ. Καδδά
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Η παρούσα μελέτη στοχεύει στη συνοπτική παρουσίαση του περιεχομένου του υπ΄ αρ. 218 χειρογράφου της Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους, ως ανέκδοτης πηγής ιατρικής γνώσης και πρακτικής στην ελληνική κοινωνία του 16ου-17ου αιώνα. Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε έρευνα με υλικό το περιεχόμενο του χειρογράφου και κύριο μεθοδολογικό εργαλείο την ανάλυσή του απ΄ όπου προέκυψαν τα ακόλουθα: το υπό μελέτη χειρόγραφο αποτελείται από είκοσι αρχικά φύλλα με νεότερες σημειώσεις, πίνακα περιεχομένων, νεότερες συνταγές βοτάνων, μικρογραφίες και επτά κείμενα. Στο πρώτο κείμενο-ιατροσόφι που απευθύνεται στον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο, εκτίθεται όλη η ιατρική με αναφορά σε νοσήματα, στις αιτίες, στα συμπτώματα και στην θεραπεία τους. Στο δεύτερο κείμενο, περιγράφονται θεραπευτικά μέσα-παρασκευάσματα για διάφορες παθήσεις, αναφέρονται τα τέσσερα στοιχεία του ανθρώπου, τα είδη σφυγμών, ούρων και αποφλεγματισμών. Στο τρίτο κείμενο, παραθέτονται οι αντίθετες ημέρες κάθε μήνα, οι αντιλήψεις του Ιπποκράτη για την ζωή-θάνατο καθώς και θεραπευτικά παρασκευάσματα για ορισμένες παθήσεις. Στο τέταρτο κείμενο, αναλύονται τα τέσσερα στοιχεία του κόσμου, η σχέση τους με συγκεκριμένες παθήσεις και η θεραπεία τους. Στο πέμπτο κείμενο, αναφέρονται είδη ούρων και αιμάτων και παρουσιάζονται οι εύχυμες και κακόχυμες τροφές. Στο έκτο κείμενο, εξηγούνται αλφαβητικά τα άγνωστα βότανα. Το έβδομο κείμενο περιλαμβάνει ένα ιατροσόφι με θεραπευτικά μέσα-παρασκευάσματα για διάφορες παθήσεις.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):156—161
Κέντρο Προέλευσης: Τμήμα Νοσηλευτικής, Διοίκηση Μονάδων Υγείας, Κοινωνιολογία της Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Πελοπόννησος
Λέξεις Κλειδιά: Χειρόγραφο, ασθένειες, θεραπεία, θεραπευτικά μέσα-παρασκευάσματα, βότανα, πρόληψη, Ιπποκράτης
Αλληλογραφία: Α.Κ. Καδδά, Αθηνάς 3, 121 37 Κηπούπολη, Αθήνα • e-mail: natasa12@in.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Εξωλόβιο πνευμονικό απόλυμα εκδηλούμνεο με υποτροπιάζουσες πνευμονίες
Ι. Σκόνδρας (1), Α. Πασσαλίδης (1), Γ. Βάος (2), Θ. Αϊβάζογλου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Το πνευμονικό απόλυμα είναι μια σπάνια οντότητα και συγχρόνως μια ασυνήθιστη αιτία υποτροπιάζουσας βρογχοπνευμονίας στα παιδιά. Παρουσιάζεται περίπτωση ασθενούς ηλικίας 4 ετών με ιστορικό επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων του αναπνευστικού από την ηλικία των 6 μηνών έως 12 μηνών. Η διάγνωση του εξωλόβιου πνευμονικού απολύματος ετέθη με τη βοήθεια της αξονικής υπολογιστικής τομογραφίας καθώς και της αγγειογραφίας, η οποία ανέδειξε την αιμάτωσή του από αρτηριακό κλάδο της κοιλιακής αορτής. Η αντιμετώπιση ήταν χειρουργική.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(2):162—166
Κέντρο Προέλευσης: (1) Β΄ Παιδοχειρουργικό Τμήμα, Νοσοκομείο Παίδων Π & Α Κυριακού, Αθήνα, (2) Παιδοχειρουργική Κλινική ΔΠΘ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Αλεξανδρούπολη
Λέξεις Κλειδιά: Εξωλόβιο πνευμονικό απόλυμα, πνευμονία, υποτροπιάζουσα πνευμονία, παιδί
Αλληλογραφία: Ι.Κ. Σκόνδρας, Ήβης 11, 152 34 Χαλάνδρι, Αθήνα • e-mail: skondras@yahoo.gr
