Περιλήψεις άρθρων

ΤΟΜΟΣ 110-113 Τεύχος 1-2 Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2021-2024

Ξ. Κομηνέα,1 Ε.-Σ. Καρυαμπά,1 Β.-Σ. Βελονάκη2
1Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανε­πιστήμιο Αθηνών, 2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Η CRISPR-Cas9 (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats) συνιστά μέθοδο παρέμβασης στο γονιδίωμα, που περιλαμβάνει την εισα­γωγή νέων ή την αποσιώπηση υπαρχόντων αλληλουχιών στον οργανισμό. Αποσκοπεί στη θεραπεία κληρονομι­κών και επίκτητων νοσημάτων, που έχουν ολέθριες επι­πτώσεις στην υγεία. Πρόκειται για πολλά υποσχόμενη μέθοδο που εγείρει ηθικούς προβληματισμούς.

ΣΚΟΠΟΣ:
Η διερεύνηση των ηθικών προβληματισμών που προκύπτουν από την εφαρμογή της CRISPR-Cas9.

YΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση άρθρων στις βάσεις δεδομένων PubMed και Google Scholar και στην ιστοσελίδα του National Cancer Institute μέχρι και τις 7-10-2020. Χρησιμοποιήθηκαν οι λέξεις-κλειδιά: «CRISPR-Cas9», «Bioethics», «Human Germline», «CRISPR babies», «Human Enhancement», «Genome Editing» στην αγγλική και ελληνική γλώσσα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Οι ηθικοί προβληματισμοί αφορούν συχνά στον σκοπό χρήσης της μεθόδου. Προβληματίζει ο κίνδυνος διολίσθησης σε πρακτικές ευγονικής και η πρόκληση διαταραχής της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Άλλος προβληματισμός αφορά στην ασφάλεια της μεθόδου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε off-target effects και μωσαϊκισμό. Ταυτόχρονα, τίθεται θέμα ισότι­μης πρόσβασης στη μέθοδο, ενώ ασαφές παραμένει το πλαίσιο της συναίνεσης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Τέτοιες τεχνικές διχάζουν τους επιστήμονες, διότι τα οφέλη είναι πολλαπλά, αλλά συ­νοδεύονται από ηθικά διλήμματα. Βέβαια, αυτό κάποτε συνέβαινε και με τα εμβόλια, τα οποία δέχθηκαν ισχυρές επικρίσεις σχετικά με την παρέμβασή τους στο ανθρώ­πινο σώμα.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):9—19
Λέξεις ευρετηρίου: CRISPR-Cas9, βιοθική, human germ­­line, CRISPR babies, human enhancement, genome editing.
Αλληλογραφία: Ξ. Κομηνέα, e-mail: komineaxenia@gmail.com

Χ. Σπαπή,1 Ι. Αποστολάκης,1,2 Π. Σαράφης,2,3
1ΠΜΣ Διοίκηση Μονάδων Υγείας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα,
2Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα,
3Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λαμία

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η βασική στρατηγική διαχείρισης της επιδημίας HIV/AIDS σήμερα στοχεύει στην ε­ξάλειψή της μέχρι το 2030. Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι η παρουσίαση της επιδημι­ολογικής κατάστασης της συγκεκριμένης επιδη­μίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη και η μελέτη των φραγμών κατά τη χορήγηση της προφυλα­κτικής αγωγής PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis). Αναλύοντας τα επιδημιολογικά δεδομένα της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, γίνεται εμφανής η έντονη πτωτική τάση των επιδημιολογικών δεικτών κατά τη διάρ­κεια της πανδημίας COVID-19. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερα σημαντική είναι η μελέτη του βαθμού επίτευξης του παγκόσμιου στόχου 90-90-90 των Ηνωμένων Εθνών έως το 2020. Οι ευρωπαϊκές χώρες, παρά τη μεταξύ τους ανομοιογένεια ως προς τον βαθμό επίτευξης του παγκόσμιου αυτού στόχου, παρουσιάζουν βελτιωμένη εικόνα συγκριτικά με το παρελθόν. Τέλος, τα εμπόδια κατά τη χορήγηση της PrEP εντοπίζονται τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό, δομικό και θεσμικό επίπεδο, ενώ οι προτεινόμενες στρατηγικές αντιμετώπισής τους κινούνται στους βασικούς άξονες της εκπαίδευσης, της προσβασι­μότητας, της χρηματοδότησης και της θεσμικής ρύθμισης της PrEP. Συμπερασματικά, αν και ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 στην επι­δημία HIV/AIDS δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα πλήρως, οι δράσεις διαχείρισης της HIV λοίμωξης χρειάζεται να συνεχίσουν να εφαρμόζονται με αμείωτους ρυθμούς, προσαρμοζόμενες στις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):20—31
Λέξεις ευρετηρίου: Eπιδημία HIV/AIDS, επιδημιο­λογικοί δείκτες HIV/AIDS, PrEP, φραγμοί, στόχοι UNAIDS.
Αλληλογραφία: Χ. Σπαπή, Πάροδος Οικονόμου 1, 402 00
Ελασσόνα, e-mail: chrysoula.spapi@gmail.com

Α. Ντζιφά, Ευ. Λιανίδου
Εργαστήριο Ανάλυσης Κυκλοφορούντων Καρκινικών Κυττάρων (ACTC lab), Εργαστήριο Αναλυτικής Χη­μείας, Τμήμα Χημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πα­νεπιστήμιο Αθηνών, Aθήνα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η Υγρή Βιοψία (liquid biopsy) συνιστά την ανάλυση περιφερικού αίματος ασθενών με καρ­κίνο για την άντληση πληροφοριών σχετικά με τη νεξέλιξη του όγκου σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσω μιας απλής αιμοληψίας. Η ανίχνευση, καταμέ­τρηση και ο μοριακός χαρακτηρισμός των κυκλοφο­ρούντων καρκινικών κυττάρων (Circulating Tumor Cells, CTCs), η ανάλυση μεταλλάξεων συγκεκριμέ­νων γονιδίων και γενετικών αλλαγών στο εξωκυττά­ριο κυκλοφορούν καρκινικό DNA (circulating tumor DNA, ctDNA), καθώς και η ανίχνευση συγκεκριμέ­νων κυκλοφορούντων miRNAs (circulating miRNAs) στο περιφερικό αίμα προσφέρει μια καινοτόμο και ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση η οποία επιτρέπει τη συνεχή λήψη πληροφοριών σχετικά με την εξέλιξη του όγκου, την πρόγνωση, την ανίχνευση της ελάχι­στα υπολειπόμενης νόσου αλλά και την παρακολού­θηση των ασθενών με καρκίνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Την τελευταία δεκαετία, η υγρή βιοψία έχει κερδίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοι­νότητας ως ένα ισχυρό εργαλείο για την εξατομι­κευμένη θεραπεία των ασθενών με καρκίνο καθώς επιτρέπει την παρακολούθησή τους σε πραγματικό χρόνο. Στην παρούσα ανασκόπηση, παρουσιάζονται πρόσφατα δεδομένα στον τομέα της υγρής βιοψίας και συγκεκριμένα οι κλινικές εφαρμογές της ανάλυ­σης των CTCs και του ctDNA εστιάζοντας στον καρ­κίνο του μαστού, του πνεύμονα και του προστάτη.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα:Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):32—50
Λέξεις ευρετηρίου: Υγρή βιοψία, κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα, κυκλοφορούν καρκινικό DNA.
Αλληλογραφία: Ευ. Λιανίδου, Τμήμα Χημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, 157 71 Αθήνα e-mail: lianidou@chem.uoa.gr