ΤΟΜΟΣ 95 Τεύχος 1 Ιανουάριος 2009
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Επιδημιολογική προσέγγιση και οικονομικές επιτώσεις της περίθαλψης ασθενών με διαβητικό πόδι
Μ. Βόβα (1), Γ. Υφαντή (2), Κ. Σουλιώτης (1), Γ. Τούντας 1 Ε. Δι
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία, ενώ μετατρέπεται με ταχείς ρυθμούς στην επιδημία του 21ού αιώνα, καθώς ο επιπολασμός του έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία και μεταβάλλεται ευρύτατα μεταξύ των πληθυσμιακών ομάδων. Ο διαβήτης αποτελεί την κύρια αιτία μη τραυματικών ακρωτηριασμών, ενώ το έλκος του διαβητικού ποδιού είναι από τις συχνότερες και πλέον δαπανηρές επιπλοκές του διαβήτη. Υπό το πρίσμα των παραπάνω εξελίξεων επιχειρείται η διερεύνηση των οικονομικών επιπτώσεων σε περιπτώσεις που αφορούν το σακχαρώδη διαβήτη και τις επιπλοκές αυτού, και ιδιαίτερα του διαβητικού ποδιού. Μετά από ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας παραθέτονται συγκριτικές μελέτες αξιολόγησης και ανάλυσης εναλλακτικών ειδών περίθαλψης και αποκατάστασης, καθώς και το κόστος αυτών σε ό,τι αφορά το διαβητικό πόδι. Η αιτιοπαθογένεια της νόσου είναι καίριο στοιχείο ως προς τη διαμόρφωση του συνολικού κόστους νοσηλείας, σε συνδυασμό με το φύλο, την ηλικία, το είδος των επεμβάσεων επαναιμάτωσης του διαβητικού ποδιού ή ακρωτηριασμού του. Το διαβητικό πόδι και οι επιπλοκές αυτού αποτελούν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα υγείας, με ιδιαίτερες οικονομικές επιπτώσεις. Οι επιπτώσεις αυτές είναι δυνατόν να μειωθούν μέσω κατάλληλων προγραμμάτων πρόληψης και διαχείρισης ελέγχου, τόσο από την πλευρά των επαγγελματιών υγείας, αλλά και από τους ίδιους τους ασθενείς.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(1):19—26
Κέντρο Προέλευσης: (1) Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας, Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (2) Δ΄ Παθολογικό Τμήμα και Αγγειοπαθολογική Μονάδα του ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης, διαβητικό πόδι, πρόληψη διαβήτη, οικονομικές επιπτώσεις διαβήτη
Αλληλογραφία: Κ. Σουλιώτης, Αμ. Αρτέμιδος 36–38, 151 24 Μαρούσι, Αθήνα • e-mail: soulioti@hol.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Χολολιθίαση. Επιδημιολογία, παθογένεια, κλινική εικόνα, επιπλοκές, διάγνωση
Π.Κ. Τσιμπούρης (1), Χρ.Ν. Καλαντζής (2)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι χολόλιθοι είναι στερεοί κρύσταλλοι, που αναπτύσσονται από την καθίζηση των συστατικών της χολής εντός της χοληδόχου κύστης. Διακρίνονται στους χοληστερινικούς λίθους και στους λίθους χρωστικής. Στη Δύση απαντώνται στο 10–15% του γενικού πληθυσμού. Από τους ασθενείς με ασυμπτωματική χολολιθίαση, 1–4% κάθε χρόνο θα εμφανίσει συμπτώματα. Κυριότεροι παράγοντες κινδύνου είναι η κληρονομικότητα, η ηλικία, το θήλυ φύλο, η παχυσαρκία, η διατροφή, η χρήση οιστρογόνων, ο σακχαρώδης διαβήτης και οι παρακαμπτήριες επεμβάσεις του λεπτού εντέρου. Τελευταία τονίζεται η σημασία μεταλλάξεων στα γονίδια ABCG8 19H και ABCB4 και της λοίμωξης από Helicobacter billis. Οι χολόλιθοι είναι ασυμπτωματικοί στην πλειονότητα των περιστατικών. Συμπτώματα εμφανίζουν οι επιπλοκές, με προεξάρχουσα εικόνα αυτή του κολικού των χοληφόρων. Μπορεί ακόμα να υπάρχει πυρετός, ίκτερος ή διαταραχή του επιπέδου