Ειρ. Τσακιρίδου,1 Ν. Αργυρίου,2 Π. Αργύρη2
1Ιατρείο Υπουργείου Ανάπτυξης,
2Όμιλος Σύνδεση Εκπαίδευσης και Εργασίας, Πρότυπο Λύκειο Ευαγ­γελικής Σχολής Σμύρνης

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η υπερηχογραφική μελέτη του πνεύμονα αν και για πολλά χρόνια θεωρείτο δυσχερής λόγω της αεροπλήθειας του οργάνου, αναδείχθηκε σε μια πολύτιμη μη επεμβατική μέθοδο διάγνωσης ενός πλήθους επειγουσών και δυνητικά θανατηφόρων καταστάσεων όπως η πνευμονία, η ατελεκτασία, το πνευμονικό οί­δημα, ο πνευμοθώρακας, η πνευμονική εμβολή και η πλευριτική συλλογή. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των εν λόγω νοσολογικών οντοτήτων, έχει ιδιαίτερη σημασία όταν αφορά σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας, γεγονός που οδήγησε στη διαμόρφωση ειδικών πρωτοκόλλων (BLUE, FALLS, SESAME) συνδυαστικής παρακολούθησης με υπερηχογράφημα πνεύμονα και ηχο­καρδιογραφία, που οδηγεί τον κλινικό ιατρό όχι μόνο σε γρήγορες και ασφαλείς διαγνώσεις αλλά και στη λήψη ορθών θεραπευτικών απο­φάσεων.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):51—56
Λέξεις ευρετηρίου: Υπερηχογράφημα πνεύμονα, ηχοκαρδιογραφία, μονάδα εντατικής θεραπείας.
Αλληλογραφία: Ειρ. Τσακιρίδου, Κάνιγγος 20, 106 77 Αθήνα e-mail: e.tsakiridou@mindev.gov.gr

Γ.Μ. Σαγιά,*1 Στ.-Ευ. Ρόδη,*1 Β.Σ. Βελονάκη2
1Τμήμα Βιολογίας,
2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
*Συνεισέφεραν εξίσου στη συγγραφή

ΣΚΟΠΟΣ:
Σκοπός της ανασκόπησης είναι η παρουσί­αση ιστορικών δεδομένων για τη μεταμόσχευση κεφα­λής-σώματος (BHT) και η ανάλυση των ηθικών προ­βληματισμών που προκύπτουν.

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Πραγματοποιήθηκε βιβλιογρα­φική αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Medline/ Pubmed Google Scholar και Cochrane Library το 2020. Οι λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν eras programs, pain levels and eras, perioperative analgesia and eras. Τα κριτήρια ένταξης ήταν μελέτες που σχετίζονται άμεσα με το θέμα και μελέτες στην αγγλική γλώσσα που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά με κριτές. Η εξακρίβωση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από δύο κριτές.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Η ΒΗΤ εγείρει θέματα όπως ο ορι­σμός της ταυτότητας του ατόμου, το παράδοξο της ταυ­τότητας και οι τρόποι ταυτοποίησης του ατόμου. Τίθεται ζήτημα προσαρμογής του ατόμου και αποδοχής του από την οικογένεια και τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο. Δίλημμα προκύπτει για την αξιοποίηση των οργάνων του δότη σώματος σε πολλαπλές μεταμοσχεύσεις, αντί μίας που συμβαίνει στη μεταμόσχευση του σώματος ως σύνολο. Ακόμα, διερευνάται η εφαρμογή της ΒΗΤ στην αλλαγή φύλου και θέματα που αφορούν στην τεκνοποίη­ση μετά την εφαρμογή της. Τέλος, τίθενται ζητήματα ισό­τιμης πρόσβασης στη μέθοδο, πιθανής κατάχρησής της, αλλά και δεδομένου ότι η BHT βρίσκεται σε πειραματι­κό στάδιο, του κινδύνου χρήσης ζώων και ανθρώπων σε πειράματα με αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Αν και η ΒΗΤ παρουσιάζεται ως πολλά υποσχόμενη μέθοδος, δεν πρέπει να θεωρηθεί πανάκεια, λόγω έλλειψης επαρκών δεδομένων, που να εγγυώνται την ασφάλεια και επιτυχία της, ενώ ταυτόχρο­να δεν έχουν επιλυθεί σοβαροί ηθικοί προβληματισμοί.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):57—68
Λέξεις ευρετηρίου: Μεταμόσχευση κεφαλής, μεταμόσχευση σώματος, πειράματα Canavero, ηθικοί προβληματισμοί, ταυτότητα ατόμου.
Αλληλογραφία: Γ.Μ. Σαγιά, Τμήμα Βιολογίας, Σχολή Θετι­κών Επιστημών, ΕΚΠA, Πανεπιστημιούπολη, 157 72 Ιλίσσια, Αθήνα, e-mail: sagia.rodi@gmail.com

Μ. Καπρίτσου,1 Μ. Γαμβρούλη,2 Ν. Φυρφίρης,3
1Αναισθησιολογικό Τμήμα, ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Αθήνα,
2Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδισ­τριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νοσοκομείο Νίκαιας, Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων», Πειραιάς

ΣΚΟΠΟΣ:
Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης είναι η διερεύνηση του είδους της περιεγχειρητικής αναλγησίας κατά την εφαρμογή των Enhanced Recovery after Surgery (ERAS) προγραμμάτων.

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Πραγματοποιήθηκε βιβλι­ογραφική αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Medline/ Pubmed Google Scholar και Cochrane Library το 2020. Οι λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν eras programs, pain levels and eras, perioperative analgesia and eras. Τα κρι­τήρια ένταξης ήταν μελέτες που σχετίζονται άμε­σα με το θέμα και μελέτες στην αγγλική γλώσσα που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά με κριτές. Η εξακρίβωση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από δύο κριτές.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
Η στρατηγική αναζήτησης ε­φαρμόστηκε σε 345 μελέτες, 338 από τις οποίες αποκλείστηκαν και 7 από τις οποίες πληρούσαν τα κριτήρια συμπερίληψης. Πρόσφατα δεδομένα έδειξαν ότι η πολυπαραγοντική αναλγησία ωφε­λεί τον ασθενή, ο οποίος εντάσσεται στα ERAS προγράμματα, αφού μειώνεται η χορήγηση των οπιοειδών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Τα πρωτόκολλα ERAS είναι μια προσέγγιση στη μετεγχειρητική φροντίδα των ασθενών, που εστιάζει στη βελτιστοποίηση της μετεγχειρητικής περιόδου, περιλαμβάνοντας μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών, τη διάρ­κεια παραμονής στο νοσοκομείο, καθώς επίσης και τη μείωση των επιπέδων πόνου. Μελλοντικές έρευνες στοχεύουν στη διερεύνηση της αποτελε­σματικότητας της μειωμένης χορήγησης οπιοει­δών μακροπρόθεσμα, τουλάχιστον 6–12 μήνες μετά τη χειρουργική επέμβαση.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):69—73
Λέξεις ευρετηρίου: Προγράμματα ERAS, ένταση πόνου και ERAS, περιεγχειρητική αναλγησία και ERAS.
Αλληλογραφία: Μ. Καπρίτσου, Σαπφούς 2, 176 76 Καλλιθέα e-mail: mariakaprit@gmail.com

Ευ. Μουγάκου,1,2 Ευ. Κραββαρίτη,2 Δ. Μάντζος,1 Μ. Αμπελιώτης,1 Στ. Φωτιάδου1 Π. Σφηκάκης,2 Β. Τζαβάρα1
1Α΄ Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Ερυθρός Σταυρός»,
2Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Φυσιολογία της Γήρανσης και Γηριατρικά Σύνδρομα, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Η γηριατρική ευπάθεια έχει συσχε­τιστεί με ενδονοσοκομειακή θνητότητα και α­πώλεια αυτονομίας, όμως ο τρόπος που επηρε­άζεται από τη νοσηλεία δεν έχει μελετηθεί στην Ελλάδα.