συνείδησης. Κυριότερες επιπλοκές είναι η ανεπίπλεκτη χολοκυστίτιδα, η χολαγειίτιδα, η λιθιασική παγκρεατίτιδα, το εμπύημα της χοληδόχου, η διάτρηση και το περιχολοκυστικό απόστημα, η εμφυσηματική χολοκυστίτιδα, η γαγγραινώδης χολοκυστίτιδα, η αιμορραγική χολοκυστίτιδα και η διάτρηση προς το δωδεκαδάκτυλο με σχηματισμό κυστεοεντερικού συριγγίου. Μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση είναι το διακοιλιακό υπερηχογράφημα, ενώ η αξονική και η μαγνητική τομογραφία είναι χρήσιμες για τη διάγνωση των δύσκολων περιστατικών και ορισμένων επιπλοκών. Η MRCP και το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα χρησιμεύουν για τη διάγνωση της χοληδοχολιθίασης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(1):27—38
Κέντρο Προέλευσης: (1) Γαστρεντερολογική Κλινική, ΝΙΜΤΣ, (2) Γαστρεντερολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματά», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Χολολιθίαση, χοληδοχολιθίαση, χολοκυστίτιδα
Αλληλογραφία: Π.K. Τσιμπούρης, Μπισκίνη 29, 157 71 Ζωγράφου • e-mail: tsibofam@yahoo.com
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Η συμβολή της ανυσματικής καρδιογραφίας στη μη επεμβατική εκτίμηση του αρρυθμιολογικού κινδύνου
Χρ. Βούλγαρη, Ν. Τεντολούρης
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μια καθημερινή πρόκληση για τον ιατρό είναι η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών αυξημένου κινδύνου για αρρυθμία. Η προγνωστική αξία των διαταραχών της κοιλιακής εκπόλωσης και της επαναπόλωσης έχει διαπιστωθεί σε πολλές ομάδες ασθενών. Ο ρόλος όμως της μη επεμβατικής ταυτοποίησης του αρρυθμιολογικού κινδύνου δεν είναι απόλυτα καθορισμένος. Η μελέτη της ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας έχει περιοριστεί στο QT διάστημα, που η προγνωστική του αξία έχει αμφισβητηθεί. Επομένως, η μελέτη νέων αρρυθμιολογικών δεικτών είναι επιτακτική. Πρόσφατες πληθυσμιακές μελέτες αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον για την ανυσματική καρδιογραφία, και συγκεκριμένα για την ανυσματική γωνία QRS-T, η οποία εκφράζει τη γωνία κλίσης μεταξύ των μεγίστων ηλεκτρικών αξόνων του συμπλέγματος QRS και του κύματος Τ. Η ανυσματική γωνία QRS-T ποσοτικοποιεί τις διπολικές και τις μη διπολικές συνιστώσες της ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας, οι οποίες αντανακλούν την τοπική ετερογένεια της κοιλιακής εκπόλωσης και της επαναπόλωσης. Προοπτικές μελέτες έδειξαν ότι αποτελεί έναν ισχυρό και ανεξάρτητο δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου και θνητότητας στο γενικό πληθυσμό και σε ασθενείς στους οποίους οι συμβατικές παράμετροι απέτυχαν να προβλέψουν τη δυσμενή έκβαση. Η προγνωστική δε αξία της ανυσματικής γωνίας QRS-T για τα καρδιαγγειακά συμβάματα ήταν ανεξάρτητη από άλλους παράγοντες κινδύνου. Στα πλαίσια της παρούσας ανασκόπησης γίνεται αναδρομή στο παρελθόν και αναφορά στο μέλλον της ανυσματικής καρδιογραφίας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(1):39—54
Κέντρο Προέλευσης: Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΓΝΑ «Λαϊκό», Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Ανυσματική καρδιογραφία, αρρυθμιογενετικός κίνδυνος, ανυσματική γωνία QRS-T, μυοκαρδιοπάθεια
Αλληλογραφία: Χρ. Βούλγαρη, Ωλένου 24, 113 62 Κυψέλη, Αθήνα • e-mail: c_v_@yahoo.gr