ΣΚΟΠΟΣ:
Η μελέτη του επιπέδου κλινικής ευπά­θειας και λειτουργικότητας ηλικιωμένων νοση­λευομένων και συσχέτισης με ενδονοσοκομειακή θνητότητα.

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ:
Σε κάθε άτομο ηλικίας ≥65 που εισήχθη λόγω λοίμωξης σε Παθολογική Κλινι­κή του Νοσοκομείου «Ερυθρός Σταυρός» σε διά­στημα ενός έτους, εκτιμήθηκε η κλινική ευπάθεια με την Clinical Frailty Scale (CFS) και η λειτουρ­γική κατάσταση με την κλίμακα Rankin (mRS) προ-εισαγωγής και προ-εξιτηρίου και καταγρά­φηκαν επιπλοκές νοσηλείας.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
314 ασθενείς συμπεριλήφθη­ καν στην ανάλυση: 79% ήταν ευπαθείς (CFS4-8) και 54% λειτουργικά εξαρτημένοι (mRS≥4) προ εισαγωγής. 32% των μη ευπαθών ασθενών (CFS1-3), παρουσίασε κατά το εξιτήριο κλινική ευπάθεια και 20% των λειτουργικά ανεξάρτητων (mRS 0-3), απώλεια αυτονομίας. Η ενδονοσο­κομειακή θνητότητα ήταν 16% με δύο μείζονες παράγοντες κινδύνου: την έλλειψη λειτουργικής αυτονομίας και τη βακτηριαιμία, με αύξηση κιν­δύνου κατά 4 (p-value 0.05) και 3 φορές (p-value 0.00), αντίστοιχα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Η νοσηλεία για λοίμωξη οδή­γησε σημαντικό ποσοστό ηλικιωμένων σε απώ­λεια αυτονομίας. Υψηλότερη βαθμολογία CFS και mRS συσχετίστηκαν με ενδονοσοκομειακή θνητότητα. Συνεπώς, απαιτούνται στοχευμένες προληπτικές παρεμβάσεις κατά την εισαγωγή ατόμων σε κίνδυνο λειτουργικής επιδείνωσης σε παθολογικές κλινικές της χώρας μας.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):74—85
Λέξεις ευρετηρίου: Ευπάθεια, Κλίμακα Κλινικής Ευπάθειας, λειτουργική έκπτωση, νοσηλευόμενοι ηλικιωμένοι, λοίμωξη.
Αλληλογραφία: Ευ. Μουγάκου, Αθανασάκη 11, 115 26 Αθήνα, e-mail: p.mougakou@gmail.com

Α. Παπαγεωργίου, Φ.Ι. Σοφιού, Ι. Δημητρούλης
6η Πνευμονολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Νοση­μάτων Θώρακος «Η Σωτηρία», Αθήνα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Η παρούσα περίπτωση αφορά σε έναν νεαρό άνδρα ο οποίος προσήλθε στο νοσο­κομείο με υψηλό πυρετό, πόνο στο στήθος και έντονη δύσπνοια. Κατά την ακρόαση υπήρχαν διάχυτοι κροταλίζοντες ήχοι άμφω ενώ η ακτι­νογραφία θώρακος είχε εικόνα πνευμονίας. Στο ιστορικό αναφέρονται τρεις προηγούμενες εισα­γωγές με παρόμοια συμπτώματα. Ο ασθενής υ­πεβλήθη σε βρογχοσκόπηση και μικροβιολογικό έλεγχο, παραμένοντας στο νοσοκομείο για δέκα ημέρες. Τελικά, η διενέργεια αξονικής αγγειο­γραφίας επιβεβαίωσε τη διάγνωση του πνευμο­νικού απολύματος.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):86—88
Λέξεις ευρετηρίου: Πνευμονικό απόλυμα, ενήλικος.
Αλληλογραφία: Α. Παπαγεωργίου, Ακρίτα 36, 124 61 Χαϊδάρι e-mail: tasos1998p@hotmail.com

Θ.Α. Πέππας,1 Α. Στεφανίδης1
1Γ ΄ Παθολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας, Πειραιάς,
2Α΄ Καρδιολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας, Πειραιάς

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Σε όλους τους ανθρώπους θα συμβούν διάφορα νοσήματα ή καταστάσεις που μπορεί να ο­δηγήσουν σε σωματική μειονεξία ή/και διαταραγμέ­νο ψυχισμό, αλλά η επίδραση μερικών από αυτά στο έργο μεγάλων ζωγράφων είναι αξιοπρόσεκτη. Άλλα νοσήματα πάλι, ιάσιμα σήμερα, όπως τα λοιμώδη, διέκοψαν με πρόωρο θάνατο την καλλιτεχνική τους προσφορά. Αν και ο θάνατος κάθε νέου ανθρώπου είναι τραγωδία, στην περίπτωση ενός προικισμένου δημιουργού είναι αδύνατον να μην προστεθεί και η α­πώλεια της μελλοντικής προσφοράς του στην ανθρω­πότητα που αποτελεί τον τελικό πνευματικό κληρονό­μο του καλλιτέχνη. Παραδείγματα, είναι ο θάνατος σε επιδημίες όπως η πανώλη των Περουτζίνο, Βερονέζε και Τισιανού, αλλά και η σύφιλη προσέβαλε πολλούς ζωγράφους όπως τον Ντύρερ και –αναμενόμενα– ε­κείνους της Μπελ Επόκ όπως τον Τουλούζ-Λωτρέκ, τρόφιμο του Μουλέν Ρουζ και τον Γκωγκέν. Η φυ­ματίωση ευθύνεται για τον θάνατο των Βαττώ και Μοντιλιάνι και η ελονοσία για τον Ραφαήλ. Ανάμεσα σε άλλα νοσήματα, ρευματοπάθειες επηρέασαν τα δάκτυλα στους Ρούμπενς, Ρενουάρ, Ντουφύ και Κλέε, ο καταρράκτης τους χρωματισμούς στους όψιμους πίνακες του Μονέ, ενώ οι ψυχικές επιδράσεις της ε­γκεφαλοπάθειας από μόλυβδο είναι απόλυτα κατα­φανείς στη «μαύρη περίοδο» του Γκόγια. O Munch είχε κατάθλιψη και ο πιο γνωστός του πίνακας, «Η κραυγή», είναι χαρακτηριστικός της διάθεσής του.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):89—94
Λέξεις ευρετηρίου: Διάσημα πρόσωπα, 19ος αιώνας, σύφιλη, πανώλης, φυματίωση, ρευματικά νοσήματα.
Αλληλογραφία:Θ.Α. Πέππας, Ιωάννου Χρυσοστόμου 24, 171 22 Νέα Σμύρνη, Aθήνα e-mail: th.a.peppas@gmail.com

Γ. Καμπούρογλου, Κ. Νίκας
Α΄ Παιδοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):95—96
Λέξεις ευρετηρίου: Eventration ημιδιαφράγματος, πτύχωση.
Αλληλογραφία:Γ. Καμπούρογλου, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα e-mail: gkampouroglou@gmail.com

Γ. Καμπούρογλου, Ν. Χριστόπουλος
Α΄ Παιδοχειρουργική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Περιοδικότητα: Ιατρική 2021–2024, 110–113(1–2):97—98
Λέξεις ευρετηρίου: Ατρησία οισοφάγου, στένωση, ξένο σώμα.
Αλληλογραφία:Γ. Καμπούρογλου, Στουρνάρη 32, 104 33 Αθήνα e-mail: gkampouroglou@gmail.com