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ: Παραδοσιακή Ιατρική στις Κυκλάδες. Από το φυτό στο φαρμακείο
Χρ. Τεσσερομμάτη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Οι φαρμακολογικές ιδιότητες των φυτών ήταν γνωστές από την Ομηρική εποχή. Η πρώτη γραπτή πηγή φαρμακευτικών φυτών αποδίδεται στον Χαμουραμπί. Βασική μορφή στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ιατρικής υπήρξε ο Ιπποκράτης. Κατά τον Παυσανία υπήρχε στη Χαιρώνεια φαρμακοβιομηχανία «αλγηδόνων ιαμάτων». Ο Γαληνός παρασκεύασε φάρμακα από δρόγες. Μέχρι την Αναγέννηση αυθεντία υπήρξε ο Διοσκουρίδης με το έργο του «Περί ύλης της ιατρικής» που σώθηκε σε χειρόγραφους κώδικες. Στο Βυζάντιο η βοτανολογία ήταν εφαρμοσμένη και άκμαζαν φαρμακευτικοί κήποι στα μοναστήρια. Στην Άνδρο (8ο αιώνα) υπήρχε Φιλοσοφική Σχολή όπου φοίτησε ο Λέων ο μαθηματικός και μετέπειτα πρύτανις του 1ου Πανεπιστημίου της Μαγναύρας στην Κωνσταντινούπολη. Στις Κυκλάδες, ιδιαίτερα Άνδρο και Σύρο, υπό την επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας στα μοναστήρια των Καπουτσίνων (16ο–18ο αιώνα) ασκείτο μοναστηριακή Ιατρική υπό τη αιγίδα του επισκόπου Δ. Δελλαγραμάτικα. Ιδιαίτερα αγαπητός στους κατοίκους της νήσου υπήρξε ο Π. Ιωσήφ από την Λεονέσσα για τις αγαθοεργίες του και το φωτισμένο κήρυγμά του στην μονή του, Σαν Μπερναδή. Ο φιλόσοφος λόγιος της Άνδρου Θεόφιλος Καΐρης (1784–1853) κατήρτισε βοτανική συλλογή. Η χλωρίδα της Άνδρου και των Κυκλάδων περιλαμβάνει 1640 φυτά περίπου, 145 ενδημικά της Ελλάδας, 150 απειλούμενα (Προεδρικό Διάταγμα 67/81) και 14 αναφερόμενα στο «Κόκκινο βιβλίο» των Ελληνικών φυτών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(1):55—67
Κέντρο Προέλευσης: Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Δρόγες, φάρμακα, αρχαιότητα, μεσαίωνας, Άνδρος, Κυκλάδες
Αλληλογραφία: Χρ. Τεσσερομμάτη, Μ. Ασίας 75, 115 27 Γουδί, Αθήνα • e-mail: ctesser@med.uoa.gr
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Έκτοπος θυρεοειδικός ιστός μιμούμνεος τραχηλική μάζα. Διάγνωση με υπερηγραφικά κατευθυνόμενη βιοψια
Μ. Γκέλη (1), Σ. Απέργης (1), Ε. Κλαψινού (2), Δ. Δασκαλοπούλου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Ο έκτοπος θυρεοειδικός ιστός είναι μια σπάνια οντότητα που εντοπίζεται συνήθως στη μέση τραχηλική γραμμή και σπανιότερα σε άλλες ανατομικές θέσεις, προκαλώντας δυσκολία στη διαγνωστική προσέγγιση και διαχείριση του ασθενούς. Παρουσιάζονται δύο περιπτώσεις ασθενών με επιδεινούμενη διόγκωση στην πλάγια τραχηλική χώρα κατά τους τελευταίους μήνες. Πραγματοποιήθηκε υπερηχογράφημα τραχήλου και υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη βιοψία δια λεπτής βελόνης. Η κυτταρολογική εξέταση ανέδειξε έκτοπο θυρεοειδικό ιστό.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2009, 95(1):68—72
Κέντρο Προέλευσης: (1) Α΄ Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα, Μονάδα Υπερηχοτομογραφίας, (2) Κυτταρολογικό Τμήμα, Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Aθήνα
Λέξεις Κλειδιά: Έκτοπος θυρεοειδής, πλάγια τραχηλική χώρα, υπερηχογράφημα, υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη βιοψία, κυτταρολογική εξέταση
Αλληλογραφία: Αλληλογραφία: M. Γκέλη, Λ. Αλεξάνδρας 171, 115 22 Αμπελόκηποι, Αθήνα • e-mail: myrgel@gmail.com